معرفی شهر قزوین | دانستنی های پیش از سفر

در این مطلب به معرفی شهر قزوین می‌پردازیم و شما را با دیاری آشنا می‌کنیم که زمانی عنوان پایتختی ایران را داشت. در مورد جاذبه های قزوین به شما می‌گوییم، غذاها و سوغات قزوین را به شما معرفی می‌کنیم، اطلاعاتی کلی درباره این شهر می‌دهیم و نگاهی گذرا به تاریخچه آن داریم.

چرا سفر به قزوین؟

• روزگاری پایتخت صفویان بوده و بناهای ارزشمندی از این دوران را در خود دارد.
• تنها کاروانسرای شهری ایران در این شهر است.
• یکی از شهرهای مناسب برای پیاده‌گردی محسوب می شود.
• از نظر آثار تاریخی ثبت شده، رتبه اول را در کشور دارد.

اطلاعات کلی شهر قزوین

جمعیت: 596,932 نفربر اساس آخرین سرشماری کشوری در سال 1395

زبان و نژاد: زبان اصیل قزوین، زبان فارسی با لهجه قزوینی است. گویش مردم این شهر گونه‌ای از پارسی اصیل و باستانی ایران به شمار می‌آید و معمولا بدون شکستن الفاظ تکلم می‌شود. زبان‌های تاتی، گیلکی و آذری نیز در این شهر رواج دارد. مردم این شهر از نژاد فارس هستند؛ اما تات و الموتی نیز درصد زیادی از جمعیت را به خود اختصاص داده‌اند.

اقتصاد: این استان از نظر توسعه یافتگی صنعتی، رتبه دوم را در سطح کشور به خود اختصاص داده است و از نظر تعداد واحدهای صنعتی فعال، در جایگاه چهارم قرار دارد. صنایع فولاد، شیشه، سیمان، لوازم خانگی، سرامیک، کاشی و .... از جمله صنایع فعال در این استان هستند. کشاورزی و باغبانی نیز در شهرهای استان رواج دارند و انگور، پسته و بادام از محصولات اصلی این دیار محسوب می‌شوند. در سال‌های اخیر، قزوین در گردشگری هم جایگاهی پیدا کرده است و با برخورداری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، از این صنعت نیز درآمد خوبی را به دست می‌آورد.

شهرهای خواهرخوانده: شاه عالم، سلانگور | مالزی، بیشکک| قرقیزستان، چاباق‌سر، چواشستان | روسیه، غازی عینتاب| ترکیه، دنیزلی | ترکیه، بعلبک | لبنان، ایروان | ارمنستان، هایکو | چین، سوون، گیونگی-دو | کره جنوبی، اوسان | کره جنوبی، اوورا، آلن‌تخو | پرتغال، پروجا | ایتالیا

نکاتی جالب در مورد قزوین

• در زمان حکومت صفوی به مدت ۵۷ سال عنوان پایتختی ایران را داشت.
• در سال ۱۳۹۲ به سبب برخورداری از فضای سبز و باغ‌های فراوان به عنوان شهر پاک ایران انتخاب شد.
• این شهر کمتر از یک درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده است.
• دارای بیشترین آثار تاریخی ثبت شده در ایران است و برخی منابع رتبه سوم جهانی را برای آن عنوان می‌کنند.
• قزوین شاه‌راه اقتصادی جاده ابریشم بود و از تجار و بازرگانانی میزبانی می‌کرد که کالاهای خود را از شرق به غرب انتقال می‌دادند.
•  نخستین خیابان ایران، با نام خیابان سپه در قزوین ساخته شد.
• آب‌انبار سردار در این شهر، بزرگترین آب‌انبار تک گنبدی جهان است.
• این شهر القابی همچون دارالجنه، دارالسلطنه، باغشهر، مدینه مبارکه و ... داشته است.

غذاهای قزوین

قیمه نثار: معروف‌ترین غذای قزوین که از گوشت تازه گوسفندی، برنج، زعفران، خلال بادام و پسته، خلال پرتقال، شکر، آب گوشت، پیاز داغ، رب گوجه و ... تهیه می شود. این غذا در گذشته و حتی امروز جایگاه ویژه‌ای در مهمانی‌ها و به ویژه عروسی‌های مردم شهر داشته است.

شیرین پلوی قزوینی: در تهیه این غذا، پلو و تکه‌های مرغ یا گوشت به صورت لایه‌لایه روی هم قرار داده می‌شوند و برای تزیین از انواع خلال‌های پسته، بادام، خلال پوست پرتقال و نارنج استفاده می‌کنند.

قیمه آبدار یا دم کباب: این غذا شباهت بسیار زیادی به قیمه معمولی دارد و مواد و طرز تهیه آن کاملا مشابه قیمه است؛ اما از ادویه‌هایی مثل تخم گشنیز و دارچین نیز در آن استفاده می‌شود و آب خورش بیشتر است.

در مطلب غذاهای محلی قزوین می توانید، غذاهای بیشتری از این دیار را بشناسید.

سوغات و صنایع دستی قزوین

سوغات خوراکی

نان چای: شیرینی بسیار خوشمزه‌ای از آرد، شکر، تخم‌مرغ، ماست و کره که رویش را با کنجد و پسته تزیین می‌کنند.

نان نازک: شیرینی لذیذی که از مغز گردو، پسته و بادام در لابه‌لای آن استفاده می‌کنند.

باقلوای قزوینی: این باقلوا در انواع مختلف باقلوای گل یا پیچ و باقلوای سه رنگ پخت می‌شود.

پادرازی قزوین: این شیرینی از پودر قند، تخم مرغ، آرد گندم، آرد برنج، آرد نخودچی، شیر، پودر زنجبیل، وانیل، زعفران و کنجد تهیه می‌شود.

صنایع دستی قزوین

• جاجیم‌بافی
• قالی‌بافی
• چادرشب‌بافی
• گلیم‌بافی
• زیورآلات

مراسم خاص قزوین

پنجاه بدر

جالب توجه‌ترین و متداول‌ترین مراسم مردم قزوین، پنجاه‌بدر است؛ آیینی سنتی و قدیمی که برای شکرگزاری بارش‌های بهاری برگزار می‌شود. مردم در پنجاهمین روز بهار به دامان طبیعت می‌روند و مراسمی شبیه به سیزده‌ به‌ در را برگزار می‌کنند. 

آش رشته، دُیماج (مخلوطی از تکه‌های نان، پنیر، سبزی، پیاز داغ، گردو و زردچوبه) و آجیل و شیرینی باقیمانده از عید نوروز، بخشی از خوراکی‌های این روز هستند.اگر از اول تا روز پنجاه بدر بارش‌ها زیاد باشد نماز شکر هم جزیی از مراسم اشست و در غیر این صورت طلب بارش باران از خدا جایگزین آن می‌شود.

اقامت در قزوین

برای اقامت در قزوین گزینه‌های زیر پیش‌روی‌تان است:

• هتل‌ها و هتل آپارتمان‌ها
• ویلاهای اجاره‌ای در اطراف شهر
• کمپینگ در مکان‌های مشخص‌شده
• اقامتگاه‌های بومگردی در اطراف شهر

جاذبه های گردشگری قزوین

کاخ چهلستون: این بنا به دستور شاه تهماسب، دومین پادشاه سلسله صفویه، بنا شد و در زمانی که قزوین پایتخت ایران بود، عمارت شاهی شاه تهماسب صفوی، پادشاه وقت به شمار می‌رفت. امروزه کاخ چهلستون به موزه خوشنویسی تبدیل شده است.

سرای سعدالسلطنه: این کاروانسرا لقب بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکز تجاری داخل شهری کشور را دارد و امروز به بازارچه‌ای زیبا تبدیل شده و در اختیار هنرمندان قرار گرفته تا سازه‌های اصیل خود را به فروش برسانند.

امامزاده شاهزاده حسین قزوین: یکی از محبوب‌‌ترین و زیباترین امامزاده‌های ایران است که فضای فوق‌العاده‌ای دارد و با کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های تماشایی‌اش دل هر بیننده‌ای را می‌برد. 

کلیسای کانتور: کلیسایی سرخ رنگ که سال‌هاست دیگر کسی در آن به عبادت نمی‌پردازد و به محلی برای فروش صنایع‌دستی تبدیل شده است. 

سردر عالی قاپو و مجموعه دولتخانه صفوی: سردر عالی قاپو یکی از هفت ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده و تنها درِ باقیمانده از مجموعه دولتخانه صفوی است. این سردر، ورودی اصلی به مجموعه دولتخانه بوده است؛ ساختمانی که امروز به موزه عکسخانه تبدیل شده و مردم از دیدن عکس‌های قدیمی و ابزار عکاسی در آن لذت می‌برند. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جاذبه‌های این شهر به صفحه دیدنی ها و تفریحات قزوین بروید.

دیدنی های اطراف قزوین

قلعه الموت | 100 کیلومتر

دریاچه اوان | 80 کیلومتر

حمل و نقل برون شهری قزوین

پایانه‌ اتوبوسرانی قزوین

آدرس: بلوار خرمشهر، میدان تهران قدیم

تلفن تماس: 33575557-028

مسیرها: تهران، قم، مشهد، شیراز، اصفهان، اراک، کرمانشاه، کلاچای، شهرکرد، ارومیه، بهشهر و ...

ایستگاه راه آهن قزوین

آدرس: خیابان راه آهن

مسیرها: تهران، تبریز، مشهد، رشت

حمل و نقل درون شهری قزوین

برای جابه‌جایی در شهر قزوین می‌توانید بر روی اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها و تاکسی‌های آنلاین حساب باز کنید.

قزوین در فصل های مختلف

بهار: در فرودین ماه، این شهر هنوز کمی حال و هوای زمستان دارد، در اردیبهشت ماه به زیباترین شکل می‌رسد و تا پایان بهار دیدنی است.

تابستان: تابستان‌ها، قزوین هوای مطبوعی دارد و کمی خنک است. تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال در این شهر هستند. 

پاییز: در پاییز هوا کمی سرد است؛ اما آن قدر اذیت‌کننده نیست. از اواخر آبان سرمای هوا بیشتر و بیشتر حس می‌شود.

زمستان: زمستان‌های قزوین سرد و با بارش برف و در برخی موارد یخبندان همراه است. دی و بهمن سردترین ماه‌های سال در قزوین هستند.

به طور کلی بهترین زمان سفر به قزوین اوایل اردیبهشت تا اواسط تیر است.

تاریخچه قزوین

پیش از اسلام

صدها تپه باستانی در منطقه قزوین وجود دارد که سکونت در این ناحیه را حداقل به ۹۰۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند. در زمان حکومت مادها این دیار یکی از نقاط مهم کشور محسوب می‌شده که نشان آن دژ «ماگ بیتو» در جنوب غربی قزوین است که تحت فرمان «هانا سیروکا» از امیران ماد اداره می‌شده است. این دژ در نیمه نخست قرن نهم پیش از میلاد با هجوم «آداد پنجم» فرمانروای آشور از بین رفت. 

از شاپور ذوالاکتاف یا شاپور دوم (دهمین پادشاه ساسانی) به عنوان بنیانگذار قزوین یاد می‌کنند و می‌گویند او نام شاد شاپور را بر این شهر گذاشت. برخی دیگر هم بنای شهر قزوین را به شاپور اول نسبت می‌دهند و برخی معتقدند یکی از بهرام‌ها شهر قزوین ایجاد کرده است. 

این شهر باستانی در زمان شاه طهماسب صفوی پایتخت ایران بوده‌ است.

پس از اسلام

پس از گشایش قزوین به دست مسلمانان، آنها برای جهاد با کفار دیلم راهی این شهر شدند. سعید بن العاص بن امیه که از طرف عثمان والی کوفه بود در جریان همین لشگرکشی‌ها وارد قزوین شد و بر آبادانی و امنیت آن افزود. خانه‌سازی در بیرون از قلعه کهن‌شهر  در سال ۹۰ هجری صورت گرفت و کم کم بر تعداد خانه‌ها افزوده شد و شهر به این صورت گسترش یافت.  پیش از سال ۱۶۹ هجری در سال‌های خلافت مهدی عباسی شهرک‌هایی در اطراف قزوین ساخته شدند و روزبهروز این شهر گسترده‌تر شد.

دوران سلجوقیان

در سال ۴۳۳ هجری قمری بود که طغرل موفق به فتح قزوین شد و پس از مرگ وی، پسرش آلپ ارسلان بر تخت حکومت نشست. در دوره حکومت وی، در یک دوره شصت ساله، خاندان جعفری از خاندان‌های اصیل علمی‌ شیعی در ایران و از نوادگان جعفر طیار حکومت قزوین را در دست داشتند. انتخاب الموت در اطراف قزوین به عنوان مرکز اسماعیلیان در این دوره، باعث شد تا منطقه قزوین به مدت حدود ۲۰۰ سال میزبان رویدادهای مهم کشور شود و بارها لشکرکشی‌های میلیونی و ویرانی‌ها در آن صورت گیرد. هرچند آثار پراکنده موجود از دوران سلجوقی در برخی نقاط استان، گسترش قزوین در قرن ششم هجری را نشان می‌دهند.

دوران صفوی

شاه تهماسب صفوی در سال ۹۵۳ هجری قمری، پایتخت را از تبریز به قزوین انتقال داد و قزوین تا سال ۱۰۰۶ هجری قمری یعنی به مدت نیم قرن این عنوان را داشت. با استقرار دولت صفوی در قزوین، این شهر محل تجمع دولتمردان، علما و اندیشمندان و صاحبان حرفه و فن و هنر شد و تحولات زیادی به خود دید. ژان شاردن فرانسوی، در دوره صفویان به مدت 4 ماه در قزوین اقامت داشته و آن را اینگونه توصیف کرده است:

قزوین شهر بزرگ و زیبایی است که در دشتی وسیع واقع در سه فرسنگی کوه الوند بنا شده‌است… دوازده هزارخانه و صد هزار تن جمعیت دارد. صد خانوار یهودی، و چهل خانوار مسیحی در این شهر به سر می‌برند. میدان شاه که اسب‌دوانی نیز در آن‌جا به عمل می‌آید زیباترین نقاط این شهر است… قزوین مسجد بسیار ندارد… بعد از مسجد مهم‌ترین و مجلل‌ترین عمارات قزوین مدارسی است که طلاب‌علوم دینی در آن تحصیل می‌کنند… آنچه قزوین را در انظار بینندگان باشکوه‌ و رفیع می‌نماید کاخ‌ها و خانه‌های قصرآسای بزرگان و اعیان شهر است که همه‌تماشایی و دیدنی است… اما این شهر نسبت‌به شهرت و عظمتش باغ و بستان زیاد ندارد، زیرا هم خاک دشتی که شهر در آن بناشده شنی و هم آبش کم است. برخی از کشتزارهایش از آب شاخه کوچکی ازشاهرود آبیاری می‌شود. کاریزهایی نیز دارد. آب آشامیدنی بیشتر مردم از چاه‌هاییکه غالبا متجاوز از سی پا گودی دارد برآورده می‌شود. آب این چاه‌ها خنک اماسنگین و بیمزه است. کمبود آب گذشته از این که بزرگترین مانع رشد کشاورزی و توسعه باغ‌ها و بوستان‌هاست مایه سنگینی و ناسازگاری هوا و عدم رعایت بهداشت‌عمومی است، و این عوامل زیان‌زا مخصوصا در تابستانها بیشتر ظاهر می‌شود. زیراچنان که یاد شد قزوین رودخانه و آب جاری ندارد که کثافات شهر را بزداید و همراه خود به جاهای دور ببرد…

با سقوط اصفهان توسط افغان‌ها و تسلیم شدن شاه سلطان‌حسین در سال ۱۱۳۵ هجری قمری، تهماسب میرزا، فرزند وی در قزوین تاجگذاری کرد و در پی آن افاغنه به قزوین هجوم آوردند و به غارت پرداختند. مبارزان قزوین توانستند نخستین شکست به مهاجمان افغانی را در دشت قزوین وارد آورند و آنها را از این منطقه برانند. پس از شاه تهماسب دوم، شاه عباس سوم و شاه سلیمان دوم نیز در قزوین تاج پادشاهی بر سر نهادند و در نهایت سرداران نادر شاه توانستند با کشتن شاه، امور را در دست بگیرند.

افشاریه

نادرشاه افشار کاخی به نام ایوان نادری را در باغ سعادت آباد قزوین احداث کرد و همان جا تاج بر سر نهاد. در قرن یازدهم قزوین عنوان پایتختی را از دست داد؛ اما تا پایان دوره افشاریان سازه‌های فراوانی در آن ساخته شد و همچنان رونقش را حفظ کرد. 

قاجار

با روی کار آمدن قاجاریان، سعدالسلطنه، مشغول توسعه و آبادانی قزوین شد. در این دوره مشروطه خواهان یعنی ستارخان و باقرخان ،شهر را به تصرف خود درآوردند و اتفاقات جدیدی را در قزوین رقم زدند. با وقوع جنگ جهانی اول و با وجود اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی اول، در تاریخ ۱۷ آبان ۱۲۹۴ خورشیدی، نظامیان روس، قزوین را به تصرف خود درآوردند. از آغاز زمستان 1295 با پیروزی انقلاب روسیه، قوای روس از ایران خارج شدند و قزوین آسیب و ویرانی زیادی از آن دوران دید. از دیگر وقایع دوران قاجار در قزوین می‌توان به ساخت اولین عمارت شهرداری ایران در قزوین اشاره کرد. در این دوران یک منطقه حاکم‌نشین مستقل و مرتبط با پایتخت بود و رونق خوبی داشت. 

پهلوی

در این دوره رضاخان به توسعه شهر پرداخت و راه‌آهن در سال 1318 خورشیدی به قزوین رسید. ساخت اولین شهر صنعتی ایران به نام شهر صنعتی البرز نیز در زمان پهلوی دوم صورت گرفت. 

نام های قدیمی قزوین

• «راژیا» در نوشته‌های باستانی یونان
• شهر باستانی «آرساس» یا «آرساسیا» در نوشته‌های اروپایی
• «اردپا» در زمان اشکانیان
• «کشوین»  به معنای سرزمینی که نباید از آن غافل شد در زمان ساسانیان
• «قسوین» به معنای شهری که مردمی پر صلابت و استوار دارد
• مورخان و باستان شناسان قزوین را عربی شده «کاسپین» می‌دانند؛ آنها می‌گویند قوم کاسپی‌ها در سواحل دریای کاسپین زندگی می‌کردند و پس از کوچ از آنها شهر قزوین را بنا نهادند. در متون کهن عثمانی و عربی از دریای خزر با نام «بحرالقزوین» یاد شده است.
• «کزوین» یعنی ترکیب «کزو» به معنای پسته و «ین» به معنای شهر

سخن آخر

به شهر قزوین رفتیم و اطلاعاتی را درباره این دیار به شما دادیم.

به نظر شما این شهر مقصد خوبی برای گردش است؟ بازدید از آن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنید؟

آیا امکانات گردشگری این شهر مناسب هستند؟

منتظر دیدگاه‌های‌تان هستیم.