سوغات و صنایع دستی اصفهان

راهی نصف جهان هستیم و می خواهیم در بازار این شهر به دنبال سوغات و صنایع دستی اصفهان باشیم تا آنها را به شما معرفی کنیم. سوغاتی های این دیار تنوع زیادی دارند؛ می توانید به سراغ سوغات خوردنی اصفهان بروید و یا در دنیای رنگارنگ صنایع دستی اصفهان آنچه که می خواهید را بیابید. در این مطلب به معرفی سوغاتی هایی می پردازیم که در سفر به اصفهان می توانید آنها را تهیه کنید.

برای شما هم که قصد دارید در سفر بعدی تان سری به نصف جهان بزنید و می خواهید برای این کار برنامه ریزی کاملی انجام دهید، پیشنهاد خوبی داریم. شما در صفحه راهنمای سفر به اصفهان کارناوال به غیر از مطلب غذاهای سنتی، می توانید اطلاعات جامعی در مورد بهترین دیدنی ها و تفریحات اصفهان به دست بیاورید و با طیف وسیعی از انواع اقامتگاه در این خطه از کشورمان آشنا شوید؛ تنها کافی ست سری به صفحه راهنمای سفر به اصفهان بزنید. 

سوغات خوراکی اصفهان

گز اصفهان

نام سوغات اصفهان که می آید ناخودآگاه همه به یاد گزهای خوشمزه آن می افتند. تولید گز در اصفهان تقریبا به 450 سال قبل و در زمان صفویان باز می گردد.

در تهیه گز از گلوکز، گلاب، شکر، سفیده تخم مرغ، انواع مغزها مانند بادام، پسته و خلال بیدمشک، عسل و ... استفاده می شود.

انواع گز اصفهان

بسته به سلیقه خود می توانید گزهای متفاوتی را از بازار اصفهان تهیه کنید:

• گز لقمه ای: پس از درست شدن مواد، گز را به وسیله یک دستگاه خاص به قطعات منظم و یک شکل برش می دهند تا گز لقمه ای به دست آید.
• گز آردی: گز را به صورت گلوله های کوچک شکل می دهند و سپس آنها را با دستگاه پرس به اشکال مربع یا دایره و … در می آورند. این نوع گز را در بستری از آرد قرار می دهند تا سطح چسبنده گز با آرد پوشانده شود و ماندگاری بیشتری را برای گز فراهم کند.
• گز سکه ای: این نوع گز بسیار شبیه گز آردی است؛ اما آن را بعد درست شدن در اندازه ای کوچک به شکل سکه در می آورند و بسته بندی می کنند.
• گز برشی: پس از آماده سازی مواد و قبل از بسته بندی، گز را با دستگاه های مخصوص به گونه ای برش می دهند که مغز داخل آن مشخص باشد و سپس به شکلی خاص آن را بسته بندی می کنند.
• گز با لایه شکلاتی: گز را درون لایه ای از شکلات قرار می دهند تا رطوبت آن حفظ شود و زمان ماندگاری آن افزایش یابد. علاوه بر این به دلیل استفاده از پودر کاکائو یا شیر خشک و … طعمی متفاوت نسبت به گز معمولی خلق می شود که ارزش غذایی بیشتری نیز دارد.
• گز انگشت پیچ: گزی بسیار نرم که مغزی در آن وجود ندارد و به راحتی با قاشق قابل مصرف است. معمولا این نوع گز را به سالخوردگان پیشنهاد می کنند.

پولکی اصفهان

پولکی نام یکی از شیرینی های مخصوص اصفهان و از خانواده آب نبات هاست که در گذشته با نام آب نبات پولکی نیز شناخته می شد. این شیرینی به صورت قطعات کوچک، گرد، نازک و شبیه سکه فلزی تهیه می شود و به دلیل همین شکل ظاهری به آن پولکی به معنای پولک مانند می گویند.

ماده اصلی که در تهیه پولکی به کار می رود همان شیره اضافی و باقی مانده از فرآیند درست کردن نبات است. با اضافه کردن مواد خاص طعم های مختلفی همچون زعفرانی، لیمو عمانی، کنجدی، نارگیلی، پسته ای، عسلی، کاکائویی، زنجبیلی، نعنایی و ... به پولکی ها می دهند.

جالب است بدانید که مردم اصفهان ترجیح می دهند چای خود را به جای قند با پولکی مصرف کنند و معتقدند که پولکی به دلیل شیرینی کمتر، ضرر کمتری دارد.

نبات اصفهان

نبات نیز یکی از سوغاتی های اصفهان است که به دو صورت نبات چوبی و نبات شاخه عرضه می شود. برای تنوع بیشتر به نبات موادی را اضافه می کنند تا انواع نبات دارچینی، نعنایی، زعفرانی، زیره، لیمویی، آویشن و... به دست آید.

عسل فریدونشهر

شاید کمتر کسی بداند که عسل تولیدی در فریدونشهر اصفهان، یکی از مرغوب ترین عسل های کشور به شمار می رود. به دلیل تنوع گیاهی و وجود گونه های گیاهان دارویی و عدم استفاده از کود و سم در پرورش آنها، عسل تولید شده بسیار مرغوب و دارای کیفیتی در خور توجه است.

گونه های متنوع عسل در شهرستان فریدونشهر عبارتند از: عسل گون زرد، عسل زول و عسل قنقال.

سوهان عسلی اصفهان

عسل، کره، شکر، خلال بادام و پسته، آب، گلاب و زعفران دم کرده، مواد اولیه برای تهیه یک شیرینی خوشمزه و متفاوت هستند که می توانید آن را در اصفهان خریداری کنید. این شیرینی به شکل های مختلفی در بازار وجود دارد. برخی به صورت ورقه ای هستند و برخی دیگر برش خورده اند و در پوشش های مجاز ارائه می شوند.

برشتوک

برشتوک یکی از انواع شیرینی‌های سنتی ایرانی است که در شهرهای مختلف کشور طبخ می شود. بر اساس نوع آردی که در تهیه آن به کار می رود برشتوک گندم و برشتوک نخودچی تولید و به فروش می رسد. آرد نخودچی یا آرد گندم، روغن، شکر یا پودر قند و هل مواد تشکیل دهنده این شیرینی خوشمزه هستند. برشتوک را به صورت لوزی برش می دهند و بسته بندی می کنند.

میوه الگ اصفهان

در فصول مختلف سال و در شهرهای اطراف اصفهان می توانید به سراغ میوه هایی بروید که در نوع خود شهرت بسیاری دارند. جالب توجه ترین این محصولات میوه ای کمیاب به نام الگ  است که از خانواده هلو به شمار می رود و در نطنز یافت می شود. گلابی نطنز و انار و گردوی بادرود از دیگر محصولات مهم اصفهان هستند.

جوز قندی اصفهان

جوز قندی نام یک نوع شیرینی محلی است که از گرانترین سوغات های ایرانی به شمار می رود. این شیرینی خوشمزه از الگ تهیه می شود. ابتدا پوست الگ را می گیرند و هسته آن را جدا می کنند. سپس به جای هسته، مغز گردوی آسیاب شده و خاک قند و ... می ریزند و در نهایت آن را خشک می‌کنند تا جوز قندی آماده شود. در شهرهای دیگر این محصول را به غیر از الگ با میوه های دیگری همچون آلو، انجیر، گلابی و حتی انگور هم درست می کنند.

شیرینی برنجی

زعفران، تخم‌مرغ، آرد برنج، گلاب و شکر ساییده شده مواد اولیه برای تهیه یک شیرینی خوشمزه هستند که در بسیاری از شهرهای ایران طبخ می شود. شیرینی برنجی در اصفهان نیز از شیرینی‌های خوش‌طعم و لذیذ به شمار می رود و استادان ماهری به پخت آن مشغولند.

شیرینی کرکی اصفهان

شیرینی کرکی نام یکی از شیرینی های معروف اصفهان به حساب می آید که با طعمی دلچسب طرفداران بسیاری پیدا کرده است. آرد، آرد جوانه گندم، زعفران، روغن، شکر ساییده شده و هل مواد تشکیل دهنده این شیرینی لذیذ هستند.

صنایع دستی اصفهان

در ادامه تعدادی از معروف ترین صنایع دستی اصفهان را به شما معرفی می کنیم. البته اگر بخواهید در کنار آشنایی با صنایع دستی نصف جهان با فهرستی از جاذبه های این شهر نیز آشنا شوید، می توانید به صفحه دیدنی ها و تفریحات اصفهان بروید و اطلاعات کاملی در مورد آنها به دست بیاورید.

خاتم کاری اصفهان

خاتم کاری یکی از هنرهای اصیل و قدیمی است که در آن سطح اشیای گوناگون را با نقش های هندسی از مثلث های متساوی الاضلاع تزیین می کنند. این مثلث ها طرح های گوناگونی دارند و همواره به صورت اشکال منظم هندسی طراحی می شوند. نقوش خاتم از عاج، استخوان، چوب و مفتول برنج هستند و بر سطح خارجی يا سطح داخلی و خارجی اشيای مختلف چسبانده می شوند.

هنرمندان اصفهانی یکی از پیشروان حرفه خاتم کاری هستند و در بازار اصفهان انواع مختلفی از این هنر را در شکل های گوناگون می توانید ببینید و خریداری کنید.

مینا کاری اصفهان

میناکاری یا میناسازی هنری پنج هزارساله در ایران است که برای آراستن زیورآلات، اشیای تزئینی، درها و پنجره ها و ظروف از آن استفاده می شود. امروزه از این هنر بیشتر برای تزئین مس استفاده می کنند اما بر روی طلا و نقره نیز قابل انجام است. محصولات این هنر در بسیاری از نقاط ایران تولید می شوند اما اصفهان کانون تولید میناکاری ایران به شمار می رود و استادان برجسته‌ای در این زمینه را در خود جای داده است.

برای آشنایی کامل با این هنر، مطلب تاریخچه و مراحل تولید میناکاری را در کارناوال بخوانید.

مس اصفهان

مسگری یکی از صنایع دستی کهن ایران است که پیشینه آن حداقل به 5000 سال پیش می رسد و در طی آن ادوات مسی شامل ظروف، تزیینات و ... تولید می شود. مسگری در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد و اصفهان از جمله مراکز عمده این هنر است.

قلم زنی

يکی از پر رونق ترين رشته های صنايع دستی اصفهان قلم زنی است که محصولات نقره ای، مسی و برنجی را با نقوش خاصی می آراید. هنرمندان با ابزاری خاص و وارد کردن ضربات بر روی سطوح مختلف نقش گل و مرغ‌، اشعار زیبای فارسی و یا آیات و احادیث را حک می کنند. برای دیدن جلوه های این هنر به میدان نقش جهان بروید و صدای کوبیده شدن قلم بر مس را دنبال کنید.

پارچه های سنتی اصفهان

در میان محصولاتی که در بازار به فروش می رسند محال است که چشم تان به پارچه های زیبا نیفتد. پارچه هایی که دو نوع آن بیشتر در اصفهان یافت می شود:

1- پارچه های قلمکار

قلمکارسازی سابقه ای دیرینه در ایران دارد و دوره پررونق آن از زمان صفویه آغاز شد و تا عصر قاجار ادامه یافت. این هنر شامل چاپ یا نقش زدن روی پارچه است که به چیت سازی نیز شهرت دارد. در این هنر با ابزاری خاص نقوشی همچون مناظر تاریخی، جانوران اهلی و وحشی، مینیاتور، شکارگاه ­های صنعتی، نوازندگان، گل و بوته و اسلیمی، تصاویر عشاق ایرانی، موضوعات و وقایع تاریخی، داستان­ های حماسی عاشورا و ... را بر پارچه نقش می کنند. آنچه امروز در اصفهان به عنوان پارچه های قلمکار به فروش می رسد نقوشی از بته جقه را شامل می شود و کاربردهای مختلفی دارد.

برای آشنایی کامل با این پارچه ها خواندن مطلب قلمکاری بر روی پارچه | تاریخچه و مراحل تولید را از دست ندهید.

2- پارچه های زرباف

زرباف، زَربَفْت یا زَری بافی یکی از رشته‌های صنایع دستی است که در نتیجه آن پارچه ای خاص تولید می شود. زرباف، پارچه‌ای ظریف و گران بهاست که تار آن از ابریشم خالص و پودهای آن ابریشم رنگی است. در این میان یکی از پودها باید از نخ گلابتون باشد که به صورت نقره ای و طلایی وجود دارد. 

زرباف را نفیس‌ترین و افسانه‌ای ترین پارچه ایرانی می دانند که در روزگار رونق و رواج خود شهرتی جهانی داشته است.

فیروزه کوبی

فیروزه کوبی نام یکی از هنرهای رایج در اصفهان است که هنرمندان معدودی به خلق آثار در آن مشغولند. استادکاران به وسیله این هنر جواهرات و ظروفی مانند بشقاب، لیوان، گلاب پاش و ... را با سنگ فیروزه آراسته می کنند. در این هنر قطعه‌های کوچک سنگ فیروزه را به حالت موزاییکی بر سطح ظرف‌ها، زیورآلات و اشیای تزئینی می نشانند. این کار بر روی سطوح مسی، برنجی، نقره، ورشویی و یا برنزی انجام می گیرد.

طلاسازی

در بازار اصفهان چشم تان به طلا فروشی هایی خواهد افتاد که زیورآلاتی بسیار زیبا و چشم نواز را به نمایش گذاشته اند. طلاسازی یکی از هنرهای مهم شهر اصفهان به شمار می رود و چندین کارگاه در این زمینه فعالیت می کنند. صنعت دیگری نیز وجود دارد که وابسته به طلاست و طلاکوبی روی فولاد نام دارد.

نقره و ملیله کاری

زیورآلات نقره نیز در اصفهان طرفداران خاص خود را دارند و در این میان هنر ملیله کاری با نقره نیز رواج بسیار دارد. این هنر محصول کار با مفتول های طلا، نقره و مسی است که با صرف وقت و دقت فوق العاده به صورتی کاملا هنرمندانه بر روی قالب محصول مورد نظر به صورت طرح های سنتی و طرح‌های اسلیمی در هم تنیده می شوند و به شکل ظروف و یا اشیای تزیینی در می آیند.

قلمدان سازی

قلمدان، جعبه ای از جنس چوب، مقوا یا پاپیه ماشه است که برای نگهداری قلم‌های مخصوص خوشنویسی و  ابزار کتابت کاربرد دارد. روی قلمدان با نقش‌های گوناگون از نقوش گیاهی و هندسی و اشکال آدمیان، پرندگان و یا جانوران مزین می شود و یکی از صنایع دستی مهم ایران به شمار می رود. در اصفهان ساخت قلمدان یا قلمدان سازی یکی از هنرها و صنایع پر رونق است که بسیاری را به سوی خود می کشاند.

عبابافی

عبابافی از صنایع دستی رایج در شهرستان نائین استان اصفهان به شمار می رود که از قدمت بسیاری برخوردار است. عباهای این شهرستان به رنگ های سرخ و خرمایی و با استفاده از پشم و کرک بافته می شوند. 

نمدمالی

نَمَد نوعی زیرانداز تولید شده از پشم است که در بسیاری از نقاط ایران و اصفهان رواج دارد. برای تهیه این زیرانداز عمل بافتن صورت نمی گیرد بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم‌ رفتن الیاف پشمی می‌شوند. نمد از قالی ارزانتر است اما برای تولید هر دوی آن ها در یک اندازه، به مقدار مساوی از پشم استفاده می شود.

قالی بافی

اصفهان در دوره حکومت صفویان یکی از مراکز عمده قالیبافی محسوب می شد و تعداد زیادی کارگاه در آن وجود داشت. مهم ترین تولیدات قالی بافی این کارگاه ها قالی زربفت بود که از صنایع دستی مشهور آن زمان به شمار می رفت. در جریان حمله افغان ها تعداد بسیاری از هنرمندان و صنعتگران شغل خود را از دست دادند؛ اما با گذشت زمان و در دوره قاجاریه قالی بافی اصفهان جانی تازه گرفت. امروزه شهر میمه یکی از مراکز مهم تولید قالی دستباف در استان اصفهان است.

سفال و سرامیک سازی

سفال و سراميک سازی در شهر اصفهان و نيز در شهرهای نطنز و شهرضا دیده می شود. شهرضا از مراکز مهم سفال سازی ايران به شمار می رود و محصولات آن خریداران بسیاری را به سوی خود می کشاند. نقش گل و بوته و ماهی در سفال های این شهر به چشم می خورند.

دیگر هنرها و صنایع دستی

• نگارگری
• مینیاتور
• معرق
• منبت
• گیوه بافی و گیوه دوزی
• خوشنویسی
• پوستین دوزی
• گلابتون سازی
• انواع رودوزی های سنتی
• و ...

سخن آخر

آنچه که در این مطلب آمده است سوغاتی های استان اصفهان را در بر می گیرد. کاشان نیز یکی از شهرهای اصفهان است اما به دلیل اینکه دنیای رنگارنگی از سوغات دارد در مطلب معرفی سوغاتی های شهر کاشان می توانید با سوغات آن آشنا شوید.

از گشت و گذار در دنیای سوغاتی های خوشمزه و صنایع دستی اصفهان لذت بردید؟

تا به حال به این دیار سفر داشته اید؟

کدام یک از این سوغات ها را تهیه کرده اید؟

منتظر نظرات، پیشنهادات و تجربیات شما خوبان هستیم.