گاندو | تنها تمساح حیات وحش ایران

تمساح پوزه کوتاه یا آن طور که در ایران مشهور شده است گاندو، تنها تمساح موجود در محیط زیست کشورمان محسوب می شود. همین موضوع ما را در کارناوال بر آن داشت تا به سراغ این خزنده چند صد میلیون ساله برویم و در مورد این موجود خاص اطلاعات بیشتری به دست بیاوریم. جانوری که بر خلاف ظاهر ترسناکش، رابطه خاصی با مردم بلوچستان، زیستگاه تمساح پوزه کوتاه در ایران، برقرار کرده است و حضور آن نمادی از برکت و آبادانی در این خطه به شمار می آید. 

چرا تمساح پوزه کوتاه؟

• تمساح پوزه کوتاه تنها گونه تمساح در ایران است. 
• تمساح پوزه کوتاه بر خلاف ظاهر و ماهیت ترسناکش، رابطه تنگاتنگ و خاصی با مردم بلوچستان و باورهای آنها دارد. 
• با آشنایی با گاندوها می توانید اطلاعات تان را در مورد حیات وحش و طبیعت ایران کامل تر کنید. 

تمساح پوزه کوتاه یا گاندو | تنها تمساح حیات وحش ایران

"تمساح پوزه کوتاه" با نام علمی "Crocodylus palustris" یا تمساح مردابی یا آن گونه که محلی های منطقه بلوچستان از آن با نام "گاندو" یاد می کنند، تنها گونه تمساح در ایران است. گاندوها به خانواده تمساحان (Crocodylidae) تعلق دارند و در اصل نوعی تمساح بومی شبه قاره هند و مناطق اطراف آن به حساب می آید که در محدوده کشورهای هند، بنگلادش، پاکستان، ایران، سریلانکا و برمه زندگی می کند. گاندوها تنها تمساحان بومی پاکستان و ایران هستند و بزرگترین خزنده این دو کشور محسوب می شوند.

زیستگاه تمساح های پوزه کوتاه در ایران تنها در بخش بلوچستان استان سیستان و بلوچستان و بیشتر در منطقه مکران و منطقه حفاظت شده باهوکلات قرار دارد. شاید برای تان جالب باشد بدانید که چرا مردم این منطقه از واژه گاندو برای نامیدن این حیوان استفاده می کنند؟ در جواب این سوال باید بدانید که گاندو در زبان محلی بلوچی به معنای حیوانی ست که روی شکمش می خزد و این اسم کاملا با شکل و حالت تمساح پوزه کوتاه (که در ایران به نام تمساح ایرانی نیز مشهور است) مطابقت دارد. گاندوها در لیست وضعیت بقا، در گروه حیوانات آسیب پذیر قرار دارند و با توجه به خشکسالی های چندین سال اخیر استان سیستان و بلوچستان شرایط زندگی آنها در معرض خطر بیشتری قرار گرفته است. حال پیش از اینکه بخواهیم با دیگر ویژگی های این گونه منحصر به فرد آشنا شویم بهتر است اطلاعات کلی در مورد تمساح ها به دست بیاوریم و سپس سراغ ادامه مطلب برویم. 

آشنایی کلی با تمساحان 

تمساح یا کروکودیل جانوری ست از رده خزندگان با چهار دست و پا که می تواند به راحتی در آب شنا کند اما همیشه در آب نمی ماند. این جانوران به عنوان بزرگترین خزنده های روی زمین شناخته می شوند، فک و دندان های بسیار نیرومندی دارند، در خشکی تخم می گذارند و در بیشتر مناطق جهان مانند قاره آسیا، آفریقا، آمریکا و استرالیا زندگی می کنند. به طور کلی زیستگاه تمساح ها در رودخانه ها، دریاچه ها، برکه ها و سرزمین های مرطوب و آب شیرین است و تعداد کمی از آنها در آب های شور زندگی می کند. تمساح ها در مجموع از 24 گونه تشکیل شده اند و شامل سه خانواده کروکودیل، گاریال و الیگاتور می شوند. 

ویژگی های ظاهری تمساح پوزه کوتاه 

گاندو همان گونه که پیش از این گفتیم بزرگترین خزنده ایران است و در میان دیگر تمساحان گونه ای با جثه متوسط تا بزرگ محسوب می شود. اندازه این جانوران به طور میانگین در نرها به 3 تا 3.5 متر و ماده ها 2.45 متر می رسد؛ اما حیواناتی با طول کمتر یا بیشتر نیز در میان آنها دیده شده است. وزن طبیعی گاندوهای جوان به طور میانگین به 30 تا 50 کیلوگرم می رسد. همچنین نرهای مسن ممکن است بسیار بزرگتر شوند و تا 4 الی 5.5 متر طول رشد کنند. البته طول نهایی گاندوهای ایرانی به ندرت به 3 متر می رسد و بزرگترین تمساح پوزه کوتاه که در ایران دیده شده، 6.3 متر طول داشته است.

طول عمر گاندوها بین 40 تا 60 سال است و در اسارت می تواند بیش از این نیز زنده بماند. رنگ کلی بدن گاندوها در گونه های جوان، سبز روشن با لکه های سیاه و در گونه های مسن تر زیتونی تا قهوه ای با لکه هایی تیره و پراکنده بر روی پوست است. رویه سطحی بدن این جانور با فلس های شاخی و سفت پوشانده شده و قسمت های زیرین آن پوشیده از فلس های غضروفی ریز است. البته شکم گاندو فلس ندارد و به رنگ سفید متمایل به زرد است. در قسمت پشتی بدن او 4 تا 6 ردیف صفحه استخوانی به چشم می خورد که در هر ردیف بین 16 تا 18 استخوان، صفحه ای غضروفی و محکم ساخته اند. صفحه ای که مانند یک زره قسمت پشتی حیوان از شانه تا کمر را می پوشاند. 

1- سر و گردن | پهن ترین پوزه در میان تمام گونه های تمساح

گاندوها در میان دیگر گونه های هم‌ راسته خود پهن ترین پوزه را دارند و به همین دلیل از نظر ظاهری شبیه الیگاتور آمریکایی هستند. آنها در قسمت پشت سر و ناحیه گردن دو جفت صفحه شاخی بزرگ دارند و سوراخ های بینی و گوش شان در قسمت بالایی سرشان قرار گرفته است. شاید برای تان جالب باشد بدانید که سوراخ های بینی تمساح داخل آب توسط سرپوشی ماهیچه ای بسته می شود اما خارج از آب قدرت بویایی و شنوایی بسیاری دارد. گوش گاندو در اصل شکافی باریک است که در عقب چشم واقع شده و به مانند چشم ها با سرپوشی ماهیچه ای در آب از آن محافظت می شود. 

2- دهان و دندان | آرواره هایی قوی برای خرد کردن تمام طعمه ها

دهان تمساح پوزه کوتاه از دو کام (سقف دهان) تشکیل شده است و آرواره هایی قوی دارد و تعداد دندان های آن در گونه بالغ به 66 تا 68 عدد می رسد. از این تعداد 19 دندان در طرفین فک بالا و 15 دندان در طرفین فک پایین قرار دارد و زیر هر دندان نیز یک دندان دیگر به چشم می خورد که بعد از شکستن یا افتادن دندان قبلی جایگزین آن می شود. ساختمان دندان گاندو برای جویدن غذاها چندان مناسب نیست؛ اما معده آنها شیره گوارشی با اسید فراوانی تولید می کند که می تواند در چند دقیقه هر غذایی را به راحتی هضم می کند. 

3- چشم ها | پلک سوم راه حلی برای شنا در آب

گاندو چشمی با مردمک عمودی و بیضی دارد که باعث شده این حیوان در زیستگاه خود بهترین کارایی را داشته باشد. همچنین گاندوها از یک پلک سوم نیز بهره می برند که بیشتر در زمان حضور در آب به کار آنها می آید. زمانی که این جانور به زیر آب می رود این پلک سوم از چشم او محافظت می کند، بدون اینکه خللی در بینایی او به وجود آید. 

4- پاها | قوی ترین پاها در میان 24 گونه تمساح

این تمساح پاهایی کوتاه دارد و در پاهای جلویی پنج انگشت آن به ناخن های بلند و در پاهای عقبی چهار انگشت آن به ناخن های کوتاه می رسد. نکته جالب در مورد بدن گاندوها، قدرت پاهای عقبی آنهاست. این حیوان قوی ترین پا را در میان تمام گونه های تمساح دارد؛ خصوصیتی که به این حیوان کمک می کند تا بتواند در خشکی، مسافت های طولانی را طی کند. البته این ویژگی نوعی تغییر تکاملی ست زیرا منابع آبی کم و پراکنده این حیوان را مجبور می کند تا برای رسیدن به منابع آبی جدید، راه پیمایی انجام دهد. از آنجایی که بیشتر وزن این حیوان بر پاهای عقبی آن سوار است، به همین دلیل در طول زمان آنها بسیار قوی شده اند.

همچنین پاهای عقبی تمساح پرده دار است و در هنگام شنا در امتداد بدن آن جمع می شود و به حیوان در تعقیب، تغییر جهت و حرکات سریع در آب کمک می کند؛ اما پاهای جلویی گاندو پرده ندارد و ضعیف است.

5- دم | سکان شنای گاندو

دم تمساح پوزه کوتاه ایرانی نیمی از طول بدن آن را تشکیل می دهد و قدرت بسیار زیادی دارد. گاندو از دم خود برای شکار و دفاع استفاده زیادی می کند و در هنگام شنا مانند یک سکان، جانور را در آب به پیش می برد و سرعتش را کنترل می کند. دم بلند این تمساح در پایه کلفت و در انتها فشرده است و قدرت فراوانی دارد و می تواند پاهای یک گاو بزرگ را بشکند. در انتهای دم صفحات دندانه دار استخوانی (دارای 33 قطعه) به چشم می خورد که در قسمت جلویی آن زاییده ای دیده می شود که به جانور در زمان شنا و جلو رفتن در آب کمک می کند. همچنین دم تمساح برای ذخیره چربی مورد استفاده قرار می گیرد و هر اندازه قطورتر باشد، نشان می دهد که حیوان سالم تر است. 

ویژگی های رفتاری

گفته می شود تمساح پوزه کوتاه ایرانی جانوری بسیار خجالتی، محتاط و ترسو است و به همین دلیل خیلی سخت می توان آن را مشاهده کرد. این حیوان بر خلاف دیگر تمساح ها خشن و ترسناک به نظر نمی رسد و بسیار آرام است. این خزنده بزرگ از فاصله 500 متری می تواند صداهای اطراف خود را تشخیص دهد و به سرعت در آب پنهان شود. اگر هم در آب باشد به واسطه اندام های حسی پوستی که به فشار آب حساس هستند می تواند هر موجود زنده ای که در اطراف آن شنا می کند را حس کند؛ اندام هایی حساس که در تمام بدن گاندوها پخش شده اند. 

نکته جالب در مورد رفتار گاندوها، علاقه این حیوان ها به آفتاب گیری ست. این کار از رفتارهای عمده تمساح هاست و ممکن است در داخل یا بیرون آب اتفاق بیفتد. 

ویژگی رفتاری دیگر گاندو به چالاکی این خزنده در زمان های مختلف برمی گردد. در نگاه اول ممکن است، این گونه مانند دیگر گونه های هم راسته خود بسیار کند به نظر برسد اما هنگام شکار و شنا بسیار سریع و چالاک عمل می کند. در بسیاری منابع آمده است که این جانور خطری برای انسان ندارد اما باید این نکته را در نظر گرفت که رفتار تهاجمی در ذات این حیوان است و نمی توان در کنار آنها محتاط نبود. هرچند مردم بلوچستان با وجود حضور گاندوها در برکه ها و رودخانه ها، در این آب ها شنا می کنند و زنان با آسودگی لباس ها و ظرف های شان را در آن می شورند. 

1- حفر کانال | راهی برای فرار از گرما و جلوگیری از تبخیر آب

از دیگر رفتارهای خاص تمساح پوزه کوتاه می توان به حفر کانال های عمیق در کنار رودخانه ها و آبگیرهای محل زندگی خود اشاره کرد. عمق این کانال ها به چندین متر و طول شان به شش متر می رسد و در هر کدام از آنها یک تا دو تمساح به چشم می خورد.  کانال هایی که به عنوان پناهگاهی برای زندگی و استراحت گاندو در ساعت های گرم روز مورد استفاده است و در کنار آن از تبخیر آب جلوگیری می کند. همچنین این کانال ها می توانند آب را در خود ذخیره کنند که در فصل های گرم سال و ایام خشکسالی می تواند کمک بزرگی به این حیوان باشد. 

2- نحوه شکار تمساح پوزه کوتاه

نحوه شکار تمساح پوزه کوتاه به این شکل است که برای گرفتن طعمه خود کمین می کند و اغلب به صورت ناگهانی از جلو یا طرفین به سمت شکارش هجوم می برد. این خزنده بیشتر شب ها به شکار می پردازد و در این زمان در اطراف رودخانه ها و برکه ها به جستجوی غذا می رود. به دلیل شکل خاص آرواره ها، گاندوها نمی توانند غذای خود را بجوند. اگر شکار کوچک باشد آن را می بلعد و اگر بزرگ باشد آن را یا زیر آب یا زیر آفتاب برای مدتی نگه می دارد تا گوشت طعمه شل شود و سپس با تکان های سریع آن را تکه تکه کند و ببلعد. برخی مواقع نیز شکار خود را کنار رودخانه یا برکه مخفی نگه می دارد.

3- جفت گیری، لانه سازی و تخم گذاری گاندوها

گاندوها به طور معمول در 8 سالگی بالغ می شوند. آنها سالی یک بار جفت گیری و تخم گذاری می کنند و فصل تولید مثل آنها در ایران تقریبا از اواخر اسفندماه شروع می شود. فاصله بین جفت گیری، لانه سازی و بیرون آمدن نوزادان از تخم چهار ماه است و اردیبهشت ماه زمانی ست که این حیوان شروع به تخم ریزی می کند. تمساح ماده برای انجام این کار در شروع فصل های بارندگی در حاشیه رودخانه یا برکه گودالی به عمق نیم متر حفر می کند و در آن بین 20 تا 30 تخم می گذارد و سپس روی آنها را با شن می پوشاند. هرچند تعداد تخم ها در هر بار تخم ریزی به شدت متغیر است و بسته به نوع گونه، سن مادر، شرایط تغذیه ای و محیطی فرق می کند. هر تخم گاندو در حدود 5.6 سانتی متر طول و 4 سانتی متر عرض دارد. مادر پس از تخم گذاری در کنار گودالی که کنده است، در حفره ای دو ماه زمان می گذارد تا زمان بیرون آمدن نوزادان فرا برسد و به کمک آنها بیاید. گاندو ماده شنِ روی تخم ها را کنار می زند تا به نوزادان برای بیرون آمدن از تخم کمک کند. همچنین انتقال نوزادها به داخل آب هم توسط مادر صورت می گیرد. تمام این توجه ها و مراقبت ها از نوزادان توسط تمساح پوزه کوتاه ماده در میان دیگر خزنده های ایرانی منحصر به فرد و بی سابقه است. 

4- توله های تمساح پوزه کوتاه

نوزادان گاندو زمانی که می خواهند از تخم خود بیرون بیایند از دندانِ تخم استفاده می کنند. آنها با استفاده از این دندان پوسته تخم را می شکنند و به بیرون می خزند. البته این دندان ها بعد از تولد به تدریج می افتند. گفته می شود به طور کلی در حدود 60 درصد تخم ها به نوزاد تبدیل می شوند و بین 5 تا 10 درصد آنها به سن بلوغ می رسند. زمانی که توله های تمساح متولد می شوند در حدود 25 تا 30 سانتی متر طول دارند و وزن آنها در حدود 89 گرم است. رنگ توله های تمساح در زمان تولد زیتونی با نوارهای تیره بر روی دم و نقاط تیره بر دو طرف بدن شان است که این علائم پس از رشد به تدریج محو می شوند. تغذیه نوزادان از لارو حشرات و بچه ماهی هاست و زمانی که در حین رشد هستند بیشتر طعمه پرندگان ماهی خوار و جانورانی مانند بزمجه، سگ و شغال می شوند. همچنین ممکن است در سنین نوزادی، دم توله های گاندو قطع شود که در شرایط طبیعی باعث مرگ حیوان نمی شود. 

تغذیه گاندوها 

تمساح های پوزه کوتاه گوشت خوار هستند و رژیم غذایی متنوعی دارند. رژیم غذایی گاندوهای کوچک تر اغلب از حشرات، دوزیستان، سخت پوستان، ماهی های کوچک و گاندوهای بالغ از پرندگان، خزندگان، ماهی ها و انواع پستانداران تشکیل می شود. به طور کلی هر حیوان گوشتی که گاندو در محیط اطراف خود ببینید می تواند طعمه او محسوب شود. گاندوها به دلیل اینکه تحرک کم و طبع خونسردی دارند، به غذای روزانه زیادی احتیاجی ندارند. به طور معمول این خزنده در روز به 1.5 تا 2 کیلوگرم گوشت نیاز دارد و برخی اوقات تا 500 گرم گوشت هم می تواند انرژی روزانه آنها را تامین کند. 

زیستگاه تمساح پوزه کوتاه ایرانی

گاندو قدرت سازش بسیاری دارد و می تواند در دامنه وسیعی از زیستگاه ها مانند رودخانه، دریاچه، برکه و چشمه زندگی کند. به طور کلی گاندوها برکه ها و رودخانه های کم عمق مانند برکه های دست ساز حوالی روستا را که بیشتر از 5 متر عمق نداشته باشد دوست دارند و از رودخانه هایی که جریان و سرعت آب در آنها زیاد است خودداری می کنند. نکته مهم دیگر در مورد تمساح های پوزه کوتاه این است که هرگز در آب شور زندگی نمی کنند.  

استخرهای پرورش ماهی، رودخانه‌ های سرباز و کاجو و برکه‌ های طبیعی موجود در این مسیرها می ‌توان آن‌ها را یافت.

زیستگاه گاندوها در دو دسته مصنوعی و طبیعی قرار می گیرد: 

طبیعی: برکه هایی که در مسیر رودخانه ها وجود دارند. 

مصنوعی: چاله هایی که در روستاها برای ذخیره و نگهداری آب کنده شده اند و بین محلی ها به نام هوتک شناخته می شود. علاوه بر این سدها و آب بندها هم زیستگاه مصنوعی گاندو به شمار می روند.

منطقه زندگی تمساح پوزه کوتاه در ایران

محدوده پراکندگی گاندوها در ایران منحصر به بخشی از جنوب شرقی بلوچستان است و حوزه منطقه حفاظت شده باهوکلات و گاندو و مکران را در بر می گیرد. پراکنش این خزنده ها در بلوچستان از حوزه شهرستان راسک شروع می شود و در مسیر رودخانه سرباز ادامه پیدا می کند و به برکه کلانی در نزدیکی حور باهور می رسد. همچنین مناطق مرزی ایران و پاکستان در بخش شمالی در امتداد بیشتر زیستگاه‌ های تمساح پوزه کوتاه در ایران شامل مناطق رودخانه ‌ای باهوکلات، سرباز، کاجو، محدوه های آبی شهرهای راسک، چابهار، نیکشهر و سراوان و برکه‌ های پیرسهراب، گزمنزل، هوت کت، آزادی، کلانی، درگس، سد پیشین و باتلاق های دلگان می شود.   

تماشای گاندوها از نزدیک در روستای درگس چابهار | ایستگاه تکثیر و تحقیقات ریکوکش

اگر علاقه‌مند باشید تا از نزدیک با تمساح های پوزه کوتاه برخورد داشته باشید و لحظاتی با این حیوانات زیبا همنشین شوید، باید به روستای درگس در شهر چابهار بروید. در این روستا مرکزی به نام ایستگاه تکثیر و تحقیقات ریکوکش وجود دارد که در آن از تمساح های پوزه کوتاه نگهداری می شود. این ایستگاه با هدف انجام تحقیقات و تکثیر و پرورش گاندوها در شرایط اسارت در سال 1389 تاسیس شد. این مرکز تحقیقاتی در زمینی به وسعت 10 هکتار ساخته شده است و دو استخر بزرگ 50 در 100 متری دارد که از آن برای نگهداری و مراقبت از تمساح های بالغ و نوزادان تمساح استفاده می کنند. 

در این ایستگاه امکاناتی فراهم آمده است که مردم و علاقه‌مندان به حیات وحش می توانند به تماشای گاندوها بنشینند و در مورد زندگی این بزرگترین خزنده ایرانی اطلاعات قابل توجهی به دست بیاورند. همچنین بازدیدکنندگان می توانند با خرید مرغ زنده به تمساح ها غذا دهند. 

از دیگر فعالیت های ایستگاه ریکوکش زنده گیری گاندوهایی ست که در سال های گذشته به واسطه خشکسالی و خشک شدن بندها و هوتک ها به سمت مناطق مسکونی مهاجرت کرده اند.

تهدیدهایی که گاندوها با آن مواجه هستند 

 بزرگترین تهدیدی که حیات وحش ایران به ویژه تمساح های پوزه کوتاه با آنها روبروست، خشکسالی و کمبود منابع آبی در منطقه زندگی این حیوانات است. مشکلی که استان سیستان و بلوچستان به شدت با آن درگیر است و عرصه زندگی را در این سال ها برای گاندوها بسیار سخت کرده است. خشک شدن رودخانه ها، برکه های آب، دریاچه ها و دیگر منابع آبی باعث شده است تا زندگی این گونه در منطقه بلوچستان به خطر بیفتد. این مساله همچنین موجب شده تا گاندوها محل های اصلی زندگی شان را ترک کنند و به مناطق زندگی انسان ها برای پیدا کردن غذا و آب پناه بیاورند. 

در کنار اینها بروز سیلاب های شدید در زیستگاه گاندو و بلعیده شدن نوزادان به وسیله دیگر همنوع های بالغ شان از عوامل طبیعی هستند که زندگی این حیوان را تهدید می کند. 

1- عوامل انسانی تهدیدکننده زندگی گاندوها

عوامل طبیعی تنها مواردی نیست که زندگی گاندوها را با مشکل مواجه کرده است، بلکه فعالیت های انسانی و تغییراتی که انسان ها در محیط زندگی تمساح های پوزه کوتاه به وجود می آورند می تواند آنها را دچار دردسر کند. از بین رفتن زیستگاه گاندوها برای فعالیت های کشاورزی، استفاده بی رویه از آب برکه ها برای پمپاژ و حفر کانال، تغییر در ترکیب آب شیرین رودخانه به دلیل انواع آلودگی های شیمیایی مانند آفت کش ها، قارچ کش ها، روغن موتور، علف کش ها و مواد شوینده و تصادف های جاده ای از جمله عوامل تهدیدکننده زندگی تمساح های پوزه کوتاه توسط انسان ها هستند. 

2- جریمه شکار و تصرف منطقه حفاظت شده گاندو

گفتیم که زیستگاه اصلی گاندوها منطقه حفاظت شده گاندو و باهوکلات است. از آنجایی که این خزنده در میان گونه های آسیب پذیر قرار دارد بنابراین هیچ گونه برداشت و فعالیتی در این منطقه امکان پذیر نیست و هر گونه برداشت غیرمجاز و شکار گاندو جریمه 20 میلیون تومانی در پی دارد.  

3- تهدیدهای گاندو برای انسان ها 

به طور کلی گاندوها برای انسان ها خطر جانی ندارند و به آنها و محیط زندگی شان حمله نمی کنند، اما خشکسالی ها و کمبود منابع غذایی در سال های گذشته باعث شده تا این حیوان برای نجات جان خود به محدوده زندگی انسان ها نزدیک شوند. در ایران تسماح های پوزه کوتاه بیشتر به احشام حمله می کنند که باعث ضرر مردم می شوند اما مردم به دلیل باورهایی که دارند (در ادامه در این مورد بیشتر توضیح می دهیم)، از آسیب زدن به گاندوها خودداری می کنند. 

دو حادثه حمله گاندو به انسان

در طول این سال ها، تنها دو حمله از گاندوها به انسان ها گزارش شده است:

حادثه اول: این حادثه در سال 80 رخ داده است؛ زمانی که سد پیشین به دلیل خشکسالی آب کافی نداشت و منابع آبی منطقه خشک شده بودند. در این حادثه چند بچه برای شنا وارد سد می شوند و یکی از آنها پای خود را روی دم گاندو می گذارد. کاری که باعث می شود گاندو به او حمله و او را خفه کند. 

حادثه دوم: این اتفاق در اردیبهشت سال 95 و در یکی از برکه های مهم منطقه (که زمانی 5 کیلومتر طول داشته و امروز به برکه ای با طول 500 متر تبدیل شده است) به وقوع پیوست. در این حادثه تعدادی از کودکان برای شنا وارد برکه می شوند که یکی از گاندوها به یکی از پسربچه ها حمله و او را خفه می کند. 

رابطه ویژه مردم بلوچ با گاندوها 

در منطقه بلوچستان مردم بومی با گاندوها رابطه بسیار خوبی دارند. آنها این حیوان را مقدس می دانند و هیچ گاه به آن آسیب نمی رسانند. در واقع نوع رابطه مردم بلوچ با حیوانی مانند تمساح بسیار منحصر به فرد و قابل احترام است. آنها گاندوها را نماد برکت و آبادانی سرزمین شان می دانند و بر این باور هستند که اگر این حیوانات هجرت کنند یا بمیرند، خشکسالی و قحطی بر زندگی شان سایه می اندازد. به همین دلیل همه تلاش شان را انجام می دهند تا از این حیوان مراقبت کنند. 

در تمام این سال ها هیچ گاه گزارشی ثبت نشده است که کسی به این خزنده حمله ور شده یا قصد جانش را داشته باشد. در واقع مردم منطقه در نقش یک محیط بان برای گاندوها هستند و هر کاری انجام می دهند تا شرایط مناسب زندگی را برای آنها فراهم کنند. روستاییان و بومیان منطقه بلوچستان حتا در سال های خشکسالی تعدادی از گاندوها را از برکه های خشک شده به مناطق پرآب تر انتقال داده اند تا به این شکل جان این حیوان را نجات دهند. 

تمساح های پوزه کوتاه نیز در تمام این سال ها با مردم مدارا کرده اند و به جز یکی دو مورد تا به حال حمله ای به سوی انسان ها انجام نداده اند. 

تعداد گاندوها در ایران 

بیشترین تعداد گاندوها در دنیا در هند و سریلانکا به چشم می خورد و تعداد آنها در این دو کشور به بیش از 3000 تمساح می رسد. عددی که 90 درصد جمعیت گاندوهای دنیا را شامل می شود. در ایران این تعداد در آخرین سرشماری در سال 92 بیش از 500 تمساح بوده است، هر چند بنا بر گفته مسئولان تنها 340 عدد از این تمساح ها رویت و شمرده شده اند که شامل گاندوهای موجود در زیستگاه های طبیعی و مصنوعی می شوند. 

سخن آخر 

امروز به همراه شما به استان شرقی کشورمان، استان سیستان و بلوچستان رفتیم و با یکی از جلوه های حیات وحش این منطقه، یعنی تمساح پوزه کوتاه ایرانی یا گاندو آشنا شدیم. در مورد ویژگی های ظاهری و رفتاری این حیوان اطلاعاتی به دست آوردیم و تهدیدهایی که این خزنده بزرگ ایرانی را تهدید می کند را مرور کردیم. 

نظر شما در مورد این حیوان منحصر به فرد حیات وحش ایرانی چیست؟ از دید شما با وجود خشکسالی ها و کمبود بارش های سال های اخیر چگونه می توان به بقا و بهبود شرایط زندگی تنها تمساح ایرانی کمک کرد؟

دیدگاه ها، پیشنهادها و انتقادهای تان را با ما و دوستان کارناوالی تان در میان بگذارید. منتظرتان هستیم...