گورستان تاریخی هفتاد ملا

در سفر به زاهدان راه خود را به‌سمت میرجاوه ادامه می‌دهیم تا به قبرستان تاریخی هفتاد ملا برسیم؛ جایی که برخی بر این باورند بسیار اسرارآمیز و عجیب است. گورستان هفتاد ملا که قدمتی 800 ساله دارد، گورستانی است با مقبره‌های عجیب که در دامنه‌های شمالی تفتان قرار دارد. در دل گورستان هفتاد ملا زاهدان، رازهای زیادی نهفته است که تا امروز کسی به آن‌ها پی نبرده است. همراه ما سفری متفاوت به قبرستان هفتاد ملا میرجاوه را تجربه کنید.

چرا قبرستان تاریخی هفتاد ملا ؟

• یکی از جاذبه‌های معروف شهر زاهدان است که نام آن در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد.
• قدمت این آرامستان تاریخی را حدود 800 سال تخمین زده‌اند.
• طراحی ویژه و منحصربه‌فرد با معماری خاصی دارد.
• اینجا مکانی مناسب برای کسانی است که در اسرار تاریخی کنکاش می‌کنند.
• این قبرستان که در دل کوه حفر شده، یکی از عجیب‌ترین قبرستان‌های ایران محسوب می‌شود.

هفتاد ملا | گورستان اسرارآمیز سیستان و بلوچستان

آرامستان‌های تاریخی همیشه یکی از جاذبه‌های مهم هر شهر برای پی بردن به آداب‌ورسوم تدفین گذشتگان بود که از بعد تاریخی و قدمت نیز ارزش بسیاری داشت. قبرستان تاریخی هفتاد ملا در شهر میرجاوه را می‌توان یکی از عجیب‌ترین گورستان‌ها در ایران دانست، جایی که شاید برخی از افراد آشنایی چندان زیادی با آن نداشته باشند. گورستان تاریخی هفتاد ملا در دل ارتفاعاتی از جنس ماسه سنگ در دامنه‌های شمالی کوه آتشفشانی تفتان و نزدیکی روستای گردشگری تمین، روستایی ییلاقی و سردسیر، قرار دارد. قدمت این آرامستان را 800 سال تخمین زده‌اند و معتقدند که در ساخت این آرامگاه از زیگورات و آرامگاه کوروش الهام گرفته شده است. معماری خاص و منحصربه‌فرد این مکان و حالت اسرارآمیزی که دارد، موجب شده تا افراد زیادی به‌سمت این جاذبه کشیده شوند. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، هفتاد ملا در میرجاوه قرار دارد، شهری کوچک در ۷۵ کیلومتری جنوب‌‌شرقی شهر زاهدان که رفت‌وآمد گردشگران خارجی و داخلی از این معبر صورت می‌گیرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید میرجاوه یکی از قدیمی‌ترین مناطق گمرکی کشور با قدمت بیش از صد سال است.

تاریخچه و معماری هفتاد ملا

قبرستان تاریخی هفتاد ملا مانند سایر آثار باستانی موجود در روستای تمین، در دل صخره‌ها به وجود آمده است. این قبرستان بیش از ۵۰۰ مترمربع مساحت دارد و به‌شکل کمانی در بخش شرقی روستای «روپس» در سینه کوه واقع شده است. قرار گرفتن قبرها در سایه موجب شده تا از گزند باد و باران در امان بمانند و حتی خورشید هم بر آن‌ها نتابد. ۱۰۰ سال پیش، دو ستون سنگی بزرگ نیز مقابل این حفره قرار داشته که در حال حاضر، تخریب شده است.

قبور این قبرستان به شکل مستطیل است که دو طرف آن به وسیله خشت خام بالا آورده شده و اجساد را داخل آن قرار می‌دادند؛ این قبور به‌صورت مسطح ساخته ‎شده‌اند و برای عبور هوا بر روی هر کدام از قبور هشت سوراخ تعبیه کرده‌اند. با نوعی خاک که در این منطقه یافت می‌شود و به رنگ قرمز است، اقوام مردگان بر روی قبور تزییناتی را انجام می‌دادند؛ در معماری این قبرستان نیز، از سبک معماری آرامگاه‌های دوره هخامنشی الهام گرفته شده است.

روایت‌های گوناگون درباره هفتاد ملا

درباره قبرستان هفتاد ملا روایت‌های گوناگونی وجود دارد؛ در روایت اول بر این باورند که موبدان زرتشتی پس از اسلام به این مکان پناه آوردند و در همان جا دفن شدند. عده‌ای فرضیه زرتشتی بودن مردگان اینجا را به سادگی رد می‌کنند، چراکه می‌گویند زرتشتیان سنگ قبر ندارند، بلکه دخمه و استودان دارند.

در روایت دوم بر این باورند که به دلیل قرارگیری این منطقه در مسیر رودخانه، افراد محلی مردگان خود را برای آنکه از گزند سیلاب در امان باشند در این مکان دفن کرده‌اند.

درباره دلیل نام‌گذاری آرامستان هفتاد ملا نیز اطلاعات چندانی در دست نیست و دلیل نام‌گذاری این گورستان مثل یک راز سربه‌مهر باقی‌مانده است. گورهای چند طبقه و خانوادگی در این گورستان وجود دارد که حتی با تکنولوژی امروزی نیز نمی‌توان این گورها را حفر کرد؛ در برخی از گورها، آثاری تاریخی همانند سفالینه‌های قدیمی کشف شده است که قدمت آن‌ها را بیش از 800 سال می‌دانند.

• در مسیری دیگر راهی میرجاوه در فاصله حدودا ۸۰ کیلومتری زاهدان شوید. در فاصله ۴۵ کیلومتری بعد از میرجاوه، جاده‌ای فرعی را در سمت راست خود مشاهده خواهید کرد. وارد این مسیر شوید. این مسیر تا قبرستان هفتاد ملا حدود ۲۰ کیلومتر است که قسمت انتهایی آن آسفالته نیست. در این مسیر از روستای تمین و روستای جش عبور می‌کنید و پس از آن به روستای روپس خواهید رسید.

نکات مهم 

• با توجه به قرارگیری این گورستان در دامنه‌های شمالی کوه تفتان، این منطقه آب‌وهوایی سرد و کوهستانی دارد، بنابراین بهترین زمان بازدید از این گورستان، نیمه اول سال است. 
• در دهستان تمین باغ‌های سرسبز و تماشایی مانند باغ گردو به چشم می‌خورد، همچنین انواع بوته‌ میوه‌های وحشی روی زمین به‌صورت خودرو، رشد کرده‌اند. پس از تماشای آرامستان می‌توانید به دل طبیعت بروید و از مناطق طبیعی زیبا دیدن کنید.
• در گذشته بر روی قبور تزییناتی وجود داشته که پس از مرمت در زیر لایه‌ای سفید رنگ این تزیینات مدفون شده است.
• وجود غارهای متعدد در اطراف این آرامستان، در نوع خود جالب است.
• در روستای روپس درختی هزار ساله وجود دارد که در گذشته محلی برای جمع شدن اهالی و رفع مشکلات بوده است.
• مسیر دسترسی به این جاذبه تا اندازه‌ای مشکل است؛ اما با احتیاط می‌توانید از آن عبور کنید.
• هنگام سفر به مناطق مختلف کشور، به‌ویژه نواحی روستایی، به فرهنگ و باورهای مردم محلی احترام بگذارید.
• برای کمک به اقتصاد مردم بومی، از فروشگاه‌های محلی منطقه خرید کنید.
• آثار تاریخی میراثی گرانبها از اجدادمان است؛ آن‌ها را پاس بداریم و امانت‌داران خوبی باشیم.

سخن آخر

بازدید از گورستان‌ها در دسته گردشگری سیاه قرار می‌گیرد و ممکن است تمام گردشگران علاقه‌ای به بازدید از آن‌ها نداشته باشند. اما گورستان‌هایی مانند گورستان تاریخی هفتاد ملا از جمله جاذبه‌هایی است که به دلیل قدمت و ویژگی خاصی که دارد برای بسیاری از افراد جالب است. بنابراین اگر علاقه‌مندید تا در زندگی گذشتگان به جست‌وجو بپردازید به شما توصیه می‌کنیم که از قبرستان هفتاد ملا دیدن نمایید. در صورتی که از این مکان بازدید کرده‌اید، تجربه‌های سفر خود را با ما در میان بگذارید.