خانه و موزه سفال تبریز

یه روز خوب با یک پیشنهاد خوب

امروز به شهر تبریز سفر کنیم و به خونه ای  بریم که ما رو به اصل خودمون برمیگردونه. جایی که بوی زندگی می دهد و نوای عشق در آن طنین انداز است .

خانه(موزه) زنده سفال تبریز، منزلی زیبا از دوره قاجار است که امروز به محلی برای نمایش و آموزش تخصصی سفال منطقه، اختصاص پیدا کرده است...

خانه صرافلار(موزه سفال تبریز)

در خیابان شمس تبریزی در شهر تبریز خانه ای قدیمی متعلق به عصر قاجاریه و پهلوی قرار دارد که مالک اولیه آن خانواده صرافلار و آخرین مالک آن خانواده علوی بودند.

خانه ای در دوطبقه، زیرزمین و یک طبقه فوقانی که مثل بیشتر بناهای قدیمی ایرانی با سبک و اصول معماری ایران بنا شده است.

ورودی بنا و نمای آن شامل دو ایوان گچبری شده بسیار زببا و دیدنی است. در زیرزمین حوضخانه ، دو اتاق در جبهه اصلی و یک اتاق مستطیلی و یک راهرو درضلع غربی آن قرار دارد.

در وسط حیاط حوضی است که دو طرف آن باغچه ای دیده می شود که شبیه به دیگر خانه های قدیمی تبریز است.

سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان این خانه اصیل و زیبا را خریداری کرد و به بازسازی و مرمت آن پرداخت و در سال 1384شمسی این بنا به عنوان خانه موزه سفال تبریز در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.

Photo By Amirhosein HoseinZadeh

قسمتهای مختلف خانه موزه سفال

خانه سفال با بخش های مختلف و متنوع خود در زمینه سفال پاسخگو و ارائه دهنده خدمات مورد نیاز این رشته اصیل است که علاوه بر خدمات آموزشی، محلی جالب توجه و مناسب برای بازدید گردشگران است.

 بخش های مختلف آن عبارتند از :

حوضخانه، نمایشگاه دائمی آثار سفالی، فروشگاه دائمی ، بخش آموزشی و بخش  ارائه مراحل مختلف كار سفالگری با خاك سفید به روش سنتی (بازدید از این قسمت نیازمندهماهنگی قبلی است).

1) حوضخانه

حوضخانه که در زیرزمین این مجموعه قرار دارد محلی است برای جلسات و اجتماعات هنری ، فرهنگی و محل برگزاری نمایشگاه موقت آثار هنرمندان سفالگر.

2) نمایشگاه دائمی

این قسمت از موزه سه بخش دارد که عبارتند از:

نمایشگاهی از آثار سفالی خانم فریده تطهیری مقدم.

نمایشگاهی از از آثار استاد عباس قابچی و استاد احمد قابچی( خانواده قابچی بعداز مهاجرت به شهر تبریز در کارگاهی در محله درب سرخاب به سفالگری مشغول شدند).

و نمایشگاه آثار هنرمندان و هنرجویان سفالگر استان آذربایجان شرقی.

Photo By Mahsa Jamali

3) فروشگاه

این قسمت که به طور دائمی در مجموعه فعالیت می کند به فروش آثار هنرجویان عضو انجمن سفال آذربایجان شرقی می پردازد.

این هنرجویان دوره های نقاشی روی سفال را در این مجموعه گذرانده و بعد از انجام تمامی مراحل آثار خود را در این قسمت به فروش می گذارند.

جالب است که بدانیم هرکدام از آثار داخل این فروشگاه حداقل بیست مرحله ساخت و آماده سازی و تزیین را پشت سر گذاشته تا به شکل فعلی آن در فروشگاه برسد.

 

Photo By Amirhosein HoseinZadeh

4) بخش آموزشی

برای حفظ و گسترش هنر سفالگری در خانه موزه سفال تبریز کلاس های آموزش تخصصی سفال با گل بومی منطقه مانند کلاس آشنایی با مراحل تولید سفالگری با خاک سفید آذربایجان، نقاشی روی سفال، چرخکاری با گل سفید، مشبک، لعاب، کاشی زنی ونقاشی روی کاشی و...برگزار می شود.

امتیاز ویژه آموزش در این مکان، آموزش زیر نظر اساتید به نام این رشته و دریافت گواهینامه  معتبر از سازمان میراث  فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری و انجمن دوستداران سفال آذربایجان شرقی می باشد.

5) بخش مراحل مختلف سفالگری با خاک سفید

در این بخش از موزه بازدیدکنندگان با آماده سازی، چرخکاری، آماده سازی لعاب، خرد کردن شیشه، کار با آسیاب سنگی، آماده سازی رنگینه مس، پخت اول و لعاب زنی و پخت دوم و کوره چینی  آشنا می شوند.

Photo By Mahsa Jamali

سفالگری سنتی آذربایجان شرقی

سفال بومی تبریز بر روی چرخ سفالگری ساخته شده و مراحل مختلفی را طی می کند. این سفالینه ها بیشتر کاربردی هستند.

برای تهیه ظروف سفالی از خاک سفید ( ترکیب کائولن) منطقه بیلورلوق روستای زنور مرند استفاده می شود.

برای تهیه این خاک در فصل تابستان رگه های شناسایی شده در معدن را با بیل و کلنگ برداشته و این کلوخه ها را به صورت دستی جمع آوری کرده و به کارگاه انتقال می دهند ، در کارگاه خشکانده می شوند و به اندازه نخود خرد می شوند، سپس با آسیاب پودر شده و آن را بسته بندی کرده و برای استفاده در طول سال از آن در انبار نگهداری می کنند.

گل مناسب تولید، ترکیبی از خاک و شیشه است.  برای تهیه پودر شیشه بدون آهن باید، خرده شیشه را آسیاب کرده و مخلوط پودر شیشه با آب را به دست بیاورند و پس از خشک شدن این محصول و الک کردن، آن را در ظرف های مناسب و دور از رطوبت نگهداری می کنند.

بعد از این مراحل، نوبت به مرحله پستایی زنی(آماده سازی) می رسد. خاک و شیشه را به نسبت مخلوط و با آب برروی پارچه ی کرباس بزرگی که روی نایلون پهن شده مخلوط می کنند و گل را با پا لگد و با دست ورز می دهند، این گل را برای پرخ کاری و درست کردن خشت استفاده می کنند.

در مرحله پرخکاری اگر ظرف دارای دسته باشد، دست را جداگانه می سازند و در حالت خشک دسته را به آن متصل می کنند.

سپس به مرحله لعاب زنی می رسیم، در این قسمت بدنه ها به صورت ساده یا تزیین شده درکوره با حرارتی حدود750  الی 800درجه سانتیگراد قرار داده و خام پخت می شوند، بعد از پخت در دوغابی رقیق از آب و گل بدنه غوطه ور می گردند که اصطلاحا به این کار دست آب زده می گویند.

بعد که بدنه ها خشک شدند در لعاب شفاف یا لعاب شفاف فیروزه ای به صورت غرقابی لعاب زده می شوند و پس از پاک کردن لعاب کف بدنه ها در کوره لعابی چیده و پخته می شوند.

دمایی این کوره در حدود 1100 درجه سانتیگراد می باشد.

کوره سنتی به شکل استوانه با سقفی گنبدی شکل و چهار هواکش است.

ارتفاع این کوره 204سانتی متر و قطر دایره داخلی آن 146 سانتی متر است ورودی کوره از بالا و آتشخانه در زیر قرار دارد. این کوره 4 طبقه دارد که در دیواره ها به کمک پایه هایی قرار داده شده است.

برنامه های مناسبتی موزه

هر سال در انتهای اسفند ماه نمایشگاه سفره های نوروزی در این موزه برگزار می شود که تا 13 فروردین بر پاست است و در ماه رمضان مراسم ویژه افطاری را برگزار می کند. از دیگر برنامه های جالب موزه برگزاری جشن سالگرد گشایش آن است که دهم شهریور هر سال برگزار می شود. 

کی و چطور برویم؟

تبریز یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی و از نقاط سرد ایران است. بهترین فصل سفر به این شهر اواخر بهار و تابستان است.

آدرس موزه سفال تبریز: خیابان شمس تبریزی، روبروی ایستگاه گرو، خیابان شهید نوروزی، کوچه صرافلار، خانه علوی ، پلک 100. این مکان دیدنی هر روز از ساعت 9صبح الی 17 پذیرای علاقه مندان و گردشگران می باشد.

تلفن تماس مجموعه:   5242458- 0411

Photo By Amirhosein HoseinZadeh

توصیه های دوستانه کارناوالی

این موزه بسیار تماشایی و زیباست که برای دیدن آن در شهر تبریز زمان زیادی نیاز ندارید و با صرف کمتر از یک ساعت وقت می توانید از تمام قسمت های آن بازدید کنید. اگر قصد خرید سوغاتی دارید حتما از محصولات فروشگاه که حاصل دست رنج هنرمندان این مجموعه است، خرید کنید.

اگر به صورت گروهی قصد رفتن به خانه سفال را دارید، حتما قبل از رفتن با مسئولین موزه هماهنگ کنید.

نزدیک ترین مجموعه تاریخی به خانه سفال، موزه قاجار است، بازدید از این موزه را نیز فراموش نکنید.

Photo By Amirhosein HoseinZadeh

امروز

نه آغاز و نه انجام جهان است

ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است

گر مرد رهی غم مخور از دوری و دیری

دانی که رسیدن هنر گام زمان است

تو رهرو دیرینه سرمنزل عشقی...