سوغات و صنایع دستی گیلان

در این مطلب قصد داریم نگاهی اجمالی به سوغات و صنایع دستی گیلان بیندازیم. سوغات خوراکی گیلان را به شما معرفی می کنیم تا بدانید چه خوشمزه هایی را از این استان می توانید به همراه بیاورید. نگاهی هم به دنیای صنایع دستی گیلان داریم و جلوه هایی از هنر را به شما معرفی می کنیم که می توانند سوغات شما از سفر به گیلان باشند. 

حال اگر قصد دارید در سفر بعدی تان سری به شمال ایران بزنید و می خواهید برای این کار برنامه ریزی کاملی انجام دهید، پیشنهاد خوبی برای تان داریم. شما در صفحه راهنمای سفر به شمال کارناوال به غیر از مطلب سوغات و صنایع دستی، می توانید اطلاعات جامعی در مورد بهترین دیدنی ها و تفریحات شمال به دست بیاورید و با طیف وسیعی از انواع اقامتگاه در این خطه از کشورمان آشنا شوید؛ تنها کافی ست وارد صفحه راهنمای سفر به شمال شوید. اما اگر دوست دارید با تور سفری جذاب به شمال ایران را تجربه کنید، می توانید سری به صفحه رزرو تورهای شمال در کارناوال بزنید و تور مورد علاقه تان را به صورت آنلاین رزرو کنید. 

سوغات خوراکی گیلان

1- برنج

همه ما ایرانی ها به مرغوبیت برنج گیلان واقفیم و شکی در این نیست که با برنج گیلانی، غذاهای مان مزه دیگری پیدا می کنند. برنج گیلان در انواع صدری، هاشمی، علی کاظمی و طارم عرضه می شود و برنج صدری و هاشمی گرانترین آنها هستند.

2- چای لاهیجان

چای، نوشیدنی 5000 ساله ای است که در چین کشف شد و پس از آن به نقاط دیگر جهان رفت. سابقه مصرف چای در ایران به 2 قرن می رسد و با وجود این قدمت کم، به جزیی جدایی ناپذیر از زندگی ایرانی ها تبدیل شده است. در ایران، لاهیجان به عنوان پایتخت چای شناخته می شود و مرغوب ترین چای کشور به این شهر استان گیلان تعلق دارد. بنابراین اگر اهل چای خوردن هستید، خرید چای از گیلان از واجبات است.

3- کلوچه فومن

یکی از خوشمزه های گیلانی، کلوچه فومن است که می توانید آن را داغ داغ تهیه کنید و یا انواع بسته بندی شده آن را بخرید. در تهیه این کلوچه از آرد، نمک، زعفران، روغن، بکینگ پودر، جوش شیرین و آب استفاده می کنند و مغز آن از هل، دارچین، شکر و گاهی وانیل است.

4- فندق

فندق از اصلی ترین میوه ها و محصولات باغ های گیلان است و این استان 85 درصد تولید و عرضه سالانه فندق ایران را تامین می کند. برداشت فندق استان گیلان معمولا از ابتدای شهریورماه آغاز می شود و در انتهای این ماه به پایان می رسد. شهرستان های رودسر، تالش و آستارا، از مشهورترین مکان های کشت و برداشت فندق هستند.

4- زیتون، روغن زیتون و زیتون پرورده

رودبار قطب کشت زیتون در ایران است و گیلان از نظر مساحت و تولید زیتون، در رتبه سوم کشور قرار دارد. بنابراین یکی از سوغاتی هایی که می توانید از این دیار تهیه کنید، همین میوه سبز و پرطرفدار است. روغن زیتون مرغوب هم در نقاط مختلف گیلان در دسترس است و می تواند سوغاتی شما از سفر به این استان باشد.

5- رشته خوشکار

رشته خوشکار یکی از انواع شیرینی های گیلانی است که بیشتر در ماه مبارک رمضان در سطح شهرهای مختلف استان یافت می شود. این شیرینی جایگاه خاصی در سفره افطار گیلانی ها دارد و معمولا به صورت نیمه آماده تهیه شده و در خانه سرخ می شود. رشته خوشکار را از آب و آرد تهیه می کنند و مواد میانی آن ترکیب شکر، دارچین، گردو و هل است.

6- بادام زمینی

بادام زمینی از آجیل های پرطرفدار در میان ایرانی هاست و آستانه اشرفیه در استان گیلان، قطب بادام زمینی ایران محسوب می شود. بادام زمینی این دیار با عنوان بادام آستانه به فروش می رسد و هم، به صورت تازه و هم به صورت بوداده و شور در دسترس است.

7- پنیر سیاهمزگی

حتما بارها و بارها نام پنیر لیقوان به گوش تان خورده و آن را به عنوان مرغوب ترین پنیر می شناسید؛ اما شاید نام پنیر سیاهمزگی را کمتر شنیده باشید و چیز زیادی از این محصول ندانید. این پنیر در شهرستان شفت تولید می شود و میزان تولید سالانه آن به بیش از 20 تن می رسد. این پنیر نامش را از روستای سیاهمزگی می گیرد که مرکز اصلی تولید آن است. این پنیر در انواع شور، کم نمک و بی نمک به فروش می رسد و طعمی بی نظیر دارد.

8- کلوچه و کوکی

به جز کلوچه فومن که از شیرینی های اصیل گیلانی است، انواع و اقسام کلوچه ها و کوکی های خوشمزه و تازه را هم می توانید در شهرهای مختلف استان گیلان بیابید. کلوچه لاهیجان شهرت زیادی دارد و از کیفیت بالایی برخوردار است. کوکی های تازه و داغ هم در قنادی ها قابل تهیه هستند و انواع بسته بندی شده آنها نیز در جای جای استان به فروش می رسند. 

9- اربا دوشاب

اَربا دوشاب، شیره ای است که از میوه جنگلی اَربِه یا اَربا یا همان خرمالوی جنگلی به دست می آید و فرآیند فرآوری و پخت آن، سنتی گروهی و بسیار قدیمی در گیلان است. پخت اربا دوشاب در شهرستان های آستارا، رضوانشهر، تالش، ماسال، شفت، فومن، لاهیجان، لنگرود، رودسر و املش صورت می گیرد و مراسم آن نیز در آستانه ثبت ملی قرار دارد. 

10- نان های محلی گیلان

نان تمیجان: تمیجان در گویش گیلکی ترکیبی از سه واژه تو + می + جان به معنی «تو جان منی» است. نان تمیجان با آرد برنج تهیه می شود و بیشتر در ایام عید، اولين شب جمعه ماه رجب و مراسم خاص به همراه حلوا شکری یا خرما مورد مصرف قرار می گیرد. مهد اصلی تولید این نان، روستای تمیجان در رودسر گیلان است؛ اما در سایر نقاط رودسر و شهرهای دیگر مثل لنگرود، لاهیجان و ... نیز طبخ می شود.

نان برنجی: نانی خوشمزه که با آرد برنج و آب جوش تهیه می شود و برای پختن آن از ساج یا تابه سفالی استفاده می کنند.

نان خلفه: نانی است که در پخت آن از پوره کدوی حلوایی و تخم آسیاب شده خلفه (تخم شنبلیله) استفاده می کنند و به آن نان خرفه یا نان کشتا هم می گویند.

11- رب ، آلوچه و لواشک

گیلانی ها از ازگیل، بِه، نارنج و آلوچه های مختلفی که در مناطق کوهستانی و جنگلی گیلان پیدا می شوند، محصولات خوشمزه ای را تولید می کنند که آب دهان تان را راه می اندازند. انواع رب و آلوچه های فرآوری شده و لواشک های خوشمزه از این خوراکی ها هستند که در همه مغازه ها و در هر جای این استان پیدا می شوند. 

12- مربا و ترشیجات

در همه شهرهای شمالی می توانید انواع مختلفی از مرباها و ترشی ها را بیابید. مرباهای بِه، بهارنارنج، شقاقل، کامکوات و ... از انواع مرباها هستند که حتی ممکن است مواد اولیه آنها در گیلان نباشد؛ اما از استان همجوار یعنی مازندران به اینجا می آیند. ترشی هفت بیجار و نازخاتون معروف ترین ترشی است که در شمال کشور پیدا می شود؛ اما انواع و اقسام دیگر ترشی ها را هم می توانید در این خطه بیابید.

13- میوه و سبزیجات محلی و دارویی

در فصول مختلف سال میوه های جنگلی خوشمزه ای در گیلان به فروش می رسند. سبزیجات محلی نیز بازار داغی در گیلان دارند؛ سبزیجاتی که در طبخ غذاهای خوشمزه شمالی مورد استفاده قرار می گیرند و به شما امکان می دهند تا همان طعم های خوشمزه را در خانه خلق کنید. گیاهان دارویی نیز در گیلان به فروش می رسند و از کوهستان های این استان برداشت می شوند.

صنایع دستی گیلان

در این بخش صنایع دستی مشهور استان گیلان در خطه سرسبز شمال ایران را به شما معرفی می کنیم. البته اگر بخواهید در کنار آشنایی با صنایع دستی گیلان با فهرستی از جاذبه های گردشگری و تفریحی شمال ایران آشنا شوید، می توانید به صفحه دیدنی ها و تفریحات شمال بروید و اطلاعات کاملی در مورد آنها به دست بیاورید.

1- حصیر بافی

حصیر بافی از رایج ترین صنایع دستی بین مردم این مرز و بوم است و در مناطقی مثل بندرانزلی، خمام، جفرود، غازیان و بیشتر توسط بانوان بافته می شود. ماده اولیه این صنعت لی یا سوف است که به صورت خودرو اطراف مرداب ها یا آبگیرهای کوچک رشد می کند و بافتن آن در فصول غیر کشاورزی جایگزین مناسبی برای کشاورزان و زمین داران روستایی به شمار می رود. از محصولات حصیر بافی می توان به انواع سبد، زیرانداز، آبکش، زیرداغی و ... اشاره کرد.

2- عروسک بافی

یکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان هنر زیبای عروسک بافی ست که بیشتر در فومن به ویژه شهر ماسوله بافته می شود. این عروسک ها با کاموا، قلاب بافی می شوند و در اصل نماینده های کوچکی از مردان و زنان گیلکی با پوشش سنتی هستند.

3- سفالگری

سفالگری از آن دسته هنرهایی ست که علاوه بر قدمت چند هزار ساله ای که دارد از پراکندگی جغرافیایی بالایی نیز برخوردار است. هنر سفالگری در هر گوشه ایران وجود دارد و مردم گیلک نیز در این هنر حرف های زیادی برای گفتن دارند. هنر سفال نه تنها در زمینه انواع ظروف غذا بلکه در معماری خانه ها نیز کاربرد فراوانی دارد. اگر به خانه های روستا و سقف های شیروانی آن ها دقت کنید سفال سقف را خواهید دید که جهت جلوگیری از نفوذ آب باران استفاده می شود.

یکی از معروف ترین ظروف سفالی در استان گیلان ظرف سفالی "گمج" است که در آن انواع غذاهای سنتی گیلان طبخ می شود. برای تزیین گمج معمولا از رنگ سبز و آبی و لعاب استفاده می کنند. سفال در بیشتر شهرهای گیلان رواج دارد؛ اما شهرهایی مثل لنگرود، رودسر، سیاهکل، لاهیجان و ... بیشتر در این زمینه فعالیت می کنند.

4- بافتنی و قلاب بافی

شال ها و روسری های بزرگ بافتنی و قلاب بافی، علاوه بر اینکه بخشی از پوشش سنتی گیلانی ها هستند، به عنوان سوغات نیز به فروش می رسند. 

5- صنایع چوبی

جعبه جواهرات، بازی شطرنج، بازی تخته، قلیان، صندوقچه و ... چیزهایی هستند که در گیلان از چوب هم تهیه می شوند و به عنوان صنایع دستی در سراسر این استان قابل تهیه هستند. 

6- دستبافته های پشمی

پشم مرغوب در مناطقی از گیلان که دامداری رواج دارد یافت می شود. این پشم را با دستگاه های ریسندگی به نخ تبدیل می کنند و پس از رنگ کردن، از آنها در بافت لباس های پشمی همچون جوراب، دستکش، شال گردن و بلوز استفاده می کنند. ماسوله، رشت و انزلی از مراکز تولید این دستبافته ها به شمار می روند.

7- چادرشب بافی ( لاون )

چادرشب، پارچه ای رنگارنگ و معمولا با طرح چهارخانه است که با دستگاه مخصوص چادرشب بافی (پاچال) بافته می شود. الیاف استفاده شده در این پارچه معمولا ابریشم یا پنبه است و معمولا به شکل مربعی در ابعاد 2 متر در 2 متر تهیه می شود. در استان گیلان زنان معمولا از چادرشب به عنوان کمرپیچ برای جلوگیری از نفوظ رطوبت به بدن به ویژه هنگام کار در شالیزار استفاده می کنند در گذشته نیز برای روجهازی دختران از چادر شب استفاده می کردند. لاون در شرق گیلان به ویژه رودسر و روستای قاسم آباد رونق بیشتری دارد و قاسم آباد به عنوان روستای ملی چادر شب بافی شناخته می شود.

این هنر دستی در سایر بخش های ایران مثل یزد، هرمزگان و خراسان شمالی نیز وجود دارد و هم اکنون یکی از قطب های مهم بافت چادر شب، روستای روئین در اسفراین (خراسان شمالی) است.

8- بامبو بافی

بامبو یا همان نی خیزران از دیگر موادی ست که با آن صنایع دستی زیبایی در این خطه تولید می شود و قدمت بافت آن با کشت چای در گیلان برابری می کند. این نی مانند سوف، اطراف آبگیرها و تالاب ها رشد می کند و مرکز اصلی تولید آن در لاهیجان و به ویژه روستای لیالستان است. بامبو نسبت به سوف انعطاف بیشتری دارد و به همین دلیل محصولات متنوع تر و ظریف تری با آن تولید می شود.

9- شال بافی

شال بافی نوعی دیگر از صنایع دستی گیلان و به ویژه تالش و گالش محسوب می شود و ماده اولیه آن پشم دام است. این شال توسط دستگاه شال بافی که دار افقی دارد بافته می شود و در تار و پود آن به هیچ عنوان از پنبه استفاده نمی شود و ماده اولیه آن فقط و فقط پشم است و از نفوذ سرما و رطوبت جلوگیری می کند به همین جهت برای گرم کردن در مناطق مرتفع و ییلاقی کاربرد دارد. هنر شال بافی در سایر مناطق کوهستانی ایران مثل کردستان نیز رواج دارد و حتی بهترین نوع شال در دهی به نام کوبلان (شهرستان میانه- آذربایجان شرقی) بافته می شود و از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است.

10- مروار بافی

از دیگر صنایع دستی گیلان که اخیرا رایج شده می توان به مروار بافی اشاره کرد. گفتنی ست که ماده اولیه این هنر دستی در خارج از گیلان تهیه می شود و آن نوعی چوب ترکه است که از تهران (بیشتر منطقه سولقان) و ملایر خریداری می شود. این صنعت دستی از نظر ظاهر و کاربرد شباهت زیادی با بامبو بافی دارد؛ اما از انعطاف کمی برخوردار و مقاوم تر است. قطب اصلی مروار بافی شهرستان آستانه اشرفیه و به ویژه روستای کورکاست؛ اما در بخش های دیگر گیلان مثل بندر کیاشهر و صیغلان هم می توان این هنر زیبای دستی را پیدا کرد. مروار در قالب انواع سبد میوه، ساک پیک نیک، جا نانی، جا لیوانی و ... بافته می شود.

11- چموش دوزی

چموش یا به گیلکی (چوموش) یک پاپوش بدون پاشنه و هنر دست مردم گیلان است که از پوست دباغی شده گاو ساخته می شود. یکی از ویژگی های خاص این کفش آن است که بدون استفاده از هیچ گونه چسب یا میخ و فقط با دوخت تهیه می شود. همچنین جنس آن به گونه ای است که در سرما پا را گرم و برعکس در گرما پا را خنک می کند. یکی از انواع چموش، چموش شکاره است که دارای بند بوده و دور پا بسته می شود. چموش دوزی بیشتر در منطقه فومن و به ویژه شهر ماسوله دیده می شود. این هنر زیبا در فهرست آثار  ملی ایران به ثبت رسیده است.

12- رشتی دوزی ( گلبند دوزی )

رشتی دوزی یکی دیگر از هنرهای زیبای این خطه سبز قلمداد می شود. در رشتی دوزی روی پارچه هایی از جنس ماهوت و با استفاده از نخ های ابریشمی رنگی و قلاب طرح های بسیار زیبایی را خلق می کنند. روشتی دوزی با سه روش مختلف یعنی ساده دوزی، ضخیم دوزی و تکه دوزی (معرق دوزی) دوخته می شود و هنرمندان آن بیشتر از طرح های گل، بته جغه شاخ گوزنی، گل و مرغ و ... استفاده می کنند. رشتی دوزی بیشتر بر انواع لباس مثل لاسیاره (شلوار پهلوان ها)، بازوبند، کوسن، رومیزی و ... دوخته می شود.

رشتی دوزی سابقه تاریخی بالایی دارد و قدیمی ترین نمونه باقی مانده از آن در ایران نمونه رشتی دوزی استاد حسین رشتی مربوط به قرن 13 هجری قمری است که برای دیدن آن می توانید سری به موزه آستان قدس رضوی بزنید.

13- گلیم بافی

گلیم از آن دسته هنرهای دستی است که در سراسر ایران یافت می شود و هر منطقه جغرافیایی با توجه به فرهنگ خاص خود از طرح های متفاوت و الیاف گوناگون استفاده می کند. گلیم در گیلان به عنوان زیرانداز در زندگی روزمره مردم کاربرد داشته و دارد و عمدتا توسط زنان بافته می شود. جنس گلیم ها معمولا از پشم و نخ پنبه است و بیشتر در مناطق مرتفع استان مثل آستارا و تالش بافته می شود.

سخن آخر

با هم گشتی در میان مردم گیلان زدیم و با هنرهای دستی این خطه سرسبز آشنا شدیم. البته این مطلب تنها بخش کوچکی از دانستنی هایی ست که می توانید در مورد سفر به شمال در کارناوال بیابید. به عنوان مثال، شما می توانید با استفاده از صفحه راهنمای هتل های کارناوال، با انواع هتل ها در شمال ایران آشنا شوید و به بررسی امکانات و خدمات آنها بپردازید؛ تنها کافی ست سری به صفحه رزرو هتل های شمال در کارناوال بزنید. البته اگر دوست دارید در سفر به این خطه سرسبز کشورمان، در یکی از ویلاهای ساحلی یا جنگلی با امکانات و قیمت های متنوع، اقامت کنید، می توانید از صفحه اجاره ویلاهای شمال در کارناوال کمک بگیرید. همچنین در وبسایت ما این امکان را دارید تا به فهرست متنوعی از سوئیت ها دسترسی داشته باشید و با مقایسه شرایط آنها با یکدیگر، بهترین انتخاب را انجام دهید، پس معطل نکنید و سری به صفحه اجاره سوئیت در شمال در کارناوال بزنید.