روز بزرگداشت حافظ | دمی در دنیای شعر و ادب پارسی

بیستم مهرماه، روز بزرگداشت حافظ است؛ شاعری پرآوازه که در بسیاری از اوقات برای دانستن حال و احوال مان، دیوانش را می گشاییم و شرح اوضاع روزگارمان را از او می خواهیم و حتی در کهن ترین مراسم مان، همچون شب یلدا و نوروز، اشعار این شاعر را جزیی جدایی نشدنی می پنداریم. 

به بهانه روز حافظ می خواهیم آشنایی کوتاهی با این مرد بزرگ داشته باشیم و از برنامه های روز بزرگداشت حافظ بیشتر بدانیم.

بیستم مهر | روز بزرگداشت حافظ

بیستم مهر از سال 1376 عنوان "روز بزرگداشت حافظ" را به دوش می کشد و برنامه ها و اتفاقات بسیاری را به خود می بیند. هر کس به نحوی تلاش می کند تا یاد این شاعر را جاودانه نگاه دارد و توجه مردم را به این امر جلب کند. نباید یادمان برود که وجود چنین بزرگمردانی در تاریخ سرزمین مان، امری است که نمی توان به سادگی از آن گذشت و باید به درستی یاد و آثار آنها را حفظ کرد.

چرا بیستم مهرماه؟

در سال 1375 بود که اختصاص روزی از سال به حافظ و سعدی توسط کوروش کمالی سروستانی، پژوهشگر، زبان‌شناس و نویسنده آثار ادبی، مطرح شد. وی در آن زمان، ریاست بنیاد فارس شناسی را بر عهده داشت و برنامه هایی برای توسعه فرهنگی استان در نظر گرفته بود. پس از در میان گذاشتن این ایده با جمعی از ادیبان آن زمان، در نهایت در سال 1376، روز اول اردیبهشت ماه به سعدی و بیستم مهرماه به حافظ اختصاص یافت. این در حالی بود که پیش از این تصمیم، هیچ روزی در ایران به عنوان یک روز فرهنگی و به نام شاعر یا نویسنده ای خاص نامگذاری نشده بود.

در مورد روز سعدی که دلیل مشخص بود چرا که این شاعر بزرگ، گلستان و بوستان را در اردیبهشت ماه سروده و در ابتدای گلستان نیز از اردیبهشت یاد کرده است؛ اما در مورد اختصاص بیستم مهر ماه به روز حافظ دلایل خاصی وجود داشت؛ نخست آنکه امکان این نبود که هر دو روز حافظ و سعدی در فصل بهار باشد و آب و هوای نه چندان مناسب شیراز در دو فصل تابستان و زمستان هم این دو فصل را از گزینه ها حذف می کرد. به همین دلیل پاییز انتخاب شده چرا که آب و هوای شیراز در این فصل و به وی‍ژه مهر ماه شکلی بهاری به خود می گیرد.

تکرار زیاد کلمه مهر در اشعار حافظ نیز دلیل دیگری برای این انتخاب بود چرا که در دیوان این شاعر  فقط خود کلمه مهر و بدون مشتقاتش حدود  70 بار به کار رفته است. این کلمه به معانی مختلف از جمله محبت، خورشید و اشاره به جشن مهرگان نیز در این دیوان به چشم می خورد.

برای انتخاب روز، 20  بهترین عدد بود چرا که به خوبی در یاد می ماند و می تواند یک ارزش گذاری برای شعر حافظ هم تلقی شود. از سوی دیگر  در بیستم مهر ماه، مدت زمان قابل توجهی از آغاز به کار مدارس و دانشگاه ها گذشته و اذهان مردم مشغول اتفاقات شروع سال تحصیلی نیست.

آشنایی با حافظ شیرازی | مرد فلسفه و عشق و عرفان

خواجه شمس الدین محمد بن بهاءالدّین محمد حافظ شیرازی متخلص به حافظ، در سال 727 هجری قمری چشم به جهان گشود و در عمر گرانبهایش به شاعر بزرگ سده هشتم ایران و یکی از سخنوران نامی جهان مبدل شد. وی که عناوین و القابی چون لسان‌الغیب، ترجمان الاسرار ، لسان‌العرفا و ناظم‌الاولیا را به خود اختصاص داد، در سال 792 هجری قمری از دنیا رفت و در شهر شیراز به خاک سپرده شد. برای آشنایی با مقبره این شاعر بزرگ به مطلب آشنایی با حافظیه شیراز در کارناوال مراجعه کنید.

اطلاعات چندانی از خانواده و زندگی وی در دست نیست و اشعار حافظ می‌تواند تنها منبع موثق زندگی او باشد چرا که در آن مطالب اندکی از زندگی شخصی و خصوصی اش یافت می شود. بر اساس اشعار او و برخی منابع معتبر، وی در خانواده‌ای دارای سطح اقتصادی متوسط در جامعه زمان خویش به دنیا آمده و از آنجا که در نوجوانی قرآن را حفظ کرده، به حافظ شهرت یافته است.

حافظ در زمان حیاتش اشعار بسیاری را بیش‌تر به صورت غزل سرود و از خود کتابی را بر جای گذاشت که به دیوان غزلیات حافظ شهرت دارد. وی در سرودن اشعار و شیوه سخن پردازی از خواجوی کرمانی، شاعر بزرگ نیمه اول قرن هشتم، الهام گرفت و در نهایت به یکی از مهم ترین الگوها برای شاعران پس از خود تبدیل شد. در قرون هجدهم و نوزدهم میلادی بود که اشعار وی به زبان‌های اروپایی ترجمه شدند و نامش به محافل ادبی جهان غرب نیز راه پیدا کرد. در دنیای امروز بسیاری از ادیبان در سراسر جهان، نام حافظ را به خوبی می شناسند و در مطالعات شان از اشعار و نوشته های وی بهره بسیاری می برند. 

برنامه های روز بزرگداشت حافظ

از آنجایی که آرامگاه حافظ در شیراز قرار دارد، این شهر در بیستم مهر ماه اصلی ترین میزبان حافظ دوستان است و برنامه های متنوعی برای آنها تدارک می بیند؛ که از میان آنها می توان به برگزاری شب شعر، نمایش و رونمایی از دیوان‌های شعر حافظ، گل افشانی آرامگاه حافظ، نورافشانی و ... اشاره کرد.

قرار است نمایشگاه خوشنویسی «مژده وصل» از 18 مهر به مناسبت روز بزرگداشت حافظ برپا شود و میزبان علاقه مندان باشد. به مناسبت این روز، عضویت در کتابخانه‌های استان فارس رایگان است و بر اساس تصمیم اداره کل میراث فرهنگی استان فارس نیز بازدید از آرامگاه حافظیه در روز 20 مهرماه هزینه ای در بر ندارد.

سخن آخر

افتخارات فرهنگی و ادبی ایران یکی دو تا نیستند و هر کدام شان ردای غرور را بر تن مان می نشانند و ما را غرق در لذت می کنند. حافظ تنها یکی از این بزرگان است که باید قدرش را بدانیم و سپاسگزار خدماتش به ادبیات این سرزمین باشیم.

اگر در شیراز حضور دارید، به وصف حال و هوای این شهر در این روز بپردازید و ما را در حال خوش آن سهیم کنید.

آیا از برنامه های روز بزرگداشت حافظ در شهرهای دیگر هم خبر دارید؟

چه قدر با این شاعر و غزلیاتش آشنا هستید؟

دیدگاه های خود را با ما به اشتراک بگذارید...