2 بهمن؛ جشن بهمنگان

ایران زمین، با تاریخ و فرهنگ غنی خود، مهد بسیاری از آیین‌ها و جشن‌های کهن است که هر یک ریشه در باورها، طبیعت و سبک زندگی مردمان این سرزمین دارند. یکی از این جشن‌های کمتر شناخته شده اما با ارزش، جشن بهمنگان است که در دوم بهمن ماه هر سال برگزار می‌شود. این جشن که به ماه بهمن و روز بهمن در تقویم باستانی ایران مرتبط است، فرصتی برای احترام به طبیعت و یادآوری ارزش‌های تاریخی است. امروز می‌خواهیم شما را به سفری در دل تاریخ کهن ایران ببریم و یکی از زیباترین جشن‌های باستانی، یعنی جشن بهمنگان را بررسی کنیم.

ریشه و پیشینه جشن بهمنگان

بهمنگان(بهمنجه-بهمنجان) بهمنگان یکی از جشن‌های ماهانه در تقویم زرتشتی است.
در این تقویم، هر ماه 30 روز دارد و هر روز نامی خاص به خود اختصاص داده است.
روز دوم هر ماه، "بهمن" نام دارد که در ماه بهمن، تقارن نام روز و ماه باعث برگزاری این جشن می‌شود. "بهمن" از واژه اوستایی "وهومن" گرفته شده که معنای آن اندیشه نیک است.
در روز بهمنگان، وهومنه را به‌عنوان ایزد خردمندی ایرانیان، پاس داشته و بر آن ارج می‌نهند.
در بندهش و دینکرد که متن‌های پهلوی هستند، بهمن اولین آفریده اهورامزدا ذکر شده است و نماد پاکی، خرد و خیرخواهی است و در باور زرتشتیان، مظهر نگهبانی از حیوانات سودمند به شمار می‌آید.
ایرانیان تا چندین قرن پیش از اسلام و تا قبل از حمله مغولان، روز بهمنگان را جشن می‌گرفتند.

بهمنگان و آموزه‌های اخلاقی

جشن بهمنگان به عنوان نمادی از اندیشه نیک، تأکید زیادی بر اصول اخلاقی دارد. در این آیین، مفاهیمی همچون مهربانی، نیکوکاری و رعایت حقوق موجودات زنده برجسته می‌شوند. این جشن فرصتی است تا انسان‌ها با بازنگری در رفتارهای خود، به هماهنگی بیشتر با طبیعت و محیط زیست برسند.

آداب و رسوم جشن بهمنگان

آیین‌های جشن بهمنگان همچون بسیاری از جشن‌های ایرانی، سرشار از سادگی است. برخی از آداب این جشن عبارت‌اند از:

1. تهیه خوراکی‌های مخصوص: در این روز، غذاهایی تهیه می‌شود که با گیاهان و محصولات طبیعی سازگار باشد. بر اساس برخی منابع، استفاده از گوشت در این جشن توصیه نمی‌شود تا بر احترام به حیوانات تأکید شود. در هر خوراکی از گیاه بهمن سرخ و بهمن سفید استفاده می‌کردند. این گیاه دارای خواص دارویی است.
2. هدیه دادن: در بهمنگان، مردم به یکدیگر هدیه می‌دهند، به‌ویژه هدایایی که نشان‌دهنده مهربانی و دوستی باشند.
3. شکرگزاری و نیایش: نیایش و سپاسگزاری از خدای یکتا به‌عنوان خالق جهان و طبیعت بخش اصلی این جشن است.
4. پاک‌سازی محیط: پاک‌سازی خانه و محیط اطراف یکی دیگر از رسوم بهمنگان است که نشان‌دهنده اهمیت پاکی و نظم در این آیین است.
5. کاشت گیاهان: یکی از رسوم پیشنهادی برای گرامیداشت این جشن در دنیای امروز، کاشت درخت یا گیاه به نشانه احترام به طبیعت است. این عمل می‌تواند نمادی از امید و پایداری باشد.

جایگاه بهمنگان در تقویم زرتشتی

جشن بهمنگان، علاوه بر معنای معنوی، یادآور یک تقویم منظم و دقیق است که بر پایه هماهنگی با طبیعت طراحی شده است. این جشن در کنار جشن‌هایی مانند مهرگان، سده و نوروز، بخش مهمی از هویت فرهنگی و معنوی ایرانیان باستان را شکل می‌دهد

بهمنگان در فرهنگ امروزی

هرچند جشن بهمنگان در طول تاریخ کمتر شناخته شده و به فراموشی سپرده شده است، اما امروزه با تلاش‌های بسیاری از پژوهشگران و دوستداران فرهنگ ایران، این آیین دوباره مورد توجه قرار گرفته است. بازسازی و برگزاری این جشن می‌تواند به عنوان راهی برای پیوند با گذشته، تقویت هویت ملی و گسترش ارزش‌های اخلاقی همچون احترام به طبیعت و حیوانات باشد.

سخن آخر

آیین کهن بهمنگان یادآور این نکته است که در هر لحظه از زندگی می‌توان با طبیعت هماهنگ شد، به حیوانات احترام گذاشت و اندیشه‌های نیکو را در زندگی جاری ساخت. گرامی‌داشت این جشن، فرصتی برای بازگشت به ریشه‌های فرهنگی و معنوی ایرانیان است و می‌تواند پیام‌آور صلح و دوستی در دنیای امروز باشد.