معرفی شهر ماسال | دانستنی های پیش از سفر

ماسال بهشت گمشده گیلان را با طبیعت بی‌نظیر و چشم‌نوازش می‌شناسند؛ آبشارهای ماسال و ییلاق‌های ماسال از معروف‌ترین و پربازدیدترین جاذبه‌های این شهر است. برای آشنایی با شهر ماسال در این سفر روانه ماسال تالش شدیم تا برایتان از طبیعت این منطقه جذاب بیشتر بگوییم؛ همراه ما باشید تا با سوغات ماسال و دیگر دیدنی‌های این شهر بیشتر آشنا شوید.

چرا شهر ماسال؟

• یکی از مقاصد جذاب و خوش آب‌وهوای استان گیلان به شمار می‌رود و آن را بهشت گمشده گیلان می‌دانند.
• این مقصد زیبای گردشگری، بهترین مکان برای تجربه آرامش و تنفس هوایی پاک و سالم است.
• در این خطه مناظر زیبا و طبیعت بکری را نظاره‌گر خواهید بود.
• دومین شهرستان مرتفع استان گیلان پس از رودبار محسوب می‌شود.
• یکی از ویژگی‌های ماسال، وجود آبشارهای بلند در آن است.

ماسال تالش | تجلی بی بدیل بهشت

بیشتر افراد ماسال را با ییلاق‌های زیباییش می‌شناسند، ییلاق‌ اولسبلنگاه یکی از معروف‌ترین مقاصد گردشگری این خطه محسوب می‌شود که در هر فصل زیبایی منحصربه‌فردی دارد. شهر کوچک ماسال پس از رودبار در جایگاه دوم مرتفع‌ترین شهرهای استان گیلان قرار می‌گیرد، شهری که نه تنها ییلاق‌های چشم‌نوازش بلکه آبشارهای مرتفع، جنگل‌ها و غارهای آن در نوع خود جذاب و دیدنی‌اند. 

گذر رودخانه خالکایی از ماسال سرسبز بر زیبایی و طراوات آن افزوده، رودخانه‌ای که منشا آن کوه‌های تالش و دامنه‌های کوه شاه‌معلم است و پس از گذر از ماسال به تالاب انزلی می‌ریزد. این شهر مه‌آلود و بارانی دو بخش به نام‌های ماسال مرکزی و شاندرمن دارد و مجموعا از ۹۴روستا تشکیل شده است.

وجه تسمیه

نام ماسال برگرفته از کلمه مزال یا مازال به معنای کوه‌وار یا کوه است که به دلیل قرار گرفتن این خطه در کنار کوه‌های تالش این نام را برای آن برگزیده‌اند. به دلیل گذر رودخانه خالکایی در گذشته‌ به ماسال، رودکنار هم می‌گفتند.

اطلاعات کلی شهر ماسال

جغرافیا: این شهر با 622 کیلومتر مربع مساحت و 84 متر ارتفاع از سطح دریا، دومین شهرستان مرتفع استان گیلان پس از رودبار است. ماسال از شمال به رضوان‌شهر، از شرق به فومن و صومعه سرا، از غرب و جنوب‌غرب به خلخال و استان اردبیل محدود می­‌شود.  

جمعیت: بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت شهرستان ماسال برابر با ۵۲ هزار و ۶۴۹ نفر بوده است.

دین و مذهب: دین مردمان این خطه اسلام (شیعه و سنی) است.

نژاد و زبان: مردم ماسال تالش‌اند و به زبان تالشی با یکدیگر سخن می‌گویند این زبان از گروه زبان‌های ایرانی است که به شاخه شمال‌غرب و به لهجه‌های ساحل دریای خزر تعلق دارد. زبان تالشی فاقد سابقه خط و ادبیات مکتوب است.

اقتصاد: اقتصاد این شهرستان بر پایه کشاورزی و دامداری استوارست و فعالیت‌هایی از قبیل برنج‌کاری، پرورش طیور، پرورش پیله ابریشم و گاو و گوسفند در آن رواج دارد. تولید شال‌بافی، گلیم‌بافی، حصیربافی، ابریشم‌بافی و چوب‌تراشی از صنایع‌دستی این منطقه محسوب می‌شود؛ بازار هفتگی که شنبه هر هفته برگزار می‌شود، نقش مهمی در اقتصاد ماسال دارد. برنج، مرکبات، آلوچه، باقلا و سبزیجات از جمله مهمترین محصولات این ناحیه است؛ مردمان ماسال پس از برداشت برنج به کشت محصولاتی مانند شبدر می‌پردازند. شهرستان ماسال با دارا بودن بیش از 250 هزار واحد دامی سنگین و سبک از مهمترین تولیدکنندگان فرآورده‌های دامی (گوشت قرمز، گوشت مرغ، پنیر، کره، شیر، لر (ترکیبی از شیر و آب پنیر)، ماست، پشم و پوست) به شمار می‌رود. همچنین پرورش زنبور عسل نیز در این شهر رواج دارد و عسل طبیعی آن معروف است.

غذاهای ماسال

• انار مسما
• ماهی مالاتا
• کوئی بورانی
• لونگی
• شوید قرمه

• ماهی دودی
• فسنجان ماهی
• کته کباب
• زرین نان (نان محلی که با ترکیبی از مغز گردو، دارچین، زردچوبه، شکر تهیه شده و به روش قدیمی بر روی سنگ داغ طبخ می‌شود.)

سوغات و صنایع دستی ماسال

• عسل طبیعی
• پنیر تالشی
• گردو
• خوج (گلابی جنگلی)
• مرکبات
• حلواهای محلی
• برنج
• زرین نان

• جاجیم
• نمد مالی 
• تولیدات چلنگری (چکش، انبر، سوهان)
• بافتنی‌هایی از جنس پشم (شال‌، دست‌کش‌ و انواع لباس‌های پشمی با طرح‌‌ها و نقش‌های سنتی)
• تولیدات چوبی متنوع (نازک‌کاری چوب و خراطی) 
• فرآورده‌های دامی (شیر، پنیر، کره، کشک، پشم، عسل)

اقامت در ماسال

هم در ماسال و هم در شاندرمن امکانات اقامتی مناسبی برای مهمانان در نظر گرفته شده که از آن جمله می‌توان به ویلا و سوئیت، کلبه‌های چوبی، خانه‌های محلی و اقامتگاه‌های سنتی با قیمت و امکانات متفاوت اشاره داشت.

تفریحات و دیدنی های ماسال

شاندرمن

از اولین دیدنی‌های ماسال ،شاندرمن؛ دهکده‌ای توریستی با طبیعت بکر و چشم‌انداز بی‌نظیرش است. شاندرمن در گذشته نام ایلی بزرگ بوده که در این منطقه سکونت داشتند. برخی اعتقاد دارند چون این منطقه دارای کاروانسراهای زیادی بوده و کاروان‌های متعددی از آن رد می‌شده به نام شاندرمن یعنی با من رفتن نام‌گذاری شده است. بر اساس گفته عده‌ای دیگر به دلیل اینکه شاندرمن یک منطقه شاه‌نشین بوده است به این نام معروف شد. شاندرمن دارای پهناورترین روستای استان گیلان به نام سیاهمرد با حدود چهار هزار نفر جمعیت است. شاندرمن در بین قدیمی‌ها به صورت شاندرمین تلفظ می‌شود اما در بعضی از کتب قدیمی به صورت شاندربین، شاندرمند و در مهر حکومت شاندرمن و ماسال به صورت شاندارمَن حک شده‌ است.

دیواره سنگی اسبه ریسه

منطقه باستانی اسبه ریسه در ییلاق اسپی که قدمت آن به حدود هزاره اول پیش از میلاد باز می‌گردد، قرار دارد. اشیای قدیمی مانند خمره، کوزه و بقایای دیواره‌هایی از سنگ و کاه‌گل در این محل یافت شده است. همچنین می‌توانید در گورستان این منطقه آثار به‌جامانده از 28 گور دخمه که متعلق به دوران هخامنشی است را نیز ببینید. دیوار سنگی اسبه ریسه، دیواری با صخره‌های بلند و مناسب برای علاقه‌مندان به سنگ‌نوردی است؛ در این محل مسابقات سنگ‌نوردی به شکلی حرفه‌ای برگزار می‌شود. در پایین صخره نیز رودحانه‌ای جریان دارد که بستری مناسب برای دوست‌داران رفتینگ به شمار می‌رود.

یادمان میرزا کوچک

میرزا کوچک‌خان جنگلی در ارتفاعات ماسال بر اثر کولاک در گذشت. وی ارتفاعات آلاله پشته را به عنوان منطقه امن در نظر گرفته بود و قصد داشت تا با گذر از این منطقه خود را به خلخال برساند که بر اثر برف و کولاک در راه ماند و به شهادت رسید. در این منطقه برای یادبود وی سنگی نصب شده است.

امامزاده شفیع شاندرمن

از جاذبه‌های شاندرمن ماسال که او را از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می‌دانند. این امامزاده تنها اثر مذهبی با تاریخ مکتوب است و در ۷ کیلومتری رودخانه مرغک شاندرمن قرار دارد. می‌توانید گنبد طلایی این بارگاه را که از میان انبوه درختان می‌درخشد را هنگام نزدیک شدن به آن ببینید.

روستای سیاهمرد شاندرمن

از پهناورترین روستاهای استان گیلان با حدود 4000 نفر جمعیت که در شاندرمن قرار گرفته است و مناظر چشم‌نواز و مراتع سرسبزی دارد. فصل بهار و تابستان بهترین فصول برای سفر به این منطقه است.

پارک جنگلی ریزه‌ مندان ماسال

این پارک برای حفاظت از طبیعت بکر ماسال و محافظت از جنگل‌ها و درختان این خطه در وسعتی 200 هکتاری تاسیس شده است. پارک جنگلی ریزه‌مندان مکانی ایده‌آل برای تفریح و استراحت گردشگران است.

بام سبز ماسال

بام سبز در یک کیلومتری ماسال قرار دارد و هنگامی که برفراز آن می‌ایستید از صومعه‌سرا تا بندر انزلی زیر پای شماست. این منطقه‌ای کوهستانی با گیاهان سرسبز و خانه‌های روستایی جاذبه شگفت‌انگیزی را خلق کرده است. 

قلعه کول ماسال

در روستای تاس کوه یا همان قلعه کول، قلعه‌ای کهن بر روی تپه‌ای به ارتفاع حدود 35 متر قرار دارد. این بنای خشتی در تاریخ 9 بهمن 1386 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و برای رسیدن به آن باید از جاده ماسال به سمت کیش خانی بروید. بنای قلعه کول متعلق به سده دوم و سوم هجری قمری است و متاسفانه به دلیل عدم رسیدگی کافی در حال حاضر چیز زیادی از آن باقی نمانده است.

بوستان ساحلی ماسال

بوستانی بزرگ در کنار رودخانه خالکایی که از سه بخش اسبه ریسه، ام سبز و اولسبلنگاه تشکیل شده است. این مرکز گردشگری و تفریحی امکاناتی مانند وسایل بازی برای کودکان، آلاچیق، سرویس بهداشتی و صندلی برای گردشگران در نظر گرفته است.

باغ پرندگان تمجیدی ماسال

در این مجموعه گونه‌های جذاب و دیدنی از پرندگان نگهداری می‌شود که دیدنشان خالی از لطف نیست. باغ پرندگان در ییلاقات ماسال در منطقه اسب ریسه قرار دارد.

گورستان خون ماسال

برای علاقه‌مندان به مکان‌های ترسناک و تاریخی اینجا جای مناسبی است. این گورستان با قدمتی که به هزاره یکم قبل از میلاد تا دوران میانه اسلامی باز می‌گردد در تاریخ  ۱۳۸۶/۱۱/۰۹ با شماره 20702 در مجموعه آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است. برای دیدن این گورستان باید به سمت دهستان ماسال، روستای خون بروید.

آبشارهای ماسال 

ماسال را با آبشارهای فوق‌العاده‌ای که دارد نیز می‌شناسند که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• آبشار ویوز: آبشاری که از یکی از قله‌های بلند گیلان سرچشمه می‌گیرد و در منطقه النزه شاندرمن قرار دارد؛ منظره اطراف از بالای این آبشار بسیار دیدنی است.
• آبشار رامینه: یکی از آبشارهای پرآب ماسال با 10 متر ارتفاع که برای رسیدن به آن باید از جاده‌ اصلی بالا رفته و از دل جنگل بگذرید.
• آبشار تولی نسا: یکی از زیباترین آبشارهای ماسال که با طی کردن مسیری دو ساعته (پیاده) به آن خواهید رسید؛ این مسیر را می‌توانید با خودروهای آفرود نیز بروید.

ییلاق های ماسال

• دهکده ییلاقی اولسبلنگاه: یکی از معروف‌ترین ییلاق‌های ماسال که در تمام طول سال جذاب است و امکانات مناسبی برای گردشگران دارد.
• دشت النزه: این ییلاق زیبا بین کوه‌های شهرستان شاندرمن قرار دارد. النزه دشتی سرسبز با درختانی انبوه و چشم‌اندازی بی‌نظیر است. دراین ییلاق می‌توانید درختان افرایی را ببینید که بیش از 200 سال قدمت دارند.
• ییلاق سوئه چاله: در ییلاق سوچاله یا همان سوئه‌چاله، خانه‌هایی باسقف‌های رنگی که در یک یا دو طبقه ساخته شده‌اند توجه شما را به خود جلب می‌کنند. این ییلاق در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار گرفته که این ویژگی موجب شده تا دریایی از ابر دورتادور منطقه را در بر بگیرد. سوئه چاله در فاصله کمی از اولسبلانگاه واقع شده است.
• ییلاق تلارگاه: ییلاقی خارق‌العاده که مه و ابر، جنگل و دره همه را در کنار یکدیگر دارد.
• ییلاق خندیله: این ییلاق در میان کوه‌های بلند قرار دارد و حتی در فصلی مانند تابستان برای سفر به این منطقه باید لباس گرم همراه داشته باشید.
• ییلاق اسپی: این دشت را مامن اسب‌های وحشی زیبایی می‌دانند که آزادانه در آن به تاختن مشغول‌اند.
• ییلاق واشیار: در این ییلاق علاوه بر مناظر سرسبز و چشم‌نواز وجود آبشار و آب‌‌های خروشان نیز در نوع خود جالب توجه است. برای سفر به این ییلاق لباس مناسب آب‌تنی و سایر لوازم ضروری را به همراه داشته باشید.
• سایر ییلاق‌ها: ییلاق ملومه، ییلاق شنبه، ییلاق شالما، ییلاق خشکه دریا، ییلاق خان‌بند و غیره

غار آویشو ماسال

در شهر شاندرمن غاری با دهانه‌ای به ارتفاع ۱۹ متر و عرض ۱۴ متر قرار دارد که تاکنون بیش از ۲ هزار متر از عمق غار توسط غارنوردان و کوهنوردان محلی کشف‌ شده و به آن لقب طولانی‌‌ترین غار ایران را داده‌اند. غار آویشو از غارهای آهکی ایران است که در میان دره‌ای کم آب و در ارتفاع ۱۳۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. بر اساس پژوهش‌های زمین‌‌شناسی صورت گرفته قدمت این غار را در حدود ۷۵ میلیون سال تخمین زده‌اند. در این غار جریان‌های از آب، ۷ آبشار و صدها قندیل به همراه ستون‌های آهکی وجود دارد که خوردگی دیواره‌های آن حاصل از جریان آب بر روی سنگ بوده و از قرن‌ها قبل تا امروز شگل گرفته‌اند و نمونه‌ای خاص محسوب می‌شود.

از دیگر نام‌های این غار می‌توان به آبیشوی، آویشو، آویشوی اشاره داشت که به زبان تالشی به معنی محل فرورفتن آب است. برخی نام این غار را مرتبط با چشمه‌ای می‌دانند که در آن نزدیکی قرار دارد و افراد محلی نیز بر این باورند که در این غار غولی زندگی می‌کند. حدود 17 غار در ماسال کشف شده است که غار آویشو یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود؛ این غار در سال ۱۳۸۹ با شماره‌ ۹۰ در فهرست میراث طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است. توجه داشته باشید که برای دیدن این غار بایستی با تجهیزات کافی وارد آن شوید و تبحر لازم در این زمینه را نیز داشته باشید. غار باستانی خندیله پشت، غار چسلی، غار کلچال هم از دیگر غارهای دیدنی ماسال است.

بازارهای محلی ماسال

یکی از مهم‌ترین و جالب‌ترین دیدنی‌های ماسال بازارهای محلی آن است. در جمعه بازار شاندرمن انواع محصولات محلی مانند تخم‌مرغ محلی، سبزی محلی، ماهی و صنایع دستی به فروش می‌رسد. شنبه بازار ماسال نیز حال‌وهوای خاص خود را دارد و در آن می‌توانید انواع محصولات که از تولیدات افراد محلی است را تهیه کنید. 

سایر جاذبه های ماسال

• جاذبه‌های تاریخی: وشمه سرا، درخانه، گیله سرا، وردم، سنگ بست (محل دفن ترکان خاتون)، خندیله پشت، تفنگ ساز
• مناطق جنگلی: شالما، چسلی، بیلگادول، اپسی دشت، ویرگاه، خندیله پشت، مارجونه، رشت پشت، وشنه راه، واشیار، صی فی مانم، نمه پشت، خشکه دریا، تلارگاه ملومه بند، غار خنده پشت
• روستاهای ماسال: روستای زیبای ورمیه ماسال، روستای وشمه سرای ماسال، روستای مرکیه ماسال، روستای گنذر ماسال، روستای گامیشبان ماسال، روستای کیشه خانی ماسال، روستای کوچکام ماسال، روستای توریستی طاسکوه ماسال، روستای زیارتی شالیمای ماسال، روستای سراکه ماسال، روستای کدرخانه ماسال، روستای دوله ملال ماسال، روستای خانقابر ماسال، روستای کشه خاله ماسال، روستای گردشگری چسلی ماسال

سایر تفریحات ماسال

• رفتینگ در رودخانه خالکایی
• عکاسی
• پیک‌نیک
• کوهنوردی
• شکم‌گردی در رستوران‌های محلی

حمل و نقل در ماسال

حمل و نقل درون شهری

برای جابه‌جایی در این شهر می‌توانید از تاکسی‌های خطی و تاکسی تلفنی استفاده کنید.

حمل و نقل برون شهری

آب و هوای ماسال

از آنجا که ماسال در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد همانند سایر شهرهای شمال کشور آب‌وهوای شرجی بر آن حاکم نیست اما در طول سال شاهد تغییرات آب‌وهوایی در این خطه خواهیم بود. بهترین فصل سفر به ماسال بهار و تابستان است. ماسال در ناحیه جلگه‌ای آب‌وهوایی مرطوب و در ناحیه کوهستانی آب‌وهوایی نیمه مرطوب کوهستانی دارد.

• بهار: فصلی که ماسال در مطبوع‌ترین و دل‌چسب‌ترین حالت خود قرار دارد، آب‌وهوای خنک با جوانه‌هایی که تازه سبز شده‌اند برایتان بسیار دل‌انگیز خواهد بود.
• تابستان: به دلیل کوهستانی بودن ییلاقات و مرتفع بودن در تابستان هوا نسبتا مطلوب، خنک و معتدل است.
• پاییز: در این فصل درختان با برگ‌های پاییزی انتظارتان را می‌کشند و هوای خنک و رطوبت اندکی را شاهد خواهید بود؛ در پاییز بارش‌های باران، وزش نسیم‌های خنک، وجود ابر و مه را می‌توانید از نزدیک لمس کنید.
• زمستان: ییلاقات پوشیده از برف می‌شود و علی‌رغم سرمای هوا باز هم دیدنی‌اند، در صورت سفر در فصل زمستان حتما با تجهیزات کافی راهی شوید.

تقسیمات ماسال

شهرستان ماسال در استان گیلان قرار دارد و از ۲ بخش و ۴ دهستان تشکیل شده است و ماسال و شاندرمن از شهرهای این شهرستان‌اند. این شهرستان با وسعت 622 کیلومتر مربع دارای چندین هزار هکتار جنگل و مرتع، شالیزار و اراضی باغی است؛ میزان بارش سالانه باران در این منطقه به ۱۰۰۰ الی ۱۴۰۰ میلی‌متر می‌رسد. در گذشته این شهرستان بخشی از شهرستان تالش بوده که در سال 1376 مستقل و به شهرستان تبدیل شده است.

سخن آخر

خطه گیلان از جمله مناطقی در ایران است که همیشه و در هر فصل و هر زمانی حرفی برای گفتن دارد و زیبایی‌های خود را به رخ همگان می‌کشد. ماسال منطقه‌ای ییلاقی است که در آن طنازی طبیعت را نظاره‌گر خواهید بود. برای ما از تجربه‌های سفر خود به این بهشت بی‌مانند بگویید.