باغ های معلق بابل | افسانه یا حقیقت

از عجایب هفتگانه چه می دانید؟ قطعا تا به حال نامش را بسیار شنیده اید و مطمئنا می دانید که با لیستی هفت عددی از تعدادی آثار باستانی رو به رو هستید. چندی پیش از عجایب هفتگانه جهان باستان گفتیم و سپس هر یک از موراد لیست را به اختصار معرفی کردیم. حالا نوبت آن است تا با تمام جزئیاتِ هر یک، داستان ها و افسانه های مربوط به آن ها و مهم تر از همه با حقایق ناگفته و جالب این آثار و عجایب بیش تر آشنا شویم.

تا به حال از هرم بزرگ جیزه و غول رودوس گفته ایم و این بار می رویم سراغ باغات معلق و افسانه ایِ بابل.

باغات معلق در واقع مجموعه ای از گیاهان متنوع بوده که همگی بر روی طبقات مختلفی از قصر بزرگ بابل احداث شده بودند.

گویند در این باغ از هر نوع گیاهی می دیدی و زیبایی اش هوش از سرت می بُرد. 

اما سوالات بسیاری در ذهن کنجکاو آدمی جولان می دهد!

به راستی چنین باغاتی وجود داشتند؟ برای آبیاری این باغات چه می کردند؟ مدارکی از وجود این باغات در دسترس است؟ بقایایی از آن ها چطور؟

بسیاری از محققان به کل، وجود این باغات را رد کرده و بسیاری نیز برای اثبات حرف خود، به مدارک و کشفیات باستانی در شهر بابل استناد می کنند.

با این حال به تازگی مدارکی رو شده که نشان می دهد شاید باغات معلق بابل در شهر دیگری بوده اند.

همراه با کارناوال باشید و از راز باغات معلق پرده بردارید.

چرا باغات معلق بابل؟

---

- یکی از عجایب هفتگانه و باستانی دنیاست.

- تنها مورد از عجایب هفتگانه است که هنوز پس از گذشت هزاران سال، هیچ کس نمی تواند با قطعیت از بود و نبودش سخن بگوید. 

- باغات معلق بابل در صورت وجود، یکی از عظیم ترین دستاوردهای مردمان جهان باستان است.

- چندین مورخ یونانی از وجود باغات معلق بابل و جزئیات، نحوه آبیاری، علت ساخت و سازنده آن سخن گفته اند، اما هیچ دو متن کهن با هم یکسان نیستند!

نگاهی به باغات معلق بابل | Hanging Gardens of Babylon

باغات معلق بابل تنها مورد از  لیست عجایب هفتگانه است که هنوز هم مکان دقیق آن مشخص نشده است و از آن به عنوان شاهکاری باستانی در علم مهندسی یاد می شود. باغات معلق بابل در واقع مجموعه ای صعودی از انواع درختان، درختچه ها و گل ها بوده است که همگی در ردیف هایی بر روی طبقات مختلف ساختمان کاشته شده بودند! در واقع برای درک باغات معلق، باید جنگلی را در میان سازه های مرتفع تصور کنید!

گویند باغات معلق چون پهنه سبزی بر روی کوهی از آجر بوده و در شهر باستانی بابل ساخته شده بودند. 

بابل یکی از شهرهای اصلی تمدن کهن میان رودان بوده که امروزه در نزدیکی شهر حله عراق قرار می گیرد. تنها منبعی که در آن مستقیما به باغات معلق اشاره شده، یک کتاب از کشیشی بابلی به نام بروسوس است که در 290 سال پیش از میلاد مسیح نوشته شده و توضیحاتی را درباره باغات معلق بابل شرح داده است. بر طبق گفته های بروسوس این باغات را بُخت نصر دوم که در سال های 605 تا 562 پیش از میلاد در منطقه میان رودان حکومت می کرد، ساخته است. با این حال، امروزه هیچ منبع نوشتاری بابلی در مورد باغات معلق وجود ندارد و شواهد باستان شناسی چندان مطمئنی مبنی بر وجود این باغات در بابل یافت نشده است. 

بنا بر داستان ها و افسانه ها، بخت نصر دوم باغات معلق بابل را در شهر باستانی بابل و برای ملکه خویش آمیتیس ساخته است. آمیتیس شاهزاده سرزمین ماد بود و از آن روی به ازدواج بخت نصر دوم درآمد تا پیوند نیکویی باشد با هدف صلح و صفا میان دو امپراتوری. پس از گذشت مدتی، آمیتیس که به آب و هوای خشک منطقه میان رودان عادت نداشت، دچار بیماری شد و بخت نصر برای بازگشت سلامتی همسر خود دستور به ساخت باغات معلق بابل داد. 

گفته می شود ابتدا قصری باشکوه ساخته شد و باغات بر روی آن احداث شدند، هر طبقه گیاهی و هر ردیف بوته ای. 

از آن جا که هیچ نشانه ای فیزیکی از وجود باغات معلق در بابل یافت نشده، برخی معتقدند که باغات معلق بابل از اساس داستان و افسانه اند و نوشته هایی که در وصف باغات معلق به زبان های یونانی و رومی از افرادی چون استاربون، دیودور سیسیلی و کوینت کورس وجود دارد، همگی تنها روایتی رویایی و ایده آل از باغات شرقی بوده اند. 

با این حال، اگر باغات معلق وجود داشته اند، احتمالا در اولین قرن میلادی از میان رفته اند. استفانی دالی، محقق تمدن های کهن غرب آسیا معتقد است که به احتمال زیاد و بنا بر شواهد موجود، باغات معلق اصلی در شهر نینوا و به هنگام حکومت سناخریب، پادشاه آشوری ساخته شده است. در واقع استفانی دالی، زمان ساخت باغات معلق را 704–681 سال پیش از میلاد مسیح می داند. 

آبیاری و ساخت باغات معلق بابل

از آن جا که بابل شهر خشکی بوده، طبیعتا منبع تأمین آب باغات بابل، آب باران نبوده است. از طرفی رود فرات در نزدیکی شهر بابل قرار داشته و امکان آن وجود دارد که از آب آن استفاده شود، اما نکته اصلی اینجاست! برای انتقال آب رود فرات به قصر بابل، بالا بردن آب به سطوح مختلف و در نهایت آبیاری مجموعه عظیم گیاهان باغ، وجود یک سیستم آبیاری پیچیده الزامی بوده است. بخشی از چالش سیستم آبیاری طی کردن مسیر طولانی میان رود تا قصر و البته انتقال به سطوح بالاتر، دیگر بخش دشوار کار بوده است. 

از آن جا که باغات بابل در صورت وجود به قرن ها پیش از میلاد مسیح بر می گردند، باید توجه داشت در آن زمان از امکانات جدید مهندسی و استفاده از فشار آب خبری نبوده است. اما برای انتقال آب دو فرضیه پیش روی ماست:

1- پمپ زنجیره ای: پمپ زنجیره ای شامل دو چرخ بزرگ است که بر بالای هم قرار گرفته اند و با زنجیری به یک دیگر متصل شده اند. بر روی زنجیره ها سطل هایی آویخته وجود دارد و در پایین چرخ، استخری از آب. هنگامی که چرخ ها چرخانیده می شوند، سطل ها به درون استخر آب فرو رفته، پر آب شده و به بالا منتقل می شوند. وقتی که سطل ها به چرخ بالایی رسیده، گرفته شده و در استخری در سطح بالاتر خالی می شوند و این چرخه ادامه پیدا می کند. پس از آن آب درون استخرها با باز شدن دریچه های استخر، به درون کانال های آب جاری شده و بدین طریق جوی های مصنوعی آب در میان باغ به جریان در می آید. 

2- پمپ پیچشی: راه محتمل دیگر برای انتقال آب، استفاده از پمپ پیچشی بوده است. امروزه این روش به نام پیچ ارشمیدس معروف است، اما باید بدانید این روش خیلی پیش تر از ارشمیدس نیز مورد استفاده بوده است. پیچ ارشمیدس در واقع لوله ای مارپیچ است که با سطح افق زاویه ۴۵ درجه داشته و از آن برای بالا کشیدن آبهای زیرزمینی و آبیاری زمین ها استفاده می شود.

نحوه کار این پیچ به گونه ای بود که یک سر لوله درون آب قرار می گرفت و سر دیگری به سطح بالاتر وارد می شود. درون این لوله پره هایی پیوسته و در انتهای لوله نیز یک دستگیره وجود داشته است. با چرخاندن دستگیره، آب درون پره های مارپیچی داخل لوله به حرکت درآمده و به سطح بالاتر منتقل می شود. بدین طریق آن ها می توانستند بر جاذبه زمین غلبه کرده و یک جریان دائمی را برای تأمین آب سطوح بالاتر و تراس های باغات معلق ایجاد کنند. 

ساخت باغات معلق تنها به سبب سیستم آب رسانی اش سازه پیچیده و مشکلی در نظر گرفته نمی شود، بلکه فرآیند پس از آبیاری و جلوگیری از خراب شدن سازه نیز چالش دیگری پیش روی سازندگان قصر و باغات معلق بوده است. 

متون باستانی از باغات معلق بابل سخن می گویند

امروزه تنها از 5 نویسنده که به شرح بابل پرداخته بودند، نوشته هایی باقی مانده است. آن ها در نوشته های خود به اندازه باغات معلق، طراحی کلی باغات، نحوه آبیاری مجموعه گیاهان و در نهایت سال ساخت این باغات معلق پرداخته اند. این نویسنده ها و نوشته هایشان از این قرارند:

1- یوسف فلاوی

یوسف فلاوی، تاریخ نگار مشهور یهودی در طی سال های 37 تا 100 میلادی می زیسته است. یوسف فلاوی از نوشته های بروسوس نقل قول کرده است. همان طور که قبلا گفته شد تنها منبعی که مستقیما به شرح باغات معلق پرداخته، نوشته های بروسوس بابلی است. بروسوس در نوشته های خود به شرح و توصیف منطقه حکومتی بخت نصر پرداخته و به طور مستقیم باغات معلق را شرح داده است. 

بخت نصر پیاده روهایی مرتفع بر بالای دیوارها ساخت که با ستون های سنگی حمایت و با نام بهشت معلق شناخته می شد، چرا که مجموعه ای حیرت انگیز از گیاهان و درختان را بر بالای آن می دیدی. به طوری که به راستی منظره ای سرسبز و ییلاقی را می بینی. او باغات معلق را ساخت تا همسر خود را خوشنود کند، چرا که ملکه در سرزمین ماد پرورش یافته بود و به محیطی کوهستانی و سرسبز عادت داشت. 

2- باغات معلق به روایت دیودور سیسیلی

دیودور سیسیلی با کنکاش و جستجو در متون کلایتارکوس (مورخ یونانی اسکندر کبیر) و کتزیاس که هر دو متعلق به قرن چهارم پیش از میلاد بودند، توصیفاتی از باغات معلق ارائه داده است. دیودور سیسیلی ساخت باغات را به پادشاه آشوری منسوب می کند. 

هر ضلع باغ 120 متر طول داشته و در کل ساختاری شیبدار و پلکانی داشت، به گونه ای که ردیفی را بر بالای ردیفی دیگر می دیدی و ظاهر کلی آن مشابه یک تماشاخانه بوده است. زمانی که تراس های صعودی قصر ساخته شد، راهروهایی نیز در زیر آن ها بنا شد که وزن کل گیاهان باغ را تحمل می کرد. این راهروها نیز به تدریج به صورت مارپیچ و دور تا دور مجموعه به سمت بالا ادامه می یافت. در نهایت بالاترین راهرو ارتفاعی 50 ذراعی (معادل 104 سانتی متر) از سطح زمین داشت که بالاترین سطح پارک را حمایت می کرد. جالب آن که بالاترین سطح پارک با برج و باروهای جنگی شهر همسطح بود. این دیوارها ضخامتی شش متری داشته و دیوارهای بین گذرگاه ها هر کدام 3 متر ضخامت داشتند.

در زمان حیات شهر بابل، استفاده از سنگ دشوار بود و اکثر معماران بابلی از آجر برای ساخت و ساز استفاده می کردند. آجرها ترکیبی از رس و کاه های خیس خورده بودند که در زیر نور و گرمای آفتاب پخته می شدند. 

باغات معلق طبیعتا با چنین ساختار منحصر به فرد و ضخامت قابل توجهی، هزینه گزافی را سبب شده بودند. بر بالای ستونِ ساختمان ها، ابتدا لایه ای از نی ها را در مقدار زیادی قیر طبیعی گذاردند. لایه دوم شامل دو ردیف آجر پخته بود که با استفاده از سیمان بر روی هم سوار شده و در نهایت لایه سوم را با سرب پوشاندند تا رطوبت خاک به زیر نفوذ نکند. بر بالای همه این ها مقدار قابل توجهی خاک با عمق بالا قرار داده بودند تا ریشه گیاهان امکان توسعه و رشد را داشته باشد. پس از آن که حجم خاک به اندازه کافی فشرده و تسطیح شد، طیف متنوعی از درختان را در آن کاشتند، از بزرگ ترینش تا زیباترین آن ها، به گونه ای که هر ببیننده ای را مسحور خود کند. از آن جا که هر راهرو و هر ردیف بر فراز دیگری قرار گرفته بود، همگی به مساوات از نور خورشید استفاده می کردند.

در کنار هر مجموعه و ردیف از گیاهان، اتاق و سکونتگاهی سلطنتی به چشم می خورد که بر ای اصناف و طبقات مختلف مردم بود. 

برای آبیاری تمام مجموعه از سرچشمه ای جاری که در بالاترین سطح ساختمان قرار داشت، استفاده می شد. ابتدا با استفاده از دستگاه هایی آب را از رودخانه در مقادیر فراوان بالا برده و این روند به گونه ای انجام می گرفت که هیچ فردی از بیرون توانایی دیدن روش آبیاری را نداشت. همان طور که قبلا گفتم، ابتدا ساختمان ساخته شد و بعد پارک و باغ به مجموعه اضافه شد. 

3- توصیفات کوینت کورس درمورد باغات معلق

دومین فردی که در مورد باغات معلق توصیفاتی ارائه کرده است، کوینت کورس است که به نظر می رسد منابع مشترکی با دیودور سیسیلی داشته است. وی می نویسد:

بابلی ها همچنین دژی با طول دیواره 180 متر در اطراف خود داشتند که پایه های آن حدود 10 متر در زمین بوده و بر بالای آن نیز 30 متر ارتفاع داشته. بر بالای این دژ باغاتی به چشم می خوردند. اتفاقی اعجاب انگیز که افسانه های یونانی بسیاری به آن پرداخته اند. درختانی که درست بر بالای دیوارها نگاه را به خود جلب می کنند و افسون خود را مدیون مجموعه بی نظیر و متنوعی اند که گرد آورده اند. ستون هایی که ساختمان را تحمل می کنند، همگی از جنس سنگ اند که بر بالای آن ها سطحی صاف از سنگ های مربعی با ضخامت بسیار وجود داشت، به طوری که بتواند وزن لایه های عمیق خاک بر روی خود را تحمل کند. نه تنها درختان باغ نحیف و کوچک بوده، بلکه بسیار بلند قامت و تنومند بوده به گونه ای که ساختمان ها نیز به همین تناسب دیوارهایی با ضخامت 8 ذرع و ارتفاع 20 متر داشته است.

جالب آن که درختان میوه دار به قدری بار می دادند که گویی در محیط طبیعی خود پرورش یافته اند. گرچه زمان به خودی خود اثری مخرب و تدریجی بر روی تخریب بناها دارد، ساختمان حامل باغات بابل نیز به سبب وجود چنین جنگل انبوهی باید طبیعتا با سرعت بیش تری از بین برود؛ اما این ساختمان هم چنان سالم و دست نخورده باقی ماند بود. این ساختمان دیوارهایی با ضخامت 6 متر داشته که دیوارها از هم فاصله ای 3.5 متری داشتند. در واقع هر کس چنین فاصله ای در اختیار داشت تا بتواند تحت تأثیر افسون باغات اعجاب انگیز و افسانه ای بابل قرار بگیرد.

آن طور که به نظر می رسد این باغ کار پادشاهی آشوری ست که در شهربابل زندیگ می کرد و باغات معلق را از روی عشق و برای همسر پارسی خود ساخت. 

4- استرابون و باغ معلق

به نظر می رسد استرابورن توصیفات خود از باغات معلق را از نوشته های مورخی یونانی در قرن چهارم پیش از میلاد به نام وانسیکرتوس گرفته است. 

شهر بابل که در میان دشتی صاف واقع شده با دیوارهایی به طول 15,725 احاطه شده است و ضخامتی 10 متری دارد. بین برج های این ساختمان 50 ذراع فاصله است و هر کدام از برج ها خود 60 ذراع ارتفاع دارند. راهروی موجود بر سطح بالایی ساختمان به گونه ای بود که ارابه ای به همراه 4 اسب خود به راحتی می توانست از آن عبور کند. به همین سبب است که باغات معلق را یکی از عجایب جهان می دانند. شکل کلی باغات مربعیست که هر ضلع آن 120 متر طول دارد. ابن باغ از چندین طاق قوسی شکل و یکی پس از دیگری قرار گرفته اند که همگی پایه ای مربعی شکل دارند. پایه های رنگی باغات که تو خالی اند، با لایه هایی عمیقی از خاک پوشانده شده اند که به وجود و رشد درختان تنومند و بزرگ اجازه می دهد. این بخش از ساختمان با استفاده از آجر و آسفالت ساخته شده اند. برای صعود به بخش های بالایی تراسها و پشت بام ها، پلکانی ساخته شده است. در کنار این پلکان راه های پیچ داری دیده می شود که آب در آن ها جریان دارد و به باغات می رسند. این آب ها از رود فرات تأمین می شوند. باغ بابل در نزدیکی رود فرات قرار داشته است. 

5- آخرین راوی باغات معلق

فیلو بیزانتیوم (در قرون 4 و 5 میلادی) آخرین منبع کلاسیک و قدیمی است که در کتاب خود به شرح و توصیف باغات معلق پرداخته است. به نظر می رسد توصیفات او مستقل از منابع نخستین و یونانی ارائه شده است. در توصیفات فیلو روش بالا بردن آب توسط راه های مارپیچ، با توصیفات استرابون هماهنگی دارد. 

باغات معلق بر فراز ساختمان هایی مرتفع، بر روی سقف و با فاصله زیاد از زمین کاشته شده اند. 4 ستون سنگی وزن کلی بنا را تحمل کرده، و فضای میان این 4 ستون محل کاشت گیاهان و درختان بوده است. بر بالای ستون ها درختان خرما به چشم می خورد و در مقابل هر کدام میله هایی چوبی قرار داشت، به گونه ای که فضای کمی میان آن ها باقی می ماند. در واقع این الوارها برای حمایت ساقه و تنه درختان بودند تا به رشد مستقیم درخت کمک کنند.

بر روی سطح بالایی ساختام توده عمیقی از خاک وجود داشت که طیف گسترده ای از انواع گیاهان گلدار را در آن را کاشته بودند، به گونه ای که زیبایی آن هوش از سر هر ببیننده می بُرد. کشت گیاهان در این باغات به گونه ای بود که انگار بر روی زمین خدا بوده و رشد متناسبی داشتند. طوری که تمام شاخه های درختان همانند درختان روی زمین احتیاج به هرس داشتند. این باغات مصنوعی و دست ساز بر فراز کسانی بود که در میان و پایین ستون ها پرسه می زدند، از همین روی بود که به باغات معلق شهرت یافتند.

در هنگامی که فردی در بالاترین سطح باغ به قدم زدن می پرداخت، زمین زیر پای او همانند بخشی از زمین معمولی مستحکم بود.

برای آب رسانی به باغات معلق از مجراهای آبی بالاتر از طرح بالایی باغ استفاده می شد، این مجراها و کانال های آب را به صورت مستقیم به سمت پایین سرازیر می کردند. البته کارایی این مجراها به اینجا ختم نمی شد و حتی قابلیت آن را داشتند تا آب را به سمت بالا منتقل کنند. در واقع آن ها با استفاده از اهرم و ماشین هایی به آب فشار وارد کرده و باعث می شدند تا آب مجراهای پیچ در پیچ را طی کند و تا بالاترین سطح باغ برسد. پس از آن که آب به سطح مورد نظر می رسید، به درون مخزن های بزرگ و نزدیک به هم هدایت می شد و در نهای آب به تدریج و به کل گیاهان باغ تقسیم می شد و تمام درختان و درختچه ها آبیاری می شدند. آبیاری گیاهان متناسب با نیاز آن ها صورت می گرفت. به طور مثال برای درختان که در عمق های بالا ریشه دوانده بودند، آب را تا عمق لازم به ریشه رسانده و در فواصل منظم آبیاری انجام می گرفت. توجه ویژه ای نیز به برگ های تازه جوانه زده درختان و نهال ها نشان داده می شد، به گونه ای که با سیستم مه پاشی گیاهان تازه رسته را تغذیه و آبیاری می کردند. در نهایت باغ به صورت یک علفزار و جنگل همیشه سبز در میان طبقات ساختمان و بر فراز سر آدمیان در می آمد.

همه این ها به سبب نبوغ پادشاه و بیش از همه، اجبار و کار سخت کارگران و باغبانان قصر به وجود آمده بود. 

باغات معلق: افسانه یا حقیقت ناشناخته ؟

از دیرباز تا کنون همیشه مجادلات و بحث هایی بر سر باغات معلق بابل وجود داشته است. زیرا که دلایل پیش روی ما کاملا متناقض به نظر می رسند. پیش از هر چیزی این سوال مطرح می شود که: آیا باغات معلق بابل وجود داشته اند و یا تنها توصیفی شاعرانه از آرزویی دست نیافتنی بوده اند؟ چرا که مستندات تاریخی بابلی و بقایای باستان شناسی، آن قدرها هم به حقیقت بخشی وجود باغات معلق کمک نمی کنند.

همچنین در متون تاریخی هیچ گاه به همسر بخت نصر دوم، آمیتیس و یا دیگر همسرانش اشاره نشده است؛ گرچه ازدواج با شاهزاده ای از ماد و سرزمین پارس اتفاقی نامعمول و غیر طبیعی نبوده است. 

ار سویی دیگر از بسیاری از کارهایی که بخت نصر دوم انجام داده گزارشاتی موجود است، اما در کتیبه طولانی و کامل او هیچ سخنی از باغات معلق به میان نیامده است. همچنین در نوشته های هرودوت، تاریخ نگار مشهور یونانی که در قرن پنجم پیش از میلاد می زیست، نشانی از باغات معلق بابل نمی توان دید. 

از طرفی در زمان بخت نصر دوم رود فرات از بخش شرقی خود جاری بوده است و اطلاعات کمی از بخش غربی رود و نحوه جاری بودن آن در اختیار است. چرا که انگار ساختمان باغ معلق بابل در قسمت غربی رود فرات قرار داشته است. 

از آن جا که تنها شخصی که به باغات معلق پرداخته، بروسوس بابلی است، شخصی به نام رولینگر اعتقاد دارد بروسوس به دلایل سیاسی باغات معلق را به بخت نصر دوم منسوب کرده است و کل قضیه باغات معلق را از افسانه ها الهام گرفته است. 

در کنار همه این ها، در نهایت دو فرضیه برای اثبات منطقی باغات بابل پیش روست: فرضیه ی باستان شناسی آلمانی به نام رابرت کلدوی و فرضیه ای توسط تاریخ شناسی به نام استفانی دالی. باستان شناس آلمانی، رابرت کلدوی با کشفیات خود در شهر بابل، از وجود باغات بابل سخن می گوید و استفانی دالی عقیده دارد که باغات معلق بابل در حقیقت توسط پادشاهی آشوری به نام سناخریب و در شهر نینوا ساخته شده است. 

در ادامه به این دو فرضیه می پردازیم.

فرضیه رابرت کلدوی، به دنبال حقیقت...

قرن ها بود که شهر بابل جز تلی از خاک نبود و هیچ گاه مورد کاوش و جست و جوی باستان شناسان قرار نگرفته بود. با آن که موقعیت شهر بابل بر خلاف بسیاری از جاهای دیگر کاملا شناخته شده بود، اما هیچ بقایای قابل مشاهده ای در آن بخش دیده نمی شد. تا آن که در سال 1899 رابرت کلدوی کنجکاو شد تا تحقیقاتی را در شهر کهن بابل انجام دهد. کلدوی به مدت 14 سال در شهر بابل به کاوش و حفاری مشغول شد و در نهایت توانست بسیاری از بخش های شهر بابل چون دیوارهای درونی، دیوارهای بیرونی، پایه های برج بابل، قصر بخت نصر و جاده عریض و اصلی شهر که از قلب شهر بابل می گذشت را بازیابد.

کلدوی به هنگام کاوش در ارگ جنوبی شهر، زیرزمینی با چهارده اتاق بزرگ و سقف های کمانی سنگی کشف کرد. بنا بر گزارش های باستانی، تنها دو مکان در شهر، سازه ای سنگی وجود داشت. یکی دیوار شمالی ارگ شمالی بود و دیگری باغات معلق. از آن جا که دیوار شمالی ارگ شمالی پیش تر کشف شده بود و سنگی بودن آن نیز به اثبات رسیده بود، کلدوی کشف آن سازه سنگی را به باغات معلق نسبت داد و اظهار داشت که ابن سازه در واقع آب انبار و سرداب باغات معلق است.

رابرت کلدوی به اکتشافات خود ادامه داد و بسیاری از ویژگی هایی را که دیودور سیسیلی گزارش داده بود را پیدا کرد. آخرین کشف عجیب و قابل توجه رابرت، یافتن اتاقی با سه گودال بزرگ و عجیب از زیر خاک ها بود. رابرت کلدوی با این کشف این گونه نتیجه گیری کرد که از این گودال ها برای آب رسانی و پمپاژ دائمی به سطح نخستین و سقف قصر بابلی استفاده می شده است. 

با این همه در حالی که رابرت کلدوی متقاعد شده بود که شواهد وجود باغات بابل را کشف کرده است، برخی از باستان شناسان مدرن با طرح سوال هایی فرضیه وی را زیر سوال بردند. آن ها پیش از همه به منطقه و مکان اشاره کردند و گفتند آن قدر از رودخانه دور است که برای استفاده از آب دچار مشکل می شده اند. همچنین اخیرا لوح هایی در این منطقه کشف شده که به کاربری این سازه سنگی اشاره می کند و می گوید بابلی ها از این اتاق برای ذخیره و انبار غذاها استفاده می کردند. 

امروزه احتمال آن می رود که می توان شواهدی از وسایل آبرسانی باغات در زیر رود فرات یافت، اما در حال حاضر نمی توان به راحتی و در امنیت به کاوش در این منطقه پرداخت و این فرضیه در حد احتمال باقی مانده است. 

بقایای کشف شده از شهر کهن بابل

باغات معلق بابل در نینوا !

در آغاز قرن هفتم پیش از میلاد سناخریب کاخ جدید خود در نینوا را «کاخ بی رقیب» نامید. کتاب مقدس عبری ها اما با نینوا کم تر مهربان است و آن را بدین گونه توصیف می کند: «شهری با جمعیت بالای 120,000 نفر که مردمش دست راست و چپ خود را از هم تشخیص نمی دهند.»

شهر نینوا که امروزه در موقعیت کنونی شهر موصل عراق قرار می گیرد، بدون شک در زمان خود کلان شهر باشکوه و مورد توجهی بوده است؛ اما آیا نینوا آن قدر وسیع و شکوفا بوده است که یکی از عجایب هفتگانه را در خود جای دهد؟

می دانیم که عجایب هفتگانه کلاسیک هر کدام در کجا قرار دارند، چرا که نامشان به مکان قرار گیری آن ها هم اشاره می کند. به طور مثال هرم جیزه، تندیس زئوس در المپیا، معبد آرتمیس در افسوس و باغات معلق بابل و ...

اما دست نگه دارید! بیایید قدری درباره مورد آخری فکر کنیم. در قرن سوم پیش از میلاد بروسوس در کتاب خود نوشت که پادشاه بابلی بخت نصر دوم، باغات معلق را بیش از سیصد سال پیش ساخته است. بعدها نوشته او توسط مورخان دیگری کپی شد. گرچه نشانه ای از وجود چنان باغات با عظمت و ابهتی در شهر بابل وجود ندارد و در حالی که مدارک و مستندات بسیاری از خدمات و کارهای بخت نصر دوم در دسترس است، چگونه امکان دارد توصیف و ذکر چنین باغی در میان مدارک تاریخی از قلم افتاده باشد؟ سوالی که این جا مطرح می شود این است که ممکن است شخص دیگری چنین باغ افسانه ای را ساخته باشد؟ 

استفانی دالی در کتاب اخیر خود به نام «باغات گمشده بابل» فرضیه ای جدید را بر اساس مستنداتی تاریخ ارائه می دهد:

باغات معلق بابل در شهر نینوا بوده اند!

 یکی از دستاوردهای عمده سناخریب، ساخت پایتخت جدیدی در شهر نینوا بود که آب تمام شهر و باغ هایش توسط یک سیستم مدیریت آب بی نظیر تأمین می شد. این سیستم آب رسانی بیش از 80 کیلومتر طول داشت و عرض آن به پهنای برخی از قسمت های کانال پاناما (کانالی دست ساز بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام) بود. این سیستم آبرسانی شامل دروازه های سد، قنات و میلیون ها سنگِ پوشیده از سیمان می شد. چنین ساخت و سازهایی موجب رشد و آبادانی شهر نینوا شد، به گونه ای که توجه باستان شناس معروف قرن نوزدهم، هنری لایارد را معطوف خود کرد. متأسفانه بسیاری از بخش های این سیستم آبرسانی، پس از ساخت و ساز در زیر خاک مدفون شدند. باستان شناسان و محققان توانستند با استفاده از ماهواره های جاسوسی کورونا، کانال ها و دیگر طرح های منظر را پیش از ساخت، بازسازی و بازیابی کنند. 

اما مدارک استفانی در همین جا به پایان نمی رسد. جالب است بدانید که نوشته های تاریخی آشوری ها با وجود باغات معلق در نینوا هماهنگی دارند. 

مدارکی از وجود باغ معلق در نینوا 

نقش برجسته باغ که متعلق به شهر نینواست و هم اکنون در موزه بریتیش لندن قرار دارد، بزرگ ترین گواه وجود باغات معلق در نینوا می باشد. در این نقوش برجسته، گیاهانی در طبقات، تراس های مختلف و بر بالای ستون های سنگی به تصویر کشیده شده اند. جالب آن که باستان شناسان توانسته اند در آبراه های سناخریب، ستون ها و طاق هایی مشابه با ستون های این نقش برجسته کشف کنند. همچنین نقوش برجسته ای درون قصر باستانی سناخریب کشف شده که تصاویری از آدم های سرگرم بازی و تفریح را در باغات معلق نشان می دهد. باغات نشان داده شده در نقوش برجسته درون قصر، باغی با سقفی ستون دار است. همچنین پیاده رو هایی که از سقف آن ها ریشه درختان بیرون آمده، به چشم می خورد. سناخریب باغات معلق خودش را این گونه با رشد کوه مقایسه می کند: 

باغی چونان عظیم در کنار قصر خود احداث کردم که همانند (طبیعت) کوه آمانوس است و در آن همه نوع درخت میوه و انواع گیاهان علفی، دارویی کوهستانی و بابلی وجود دارد. 

پیچ ارشمیدس و منبع تأمین آب باغات معلق بابل

گرچه ساختار آبراه های باغ معلق خود گویای نبوغ و استعدادی بی همتاست اما سناخریب برای انتقال آب به سطوح مختلف و خصوصا بالاترین سطح باغ معلق به شاهکاری بی نظیر احتیاج داشت. 

استفانی دالی با توجه به سخنان سناخریب دریافت که او به شرح و توصیف چیزی مشابه تنه درخت خرما پرداخته است و گفته شده از آن برای آبیاری استفاده می کرده اند. 

همان طور که می دانید تنه درخت خرما طرحی ضربدری داشته و در ظاهر به پیچ ارشمیدس شباهت بسیار دارد. اما پیچ ارشمیدس چیست؟

همان طور که گفته شد پیچ ارشمیدس لوله ای مارپیچ بود که با سطح افق زاویه 45 درجه داشت و از آن برای بالا کشیدن آبهای زیرزمینی و آبیاری زمین ها استفاده می شد. پیچ ارشمیدس گرچه به ارشمیدس (قرن سوم پیش از میلاد) منسوب شده، اما طبق شواهد تاریخی بسیار پیش تر از او ابداع شده و مورد استفاده مردم بوده است. 

در مجموع استفانی دالی نتیجه گیری کرد سناخریب برای آبیاری باغات معلق خود از پیچ ارشمیدس استفاده می کرده است.

حقایقی از باغات معلق بابل

1) باغات معلق بابل تنها مورد از عجایب هفتگانه است که نه تنها شواهد و نوشته های قابل اعتمادی از وجود آن در دسترس نیست، بلکه هنوز هم پس از گذشت هزاران سال، هیچ کس نمی تواند با قطعیت از بود و نبودش سخن بگوید. 

2) اگر باغات معلق بابل وجود داشته اند، روزانه 8,200 گالن برای آبیاری تمام گیاهان و درختان باغ مورد استفاده بوده است. 

3) احتمال می رود ارتفاع باغات معلق بابل 30 متر بوده است.

4) برخی از کارشناسان معتقدند که باغات معلق بابل بر اثر جنگ و درگیری از بین رفته و برخی معتقدند در اثر زلزله نابود شده است. 

5) کلمه معلق در باغات معلق بابل اصلا بدین معنا نبوده که این باغات در هوا معلق اند. از کلمه لاتین (pensilis) یا کلمه یونانی (kremastos) گرفته شده است و به بالاتر بودن درختان و گیاهان از سطح زمین اشاره دارد.

6) جالب است بدانید که چند سالی است ساخت باغاتی مشابه باغات معلق بابل در حال گسترش است که با نام های باغات سقفی (Roof Garden) و باغات عمودی (Vertical Garden) شناخته می شود. همان طور که از نامش پیداست، باغات سقفی بر روی سقف سازه ها احداث می شوند. اما در باغات عمودی، طراحی سبز بر رویه ساختمان و به صورت عمودی انجام می شود، به گونه ای که سرتاسر ساختمان ظاهری سبز و فریبنده به خود می گیرد. می توان گفت باغات بابل ترکیبی از باغات سقفی و عمودی در زمان گذشته بوده اند!

در زیر عکسی از باغات سقفی و عمودی می بینید:

در پایان ویدئویی شبیه سازی شده از باغات معلق بابل را به تماشا بنشینید

سخن آخر

شاید با وجود تمام حرف هایی که گفته شد، نتوان به طور قطع از وجود یا عدم وجود این باغات سخنی داد. شاید در آینده دلایل و مدارک بیش تری کشف شود و به این حدس و گمان ها پایان دهد...

پیش از این چقدر از باغات معلق بابل می دانستید؟

نظر شما چیست؟ در حال حاضر کدام فرضیه را منطقی تر و قابل قبول ارزیابی می کنید؟

نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید و برای دانستن بیش تر از دیگر عجایب باستانی جهان همراه کارناوال باشید.