روز زمین پاک | آشتی با سیاره مادر

زمین، کره سبز و آبی منظومه شمسی که موجودات بسیاری را در آغوش سرشار از زندگی خود جای داده است. این کره خاکی سال هاست که حیات را برای ساکنانش ممکن کرده و سرزمینی امن را برای شان به وجود آورده است. گیاهان، حیوانات و انسان ها همه و همه در بستر این سیاره جان می گیرند، تغذیه می کنند و از منابعی که سخاوتمندانه در اختیارشان قرار گرفته است، بهره می برند. زمین را می شود سیاره مادر دانست؛ مادری که شاهد تولد ما بوده، صدای قدم های مان را شنیده، هر آنچه داشته را در اختیارمان قرار داده و همیشه خوشی ها و ناراحتی های مان را شاهد بوده است. 

این مادر مهربان از ابتدای زندگی تا آخرین لحظات همراه ماست؛ در هر جا و در هر زمانی حاضر است تا همه چیزش را در اختیار ساکنانش بگذارد. او بخششی بی پایان دارد و هیچ گاه در ازای داده هایش هیچ چیزی طلب نمی کند؛ اما ما در ازای این مهر چه پاسخی به او داده ایم؟ آیا تا به حال پای درد و دل هایش نشسته اید؟ می دانید که درونش چه می گذرد و دردهایش چیست؟ اصلا حالش خوب هست یا اینکه آن قدر آزرده خاطرش کرده ایم که وجودش به درد آمده است.

اهمیت این کره خاکی و نقش او در سرنوشت ما باعث شده تا روز 22 آوریل (2 اردیبهشت) را در تقویم بین المللی به آن اختصاص دهند؛ روزی برای زمین تا همه حواس پرتی های شان را کنار بگذارند و کمی بیشتر به زیستگاه شان توجه کنند. کارناوال به همین بهانه می خواهد شما را با سرنوشت زمین آشنا کند و به چند و چون این روز بپردازد. با ما همراه باشید...

تولد زمین

هنوز کسی نتوانسته به طور قطع سن زمین را مشخص کند؛ اما بیشتر کارشناسان بر این باورند که برخورد ابرهای صفحه‌ای شکل در حدود 4.6 میلیارد سال باعث به وجود آمدن زمین شد. در ابتدا سیاره‌های اولیه کوچکی به نام شبه سیاره‌ها به وجود آمدند و در اثر برخورد این اجرام با یکدیگر سیاره های بزرگتری شکل گرفتند تا اینکه زمین در این میان متولد شد.

4.5 میلیون سال پیش جرمی به اندازه سیاره مریخ با زمین برخورد کرد؛ بخشی از آن جذب زمین و بخش بزرگی از قطعات آن نیز پراکنده شد. این قطعات در مدار سیاره زمین و نزدیک به هم قرار گرفتند و آن قدر متراکم شدند که توده ای به نام ماه را تشکیل دادند.

درحدود 4 تا 3.8 میلیارد سال پیش بمباران‌های شدیدِ سیارک‌ها و ستاره‌های دنباله‌دار، چهره تازه ای به زمین بخشیدند. برخی نظریه ها احتمال می دهند این اجرام مملو از آب، بخش بزرگی از آب اقیانوس‌های زمین را تامین کرده اند.

آغاز حیات تا حضور انسان

هنوز کسی نمی داند اکسیژن چه زمانی وارد اتمسفر شد و حیات دقیقا در چند سال پیش بر روی زمین شکل گرفت؛ اما شواهد موجود حکایت از آن دارند که آغاز این رویداد در 3.5 میلیارد سال پیش بوده است. در این زمان حیات اولیه باکتریایی ورود اکسیژن به درون اتمسفر را در پی داشت و در حدود 2.4 میلیارد سال پیش بالاخره اکسیژن در اتمسفر آغاز به تولید شدن کرد.

در حدود 650 میلیون سال پیش دوره زمینِ پوشیده از یخ آغاز شد و زمین به شکل یک گلوله برفی و یخی درآمد. در این یخبندان تنها اشکالی از حیات پابرجا ماندند که توانایی زندگی بر سطح یخی زمین را داشتند و یا نور خورشید را از زیر لایه های یخی دریافت می کردند.

در حدود 545 میلیون سال پیش اشکالی ساده از حیات از قبیل باکتری‌ها بر روی زمین وجود داشتند که کم کم پیچیده تر شدند و دوره ای به نام انفجار حیات را شکل دادند.

440 تا 450 میلیون سال پیش دوره انقراض کلی بود و تغییرات آب و هوایی،‌ فوران آتشفشان‌ها و برخورد سیارک‌ها منجر به انقراض موجودات شدند؛ رویدادی که در حدود 65 میلیون سال پیش نیز انقراض نسل دایناسورها را رقم زد و بسیاری از گونه های جانوری به دلیل همین اتفاقات دیگر بر روی این کره به زیست خود ادامه نمی دهند؛ ماموت ها، ببرهای دندان خنجری و ...

در حدود 270 میلیون سال پیش ابرقاره‌ ای بر روی زمین تشکیل شد و در حدود 200 میلیون سال پیش شروع به تکه تکه شدن کرد. در ابتدا بیشترین بخش از خشکی های زمین، همین ابرقاره بودند که یک سوم از سطح زمین را تشکیل می دادند. 

پس از تکه تکه شدن خشکی زمین، در حدود 2.6 میلیون سال، صفحات یخی عظیمی در نیمکره شمالی پدید آمدند. انسان امروزی نیز در دوره هولوسن پا بر زمین گذاشت که از 11 هزار و 500 سال پیش آغاز شده‌ است.

غولی به نام انقلاب صنعتی

 انسان با قدم گذاشتن بر زمین، کم کم راه و رسم زندگی را آموخت. از کوچ به یک جا نشینی روی آورد، در غارها سکونت گزید و کم کم اجتماعات کوچک و بزرگی را تشکیل داد. روستاها و شهرها شکل گرفتند و کم کم دوره جدیدی از زندگی در زمین آغاز شد. یکی از تحولات مهم در زندگی بشر و حیات زمین، انقلاب صنعتی بود که دگرگونی‌های بزرگ در صنعت، کشاورزی، تولید و حمل و نقل را شامل می شود. این دوره در اواسط قرن هجدهم از انگلستان آغاز شد و در ادامه فاجعه ای به بار آورد. 

نیروی ماشین به جای نیروی انسان به کار گرفته شد، کارخانه ها شکل گرفتند و استفاده از حمل و نقل ماشینی گسترش یافت. انسان به جان منابع افتاد و افزایش جمعیت آلودگی بیشتر را برای زمین به ارمغان آورد. سیاره مادر زخم هایی را متحمل شد که هنوز هم آثارشان را نمی توان نادیده گرفت. آلودگی آب و هوا تنها گوشه ای از این زخم کاری بر تن زمین است.

زنگ خطر برای زمین به صدا در می آید

در گیر و دار انقلاب صنعتی و فاجعه ای که به دنبال آن بر سر زمین فرود آمد، انسان همه چیز را فراموش کرد و به غارت منابع پرداخت؛ اما به یک باره انسان هایی از خواب غفلت برخاستند و کم کم شیوه درست زندگی را پیدا کردند. بشر متوجه شد که سوخت ها چه بلایی را بر سر زمین آورده و چگونه حیات آن را در خطر انداخته اند. کم کم بشر به فکر چاره افتاد و سعی کرد زخم های زمین را بهبود بخشد. راهکارهایی از جمله استفاده از سوخت های سبز و غیر مضر برای طبیعت، استفاده برنامه ریزی شده از منابع و .... نتیجه این تفکرات انسان هستند.

روز زمین | زمانی برای اندیشیدن به سرنوشت سیاره مادر

در بیشتر تقویم ها روز 22 آوریل به عنوان روز زمین ثبت شده است؛ اما در ابتدا روز دیگری به عنوان روز زمین شناخته می شد. در اینجا به تاریخچه انتخاب این روز می پردازیم:

در ابتدا سناتوری به نام جان مک کانل (John McConnell) در کنفرانسی با موضوع محیط زیست در یونسکو، نامگذاری روزی را به عنوان روز زمین پیشنهاد کرد. از نظر او 21 مارس برای این روز مناسب بود چرا که روز اعتدال بهاری و روز تغییر فصل در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی زمین به شمار می رفت. 

به دنبال این پیشنهاد، شهردار وقت سانفرانسیسکو، جوزف آلیوتو، در 21 مارس سال 1970 اولین اعلامیه روز جهانی زمین را صادر کرد و پس از آن دبیرکل وقت سازمان ملل، یو تانت (U Thant) به حمایت از این جشن سالانه پرداخت. دبیر کل بعدی سازمان ملل، کورت والدهایم (Kurt Waldheim) نیز حمایت خود را از این روز اعلام کرد و هر ساله این روز بزرگ داشته شد.

اما 22 آوریل از کجا آمد؟

سناتوری به نام گیلرد نلسون (Gaylord Nelson) از سال 1962 فعالیت خود را برای حفاظت از محیط زیست آغاز کرد. وی در مدت 7 سال فعالیت تلاش کرد تا از محیط زیست، موضوعی بسیار جدی و مهم بسازد و آن را به سیاست نیز ربط دهد. وی از جان اف کندی -رییس جمهور وقت آمریکا- درخواست یک تور سراسری در آمریکا را داد تا این موضوع را به اطلاع همه برساند. کندی در سال ۱۹۶۳، موافقت خود را با این امر اعلام کرد و نلسون به مدت پنج روز در یازده ایالت امریکا به گردش و اطلاع رسانی پرداخت.

پس از ترور رییس جمهور، نلسون باز هم به فعالیت خود ادامه داد و توانست پشتیبان هایی را پیدا کند. وی در سال 1969 در کنفرانسی خبر از برپایی راهپیمایی، برای جذب دوستداران محیط زیست داد. این راهپیمایی در 22 آوریل 1970 برگزار شد و بالغ بر 20 میلیون نفر در آن شرکت کردند. همین واقعه، ثبت رسمی 22 آوریل را به عنوان روز جهانی زمین به دنبال داشت. نماد جهانی این روز نیز توسط نلسون معرفی شد؛ عکسی از کره زمین که توسط ناسا گرفته شده است.

در ایران، روز جهانی زمین در دهه ۱۳۷۰ وارد تقویم شد و عنوان روز زمین پاک را به خود اختصاص داد.

روز زمین در سال 2018

روز زمین در سال 2018 با این شعار برگزار می شود: "آلودگی پلاستیکی را پایان دهید"

امسال هدف تمام برنامه های این روز کاهش زباله های پلاستیکی برای کمک به بقای زمین است. این ماده تا سال ها در طبیعت باقی می ماند و به این راحتی ها از بین نمی رود. بد نیست بدانید که بیشتر از یک میلیارد تن پلاستیک از دهه ۱۹۵۰ میلادی در زمین دور انداخته شده که هنوز از بین نرفته اند! این نشان می دهد که پلاستیک و مصرف بیش از حد آن در زندگی ماشینی می تواند بحرانی برای نسل‌های آینده باشد و آنها را حسابی به دردسر بیاندازد. 

برای کاهش پلاستیک در زمین چه کنیم؟

خوشبختانه امروزه راهکارهای خوبی برای کاهش مصرف اجسام پلاستیکی وجود دارد که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد:

سعی کنید خریدهای خود را به صورت فله انجام دهید؛ این کار باعث کم تر شدن مصرف کیسه های پلاستیکی خرید می شود.

کیسه ای پارچه ای برای خود تهیه و اقلام خرید خود را در آن حمل کنید.

از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی استفاده نکنید و ظروف گیاهی را جایگزین کنید.

مصرف غذاهای فریز شده را به حداقل برسانید؛ این کار هم به سلامت شما کمک می کند و از آنجا که مواد در پوشش پلاستیکی فریز می شوند، مصرف پلاستیک نیز کاهش می یابد.

بازیافت و جداسازی زباله ها را جدی بگیرید! امروزه در هر جایی ایستگاه های بازیافت وجود دارد و می توانید با تحویل دادن پلاستیک ها از آنها مواد بهداشتی و برخی دیگر از کالاها را دریافت کنید. با این کار قدم مثبتی برای حفظ محیط زیست بر می دارید.

سخن آخر

زمین، زیستگاه دوست داشتنی ما نیازمند توجه جدی است. آیا تا به حال به این موضوع اندیشیده اید که بدون مهربانی های این سیاره چه بر سر ما خواهد آمد؟ چگونه می توانیم بدون منابع زمین به زندگی ادامه دهیم؟ چه سرنوشتی در انتظار ماست؟ هزاران کار کوچک وجود دارد که اگر حتا یکی از آنها را انجام دهیم می توانیم سهمی در حفظ این زیستگاه داشته باشیم.

منتظر دیدگاه های شما عزیزان در رابطه با این مطلب هستیم.