معرفی بندر کنگ هرمزگان | دانستنی های پیش از سفر

شاید پر بیراه نباشد که بگوییم جنوب کشورمان را بیشتر با کیش، بندرعباس، قشم و سایر مقاصد معروفش می‌شناسند اما در بطن بخش جنوبی کشورمان جاذبه‌ها و مقاصد شگفت‌انگیزی قرار دارد که ممکن است تا به حال نامشان را نیز نشنیده باشیم. بندر تاریخی کنگ یکی از این مقاصد است که قدمتی باستانی دارد؛ معماری بندر کنگ، فرهنگ مردم کنگ و سوغات بندر کنگ از مواردی است که در این مطلب به آن پرداخته‌ایم. همراه ما باشید تا با هم راهی این مقصد چشم‌نواز و کمتر شناخته شده کشورمان شویم و بندر کنگ هرمزگان را بیشتر بشناسیم.

چرا بندر کنگ هرمزگان؟

• یکی از بندرهای زیبا و تاریخی استان هرمزگان است که جاذبه‌های تاریخی و طبیعی منحصربه‌فردی دارد.
• این بندر از قدیمی‌ترین بندرهای ایران است و به نوعی بندر باستانی هرمزگان محسوب می‌شود.
• بندر کنگ حدود 56 هکتار بافت تاریخی را به خود اختصاص داده است و مقصدی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به تاریخ است.
• خانه‌های سنتی، بادگیر‌ها و منظره‌ای زیبا از دریا از جمله ویژگی‌های این بندر است.
• کنگ منطقه‌ای گردشگری و تاریخی است که پیوندی عمیق با دریا و دریانوردی دارد.
• قرارگیری این بندر در استان هرمزگان موجب شده تا دسترسی به سایر بنادر معروف و دیگر جاذبه‌ها آسان باشد.
• این بندر دارای امکانات تفریحی و رفاهی مطلوبی برای گردشگران است.

بندر کنگ هرمزگان | شهر بادگیرهای استوار جنوب

بندر کُنگ (Bandar Kong) یکی از شهرهای تابعه شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان است که فاصله چندانی تا بندرعباس ندارد اما کمتر کسی است که آن را بشناسد؛ از کنگ تا شهر بندرلنگه ۵ کیلومتر و تا بندرعباس ۱۶۵ کیلومتر فاصله است و موزه مردم‌شناسی، موزه شخصی محمد ابراهیمی، مجسمه لنج مسی، پارک جنگی، خانه هنرمندان، خانه صنایع‌دستی، برج مدور، برکه پنج تا،‌ بازار ماهی فروشان و جنگل‌های حفاظت شده آکاسیاتورتلیس برخی از دیدنی‌های آن به شمار می‌روند. ناشناخته بودن این بندر باستانی و قدیمی ایران موجب شده تا همچنان بکر و دست‌نخورده باقی بماند. در ادوار تاریخی مختلف در مکاتبات داخلی، اسناد و مدارک و نقشه‌ها نام این بندر به عنوان یکی از بنادر مهم ایران به چشم می‌خورد و در گذشته نیز کشورهایی مانند هلند، پرتغال و هند در کنگ دارای تجارت‌خانه بودند و در اسناد و نقشه‌های اروپایی از این بندر با عنوان کنگو یا کنگ یاد کرده‌اند. ذکر این نکته ضروری است که بافت تاریخی این شهر به دلیل دارا بودن ارزش‌های معماری سنتی، بومی و فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ کنگ گنجینه‌ای از معماری تاریخی ایران را در دل خود جای داده، بنابراین اگر به فرهنگ، معماری، کشف ناشناخته‌ها و تماشای تاریخ علاقه‌مندید می‌توانید سری به کنگ بزنید.

بافت تاریخی بندر کنگ

این بندر حدود 6.5 کیلومتر مربع مساحت دارد که حدود 1.95 کیلومتر مربع از آن جزو بافت تاریخی و بقیه بافت توسعه یافته است. از جمله ویژگی‌های بافت تاریخی بندر کنگ می‌توان به معماری ارزشمند آن، خانه‌های قدیمی با بادگیرهای زیبا و کوچه‌های باریک و سایه‌انداز اشاره داشت.

ثبت ملی و یونسکو: یک‌نهم از بافت تاریخی بندر کنگ در سال 1381 با شماره 6530 به ثبت ملی رسیده و مقدمات ثبت این بندر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز در حال انجام است.

اطلاعات کلی بندر کنگ هرمزگان

جمعیت: با توجه به جداول و نمودارهای ارائه شده، شهر کنگ از سال 1375 تا 1395 از نظر تعداد مطلق و نسبی جمعیت رشد داشته و جمعیت آن از ۱۱۹۲۰ نفر در سال ۱۳۷۵ به ۱۹۲۱۳ نفر در سال ۱۳۹۵، رسیده است. در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ جمعیت شهرکنگ ۲۷۱۷ نفر افزایش دارد و نرخ رشد جمعیت در این دوره ۳.۱ درصد است.

آب‌وهوا: بندرکنگ نیز همانند سایر شهرهای جنوبی کشورمان آب‌وهوای بسیار گرم و مرطوب دارد.

زبان: مردمان این خطه به زبان فارسی با یکدیگر سخن می‌گویند اما در گذشته نوشته‌های آن‌ها به زبان عربی بوده و نامه‌ها و سندها را نیز به زبان عربی می‌نوشتند.

دین: اهالی این بندر مسلمان و بیشترشان اهل سنت‌‌اند.

اقتصاد: بندر کنگ بزرگ‌ترین بندر صیادی کشور محسوب می‌شود و دارای ۸۰ فروند لنج صیادی، ۳۵ فروند لنج باری و بیش از ۷۰۰ فروند قایق صیادی و تفریحی است. این بندر باستانی و تاریخی در زمینه‌های تجارت دریایی صید و صیادی، لنج‌داری و لنج‌سازی همواره فرازوفرودهای زیادی را از سر گذرانده است. در حال حاضر تعاونی‌های مرزنشینان و از جمله تعاونی مرزنشینان و ساحل‌نشینان بندر کنگ بخش مهمی از اقتصاد این بندر را تشکیل می‌دهند. بندر چند منظوره کنگ از دیرباز پذیرای بسیاری از شناورهای سنتی بوده و سابقه فعالیت‌های صادرات، واردات، کالای ملوانی و صیادی را داشته است.

غذاهای بندر کنگ

غذاهای بندر کنگ با غذاهای بندر کالیگوت در جنوب هندوستان شباهت زیادی دارد؛ ادویه‌های محلی این منطقه نیز دارای ریشه هندی‌اند. از غذاهای این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. 

• نان ستپوری (نان پراتا)
• پکاره (پاکورا)
• نان فطیر (نان چپاتی)
• نان کلوکی
• نان حلقه‌ای
• زلیبی (زولبیا)

• هریسه (نوعی حلیم)
• گوبولی (نوعی غذا با برنج، گوشت و کشمش)
• میگو
• کلمبا (حلیم ماهی شور)
• باقلا و نخود آب‌پز گرم 
• بریانی
• هواری (نوعی غذا با ماهی یا میگو)

سوغات و صنایع دستی بندر کنگ

• عروسک‌های خمیری
• لباس‌های محلی
• آثار صنایع‌دستی دریایی

• حصیربافی و گلابتون‌دوزی 
• لنج‌های نمادین چوبی در ابعاد مختلف
• شیرینی‌های خوشمزه و تازه
• ادویه محلی (گرم مسالا)

اقامت در بندر کنگ

برای اقامت در بندر کنگ می‌توانید یکی از گزینه‌های زیر را انتخاب کنید:

• اقامتگاه گردشگری 
• هتل بومگردی
• هتل گردشگری

و یا در صورت تمایل سری به اقامتگاه های بندرعباس بزنید و اقامتگاه مورد نظرتان را با توجه به مدت زمان سفر و شرایط خود انتخاب نمایید.

تفریحات و دیدنی های بندر کنگ هرمزگان

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم این بندر در دل خود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصربه‌فردی دارد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

موزه مردم‌شناسی و دریانوردی بندرکنگ 

یکی از مهم‌ترین و دیدنی‌ترین مجموعه‌های این بندر که خود از بخش‌های متنوعی تشکیل شده موزه مردم‌شناسی و دریانوردی بندرکنگ است. این موزه با کمک افراد خیر، ملوانان و ناخداهای بازنشسته و با همکاری شهرداری این بندر، در خانه‌ای تاریخی تاسیس شد. مجموعه ابزار دریانوردی و نقشه‌هایی سفر، آداب‌ورسوم مردم قدیم، پوشش و خوراک ساکنان پیشین، صنایع‌دستی و معماری برخی از دیدنی‌های این موزه است.

بافت تاریخی بندر کنگ

بافت تاریخی بندر کنگ جلوه‌ای از الگوی معماری و شهرسازی ایرانی خانه‌های نواحی جنوبی را نشان می‌دهد. در این بافت بیش از 280 خانه تاریخی و حدود 320 بادگیر  وجود دارد که روشنی چراغ‌های بادگیر شب هنگام جلوه‌ای دیگر به شهر می‌دهند؛ این بادگیرها در روز موجب خنکی اتاق‌ها می‌شوند و زیبایی این خانه‌های تاریخی را دو چندان کرده‌اند. وجود بادگیرها بر روی خانه‌های تاریخی موجب شده تا این بافت در فهرست موقت یونسکو قرار بگیرد و مسئولین در تلاش‌اند تا نام این بافت تاریخی در فهرست جهانی ثبت شود. خانه یونسی و خانه یوسفی دو بنای تاریخی این بخش از شهرند که در حال حاضر کاربری اقامتگاه بومگردی دارند.

خانه گلبتان بندر کنگ

خانه تاریخی گلبتان، خانه‌ای قاجاری با چهار بادگیر و یک حیاط مرکزی است که چندین اتاق تودرتو در اطراف آن قرار دارند. طاق‌ها و گچ‌بری‌های چشم‌نواز این بنا نه تنها ارزش زیباشناسی را به رخ می‌کشد بلکه نشانی از هنر و دقت استادکاران آن دوران را به معرض نمایش می‌گذارد.

ثبت ملی: این بنا در سوم اسفند ماه ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۲۲۹ به ثبت ملی رسیده است.

خانه صنایع دستی

بخشی در بافت تاریخی که حاصل دسترنج زنان جنوب در آن قرار دارد. زری‌دوزی، گلابتون‌دوزی، برقع‌های رنگی و نقش حنا، حصیربافی برخی از این صنایع‌دستی است.  

اتاق حجله

یکی از جاذبه‌های کنگ است که نمونه‌های از آن را می‌توانید در موزه مردم‌شناسی کنگ، خانه صنایع‌دستی، پارک تفریحی بندر کنگ و دیگر جاهای این شهر ببینید. بر اساس آداب‌ورسوم مراسم عروسی در استان هرمزگان مفصل است؛ در این مراسم برای عروس‌وداماد حجله‌ای زیبا را با آیینه‌ها و آویزهای متعددی تزیین می‌کنند. در گذشته حجله را با طلا می‌آراستند و عروس و داماد یک هفته تا 6 ماه در این اتاق می‌ماندند. در پارک تفریحی کوهین، شش اتاق به سبک حجله تزیین شده که گردشگران می‌توانند برای اقامت از آن استفاده کنند

ثبت ملی: آیین حجله بستن اخیرا در فهرست میراث ناملموس مردم هرمزگان ثبت ملی شده است.

برکه و آب انبار

از شاخص‌ترین فرم‌های معماری در محدوده بافت تاریخی برکه‌ها یا آب‌انبارهای آن است.  جمع‌آوری آب باران و دسترسی به آب شیرین در بندر کنگ از اهمیت زیادی برخوردار بود بنابراین بناهایی با پایه استوانه‌ای و سقف گنبدی در فواصل معینی می‌ساختند.. پارک موزه برکه آب که تنها پارک موزه برکه خاورمیانه است. 

• برکه‌ دریا دولت

آب‌انبار یا برکه‌ دریا دولت بنایی مدور به قطر 28 و عمق 14 متر است که دیواره‌ای با ارتفاع 3 متر و ضخامت یک متر اطراف آن را می‌پوشاند. این برکه را به دلیل وسعت آن «دریا دولت» نامیده‌اند و به دلیل بزرگی‌اش تنها بخشی از آن سقف دارد. برکه دریا در بیرون و شمال بندر کنگ واقع‌شده است.

بیمارستان لنج‌ها 

محله کوهین دریا بندر کنگ را می‌توان بیمارستان لنج‌های چوبی و فایبرگلاس و فلزی نامید. اینجا، کشتی‌ها و لنج‌ها پهلو می‌گیرند تا لنج سازان، آن‌ها را تعمیر کنند یا از اول بسازند. اینجا را می‌توان اولین جداف در منطقه غرب استان هرمزگان دانست. کار بازسازی با شعرخوانی، صدای چوب و میخ کوبیدن همراه است.

قلعه سنگی هخامنشی (قلعه لشتان)

بندر کنگ یک قلعه به نام لشتان برفراز شاهین کوه دارد. این قلعه به متعلق دوره هخامنشیان بوده و از طریق تونل زیرزمینی به دریا راه داشته است. عده‌ای بر این باورند که از قلعه پرتغالی‌ها تا قلعه لشتان راهی زیرزمینی وجود داشته و از این راه در زمان جنگ، ذخیره و مهمات و آذوقه را برای سربازان می‌بردند. در حال حاضر تنها حصاربندها و آثار مخروبه دیوارهای قلعه باقی‌مانده است.

مسجد دو محرابه کنگ

مسجد دومحرابه بنایی سنگی است که در ضلع غربی و روبه‌روی هسته شهر قرار دارد. این مسجد دارای دو طبقه مجزا است که هر کدام از این طبقات محراب جداگانه و وسعتی بالغ بر ۴۵۱ مترمربع دارند. مصالح سنگی رسوبی و مرجانی با ملات ساروج در ساخت این مسجد به‌کاررفته است. در سال 1397 نیز در ضلع جنوبی این مسجد آثاری از حمام سنتی کشف شد.

قلعه‌ پرتغالی‌های کنگ

در غرب بندرکنگ و در فاصله 45متری غرب برج مدور، دو ستون از سنگ وساروج به فاصله 24 متر از یکدیگر وجود دارد که آثار باقی‌مانده از یک قلعه بزرگ و قدیمی است. ارتفاع یکی از ستون‌ها از سطح زمین 8 متر و دیگری 3 متر است و هر دو ستون 2 تا 3 متر از سطح دریا بالاتر ساخته شده‌اند. به نظر می‌رسد که  این دو ستون دو پایه جلو و یا قسمتی از یک قلعه عظیم بوده‌ باشند.

خور بزرگ کنگ

در غرب کنگ و در فاصله 400 متری قلعه پرتغالی ها، خوری قدیمی وجود دارد که در گذشته محل لنگر انداختن کشتی‌ها بوده است. در گذشته‌های دور این خور مملو از آب بوده، کشتی‌ها به داخل آن می‌آمدند و به راحتی بار خود را تخلیه و یا بارگیری می‌کردند. نزدیک بودن این خور به قلعه پرتغالی‌ها نشان از اهمیت آن دارد؛ هنگام ورود محموله، بار از خور مستقیم به درون قلعه حمل می‌شده یا از آنجا بارگیری انجام می‌گرفته است. در حال حاضر، بیشتر سطح خور از شن و ماسه پر شده و تنها هنگام بارش و طوفان پر می‌شود اما برای ورود کشتی دیگر قابل استفاده نیست.

تندیس لنج بوم مسی کنگ

بوم مسی در سال 1273 هجری شمسی در ساحل بندر کنگ و در حدفاصل مسجد «کزیتی» و «کاکا» ساخته شد و مالک آن تاجری به نام کرچی بوده است. این لنج با ظرفیتی 700 تنی 6 خدمه و 2 ناخدا داشته و به دلیل ‌پوشانده شدن قسمت آب خور آن با ورقه‌های مس به بوم مسی معروف شد. این لنج بارهای تجاری را به مقصد هندوستان، پاکستان، یمن و برخی کشورهای آفریقایی حمل می‌کرده و طی حادثه‌ای در سال 1323 هجری شمسی غرق می‌شود.

 بر اساس گفته‌های موسی غلام‌پور تنها بازمانده این لنج: 

در سال ۱۳۲۳ یک هواپیمای ژاپنی در مسیر سفر از این لنج فیلمبرداری می‌کند، روز بعد زیردریایی آن کشور به لنج حمله کرده و آن را از بین می‌برد. در این سفر لنج 64 نفر سرنشین داشت که 35 نفر جان خود را از دست دادند و 29 نفر دیگر نیز پس از 14 روز سرگردانی و با تحمل سختی‌ها و رنج‌های بسیار خود را به بندر کنگ رساندند. مردم و شهرداری کنگ برای زنده نگاه‌داشتن یاد و خاطره آن حادثه تندیس بوم مسی را در سال 1386 ساخته و بادبان‌های آن را برافراشتند.

سایر تفریحات و دیدنی ها

• گشت‌وگذار و پیاده‌روی در بافت تاریخی
• بازار گردی (خرید از بازارهای محلی، بازار صنایع‌دستی و بازار ماهی فروشان)
• عکاسی
• تفریحات دریایی

دیدنی‌های اطراف

قبل یا بعد از دیدن بندر کنگ می‌توانید به دیدن سایر جزیره‌ها و بنادر اطراف مانند جزیره قشم، بندر لنگه، جزیره کیش نیز بروید.

حمل و نقل در بندر کنگ

حمل‌ونقل عمومی: بندر کنگ فرودگاه و ایستگاه قطار ندارد. می‌توانید با اتوبوس‌های توریستی و تاکسی‌های دربستی در شهر تردد کنید.

حمل‌ونقل تجاری: بیشتر از طریق دریا صورت می‌گیرد.

دسترسی به بندر: می‌توانید با هواپیما مسیرهای پروازی تهران-بندرعباس، تهران-بندرلنگه، تهران-قشم، تهران-کیش و یا شیراز-بندرلنگه را انتخاب کرده و از مقصد انتخابی با خودرو خود را به بندر کنگ برسانید. نزدیک‌ترین مقصد به کنگ، بندر لنگه است که بین 20 تا 30 دقیقه با آن فاصله دارد. در صورتی که به قشم یا کیش سفر می‌کنید، از طریق مسیر دریایی به بندر خواهید رسید. در صورت سفر با خودرو شخصی از بندرعباس به سمت کنگ بروید.

آب و هوای بندر کنگ

بندر کنگ به دلیل قرارگیری در ساحل خلیج فارس هوایی گرم و شرجی را در تابستان‌ها دارد که برای افرادی که از اهالی آنجا نیستند و به این هوا عادت ندارند سخت و آزاردهنده خواهد بود. بنابراین اگر می‌خواهید به این شهر سفر کنید پاییز و زمستان بهترین فصول برای بازدید است که سواحل جنوبی هوایی معتدل دارند.

تاریخچه بندر کنگ

بندر تاریخی کنگ با قدمتی بیش از 3000 سال در گذشته یکی از بنادر پررونق کشور بوده است که به دلیل موقعیتی که داشت کشتی‌های تجاری در آن پهلو می‌گرفتند. بر اساس متون تاریخی در طی این مدت هسته تاریخی شهر تغییرات فراوانی داشته و پنج بار تغییر مکان داده است. این بندر مکانی مناسب برای تجار بود تا از اینجا کالاهای خود را به هند، بصره، ممباسا و کشور‌های آفریقایی صادر کنند. در گذشته حدود 30 کشتی بزرگ در این بندر وجود داشته که مختص دریانوردان سرشناس شهر بوده است؛  آن‌ها کالاهایی مانند جوز (نوعی ادویه)، لوز (نوعی میوه)، المستکی یا مصطکی (نوعی میوه از خانواده پسته که روغن آن را استخراج می‌کردند و خود میوه هم دارای خاصیت است)، خرما و کالاهای دیگر را به هند، آفریقا، بصره، خرمشهر و کنیا می‌بردند و در عوض کالاهایی مثل چای، چوب و پارچه را به شهر می‌آوردند. تجار در این بندر برای خود خانه‌های از سنگ و کچ ساخته بودند که بر بالای آن‌ها بادگیرهایی وجود داشت که آثار این خانه‌ها در بافت قدیمی شهر قابل مشاهده است. این شهر یکی از مراکز مهم دولت پرتغال در زمان تسلط آن‌ها بر خلیج فارس به شمار می‌رفته که از آثار این دولت در بندر کنگ می‌توان به قلعه پرتغالی‌ها اشاره داشت. با مد دریا آب اطراف این قلعه را فرا می‌گیرد و با جزر بخش اعظم قلعه نمایان می‌شود. 

تاریخچه شهری بندر کنگ

در  سال 1350 در میان میدان شهر کنگ فضای سبزی به وجود آمد و اولین کلنگ آسفالت میدان نیز در سال 1352 به زمین زده شد. برای عرضه بهداشتی ماهی و داشتن مکانی مناسب برای توزیع این محصول در سال 1354 بازار ماهی‌فروشان کنگ تاسیس گردید. از دیگر اقدامات برای این شهر می‌توان به احداث کتابخانه در سال 1353، تامین برق با ایجاد نیروگاه جدید و فعال کردن خطوط تلفن از سال 1354 اشاره داشت.

جاذبه های گردشگری بندر کنگ | دیار دریانوردان

جاذبه های گردشگری فرهنگی- تاریخی بندر کنگ

طبیعت گردی در بندر کنگ

سخن آخر

جاذبه‌های جنوب کشورمان تنها محدود به کیش و قشم نیستند؛ مقاصد این چنینی نه تنها در جنوب کشورمان بلکه در جای‌جای این مرزوبوم وجود دارند که با توجه به قدمت و تاریخچه‌ ارزشمندشان همچنان ناشناخته مانده‌اند. فراموش نکنیم شناخت این مناطق بکر نباید منجر به نابودی آن‌ها شود بلکه باید راهی برای پیشرفت و توسعه این مناطق بدون از بین رفتن بافت و پیشینه تاریخی را برای آن‌ها مهیا کنیم. مهم‌ترین نکته در سفر، احترام به باورها و عقاید بومیان آن منطقه و ارزش قائل شدن برای هر آنچه که طبیعت و تاریخ به ما ارزانی داشته، است، پس قدرشان را بدانیم و در حفظ آن‌ها کوشا باشیم.