گردشگری و توسعه پایدار

گردشگری پایدار، با اتکا بر مفهوم توسعه پایدار، می خواهد صنعت گردشگری در عین سوددهی اقتصادی، کمترین تاثیر را بر جوامع میزبان و محیط داشته باشد. امروز در کاناوال قصد داریم با تعاریف و رویکردهای این مفهوم آشنا شویم. با ما همراه شوید . . .

توسعه پایدار و گردشگری پایدار چیست؟

به زبان ساده گردشگری پایدار، با اتکا بر مفهوم توسعه ی پایدار، می خواهد صنعت گردشگری در عین سوددهی اقتصادی، کمترین تاثیر را بر جوامع میزبان و محیط داشته باشد.

جامعه جهانی کنونی متوجه این موضوع شده که گردشگری با شتاب باورنکردنی در حال توسعه و فراگیر شدن می باشد و افزایش آگاهی افراد از تاثیرات محیطی، فرهنگی و اقتصادی گردشگری بر مقصدها باعث ایجاد نگاهی پایدار به شکل تئوری و عملی در مدیریت گردشگری شده است.

ایده ی گردشگری پایدار از مفهوم وسیع تر توسعه ی پایدار اقتباس شده و انعکاسی از نگرانی فزاینده از تاثیرات انسانی بر محیط می باشد. پایداری به عنوان یک مفهوم از دو دیدگاه در تضاد باهم به وجود آمده است:

1) انسان محور : در این دیدگاه انسان نیروی مسلط بر زمین است و طبیعت به نفع او کنترل می شود.

2) بوم محور : حفظ کیفیت محیط طبیعی را مهم تر از پیشرفت نوع بشر می داند.

جامعه ی بین المللی در دهه 1960 میلادی به مسئله ی مهم توسعه ی پایدار علاقه مند شد و نگرانی هایی در زمینه ی تعادل بین توسعه ی اقتصادی و توسعه ی اجتماعی مطرح گردید.

سازمان ملل در سال 1984 میلادی، کمیسیون جهانی محیط و توسعه را تشکیل داد که این کمیسیون بیانیه ای با عنوان "آینده مشترک ما" (Our Common Futue) منتشر کرد که تعریف مشخصی برای توسعه پایدار ارائه کرد.

" توسعه ای که بتواند نیازهای نسل فعلی را برآورد کند بدون آن که توانایی نسل های آتی را در تامین نیازهای شان به مخاطره اندازد."

جلسات مربوط به توسعه ی پایدار در سطح جهانی ادامه داشت تا در نشست سال 1992 در شهر ریودوژانیروی برزیل،"دستورکار 21" به عنوان دستورالعملی بین المللی برای توسعه پایدار تصویب گردید و به امضای رهبران 182 کشور جهان رسید.

با اینکه گردشگری مقوله ای محوری در این دستورکار نبود ولی بسیاری از دولت ها، توسعه پایدار را به شکلی موفق در توسعه گردشگری به کار گرفتند. زیرا گردشگری پدیده ای است که از منابع طبیعی، فرهنگی و انسانی استفاده می کند و باید به بخشی از تلاش جهانی برای دست یابی به توسعه پایدار تبدیل شود.

رویکردهای تکامل گردشگری پس از جنگ جهانی دوم

توسعه پایدار به عنوان یک رویکرد به تدریج و آرامی بعد از تکامل گردشگری بین المللی در سال های پس از جنگ جهانی دوم ظهور کرد. برخی پژوهشگران این تکامل را شامل 4 سکو یا رویکرد متوالی در گردشگری می دانند.

1) رویکرد حمایتی

این رویکرد بازتاب خوش بینی و اطمینانی بود که در دهه 1950 و 1950 میلادی به گردشگری وجود داشت. گردشگری نه تنها منبعی بر اشتغال زایی و درآمدزایی بود،  بلکه نیرویی برای برانگیختن توسعه منطقه ای و ابزاری برای ترویج تفاهم بین فرهنگی و حفاظت از میراث را نیز در بر داشت.

2) رویکرد محتاطانه

در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 میلادی، دیدگاه ها نسبت به گردشگری محتاطانه تر شد. توسعه بی نظارت در گردشگری مشکل ساز بود. به فصلی بودن گردشگری و دستمزدهای اندک آن اذعان گردید و کالاسازی فرهنگی و تعارض به تدریج آشکار شدند.

3) رویکرد انطباقی

در حالی که رویکرد محتاطانه به تاثیرات منفی گردشگری اشاره می کرد، در عصر انطباق، که متناظر با دهه 70 میلادی و اوایل دهه 80 میلادی بود، راه حل ها مورد بحث قرار گرفت. در این عصر برای گردشگران انبوه جایگزین هایی ارائه گردید و پیشنهاد شد که این اشکال گردشگری جایگزین ،  با بافت اجتماعی - فرهنگی و محیط مقصد سازگار شوند.

4) رویکرد دانش - محور

از اواخر دهه 80 میلادی مشخص شد که گردشگری های جایگزین، مسئله را به طور سطحی حل می کنند و به رویکرد دقیق تر و علمی تری برای مدیریت گردشگری نیاز است. در حوزه گردشگری، پژوهش های بیشتر مورد حمایت مالی قرار گرفت، مطالعات گردشگری به دانشگاه ها وارد شد و تعداد نشریات دانشگاهی نیز افزایش یافت.

همان طور که از که از 4 رویکرد بالا مشخص است، آگاهی جامعه جهانی از دهه 1960 میلادی در مورد تاثیرات منفی گردشگری روندی رو به رشد داشت. به همین دلیل اصلاحات بسیاری همانند توصیف رویکردهای جایگزین به گردشگری و توسعه آن ابداع شد. برای نمونه :

* گردشگری نرم

* گردشگری مسولانه

* اکوتوریسم

* گردشگری پایدار و بسیاری از موارد دیگر

تعاریف و اصلاحات زیاد و جدید برای گردشگری پایدار کمی گیج کننده گردید و هنوز هم تعریف جامع و مشخصی برای آن وجود ندارد.  با این حال خط مشی و اصولی بنیادی از سوی سازمان جهانی جهانگردی برای گردشگری پایدار تعریف شده است.

اصول بنیادی گردشگری پایدار

سازمان جهانی جهانگردی در سال 2004 میلادی اصول بنیادی ای را برای گردشگری پایدار معرفی کرد که جنبه های اقتصادی، محیطی و اجتماعی - فرهنگی گردشگری را دربر می گرفت.

گردشگری ای پایدار است که :

1) از منابع طبیعی به طور بهینه استفاده کند.

2) به اصالت اجتماعی - فرهنگی اجتماعات میزبان احترام بگذارد.

3) فعالیت های اقتصادی بلند مدت و سودآور را تضمین کند و منافع اجتماعی - اقتصادی تمامی ذی نفعان را مد نظر قرار دهد.

این دستورالعمل ها برای گردشگری بسیار پراهمیت و مفید هستند و باید این نکته را ذکر کنیم که برای سازمان جهانی جهانگردی برای پایداری اجتماعی - فرهنگی و پایداری محیط به یک اندازه اهمیت قائل است.

هرچند امروزه نگاه ها به این سمت است که برای حفظ منابع گردشگری برای نسل های آینده ، گردشگری باید پایدارتر شود، اما چالش های بسیار زیادی برای پیاده سازی راهبردهای گردشگری پایدار وجود دارد.

با #مفاهیم و دانش گردشگری در کارناوال آشنا شوید.