سوغات و صنایع دستی هرمزگان

در این مطلب سوغات و صنایع دستی هرمزگان را به شما معرفی می کنیم؛ استانی در جنوب ایران که مرکز آن بندرعباس است. در ابتدا نگاهی به سوغات خوراکی هرمزگان داریم و پس از آن قدم به دنیای رنگارنگ صنایع دستی هرمزگان می گذاریم تا در سفر به هرمزگان گزینه های خرید سوغات برای عزیزان تان را بشناسید.

نکته: جزیره قشم نیز بخشی از استان هرمزگان است؛ اما در مطالبی جداگانه به معرفی سوغات آن پرداخت ایم که در مطالب مرتبط می توانید به آن دسترسی داشته باشید.

سوغات خوراکی هرمزگان

خرما

کیفیت و طعم خرماهای جنوب ایران شهرت زیادی دارد و استان هرمزگان یکی از تولیدکنندگان اصلی خرما به حساب می آید. خرمای این استان بیشتر در شهرهای حاجی آباد، میناب، سیریک، بندرعباس و رودآب به بار می نشیند و علاوه بر مصرف داخلی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا، آمریکا و آسیای میانه نیز صادر می شود. در هرمزگان 55 نوع خرما کشت می شود که 20 نوع آن به بازارها می رسد و معروف ترین شان عبارتند از:

پیارم: خرمایی با پوست نازک و به رنگ قهوه‌ای تیره که گوشت و پوستش به هم چسبیده است و به مرغوب ترین خرمای جهان شهرت دارد.

خاصویی: ظاهری مانند شیرینی بامیه دارد و با نام خرما آلویی هم مشهور است و با عنوان کوچکترین خرمای ایران شناخته می شود.

مضافتی: خرمایی با پوست تیره، نرم، گوشتی و شیرین که طرفداران زیادی دارد.

خنیزی: خرمایی به رنگ قرمز، کمی کشیده با شیره فراوان و هسته کوچک.

مراد سنگ: خرمایی به رنگ قهوه ای روشن که گرد و کوتاه است.

راهنمایی در خرید خرما: خرماها علاوه بر اینکه در انواع مختلفی هستند به شکل های متفاوتی نیز به فروش می رسند: خارک (میوه نرسیده خرما با طعمی شیرین و گس)، رطب (مرحله قبل از رسیدگی کامل خرما با رطوبت بیشتر و قند کمتر)، خرما (میوه رسیده خرما)

فرآورده های خرما

شیره خرما: به دلیل مرغوبیت خرمای هرمزگان، شیره خرمای تهیه شده در این دیار شهرت زیادی دارد. 

قند خرما: استخراج قند از خرما از گذشته های دور در این استان رواج داشته است. این قند طبیعی ضرر کمتری نسبت به قند معمولی دارد و جایگزین مناسبی برای شکر و قند به شمار می رود.

سرکه خرما: یکی از فرآورده های پرخاصیت خرماست که بیشتر از خرماهای با شیرینی کمتر تهیه می شود. 

قهوه خرما: همه ما بعد از خوردن خرما، هسته آن را دور می ریزیم اما همین هسته را در جنوب پس از تفت دادن آسیاب می کنند و به عنوان قهوه خرما مورد استفاده قرار می دهند.

مرکبات

یکی از بهترین و مرغوب ترین سوغات هرمزگان، مرکبات و فرآورده های آن است که بیشتر در شهرستان رودان، میناب، حاجی‌آباد و بندرعباس کشت می شود. نارنگی، پرتقال، لیمو لیسبون، لیمو شیرین، نارنج، گریپ فروت و لیموترش انواع مرکباتی هستند که می توانید در هرمزگان تهیه کنید.

گواوا

در استان هرمزگان و به ویژه در بازار بندرعباس و در گوشه و کنار این شهر، افرادی را خواهید دید که چیزی را به نام زیتون می فروشند. زیتونی در بساط آنها وجود ندارد و چیزی که به چشم می خورد، میوه هایی کوچکتر از گلابی و با ظاهری متفاوت هستند. این میوه، گوآوا (Guava) نام دارد؛ میوه گرمسیری معروفی که تنها در سیستان بلوچستان و هرمزگان کشت می شود. گوآوا عطر بی نظیری دارد و بویش تا مدت ها در مشام تان می ماند. این میوه در نیمه آبان تا اوایل فروردین در این منطقه یافت می شود و بهترین آن، پوستی زرد رنگ دارد.

صنایع دستی هرمزگان

صنایع دستی دریایی

عبارت صنایع دستی دریایی به زیورآلات، اشیای تزیینی و دکوری و ...  گفته می شود که با استفاده از صدف ها و بقایای آبزیان و به شیوه ای هنرمندانه ساخته می شوند و به فروش می رسند. در استان هرمزگان به دلیل همجواری با خلیج فارس صنایع دستی دریایی را در بازارها می بینید و می توانید آنها را تهیه کنید.

چنته

چنته دست بافته ای است که برای تزیین کپرها از آن استفاده می کنند. این محصول بر روی دارهای زمینی بافته می شود و شامل اشکال هندسی و ذهنی متنوعی است. برای تزیین چنته از صدف ها و منگوله های رنگی استفاده می کنند.

حصیربافی

یکی از رایج ترین و پرکاربردترین صنایع دستی هرمزگان، دست بافته های از برگ درخت خرماست که به حصیربافی شهرت دارد. حصیربافی اغلب توسط بانوان هنرمند میناب، بشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن صورت می گیرد و محصولات حصیری عبارتند از: سجاده حصیری، بادبزن، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگهداری البسه، نوعی زیرانداز به نام «تک» برای پوشاندن سقف خانه های روستایی، درپوش کوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام سپ، دمکش، گلدان حصیری، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان به نام کفه.

سفال میناب

سفال در بیشتر مناطق ایران تولید می شود و میناب استان هرمزگان نیز یکی از قطب های سفالگری است. محصولات سفالگری در میناب عبارتند از: نوعی کوزه‌ آب به نام «جهله»، انواع گلدان، قلیان، سرقلیان، اسفندسوز درباز و قفسی و... .

خرسک بافی

خرسک نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت بافت با نقوش هندسی است که رنگ های محدودی را در بافت آن به کار می برند. در قدیم از خرسک به عنوان روانداز استفاده می شد؛ اما امروزه کاربرد پادری و کناره در اندازه های مختلف را نیز دارد. روستای درتوجان در هرمزگان، مرکز تولید خرسک است.

شیریکی پیچ

شیریکی پیچ نوعی دست بافته داری است که بیشتر در کرمان شهرت دارد؛ اما همجواری هرمزگان با کرمان باعث شده تا شیریکی پیچ در این استان رواج زیادی پیدا کند. نقوش این دست بافته کاملا بداهه و ذهنی است و به همین دلیل تنوع زیادی در نقوش آن دیده می شود و نمی توانید دو شیریکی پیچ کاملا شبیه به هم را بیابید. در هرمزگان، شهر حاجی آباد مرکز تولید شیریکی پیچ است.

زیورآلات و لباس های سنتی هرمزگان

در هرمزگان لباس های رنگارنگی را می بینید که به هنر دست زنان مزین شده اند. زیورآلات نیز از این هنر بی نصیب نیستند و به شما فرصت می دهند قطعه کوچکی از هنر را با خود به یادگار ببرید. این لباس ها و زیورآلات به هنرهای مختلفی آراسته می شوند که در ادامه آنها را به شما معرفی می کنیم:

1- سوزن­ دوزی

هنر سوزن دوزی، در شهر بشاگرد استان هرمزگان رونق دارد و نوعی تزیین پارچه با نخ های رنگی است. سوزن دوزی هرمزگان شباهت هایی به سوزن دوزی های سیستان و بلوچستان دارد.

2- گلابتون دوزی

یکی از گونه های زردوزی که به تزیین پارچه با استفاده از نخ های طلایی یا نقره ای گفته می شود. شهرهای بندر لنگه، بندرعباس و میناب از مراکز گلابتون دوزی در هرمزگان هستند. این هنر بیشتر برای تزیین شلوارهای زنانه، سر آستین، دمپایی، جلوی سینه لباس و دور یقه استفاده می شود اما در تزیین لبه پرده، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو نیز کاربرد دارد.

3- خوس دوزی

خوس، نوعی نخ پلاستیک با انواع رنگ هاست که با استفاده از آن بر روی پارچه توری ریز بافت و مخمل نقش هایی خیالی و ذهنی ایجاد می کنند. این هنر برای مردم هرمزگان بسیار اهمیت دارد؛ گاهی برای هدیه، اسم عروس و داماد را بر پارچه ای، خوس دوزی کرده و شب عروسی به آنها می دهند.

4- شَک بافی

برای تزیین لبه آستین، پیش سینه، لبه لباس ها، اطراف مقنعه و سجاده، سفره عقد و بقچه از نواری از جنس نخ پنبه به نام شک استفاده می شود. این نوار به رنگ های طلایی و نقره ای، و با ابزار هاون چوبی و قرقره درست می شود و پهنای آن بستگی به نیاز مصرف کننده داشته و از 6 میلیمتر تا 5 سانتیمتر متغیر است.

5- كمه دوزی

در کمه دوزی پارچه ای را روی یک دایره می پیچند و آن را محکم با طناب می بندند (شبیه به دف). سپس روی پارچه را نقاشی کرده و آن را از کمان جدا می کنند. این نقاشی را برای تزیین شلوار زنانه، پشتی، پارچه های گل دار و روكش لباس به کار می برند.

6- بادله دوزی

در پایین شلوارهای بانوان هرمزگانی به ویژه نوعروس ها، دوخت تزیینی زیبا و چشمگیری دیده می شود که ترکیبی از انواع سوزن دوزی و شک بافی است. در بادله دوزی چند نوع زری و شَک را با هم ترکیب می کنند و شک را در وسط و زری های ظریف را دور آن می دوزند.

دیگر صنایع دستی هرمزگان

• قالیبافی
• قلاب بافی
• چادرشب بافی
• توربافی
• و ...

سخن آخر

از سوغات و صنایع دستی هرمزگان برای تان گفتیم تا در سفر به این استان بهترین یادگاری ها را با خودتان بیاورید. 

کدام یک از موارد را بیشتر دوست داشتید؟

دوست دارید در سفر به هرمزگان کدام یک را تهیه کنید؟