گزارش یونسکو از معجزه ایرانیان باستان

به نقل از خبرگزاری ایسنا، سازمان جهانی یونسکو در گزارش جدید خود در مورد تامین منابع آب، از روش حفاری تونل های آبرسانی موسوم به قنات در ایران باستان، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مهندسی‌های هوشمندانه و یک روش خردمندانه برای تامین آب مورد نیاز در فهرست میراث جهانی یاد کرد. "قنات ایرانی" که دو سال پیش به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد، یکی از قدیمی ترین معجزات مهندسی جهان به شمار می رود. این سامانه باستانی از تونل های زیرزمینی برای تامین آب تشکیل شده است. این کانال های هوشمند 3 هزار ساله هنوز هم منبعی قابل اعتماد برای تامین آب برخی از خشک‌ترین مناطق ایران به شمار می‌آیند.

حفاری قنات‌ها در عصر آهن آغاز شد، زمانی که زمین‌پیمایان کشف کردند با حفر تونل‌هایی در ابتدای یک دره رودخانه‌ای می‌توانند جریان آب را به محل مورد نظر و حتا مناطق بیابانی برسانند.

امروزه قنات‌ها توسط سوراخ هایی شناخته می شوند که به شکل تونل‌های هوا در زمین ایجاد شده‌اند تا گرد و غبار بیرون برود و اکسیژن به کارگران برسد. هنوز هم از نمای بالا می‌توان زیبایی آنها را مشاهده کرد.

کمیل سهیلی، مستندساز ایرانی، قنات ایرانی را در نشریه معروف نشنال جئوگرافیک (National Geographic) معرفی کرده است. وی به این نشریه گفته که معتقد است قنات‌ها بخشی جدایی ناپذیر از چشم‌انداز استان مادری اش هستند. وی می گوید:

تنوع مناظر و فرهنگ‌ها در ایران چیزی است که در جهان به خوبی شناخته نشده است. یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان از این ملت شگفت‌انگیز برخاسته است.

یازده قنات ایرانی که این سامانه قابل توجه و منظم و چشمگیر را تشکیل می‌دهند، بی شک یک شاهکار هستند. حفر هر قنات مستلزم دقت بسیار زیاد بوده است، زیرا زاویه‌های تونل‌ها باید در شیبی مناسب قرار بگیرند تا اطمینان حاصل شود که آب، آزادانه جریان می‌یابد؛ اما نه به اندازه‌ای که فرسایش را تشدید کند و موجب ریزش تونل شود.

این سامانه تا حدودی شکننده است و هنوز نیاز به نگهداری و تعمیرات سالانه دارد. بی‌توجهی به آن، به آسانی می‌تواند به خرابی تونل‌ها منجر شود. در دهه‌های 1960 و 1970 میلادی، این قنات‌ها دچار آسیب‌های جدی شدند. سهیلی گفت که این معضل تقریبا به دلیل عدم توجه و رسیدگی جوامع به این تونل‌ها بود.

وی ادامه داد:

مردم دیگر مانند گذشته به قنات وابسته نیستند.

با این حال، تأثیر تاریخی و فرهنگی آنها نمی‌تواند نادیده گرفته شود. این تونل‌های آبیاری بودند که به تمدن‌ها اجازه دادند در یک بیابان خشن و خشک به زراعت و زندگی بپردازند.

شاید اساسی ترین تاثیر آنها در تاریخ، در شهر پرسپولیس واقع در استان فارس در جنوب غربی ایران دیده شود. کلان‌شهری که توسط ایرانیان هخامنشی ساخته شده بود. منطقه‌ای بایر و متروکه که به یکی از پر جنب و جوش‌ترین شهرهای فرهنگی جهان تبدیل شد که امروزه هنوز به خاطر قصرهای منحصر به فردش شناخته می‌شود که زمانی باغ های پرشکوهی را در خود داشت.

فناوری قنات همچنین با اثبات سودمندی خود، تا مراکش و اسپانیا گسترش پیدا کرد. این سامانه به کاهش دمای داخلی هم کمک می‌کند و می توان آن را یک روش باستانی تهویه مطبوع و تبرید (سردسازی) در نظر گرفت؛ این یعنی نوآوری.

#اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.