روز ملی یوزپلنگ ایرانی | یادبود واقعه ای تلخ در حیات وحش

شاید از نظر بسیاری از ما، تقویم های رومیزی تنها ابزاری برای فراموش نکردن گذر روز ها و ماه ها و سال ها باشند و به ما سپری شدن زمان را نشان می دهند. هر روز، برگی از این تقویم ها ورق می خورد و آغاز روزی تازه را نوید می دهد. گاهی در میان تمام مناسبت هایی که تعطیل بودن یا نبودنشان برایمان مهم هستند، رویدادهایی وجود دارند که به راحتی از کنارشان می گذریم و شاید اصلا هیچ گاه متوجه آنها نشویم.

امروز نهم شهریورماه است و بر روی برگ امروز تقویم نام یکی از گنج های حیات وحش ایران نقش بسته است؛ جانداری که شاید کمتر کسی آن را به خوبی بشناسد و برخی تا به حال اسمش را هم نشنیده اند. شاید به خاطر همین است که تقویم را به نامش مزین کرده اند تا مبادا در گرد و غبار زندگی روزمره به فراموشی سپرده شود. 

امروز روز ملی حفاظت از یوزپلنگ در ایران یا روز ملی یوزپلنگ ایرانی است و به جانداری تعلق دارد که ممکن است تا چندین سال بعد دیگر اثری از آن دیده نشود و تنها خاطره ای تاریک و تار از آن باقی بماند. به مناسبت این روز می خواهیم کمی برای تان از این جاندار سخن بگوییم و دلیل نامگذاری این روز را بررسی کنیم.

با کارناوال همراه باشید...

 با یوزپلنگ ایرانی آشنا شوید...

یوزپلنگ ایرانی که با نام های یوزپلنگ آسیایی یا تیز پای آسیایی نیز شناخته می شود، گونه ای نادر از یوزپلنگ است که دارای یال می باشد و به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد. در گذشته، این جانداران در مناطق بسیاری زندگی می کردند و تعداد زیادی از آنها در مناطقی از شبه جزیره عربستان تا هندوستان و ترکمنستان پراکنده بودند. امروزه این حیوان بی نظیر در کشورهای عراق، کویت، هند، قزاقستان، پاکستان، ترکمنستان، عربستان و عمان منقرض شده و از دهه 1970 تنها زیستگاه آن ایران است.

این جانور در مناطق بیابانی زندگی می کند و یکی از در معرض خطرترین حیوانات جهان به شمار می رود. گفته می شود که امروزه تعدادی از آنها در مناطق حاشیه کویر مرکزی از جمله خارتوران، نایبندان، دره‌انجیر و میاندشت وجود دارند؛ البته این تنها یک حدس است و به علت آنکه یوزپلنگ ایرانی موجودی محافظه کار و گریزان از انسان است، هیچ کس آمار و اطلاعات دقیقی از حضور این جاندار در ایران ندارد.

ورود به صفحه اختصاصی معرفی یوزپلنگ ایرانی

روز ملی یوزپلنگ | یادبود واقعه ای تلخ در حیات وحش ایران

 شاید برای همه شما این سوال پیش آمده باشد که چرا نهم شهریورماه، باید به عنوان روز ملی یوزپلنگ در نظر گرفته شود. برای پیدا کردن این دلیل باید به گذشته باز گردیم و واقعه ای تلخ را با هم مرور کنیم.

روز نهم شهریورماه سال 1373 بود که در شهرستان بافق استان یزد، یک یوز پلنگ ماده به همراه سه توله اش که از داغی آفتاب و گرمای هوا به تنگ آمده بودند، به سوی نخلستان ها آمدند تا کمی آب بنوشند و جانی تازه کنند. در همین زمان گروهی از مردم محلی، ناآگاهانه و بدون هیچ شناختی از این جاندار، به سوی آنها حمله ور می شوند و با سنگ و چوب به جان این یوزهای ارزشمند می افتند. 

یوزپلنگِ مادر پس از مقاومت در برابر آنها ناگزیر به فرار می شود اما توله هایش در محاصره مردم گرفتار می گردند. یکی از شاهدان ماجرا خودش را به اداره محیط زیست بافق می رساند و ماموران محیط زیست را آگاه می سازد. ماموران خودشان را به سرعت به محل می رسانند اما آنچه که با آن مواجه می شوند جسد بی جان یکی از توله ها و تن نیمه جان دو توله دیگر است. دو توله که به شدت مجروح بودند به یزد منتقل می شوند اما یکی از آنها به دلیل شدت ضربات وارده به سر در میان راه جان می بازد و در نهایت تنها یک توله ماده باقی می ماند. توله سوم در یزد توسط یک دامپزشک درمان سطحی می شود اما برای نجات از مرگ بلافاصله به تهران منتقل می گردد.

این توله پس از انتقال به تهران، ماریتا نام گرفت و بعد از بهبود به پارک پردیسان تهران انتقال یافت. ماریتا که تا آن زمان تنها یوزپلنگ آسیایی اسیر بود، به سمبل مظلومیت یوزپلنگ ها و حیات وحش ایران بدل گردید و به نشانه ای آشکار از فقر اطلاعاتی ایرانیان در مواجهه با حیات وحش تبدیل شد. خانواده ماریتا که 4 عضو موثر و زایا داشت از بین رفت و توله هایی که می توانستند خانواده ای را در آینده تشکیل دهند، مردند.

در دی ماه ۱۳۸۲ ماریتا پس از سپری شدن 9 سال از زندگیش در پشت میله های قفس، از دنیا رفت و به دلیل تنهایی و نبود جفت، هرگز نتوانست مادر شود و کمکی به رفع انقراض یوزپلنگ ها کند. 

چه بر سر یوزپلنگ مادر آمد؟

آنچه که در این میان نامعلوم ماند، سرنوشت مادر این یوزپلنگ هاست. طبق گزارش های محیط‌بانان بافق، این مادر تا مدت یک هفته پس از ماجرا هر روز به نزدیکی شهر و نخلستان می‌آمده و در جستجوی توله های خود بوده اما پس از آن دیگر در محیط دیده نشده است.

نامگذاری این روز به نام یوزپلنگ ایرانی

به یاد این واقعه تلخ و با ابتکار انجمن یوزپلنگ ایرانی و همکاری پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و دیگر تشکل‌های محیط زیستی، در سال ۱۳۸۶ پیشنهاد نامگذاری این روز به نام این جاندار مطرح شد. باتوجه به اینکه یوزپلنگ از مهم‌ترین گونه‌های جانوری درمعرض انقراض در ایران است و حفاظت از آن امری ضروری محسوب می شود، با این پیشنهاد موافقت شد و نام این جاندار بر برگی از تقویم نقش بست.

برنامه های روز ملی یوزپلنگ ایرانی

به مناسبت این روز در بسیاری از شهرهای ایران برنامه های گوناگونی اجرا می شود. از جمله برنامه های جالب توجه در چند سال اخیر می توان به امضای طومار نجات یوزپلنگ ایرانی اشاره کرد و یا از برگزاری جشنواره های متعدد نام برد که هر یک به سهم خود تلاش کرده اند تا آگاهی در این زمینه و ضرورت حفظ حیات وحش در معرض خطر ایران را افزایش دهند.

برگزاری برنامه های کودکان و نوجوانان در این زمینه یکی دیگر از راه های اطلاع رسانی و تربیت یک نسل آگاه است تا واقعه بافق یزد دیگر تکرار نشود و هیچ موجودی به گناه تشنگی تلف نگردد. نشست های خبری، سمینارها و همایش ها، جشنواره ها نیز گوشه ای دیگر از برنامه های این روز هستند که همگی سعی دارند قدمی مثبت در زمینه اطلاع رسانی، بردارند.

حالا شهر بافق که میزبان آن واقعه دردناک بود به کانون دوستی انسان با یوزپلنگ تبدیل شده و هر سال در این روز دوستداران محیط زیست در آن گرد هم می آیند تا با مرور کشته شدن یوزپلنگ های بی گناه، افکار عمومی را نسبت به خطر انقراض این گونه بیدار نگه دارند. نصب دو تندیس یوز و نصب تابلویی با مضمون "به شهر یوزپلنگ ها خوش آمدید" در محل ورودی شهر بافق حکایت از تلاش این مردم برای جبران آن واقعه دارد. 

آنچه که باید بیش از پیش به آن توجه شود، این است که مهم ترین اقدامات در راستای تضمین بقای این جاندار، ممانعت از هر گونه شکار در زیستگاه های یوز،‌ توقف فعالیت های معدن کاوی، عدم عبور جاده های جدید از داخل زیستگاه های ده گانه یوز و اطلاع رسانی است که هر یک سهم بسزایی را در نجات این گونه ایفا می کنند.

سخن آخر

به یاد داشته باشیم که همه ی جانداران روی این کره خاکی به اندازه ی ما حق زیستن دارند و هیچ کس نباید این حق را از آنها بگیرد. یوز ایرانی تنها یک نمونه از چندین گونه در معرض خطر انقراض در ایران است که نیاز به توجه جدی دارد.

از حال و هوای شهرتان در این روز برای مان بگویید.

آیا اقدامات موجود برای حفظ این گونه را مناسب می دانید؟

به نظر شما بهترین راه برای جلوگیری از تکرار واقعه نهم شهریور چیست؟

منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم...