عشایر بدوین | تجربه زندگی با یکی از قدیمی‌ترین قبایل

اگر دانشنامه ی گردشگری کارناوال رو دنبال کرده باشید حتما مطلب مربوط به گردشگری فرهنگی رو دیدید! و اگر خاطرتون باشه اونجا اشاره شد که یکی از انواع گردشگری فرهنگی تورهای عشایری و قومی بود.

امروز قراره در کارناوال با عشایر  بِدو Bedu آشنا بشیم.  عشایری که فضای فرهنگی اونا در پترا و وادی‌رام اردن ( Petra & Wadi Rum ) ثبت جهانی میراث معنوی یونسکو شده.

بدوین ( Bedouin )

قبایل بدوین ( Bedouin ) نامی هست که به این گروه از عشایر عرب گفته می‌شه و پیشینه تاریخی کوچ‌نشین بودن این قوم در خاورمیانه به چند هزار سال می‌رسه. این نام از کلمه عربی بَدوی به معنای ساکن بیابان برگرفته شده. در تاریخ دو گروه از بدوین وجود دارند؛ یکی اون‌هایی که باقی‌مانده مهاجرین در جایی هستند که یمن امروز قرار داره و گروه دوم بر اساس کتاب انجیل باقی ماندۀ قوم بنی اسرائیل هستند.
جمعیت بِدو و اجتماعات عشایر اون‌ها در بخش جنوبی اردن به ویژه نزدیک پترا و وادی‌رام در منطقه‌ای پوشیده از زمین‌های مرتفع نیمه‌بیابانی و بیابانی مسقر هستند. شیوه زندگی قبیله‌ای و شبانی دارند و قبایل مختلفشون از جمله عمّارین و سعیدین، از آب جمع شده در منبع‌ها و غارهای نزدیک پترا برای گذران عمر استفاده می‌کنند. بیشتر اون‌ها دامدار هستند و در فصل‌های سرد بارانی به بیابان کوچ می‌کنند و در فصل گرم به زمین‌های زراعی بازمی‌گردند. دام‌های اون‌ها شامل بز، گوسفند و شتر میشه و بین این مناطق برای چرای اون‌ها در رفت و آمدند. جمعیتشون در کل مناطق کوچ نشین در سودان، اردن، عمان، مصر، فلسطین و ... پراکنده س و بیشتر اون‌ها هم سنی مذهب هستند.
در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم و با تغییرات سیاسی رفته رفته این قوم یکجانشین شدند و الان متاسفانه تعداد کمی از اون‌ها هستند که هنوز کوچ‌روی می‌کنند.

مهارت زندگی عشایر بدوین

زندگی نسل‌های متمادی اون‌ها تو بیابون باعث شده مهارت‌ها و اطلاعات جالبی در مورد گیاهان و جانوران منطقه، طب سنتی، شترداری، چادرسازی، جهت‌یابی، کوهنوردی و ... داشته باشند.
موسیقی و فولکور منطقه شامل شعرها و قصه‌ها و نغمه‌های عامیانه اون‌ها جذابیت‌های زیادی داره و سالانه گردشگرهای زیادی به این مناطق میرن تا این سبک زندگی رو تجربه کنند.

لباس و پوشاک محلی مردمان بدوین

جلابه لباسی که مردها تن می‌کنند و چفیه یا عگال همون روسری مانندی هست که روی سرشون به شیوۀ خاصی می‌بندند و اگر دقت کرده باشید، روی سر خودشون روی اون دستمال یا روسری یک حلقۀ سیاه میذارند. جالبه بدونید که علت این کار اینه که وقتی اعراب، آندولوس رو از دست میدند این حلقۀ سیاه وارد شیوۀ لباس پوشیدنشون میشه و میخواد ناراحتی اون‌ها رو نسبت به این قضیه نشون بده.

لباس خانم‌ها هم شامل پیراهن‌های بلندی با رنگ روشن، روسری، عبا و برقه میشه. برقه‌ها طرح‌های مختلف و زیبایی خاصی دارند و علت استفاده از اون‌ها هم برمی‌گرده به اعتقادات مذهبی در پوشش و همین‌طور حفاظت صورت در برابر آفتاب سوزان کویری. به نظر من که توی منطقه‌ای که کویریه این برقه‌های رنگارنگ جلوه و زیبایی نابی رو به وجود میاره.

خوراک عشایر بدوین

غذای این عشایر شامل گوشت، برنج، لبنیات؛ (که بیشتر از شیر شتر هست) ، صیفی‌جات و ... هست که به شیوه‌های مختلفی طبخ میشه. مثلاً یکی از این روش‌ها، باربکیو «ضرب» نام داره و توی این روش غذا رو زیر شن‌های کویر کباب‌پز می‌کنند و غذای بسیار لذیذی باهاش می‌پزند. در کل باید بگم که غذاهای عربی با طبع ما ایرانی‌ها بسیار سازگاره.
طریقۀ نگهداری گوشت توی گرمای کویر، بسیار جالبه، اون‌ها گوشت رو تکه تکه می‌کنند و آغشته به نمک و می‌ذارند چند ساعت توی آفتاب بمونه، بعد از اونه که می‌تونند اون رو برای چند ماه نگهدارند.

ویدئویی از پخت نان زنان عشایری

دسترسی به آب...

آدم فکر می‌کنه دسترسی به آب توی بیابون از محالاته، اما باید بگم که بیش از 45 چشمه آب در ارتفاعات مسیر کوچ‌روی اون‌ها وجود داره و حالا اینکه چطوری مکان دقیق اون چشمه رو پیدا می‌کنند هم اینه که هر جایی که اطرافش درخت‌های سبز دیدند مطمئن میشن که چشمه اونجا قرار داره.

البته وقتایی هم که در مناطقی هستند که براشون جدیده و جای چشمه‌ها معلوم نیست، به شترشون اعتماد می‌کنند و اون دقیقاً اون‌ها رو به آب می‌رسونه.
در شرایط خیلی سخت و بحرانی گاهی مجبور میشن که شترشون رو بکشند تا از آبی که در شکم شتر ذخیره میشه استفاده کنند.

شب‌های کویر

برای اینکه شب‌ها گرم بمونیم اولین راهی که به ذهن هممون میرسه قطعاً درست کردن آتش هست، اما گاهی ممکنه نتونیم آتش درست کنیم و اون موقع باید زیر شن‌های کویر خودمون رو مدفون کنیم تا گرم بمونیم.

جهت یابی در شب هم با کمک ناهمواری‌ها و کوه‌هایی که اونجا میشناسند و همین طور ستاره‌ها انجام میشه.

حیوانات زیستگاه

کفتار، گرگ، بز کوهی، روباه، مار، خرگوش، پرندگان شکاری و ...  از حیواناتی هستند که در این منطقه زندگی می‎‌کنند.

اقامتگاه‌های بومی

همون‌طور که گفتم در حال حاضر عدۀ کمی از این عشایر هستند که همچنان کوچ می‌کنند و مابقی به یکجانشینی روی آوردند.
عشایر کوچ‌رو در چادرهای خاص قابل حمل که از موی بز بافته میشه و روی چوب‌های بلندی قرار می‌گیره زندگی می‌کنند.

اهمیت ویژه شتر برای عشایر بدوین

برای پیمودن مسافت‌های طولانی و حمل بارهای سنگین در کویر شتر اهمیت ویژه‌ای داره. با توجه به اینکه آب زیادی احتیاج نداره و 14 روز بدون آب زنده می‌مونه و از هر نوع گیاه کویری تغذیه می‌کنه.

ناگفته نمونه که از شتر برای جنگ‌ها و مسابقه دادن هم استفاده می‌کردند. در واقع مسابقات شتر سواری تمرینی بوده تا برای جنگ واقعی آماده بشند.

امروزه هم ژانویه هر سال مسابقات شتر سواری برگزار می‌شه.

مراسم‌های عشایر بدوین

این عشایر مراسم هایی مخصوص به خودشون دارن که از این قرارند :

1 - عروسی

عروسی‌های محلی از جذاب‌ترین مراسم‌های عشایر به حساب میاد. شما رو به دیدن چندتا عکس و فیلم این مراسم دعوت می‌کنم.

ویدئویی از عروسی عشایر بدوین

2 - مراسم آماده‌سازی و نوشیدن قهوه

یکی از علت‌هایی که قهوه جز نوشیدنی‌های بدوین به حساب میاد اینه که اعتقاد دارند اون‌ها رو در مقابل نور آفتاب حفظ می‌کنه.
از دو نوع متفاوت قهوه استفاده می‌کنند؛ که هر دو مخلوطی از دانۀ قهوۀ سیاه و سفید هستند، یکی قهوۀ عراقی که قهوۀ سیاهش بیشتره و دیگری قهوۀ فلسطینی که قهوۀ سفیدش بیشتر از سیاهشه. دانه‌های قهوه رو به شیوۀ خودشون تفت میدن و به طور آهنگینی با دست آسیابش می‌کنند و روی ذغال توی قوری‌های مخصوص این‌کار دم می‌کنند. طریقۀ سرو اون هم خیلی جالبه، توی فنجون‌های سفید بی‌دسته به مقدار خیلی کم برای مهمان‌ها می‌ریزند و وقتی اون فرد قهوه‌ش رو نوشید تا وقتی که فنجون رو به روش خاصی تکون نده به این معنی که هنوز قهوه می‌خواد. دقیقاً شبیه به مراسم قهوه نوشیدن اعراب ایران در خوزستان و ... .

ویدئویی از آسیاب کردن قهوه

موسیقی عشایر بدوین

سازهای دست‌ساز و ساز عود از آلات موسیقی هست که توی شب و سکوت کویر وقتی با ترانه‌های محلی همراه میشه حال و هوای ویژه‌ای رو به وجود میاره که برای من از اون حس‌هایی خواهد بود که تا آخر عمر به عنوان خاطرۀ خوش سفر ارش یاد می‌کنم.

ویدئویی از موسیقی عشایر بدوین

پیشنهاد کارناوال 

برای اینکه سبک زندگی بدوین رو تجربه کنید دو تا پیشنهاد براتون دارم.
اولیش اینکه از طریق سایت workaway مهمان یکی از این خانواده‌ها بشید و علاوه بر اینکه از شیوۀ زندگی با اون‌ها لذت خواهید برد، در کارهایی مثل نگهداری از دام‌ها، گشت و گذار با توریست‌ها، آماده سازی غذا و ... به اون‎ها کمک می‌کنید و هزینۀ سفرتون هم فوق العاده پایین میاد چون پولی بابت اقامت پرداخت نخواهید کرد.
دومیش هم اقامت در یکی از کمپ‌های موجود در وادی رام اردن که مخصوص پذیرایی از گردشگران طراحی شده؛ مثل Obeid's Bedouin Life Camp یا Bedouin Lifestyle Camp، که علاوه بر اقامت تمامی مراسم‌ها و خوراک‌های اون‌هارو می‌تونید تجربه کنید.

در پایان ویدئویی از بازدید از این عشایر رو از دست ندید

سخن آخر

نظرتون در مورد این عشایر و زندگی اونا چیست ؟

آیا تا حالا از نزدیک با این عشایر آشنا شدید ؟

نظرات و پیشنادات خودتون رو با ما به اشتراک بگذارید.