جشن کریسمس | آداب و رسوم

جشن کریسمس، تولد عیسی مسیح است که هرساله توسط پیروان آیین مسیحیت زنده نگه داشته می شود. آداب و رسوم کریسمس از جمله ویژگی های متمایز این جشن هستند و علاوه بر آن نمادهایی همچون درخت کریسمس، جوراب های آویزان از شومینه، کادوهای ویژه این روز و ... محبوبیت این مراسم را دو چندان و کریسمس را به رویدادی فراتر از باورها و عقاید مردم تبدیل کرده اند. همین اهمیت و توجه ویژه به کریسمس سبب شده تا کارناوال نیز در صدد آن براید تا مطلبی جامع درباره این روز منتشر کند و شما را با آداب و رسوم ویژه کریسمس، تاریخ برگزاری این روز  و ... آشنا سازد. 

پس با ما همراه شوید تا این جشن بزرگ مسیحیان را بهتر بشناسید.

آشنایی با کریسمس | Christmas

جشن کریسمس یا آن طور که در زبان فرانسوی رایج است، نوئل (Noël) یکی از جشن های مذهبی مسیحیان است که هر ساله به یاد تولد حضرت عیسی (ع) برگزار می شود. فرقه های مختلف مسیحیت، در تاریخ های متفاوتی این جشن را برگزار می کنند. اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان و ارتدوکس معمولا این روز را در 25 دسامبر (برابر با 4 دی) یا شامگاه 24 دسامبر جشن می گیرند، در حالیکه پیروان ارتدوکسِ شرقی یعنی اکثر سرزمین های اروپای شرقی، 7 ژانویه (17 دی ماه) را مصادف با کریسمس می دانند. جشن کریسمس از روز تولد حضرت عیسی آغاز می شود و تا 12 روز به طول می انجامد و در ادامه آن، جشن خاج شویان (1) برگزار می شود.

جشن کریسمس هیچگاه یک جشن کاملا مذهبی نبوده است. در زمان های بسیار دور این روز را یک فستیوال خیابانی می دانستند که با مِی خوارگی و بی بندوباری بسیاری همراه بود. اما این روزها این جشن، به یک مناسبت خانوادگی تبدیل شده است. خانواده ها برای فرا رسیدن کریسمس درخت کاج یا نراد را مزین می کنند، غذاهای مخصوصی برای این روز تدارک می بینند و برای یکدیگر کادو می خرند. در ادامه آداب و رسوم ویژه کریسمس آشنا می کنیم و به چندی از مهمترین نمادهای این مراسم اشاره می کنیم. ما را در آشنایی با این جشن تماشایی همراهی کنید.

پاورقی

1: خاج شویان: یکی دیگر از جشن های مسیحیان. پیروان ارتدکس شرقی این روز را سالگرد غسل تعمید حضرت عیسی می دانند. 

رسوم کریسمس

مردم هر سرزمینی آداب مخصوص به خود را برای برگزاری کریسمس دارند که به فرهنگ و تاریخ شان وابسته است؛ حتی همانطور که بالاتر اشاره کردیم، در تاریخ برگزاری این مراسم نیز اختلافاتی وجود دارد. اما با این حال، بعضی رسوم کریسمس از چنان اهمیتی برخوردار هستند که به نوعی نماد کریسمس شمرده می شوند و تمامی مسیحیان به آن ها توجه ویژه ای دارند. 

در ادامه به همین آداب مشترک میان تمام مسیحیان جهان می پردازیم و اگر مورد جذاب و قابل ذکری در برخی سرزمین ها نیز وجود داشت، از توضیح شان غافل نمی شویم. اما باید اشاره کنیم که بسیاری از این رسوم ریشه ای تاریخی دارند و به داستان تولد عیسی مسیح مرتبط هستند. به همین خاطر به شما توصیه می کنیم حتما روایت کارناوال از تاریخچه کریسمس را بخوانید.

1- جشن ظهور

بسیاری از مسیحیان، از هفته ها قبل از فرا رسیدن کریسمس، خودشان را برای این رویداد سالانه آماده می کنند. مردم مسیحی، از 4 هفته و 4 یکشنبه قبل تر، به پیشواز کریسمس می روند و در کلیسا آداب خاصی را برای پیش از فرا رسیدن تولد عیسی مسیح به جا می آورند. در این زمان، کلیساها نیز خودشان را برای پذیرایی از مردم آماده می کنند، مثلا موسیقی مخصوص جشن ظهور اجرا می شود و تزیینات خاصی را به این روزها اختصاص می دهند. 

روزه گرفتن

در این میان، پیروان کلیسای ارتدکس شرقی که بیشتر در کشورهای اروپای شرقی مانند روسیه سکونت دارند، جشن ظهور را کمی سختگیرانه تر انجام می دهند. برای این افراد، جشن از تاریخ 15 نوامبر (24 آبان) آغاز می شود و تا 40 روز ادامه دارد. آن ها 15 نوامبر را روزه تولد عیسی مسیح (Nativity Fast) می نامند و از آن زمان تا فرا رسیدن کریسمس روزه می گیرند. ارتدکس ها معمولا در این زمان، گوشت و لبنیات نمی خورند. همچنین در بعضی روزها، روغن زیتون، شراب و ماهی نیز از رژیم غذایی شان خط می خورد. 

شمع های جشن ظهور

یکی دیگر از رسوم جالب در این روزها، مربوط به شمع هاست. بسیاری از مردم در حین جشن ظهور، شمعی روشن می کنند که تا زمان فرا رسیدن کریسمس بسوزد. در ابتدا شاید این شمع ها معمولی به نظر برسند؛ اما باید بدانید بر روی این ها، خطوطی به تعدادِ 4 یکشنبه قبل از روز کریسمس مشخص می کنند. هر روز، شمع را تا خطی که برای آن روز تعیین شده است می سوزانند؛ تا زمانی که کریسمس برسد و در نهایت هر آن چه از شمع باقی ماند، در روز کریسمس سوزانده می شود.

نوع دیگری هم از سوزاندن شمع وجود دارد که معمولا در کلیساها رایج است. این نوع چیدمان شمع Advent wreath نام دارد که در واژه "حلقه گلِ جشن ظهور" معنا می شود. در این نوع خاص، معمولا حلقه ای از برگ های سبز درست می کنند و در کناره هایش چهار شمع می گذارند و یک شمع دیگر هم در وسط قرار می دهند. بعضی اوقات هم شمع ها را در شمعدان چند شاخه می گذارند. یکی از شمع ها را در یکشنبه اولِ جشن ظهور می سوزانند و به ترتیب شمع های دیگر را نیز در یکشنبه های بعدی، در نهایت شمع پنجم که در وسط قرار دارد را در روز کریسمس می سوزانند. گفته می شود که هرکدام از این شمع ها، به مساله خاصی اشاره دارد و برای آن سوزانده می شود؛ مثلا:

1.  شمع اول را به یاد پیشگویانی می سوزانند که تولد عیسی مسیح را از مدت ها قبل پیشگویی کرده بودند. 
2. دومین شمع، برای کتاب مقدس است.
3. سومین شمع، به یاد حضرت مریم می سوزد.
4. چهارمین شمع، برای یحیی تعمید دهنده است که به قوم بنی اسرائیل مژده آمدن پیامبری راهگشا را داد. 
5. در نهایت، شمع پنجم که جدا از دیگر شمع ها قرار داشت، به حضرت عیسی اشاره دارد که نور روشنایی را به روی زمین آورد.

رنگ های تزیینی کلیسا در زمان جشن ظهور

در بسیاری از کلیساها، در طول روزهای جشن ظهور، تزیینات کلیسا را به رنگ بنفش تغییر می دهند.به باور برخی مسیحیان، آبی، رنگ امید است و در این روزها به تزیینات اضافه می شود. برخی کلیساها نیز برای یکشنبه سوم که آیین مذهبی به یاد حضرت مریم برگزار می شود، کلیسا را با رنگ سرخ گلی (رنگی میان سرخ و سرخابی) تزیین می کنند. در ایام روزه داری برخی کلیساها به استفاده از رنگ سرخ هم روی می آورند و رنگ طلایی نیز دیده می شود.

2- تزیینات و دکوراسیون

مطمئنا تزیینات کریسمس یکی از مهم ترین و جذاب ترین ویژگی های کریسمس هستند. از هفته ها پیش از آغاز این جشن همه در تب و تابند تا دکور مغازه ها و خانه شان را به چشمگیرترین تزیینات مزین کنند. همچنین شهرداری ها نیز به تکاپو می افتند تا شهر را با نمادهای کریسمسی زیبا و تماشایی سازند. اگر کمی به تصاویر این جشن نگاه کنید تا حدودی به نوع تزیینات این جشن خاص آشنا می شوید. شهرها با چراغ های ریز و درشت تزیین می شوند، درخت های کریسمسی در گوشه و کنار شهر به چشم می خورند و مردم پشت در خانه های شان حلقه ای از گیاهان همیشه سبز نصب می کنند.

بیشتر تزیینات کریسمسی به رنگ های قرمز، سبز و طلایی هستند؛ البته استفاده از این سه رنگ تنها برای زیبایی نیست و هدف خاصی را دنبال می کند: رنگ سبز و به ویژه گیاهان همیشه سبزی که در این بازه زمانی استفاده می شوند، بیانگر زندگی جاودانه هستند. قرمز هم نماد خون پاک حضرت مسیح است که بر صلیب ریخته شد و بسیاری از افراد رنگ طلایی را نمادی از ثروت، و پادشاهی حضرت عیسی بر روی زمین می دانند.

از دیگر وسایل تزیینی در ایام کریسمس می توان به تندیس های مذهبی اشاره کرد، بسیاری از مسیحیان سبدهایی در جلوی خانه شان می گذارند که در آن گهواره حضرت عیسی و تندیس تمام افرادی به چشم می خورد که در آن شب خاص، برای تولد ایشان حضور داشتند. شکلات های رنگارنگ، عروسک بابانوئل و گوزن هایش، اشیایی به شکل بلور برفی، آدم برفی، جوراب های قرمز رنگ که معمولا کنار شومینه آویزان می شوند، شمع های روشن در اماکن مذهبی و ... نیز در این روزها زیاد دیده می شوند. 

* حلقه های گیاهان سبز پشت در خانه ها

با فرا رسیدن کریسمس، بسیاری از مسیحیان، حلقه ای از گیاهان همیشه سبز مانند کاکتوس عید پاک، میسلتو (Mistletoe)، گیاه خاس (Holly) و ... درست می کنند و آن را پشت در خانه های شان می آویزند. گفته می شود تاریخچه این رسم به قرن 15 در انگلستان می رسد. این حلقه ها را نمادی از تاج حضرت عیسی می دانند و باور دارند که ایشان زمان به صلیب کشیده شدن، تاجی بر سر داشته است. همچنین مسیحیان حلقه سبز را نماد "زندگی بی پایان" می پندارند. معمولا این حلقه با میوه های کوچک قرمز مثل گیلاس و یا گل هایی همچون آماریلیس قرمز تزیین می شود. برخی هم رُبان سرخی بر روی حلقه شان می چسبانند که نشانگر خون ریخته شده حضرت عیسی (ع) است. 

* جوراب های کریسمس

یکی دیگر از تزیینات مهم این روزها، جوراب های کریسمسی هستند که بر روی شومینه ها آویزان می شوند. با فرا رسیدن کریسمس، خانواده ها به فرزندان شان می گویند که اگر بچه خوبی باشند، بابانوئل برای شان کادو می آورد و این کادوها را در جوراب های آویزان کنار شومینه می گذارد. البته این تنها یک داستان سرگرم کننده برای هیجان انگیز کردن کریسمسِ کودکان است و پدر و مادرها، شب از فرصت استفاده می کنند و خودشان دور از چشم فرزندان شان، جوراب های کنار شومینه را با کادوهای کریسمسی پر می کنند.

*درخت کریسمس

یکی از نمادهای مهم کریسمس، درختان همیشه سبزی همچون کاج و نراد با تزیینات کریسمسی است. مدت ها پیش از ظهور مسیحیت، گیاهان و درختان سبز در فصل زمستان مورد توجه مردم بودند؛ اما اینکه اولین بار چه کسی و کجا این درختان را به عنوان "نماد کریسمس" استفاده کرد به طور دقیق مشخص نیست.

این روزها خانواده ها به همراه فرزندان شان درخت همیشه سبزی برای کریسمس می گیرند و آن را با وسایل کریسمسی که بالاتر اشاره کردیم همچون آبنبات های عصایی، چراغ های ریز و درشت، ربان های قرمز و ... تزیین می کنند. بالای این درخت هم ستاره یا فرشته ای قرار می دهند. فرشته یادآور حضرت جبرئیل است که پیام تولد عیسی مسیح را به زمین رساند و ستاره، همان ستاره ای ست که در زمان تولد پیامبر، در آسمان درخشید و اینگونه، منجمان را از آمدن عیسی (ع) خبردار کرد.

در گذشته درخت کریسمس را با شمع تزیین می کردند تا نشانی باشد از تولد حضرت مسیح و روشن شدن دنیا با حضور او؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و حوادث آتش سوزی که بر اثر روشن کردن شمع ها به وقوع پیوست، چراغ های ال ای دی جای شمع ها را گرفتند. امروزه به دلیل سخت بودن حمل و نقل درختان طبیعی در شهرهای پر جمعیت، بسیاری از افراد از درخت مصنوعی استفاده می کنند. این درخت ها با پی‌وی‌سی ساخته می شوند.

* گیاه میسلتو | Mistletoe

میسلتو نوعی گیاه انگلی ست که بر روی درختان به ویژه درخت سیب و سپیدار رشد می کند. این گیاه در بسیاری از داستان های فولکلور اروپایی نقش دارد و بخشی از تزیینات کریسمس نیز شمرده می شود. بسیاری از مردم این گیاه را در خانه های شان آویزان می کنند و باوری هست که می گوید هرکس در زیر این گیاه بایستد بوسیده می شود. 

* مغاره | Nativity scene

مغاره یا تابلوی ولادت یک نمایشگاه دینی که ویژه ایام کریسمس است که در آن عناصر مختلف صحنه ولادت عیسی را بازسازی می کنند. در بعضی نواحی همچون لبنان، بازسازی صحنه ولادت حتی از درخت کریسمس هم مهم تر و ضروری تر بوده است و نوعی رقابت در میان افراد برای تزئین و برپایی آن وجود دارد. در ایام کریسمس بسیاری از خانواده های مسیحی تلاش می کنند تا تابلوی ولادت زیبایی با استفاده از اشیایی مثل عروسک در منزل خود بچینند. در تابلوی ولادت، افرادی که در لحظه تولد حضور داشته اند مانند حضرت مریم، جوزف، سه فرزانه و عیسی در گهواره به چشم می خورند. (1)

پاورقی

1: اگر مایلید داستان لحظه تولد حضرت عیسی به زعم مسیحیان را بخوانید، شما را به تاریخچه ارجاع می دهیم. 

4- سرود و موسیقی کریسمس

سرودهای متعددی درباره کریسمس وجود دارد که قدمت کهن ترین آن ها به زمان رومی ها و قرن چهارم میلادی باز می گردد. در حال حاضر ترانه های مدرنی هم برای این جشن می سرایند؛ اما سرودهای کهن را اسقفان اعظم نوشته اند و هنوز هم خوانده می شوند.

از جمله محبوب ترین و معروفترین سرودهای جشن کریسمس می توان به سرود جینگل بلز (Jingle Bells) اشاره کرد که شاید بیش از هر سرود دیگری در سراسر دنیا خوانده می شود. عبارت جینگل بلز ، "زنگ های جرینگ جرینگ کنان" معنی می دهد. جالب آن که این سرود در اصل برای روز شکرگزاری سروده شده بود؛ اما این روزها محبوبیت کریسمسی پیدا کرده است.

از دیگر سرودهای این زمان از سال می توان به ونی ردمپتور جنتیوم یا "من نجات دهنده شدم" (Veni redemptor gentium) و کود ناتوس اکس پرنتیس یا "تولد یافته از قلب خانواده" (Corde natus ex Parentis) اشاره کرد که توسط یک شاعر اسپانیایی نوشته شده و هنوز هم در بعضی کلیساها خوانده می شود.

با گسترش سرزمین های مسیحی نشین سرودهای محلی مختلفی به عنوان شعر کریسمس مطرح شدند و حالا هم در کشورهای گوناگون به زبان های متعددی خوانده می شوند. سروده های مختلفی به زبان فرانسوی، آلمانی و ایتالیایی وجود دارند که از محبوبیت بسیاری برخوردار هستند.

با مدرن شدن جشن کریسمس سرودها از حالت رسمی خود خارج شده اند و حالا برای گوش سپردن به آن ها نباید حتما به کلیسا رفت. کافیست مردم در ایام کریسمس در شهرها قدم بزنند تا گروه های مختلف و خواننده های خیابانی را در حال خواندن سرودهای معروف کریسمسی ببینند. خواننده های مطرح نیز در این زمان از سال، دست روی دست نمی گذارند و آهنگ های جدیدشان را روانه بازار می کنند تا حال و هوای کریسمسی را بیش از پیش در شهرها پراکنده کنند. 

5- کارت تبریک کریسمس

فرستادن کارت تبریک به عزیزان، از جمله دیگر آداب جالب کریسمس است و فرستادن و دریافت این کارت ها از چند هفته پیش از شروع جشن آغاز می شود. هر فرد به اعضای خانواده و دوست و آشنایانش کریسمس را تبریک می گوید و کمی از حال و روز خود می نویسد.

اولین بار سال 1843، شخصی به نام هنری کول (Henry Cole) در لندن دست به تولید این کارت های مقوایی تبریک کریسمس زد؛ اما به مرور زمان این کارت های مقوایی جای خود را به ایمیل و پیام های الکترونیکی دادند. البته هنوز هم فرستادن کارت تبریک به صورت قدیمی و با استفاده از پست رواج دارد و افراد بسیاری این کارت ها را می خرند تا دوستان شان را با دریافت آن ها شاد کنند.

در چند دهه گذشته کارت های تبریک کریسمس بهانه ای شدند برای به نمایش گذاشتن هنر و فرهنگ سازندگان آن ها زیرا این کارت ها در شکل ها و طرح های بسیار گوناگونی تهیه می شوند و برای خلق هر یک از آن ها هنرمندان بسیاری فعالیت کرده اند. روی این کارت ها اغلب تصاویری از آدم برفی، بابا نوئل، حضرت عیسی، عکس های شخصی و... به چشم می خورند.

در تعطیلات کریسمس بازار جشن های ازدواج نیز داغ است و زوج های جوان از همین کارت های تبریک کریسمس برای مطلع کردن خویشاوندان شان از عروسی خود استفاده می کنند. افرادی که مذهبی تر هستند در کارت های خود از عبارت های مذهبی، دعا و نیایش استفاده می کنند تا برای آشنایان شان درخواست سالی پر از نعمت و سلامتی داشته باشند.

*تمبرهای کریسمسی

گذشته از کارت های رنگارنگی که خبر از آمدن این ضیافت دارند، تمبرهای گوناگونی هم در این بازه زمانی به فروش می رسند. از سال 1982 تاکنون تمبرهای مخصوصی برای کریسمس به چاپ می رسند. در طراحی این کاغذهای کوچک و بامزه از نقش های مختلفی استفاده می کنند که تماشای آن ها تفریح جالبی ست؛ برای مثال کانادا یکبار بر روی تمبر کریسمس خود نقشه جهان را چاپ کرد یا اتریش گل رز قرمز رنگی را برای تمبرهایش برگزید. سران ایالات متحده آمریکا و انگلستان همه ساله تمبرهای جدیدی به این مناسبت به چاپ می رسانند. این تمبرها معمولا در ماه های اکتبر و دسامبر فروخته می شوند اما در تمامی سال اعتبار دارند. 

همچنین نوع دیگری تمبر هم وجود دارد به نام کریسمس سیل (Christmas seal) که بیشتر جنبه خیریه و نیکوکاری دارند. این ها ارزش مالی ندارند و بیشتر جنبه تبلیغاتی شان از اهمیت برخوردار است. این تمبرها برای آگاهی مردم و جمع آوری کمک های خیریه در زمان کریسمس به روی نامه ها چسبانده می شوند و خارج از این زمان فاقد اعتبار هستند.

6- هدیه های کریسمس

خرید و دریافت هدایا هم قسمت مهمی از جشن کریسمس هستند و هر کسی بنابر عقاید و سلیقه خود این هدیه ها را تهیه می کند. کسانی که بیشتر بر سنت ها پای بندند، نعنا، طلا، نان و اقلامی از این دست هدیه می دهند تا برکت و ثروت به خویشاوندان شان داده باشند؛ اما هیچ محدودیتی برای محتویات کادوها وجود ندارد و هر فردی بنابر تصمیم خود می تواند هدیه های متفاوتی بخرد. رسم هدیه دادن در کتاب مقدس مسیحیان نیز آمده و گفته شده خداوند به بندگانش هدیه می دهد. در این ایام، بسیاری از مسیحیان، علاوه بر عزیزان شان به فقرا نیز توجه ویژه ای دارند. 

در برخی از کشورها، به یک روز پس از کریسمس باکسینگ دی (Boxing Day) گفته می شود. این روز بیشتر مختص به ساکنان کانادا، استرالیا، آفریقای جنوبی و نیوزیلند است. در این روز جعبه هایی که به کلیساها اهدا شده را باز کرده و محتویات آن را بین فقیران پخش می کنند. قدمت این رسم به چیزی حدود 800 سال پیش باز می گردد.

7- اجرای نمایش تولد عیسی مسیح

با فرا رسیدن ایام کریسمس، علاوه بر گروه هایی که موسیقی های کریسمسی را می خوانند، عده ای هم سرگرم بازسازی تولد عیسی مسیح هستند و توجه رهگذران را به خود جلب می کنند. این نمایش ها که بی شباهت به اجرای تعزیه در کشورمان نیستند، تاریخچه ای طولانی دارند. اولین اجرا از تولد حضرت عیسی به تاریخ 1223 میلادی باز می گردد. زمانی که فرانسیس آسیزی (Francis of Assisi) نمایشی از تولد حضرت عیسی را بیرون از کلیسایش در ایتالیا برپا کرد و در همین حین، عده ای از کودکان هم مشغول خواندن سرودهای کریسمسی بودند. این رسم از ایتالیا شروع شد و به مرور زمان در دیگر نقاط دنیا نیز رواج پیدا کرد. امروزه در کشورهایی مثل آلمان، فرانسه، مکزیک و اسپانیا اجرای نمایش تولد در زمان کریسمس بسیار رایج است. 

غذا و خوراکی های کریسمس

خوراکی های مخصوص کریسمس یکی از بخش های مهم و دوست داشتنی این ضیافت هستند. در طی این جشن، همه اعضای خانواده با هم تلاش می کنند تا یک وعده غذای سنتی و خوش آب و رنگ تهیه کنند و همین غذاهای رنگارنگ باعث گردهمایی اعضای فامیل می شود.

در کشورهای گوناگون غذاهای متفاوتی سرو می شود و نمی توان یک نوع خوراکی خاص را به عنوان غذای کریسمس به حساب آورد؛ اما برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با غذاهای کریسمس در این بخش به معرفی برخی از خوراکی های رایج تر برای کریسمس می پردازیم:

نان زنجبیلی: این نان ها را با موادی چون زنجبیل، دارچین، جوز و میخک طعم دار و با عسل، شکر یا شیره شیرین می شوند. معمولا این نان ها را به شکل انسان می سازند و به شان آدمک های زنجبیلی می گویند. گفته می شود که اولین بار، الیزابت یکم انگلستان شیرینی های زنجبیلی را شبیه به میهمان هایش درست کرد و فرهنگ پختن "آدمک های زنجبیلی" را ترویج داد. 

کیک میوه | Fruit cake: اگرچه نام این خوراک، کیک میوه است اما از خشکبار هم می توان در آن استفاده کرد. معمولا بر روی این کیک را با مارمالاد زرد آلو و یا میوه های خشک شده تزیین می کنند.

پودینگ کریسمس | Christmas pudding: نوعی پودینگ بخارپزشده است که میوه های خشک شده، ادویه های مختلف و نوعی نوشیدنی الکلی خاص از ترکیبات آن هستند. یکی از ویژگی های شاخص این دسر، تزیین آن با گیاه خاس (Holly) است.

کوکی های کریسمسی | Christmas cookie: طعم کوکی های کریسمسی هیچ تفاوت خاصی با شیرینی و یا بیسکوییت های معمولی ندارد و می توان آن را با مواد متفاوتی درست کرد؛ اما در تزیین این شیرینی ها باید از الگوی خاصی پیروی کرد که به نمادهای کریسمسی شباهت داشته باشند. این شیرینی ها را معمولا به شکل گوزن، بابانوئل، فرشته ها، عروسک های کریسمسی و ... درست می کنند و حتما در سفره های کریسمسی حضور دارند. 

بوش دو نوئل | Bûche de Noël: این نیز یکی از دسرهای محبوب در بسیاری از کشورهای مسیحی نشین است. پخت این دسر با دیگر کیک های اسنفنجی تفاوت چندانی ندارد و بیشتر ظاهر آن جالب توجه است. بوش دو نوئل را معمولا به شکل یک کنده درخت تزیین می کنند که یادآور هیزم های جمع آوری شده برای جشن یول (1) در زمان انقلاب زمستانی باشد.

پاورقی

1: یول (Yule) یک جشن باستانی در زمان انقلاب زمستانی ست که توسط ساکنان منطقه اسکاندیناوی برگزار می شد و بعده ها جشن کریسمس جای آن را گرفت.

خوراک بوقلمون: شاید تا الان با خودتان فکر می کردید که بوقلمون تنها باید در سفره های روز شکرگزاری باشد؛ اما این طور نیست. بوقلمون یکی از غذاهای محبوب به ویژه در کشورهای غربی ست که در مناسبت های مختلف مانند روز شکرگزاری، کریسمس و شب سال نو تهیه می شود و از اهمیت خاصی برخوردار است.

اِگ‌ناگ | Eggnog: برای تهیه اگ‌ناگ شیر یا خامه، شکر و تخم مرغ (که بافتی کف آلود به نوشیدنی می دهد) را با هم مخلوط می کنند و در ادامه، برخی شاید به آن نوشیدنی های الکل دار نیز اضافه کنند. البته از آن جایی که این یک نوشیدنی مفید برای کودکان است کمتر با الکل مخلوط می شود. به اگ ناگ طعم دهنده هایی چون دارچین، جوز هندی و زنجبیل نیز می توان اضافه کرد. این نوشیدنی لبنی و شیرین، به ویژه در کشورهای کانادا و آمریکا از محبوبیت بالایی برخودار است و حتما در روزهای مهمی چون کریسمس و روز شکرگزاری نوشیده می شود. 

آبنبات های عصایی | Candy cane: این آبنبات ها معمولا سفید و قرمز هستند و همانطور که از نام شان پیداست، شکل "عصا" دارند. می گویند اولین بار یک کشیش که از سر و صدای بچه ها حین مُغاره به ستوه آمده بود، از یک شکلات ساز محلی خواست تا آبنبات هایی به شکل عصا بسازد تا به بچه ها بدهد و آن ها را سرگرم کند. وی از شکلات ساز خواست تا آبنبات ها را به شکل عصای چوپان های حاضر در زمان تولد حضرت عیسی بسازد. اصولا این آبنبات ها با اسانس نعنا طعم دار می شوند. آبنبات های عصایی در کریسمس بسیار پرطرفدارند و در هرجایی، حتی روی درخت کریسمس نیز به چشم می خورند. 

*خوشمزه های کریسمسی در نقاط مختلف دنیا

موارد بالا تنها گوشه کوچکی از خوراکی های کریسمسی هستند که در سفره مسیحیان به ویژه در کشورهایی چون آمریکا و کانادا دیده می شوند، علاوه بر این ها باید بدانید که هر کشوری بسته به نقطه ای که در آن واقع شده و غذاهای سنتی اش، موارد دیگری را نیز به سفره کریسمسی می افزاید. مثلا: 

• در جزیره سیسیل ایتالیا از دوازده نوع ماهی به عنوان غذاهای کریسمسی استفاده می شود.
• در لهستان و برخی نقاط اروپای شرقی و اسکاندیناوی قشر متوسط ماهی می خورند و اعیان ترها، گوشت بره.
• در سوئد، سفره کریسمس با ژامبون، کباب و شاه ماهی و ... مزین می شود. 
• در آلمان و اتریش، انواع غذاهایی که با گوشت خوک پخته می شوند رایج هستند. 
• در بیشتر کشورهای انگلیسی زبان، نوعی پای به نام منس (Mince pie) در فصل کریسمس بسیار رایج است. در تهیه این پای میوه های خشک شده، نوشیدنی های تقطیری، گوشت گاو یا گوشت گوزن و ادویه های متنوع به کار می رود. 
• در فرانسه صدف چروک (Oyster) و جگر چرب غاز از غذاهای رایج کریسمس هستند. همچنین دریکی از ناحیه های این کشور به نام پروانس (Provence)، سیزده نوع مختلف دسر بر روی سفره کریسمس دیده می شود که به یاد عیسی مسیح و دوازه حواریون او پخته شده اند. 

خرافه های جالب کریسمسی

1. کسانی که در روز کریسمس به دنیا می آیند بسیار خوش شانس هستند. 
2. هرکس که در روز اول کریسمس، در خانه را باز کند و بگوید "سلام به پدر کریسمس" (Welcome Father Christmas)، سال بسیار خوبی را خواهد گذراند. 
3. جمع آوری تزیینات کریسمسی، پیش از روز دوازدهم کریسمس بد شانسی می آورد. 
4. خوردن یک سیب در شب قبل از کریسمس باعث تضمین سلامتی در تمام سال می شود. 
5. اگر درخت کریسمس تزیین نشود موجب افزایش انرژی های منفی خواهد شد. 
6. اگر در روز کریسمس به کسی کفش هدیه دهید، او شما را با همان کفش ها ترک خواهد کرد. 
7. گیاه خاس، جادوگران و ارواح خبیث را دور می کند، به همین خاطر در زمان کریسمس بسیاری از مردم این گیاه را در داخل خانه شان نگه می دارند.

نام گذاری | ریشه واژه کریسمس

کریسمس (Christmas) مخفف شده واژه کریستس مس (Christ's mass) است و از حدود سال 1038 استفاده می شود. در حدود سال 1131 عبارت کریستِس مِسِ (Cristes-messe) را هم به کار می بردند. 

شاید نمی دانستید اما این جشن در طول تاریخ با نام های گوناگونی شناخته شده است برای مثال آنگلو ساکسون ها (1) (The Anglo-Saxons) از واژه میدوینتر (midwinter) به معنای میانه زمستان برای اشاره به کریسمس استفاده می کردند. در برخی سندهای تاریخی هم واژه نتیویتی (Nativity) را برای این جشن به کار برده اند. از دیگر کلمات مترادف کریسمس می توان به جیولا یا گوئولا (Gēola) به معنای دوره ای از زمستان، نوئل (Noel) یا ناتالیس (nātālis) به معنای روز تولد نام برد.

در بیشتر منابع آمده که کلمه کریسمس از سال 1050 استفاده شد و از همان زمان به معنای روز مسیح به کار می رفت. گاهی در نگارش دیده می شود که از واژه مخفف اکس مس (Xmas) استفاده می کنند، این کلمه هم از قرن سیزدهم رواج یافت و پیش از آن در دایره واژگان انگلیسی هیچ جایی نداشت. در آخر بد نیست بدانید که در زبان آلمانی از کریسمس با نام وایناختن (Weihnachten) نیز یاد می شود.

پاورقی

1- آنگلو ساکسون: قبیله ای از ژرمن ها که در اوایل سده پنجم میلادی در نواحی جنوبی بریتانیای کبیر می زیستند.

کریسمس در کشورهای غیر مسیحی

این روزها جشن کریسمس فقط مختص کشورهای مسیحی نشین نیست و در بسیاری از کشورها جشن گرفته می شود. حتی در بعضی کشورها با وجود آنکه ساکنان مسیحی در اقلیت هستند باز هم کریسمس یک جشن عمومی تلقی می شود.  یکی از دلایل این موضوع، دکوراسیون جذاب و سرگرم کننده این جشن است که توجه افراد بی شماری از جهان را به خود جلب می کند. مثلا ژاپن از جلوه های تماشایی کریسمس استقبال کرده است و رسوم غیرمذهبی آن همچون هدیه دادن، تزیینات و برپایی درخت کریسمس را به جا می آورد. همچنین در بعضی از سرزمین ها همچون هنگ کنگ که در گذشته مستعمره بوده اند، کریسمس از طریق استعمارگران معرفی شده است.

در ایران نیز، هموطنان ارمنی مان هرساله جشن کریسمس را زنده نگه می دارند و مغازه های شان را با تزیینات تماشایی می آرایند که توجه بسیاری از مردم کشورمان را به خود جلب می کند. به طوری که در این وقت از سال، محله های ارمنی نشین بیش از هر زمانی شلوغ و پر رفت و آمد می شوند. 

سخن آخر

نگاهی جامع به جشن کریسمس و تاریخچه و رسوم آن داشتیم و نکات بسیار جالبی را درباره این جشن مسیحیان فهمیدیم. امیدواریم این مطلب پاسخگوی تمامی سوال های شما درباره کریسمس باشد. از آنجایی که حواشی و نکات مربوط به این جشن بی شمار هستند، ما فقط به مهمترین مطالب درباره کریسمس پرداختیم. 

آیا شما تا به حال در جشن کریسمس حضور داشته اید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید. 

کدام یک از رسوم کریسمسی برای شما از جذابیت بیشتری برخوردار است؟

منتظر دیدگاه و نظرات شما هستیم.