معرفی جزیره هرمز | دانستنی های پیش از سفر

در این مطلب به معرفی جزیره هرمز می پردازیم که همچون قشم و کیش، از دیدنی ترین جزایر خلیج فارس است. به دنیایی رنگین قدم می گذاریم، از دیدنی های هرمز برای تان می گوییم، امکانات و شرایط اقامت در هرمز را برای تان بازگو می کنیم و هرآنچه برای سفر به هرمز نیاز دارید را در اختیارتان می گذاریم.

حال اگر در آینده ای نزدیک یا دور، قصد سفر به جزیره هرمز را دارید و می خواهید برنامه ریزی کاملی برای این کار انجام دهید، می توانید از اطلاعاتی که در صفحه راهنمای سفر به هرمز آورده شده است کمک بگیرید؛ به عنوان مثال شما با ورود به این صفحه می توانید در مورد گزینه های مختلف اقامتی در این جزیره و دیدنی ها و تفریحات آن اطلاعات مفید و کاملی به دست آورید. البته اگر دوست دارید در قالب تور و گشت ای شهری از این جزیره سرخ دیدن کنید، می توانید به صفحه رزرو تورهای هرمز بزنید و تور مورد علاقه تان را رزرو کنید. 

چرا سفر به جزیره هرمز؟

• در این جزیره فرصت بازدید از خاک سرخ خوراکی و بیش از 70 کانی رنگی دیگر را که در هیچ جای جهان نمونه‌ای ندارد را خواهید داشت.
• چشم اندازهایی بی نظیر و طبیعتی بکر و متفاوت دارد.
• در فصل زمستان آب و هوایی معتدل دارد و یکی از بهترین مقاصد سفرهای زمستانی است.
• سواحل نیلگون و شفاف آن امکان انواع تفریحات آبی و دریایی را فراهم کرده است و امکان غواصی در آب های خلیج فارس را به شما می دهد.
• سفر به این جزیره شما را با سبک زندگی، آداب و رسوم، پوشاک و غذاهای بومی در جنوب ایران آشنا می‌ کند.

اطلاعات کلی در مورد هرمز

جمعیت: 5,891 نفر بر اساس سرشماری سال 1395

دین و مذهب: بیشتر مردم هرمز مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.

زبان: مردم جزیره به زبان فارسی سخن می گویند و گویش آنان تلفیقی از بندری و مینابی است. در میان سخنان هرمزی ها، واژگانی از زبان های هلندی، پرتغالی، انگلیسی، هندی و عربی به گوش می خورد که به دلیل حضور پرتغالی ها، هلندی ها و دیگر ملیت ها در منطقه به زبان آنها راه یافته اند.

اقتصاد: مردم هرمز از راه های زیر کسب درآمد می کنند:

• صیادی: قرارگیری در میان آب های خلیج فارس باعث شده تا بسیاری از مردم هرمز به شغل صیادی روی آورند و این کار به منبع اصلی درآمد مردم تبدیل شود. 
• صنایع دستی و گردشگری: تمایز هرمز با سایر جزایر ایران و طبیعت حیرت انگیز آن به همراه بافت بکر و سنتی، تفریحات آبی و ... باعث شده تا گردشگران زیادی به این جزیره بروند و همین مساله باعث شکل گیری مشاغل زیادی در زمینه گردشگری شده است. این جزیره دارای صنایع دستی منحصر به خود است و بسیاری از ساکنان آن به خلق آثار هنری در این زمینه مشغولند.

شهرهای جزیره: تنها شهر جزیره، شهر هرمز است.

نکات جالب در مورد هرمز

• هرمز به دلیل خاک سرخش به جزیره سرخ شهرت دارد. 
• گفته می شود هرمز نوعی گنبد نمکی است که 600 میلیون سال پیش شکل گرفت و 50 هزار سال پیش سر از آب خلیج فارس بیرون آورد.
• این جزیره به علت موقعیت جغرافیایی و مجاورت با تنگه هرمز، موقعیتی حساس و پراهمیت دارد و به کلید خلیج فارس مشهور است.
• در این جزیره شن های نقره ای، طلایی و سفید، قرمز و نارنجی  و ... یافت می شوند.
• در نقشه که نگاه کنید هرمز شبیه یک صدف است.
• خاک برخی کوه های سرخ جزیره هرمز خوراکی است و ادویه ای به نام گِلَک از آن درست می کنند.
• این جزیره به تنها جزیره خوراکی ایران هم مشهور است.
• هرمز حدود 42 کیلومترمربع وسعت دارد که برای تصور وسعتش باید بدانید مساحت منطقه 1 کلان‌شهر تهران حدود 50 کیلومترمربع است.
• چشمه یا منبعی برای آب شیرین در جزیره وجود ندارد و آب آشامیدنی تصفیه شده از بندرعباس به هرمز آورده می شود.
•  معدن خاک سرخ هرمز بعد از اسپانیا بیشترین خلوص این کانی را در جهان دارد و دارای مصارف صنعتی و آرایشی است. 

غذا و خوشمزه های هرمز

در کافه و رستوران های محلی هرمز، طعم های متفاوتی را تجربه خواهید کرد؛ طعم هایی که در هیچ رستوران دریایی پیدا نمی شود چرا که ادویه‌ این غذاها از خاک های خوراکی جزیره تهیه شده است. به خاک سرخ خوراکی گِلَک می گویند و ادویه ای که همراه با پودر ماهی کیلکا از آن تهیه می شود سوراغ نام دارد که در بسیاری از غذاها استفاده می شود. 

صبحانه های هرمز: وقتی سوراغ را روی نان تنوری همراه با پنیر و کره محلی می مالند خوراکی خوشمزه ای به نام نان تُموشی آماده می‌شود که یک صبحانه بومی در هرمز و اطراف آن است.

خورش قلیه‌ماهی و میگو: معروف ترین غذای جنوب کشور است که از ماهی یا میگو و سبزیجات تهیه می شود و طعم تمبر هندی و تندی فلفل، آن را بسیار جذاب می کند. 

انواع ماهی و میگو: شاید بارها میگو یا ماهی برشته یا سرخ شده را در رستوران های مختلف خورده باشید؛ اما در هرمز این آبزیان تازه هستند و ادویه های جنوبی و ویژه جزیره طعم دیگری به آنها می دهند. 

هواری: این غذا هم انواع مختلفی دارد؛ برای مثال هواری چک میگ با میگوهای ریز درست می شود و در صورت استفاده از ماهی به آن هواری ماهی می گویند. یک پلوی مخلوط و مقوی که طعم ادویه های جنوبی را می توانید در آن حس کنید و از خوردن میگو یا ماهی در میان آن لذت ببرید.

کلمبا: این غذا که با عنوان حلیم ماهی شناخته می شود را از آب، گندم، ماهی، پیاز، سبزی(گشنیز)، سیر، فلفل سبز تند و ادویه تهیه می کنند.

خرچنگ و صدف: در هرمز می توانید طعم گوشت خرچنگ و صدف را هم بچشید و لذت ببرید. یادتان باشد که خرچنگ برای مردم جزایر جنوبی تنها یک میان وعده است و نمی تواند جای غذای اصلی را پر کند.

پودینی: نام این غذا بسته به اینکه در تهیه آن از گوشت کدام آبزی استفاده شود ،تغییر می کند. در قشم و هرمز بیشتر پودینی کوسه سرو می شود که به صورت گوشت له شده کوسه است که آن را با لیموعمانی، ادویه، پیاز، رب و پیاز طعم دار کرده اند. 

محیاوه: نانی است که با ادویه ماهی تهیه می شود و آن را در کنار ناهار و شام سرو می کنند.

 نکته مهم: به هنگام دیدن منوی غذایی حتما از بومی ها بخواهید که راهنمایی تان کنند چرا که برخی از این غذاها بسیار تند هستند و یا ممکن است شامل موادی باشند که خیلی به مزاج شما خوش نیایند. یادتان باشد که گوشت در جزیره چندان تازه نیست بنابراین خوردن کباب پیشنهاد نمی شود.

سوغات و صنایع دستی هرمز

خوشمزه ها: نان های محلی به ویژه نان تُمُشی و ادویه های محلی

صنایع دستی: زیورآلات دست ساز از صدف و سنگ ها، لباس های سنتی، پارچه های سوزن دوزی شده

خاک های رنگی جزیره | آنچه نباید بخرید: چیزی که بیش از همه در میان سوغاتی های هرمز توجه مسافران را به خود جلب می کند، نقاشی‌هایی هستند که با الهام از زندگی بومی در جزیره و با استفاده از خاک‌های رنگی بر پشت شیشه رسم شده اند. این شیشه ها در عین زیبایی به چند دلیل نمی توانند سوغات خوبی باشند: ممنوع بودن ورود خاک به هواپیما، آسیب به محیط زیست و تشویق مردم بومی به برداشت خاک ها، به هم خوردن ترکیب شیشه ها در مسیر بازگشت و از بین رفتن زیبایی آنها. لطفا به جای خریدن خاک در شیشه از این زیبایی‌ها تنها چیزی را به یادگار بیاورید که ساخته دست انسان باشد و به طبیعت آسیبی نرساند.

آداب و رسوم مردم هرمز

مولودی خوانی: مولودی خوانی مراسمی است که پس از نماز عشا در مساجد آغاز می شود و تا پاسی از شب ادامه می یابد. برخی زمان های اجرای این مراسم عبارتند از: تولد پیامبر (ص) در روز ۱۲ ربیع‌الاول برای سنی ها، معراج پیامبر در شب ۲۷ رجب، عید فطر در اول شوال، عید قربان در ۱۰ ذیحجه و ... 

موسیقی در هرمز: اگر مسافر نوروزی باشید و بخت با شما یار باشد شاید نوای موسیقی بومی را که از سازهای محلی بیرون می‌آید نیز بشنوید. این موسیقی زیبا و دل نواز است و شما را با خود به دنیایی دیگر می برد.

اقامت در هرمز

در هرمز خبری از هتل چند ستاره نیست. اگر نسبت به بهداشت سختگیر هستید یا جز در جای راحت و با امکانات رفاهی کافی خواب تان نمی برد شاید بهتر باشد که شب در جزیره نمانید و به قشم یا بندرعباس بازگردید؛ اما اگر به دنبال تجربه‌ای تازه و متفاوت هستند شب هرمز را از دست ندهید. برای اقامت در این جزیره گزینه های زیر را پیش رو دارید:

• اقامتگاه های بوم گردی
• هاستل ها
• خانه های محلی
• کمپینگ در سواحل جزیره به ویژه ساحل مفنق

حال اگر می خواهید از بین این گزینه ها، بهترین انتخاب را داشته باشید و جایی مناسب را با بهترین شرایط رزرو کنید، حتما سری به صفحه اقامت در هرمز بزنید و با قیمت و امکانات مختلف این اقامتگاه ها آشنا شوید.  

نکاتی در مورد کمپینگ در هرمز 

• مقدار بالا آمدن آب در هنگام مد را پیش بینی کنید مبادا نیمه شب موج تا زیر چادرتان برسد. نرم افزارهای مختلفی مانند Tides درباره مقدار جزر و مد، ساعات آن و آب و هوا و روشنایی ماه به شما اطلاعات جالبی می دهد.
• شب ها تا حدی هوا خنک است پس لازم است لباس گرم و کیسه خواب مناسب داشته باشید.
• از محلی ها آدرس بهترین سواحل برای چادر زدن را بپرسید.
• در سواحل هرمز خبری از مغازه و امکانات رفاهی نیست بنابراین هرآنچه لازم است از جمله آب و خوراکی حتما در شهر بخرید.
• سواحل خارج از شهر هستند و تقریبا هیچ دسترسی موبایلی در آنجا وجود ندارد. 
• برای آتش شبانه، می‌توانید از نجاری شهر مقداری هیزم تهیه کنید یا از چوب ها و کنده‌های آب آورده در ساحل استفاده کنید.
• به هیچ وجه بوته ها و معدود درختان جزیره را برای شب مانی خود آتش نزنید چرا که پوشش گیاهی هرمز ناچیز و بقای اکوسیستم جانوران جزیره به آن وابسته است. 

دیدنی های هرمز

قلعه پرتغالی ها: این قلعه در شمالی ترین دماغه جزیره زیبای هرمز قرار دارد و تاریخ ساختش به ابتدای قرن 16 میلادی باز می گردد. قلعه پرتغالی های جزیره هرمز یکی از بزرگترین بقایای به جا مانده از استعمار پرتغال و مقر فرماندهی اشغال‌گران در جنوب ایران به شمار می رود که به‌تدریج و در مدت زمانی نزدیک به 30 سال ساخته شده و مقر فرماندهی نیروی دریایی پرتغال در خلیج فارس بوده است. 

دره رنگین کمان: این دره شناخته شده ترین جاذبه جزیره هرمز است که با تنوع بی نظیر تنوع سنگ ها و کانی ها، بیش از هفتاد طیف رنگی متفاوت را پیش روی تان می گذارد. این رنگ ها از تنوع سنگ ها و کانی ها ناشی می شوند و آنچه در اینجا می بینید نقاشی زیبا و رنگارنگی است که هر چشمی را به خود خیره می کند.

دره مجسمه ها یا دره تندیس ها: در اینجا می توانید ژوراسیک پارکی از سنگواره ها و تندیس های عظیم را ببینید. ممکن است در یک اثر فرسایشی، تصویر عقاب، گنجشک، خروس یا اژدها را ببینید و تفسیری منحصر به فرد از آن داشته باشید. در انتهای این دره به پرتگاهی در ارتفاع 40 متری دریا می رسید و تنگه هرمز پیش روی تان قرار می گیرد.

موزه دکتر احمد نادعلیان: موزه ای جذاب و متفاوت در دل محله ای از شهر کوچک هرمز که شما را با هنر محیطی یا هنر زمین و دکتر احمد نادعلیان، تنها ایرانی نامدار در عرصه بین المللی هنر محیطی آشنا می کند. در این موزه مجموعه ای غنی از هنر سوزن دوزی زنان هرمزگان بر پوشاک، آثار هنری ساخته‌ زنان هنرمند، مهرهای ساخته‌ شده از زباله های جزیره و ... را می بینید.

دره سکوت: دره ای تشکیل شده از بلورها و گنبد نمکی است که به دره انرژی و دره نمک تبرزن نیز شهرت دارد. کف دره، رودخانه فصلی نمکی با رنگ های طلایی و نارنجی در جریان است و یک گنبد نمکی با نام الهه فیروزه ای از مهم ترین بخش های آن به شمار می رود.

فرش هرمز: محلی ها در جشنواره های سالانه با استفاده از خاک های رنگی موجود در خود جزیره و طرح و نقش‌های بومی شامل نقوش پوشاک زنانه، تصاویری از قلعه پرتغالی ها و نماد موسیقی بومی و سازهای محلی و ... فرشی را در ساحل هرمز می گسترانند. 

سواحل هرمز: سواحل در همه جزیره ها دیدنی هستند اما در هرمز، هر یک از سواحل رنگ و شکلی خاص دارند. ساحل مفنق، ساحل تک درخت، ساحل لاک پشت ها و ... همه و همه تصویری متفاوت را با خاک های رنگین پیش روی مسافران می گذارند. در این میان گاهی حضور موجودات بسیار ریزی به نام فیتوپلانکتون ها ظاهری درخشان به این سواحل می دهد.

تفریحات جزیره هرمز

غواصی: مدرسه غواصی هرمز در دو سطح مبتدی و پیشرفته کلاس غواصی برگزار می‌کند و علاقه‌مندان به‌ صورت تفریحی و یا در قالب تورهای غواصی نیز می‌توانند زیبایی‌های زیر آب را تماشا کنند. 

پرنده نگری: عقاب ماهیگیر و پرندگان بومی در این جزیره زیاد به چشم می خورند و پرنده های مهاجری مانند مرغان ماهی خوار یا کاکایی، سلیم، باکلان، حواصیل، آبچلیک و پرستوی دریایی نیز در سفر طولانی خود مدتی را نیز در جنگل‌های مانگرو در شمال جزیره به سر می‌برند.

تماشای حیوانات و عکاسی از آنها: آهو یا همان جبیر حیوانی است که در ساعات خلوت و در مرکز جزیره ممکن است به آن بربخورید. احساس امنیت این حیوانات زیبا به سبب رفتار مسالمت‌آمیز اهالی جزیره در حدی است که به چادرهای گردشگران نیز نزدیک می‌شوند. دو گونه در معرض خطر انقراض لاک‌پشت دریایی سبز و لاک‌پشت پوزه عقابی، هرمز را برای تخم گذاری انتخاب می‌کنند که جنوب جزیره در پایان زمستان، میزبان این جانوران است. 

دوچرخه سواری: می توانید جنب قلعه پرتغالی ها، دوچرخه کرایه کنید و دور تا دور جزیره گشتی جانانه داشته باشید. 

قایق سواری: توافق با یکی از قایق موتوری ها در اسکله به شما این فرصت را می‌دهد که دورتادور جزیره را بگردید و از منظر متفاوتی به ساحل و جزیره نگاه کنید. 

نقش حنا: زیباترین یادگار جزیره هرمز برای دختران و زنان نقش حنایی است که دختران جزیره به صورت بداهه آن را روی پوست شما می‌کشند. این نقوش تا حدود 2 هفته باقی می مانند.

حمل و نقل برون شهری هرمز

بندرگاه هرمز

آدرس: شمال جزیره

شماره تماس: 07635323185

مسیرها: بندرعباس، قشم

 امکان خرید اینترنتی بلیت شناور از بندرعباس به مقصد هرمز وجود دارد. شما می‌توانید با مراجعه به سایت خدمات الکترونیک حمل و نقل مسافری دریایی به مقصد هرمز بلیت تهیه کنید و یا یک ساعت پیش از حرکت با حضور در اسکله بلیت بخرید.

حمل و نقل درون شهری هرمز

برای گشت در جزیره انتخاب های زیر پیش روی تان است:

• پیاده روی: در مدت 8 تا 9 ساعت جزیره را بپیمایید.
• دوچرخه سواری: در حدود 6 تا 7 ساعت محیط جزیره را رکاب بزنید. 
• موتور سه چرخه: در حدود 6 ساعت جزیره را گشت بزنید. این وسیله یک اتاقک با سقف پارچه ای و نیمکت چوبی است و به دلیل تکان های شدید به کهنسالان و افراد دارای کمردرد توصیه نمی شود.
•  خودروی سواری و ون: تعداد این وسایل در هرمز کم و هزینه های شان بالاست.

نکته: اهالی جنوب با میزبانی گرم شان تلاش می کنند خاطره ای فراموش نشدنی برای تان بسازند. با این همه هنگام انتخاب راهنماراننده دقت کنید. انتخاب راهنماراننده مطمئن و مسلط خاطرتان را در گشت هرمز آسوده می کند.

بهترین فصل سفر به هرمز

هرمز سرزمینی گرم و مرطوب است و رطوبت نسبی هوا در آن بالاست. تیر تا شهریور گرم ترین زمان‌ در جزیره است و دی و بهمن سردترین روزها را با خود می آورند. بهترین زمان سفر به هرمز از اوایل زمستان تا اوایل بهار است.

بهار: در آغاز بهار و نوروز هرمز مملو از جمعیت گردشگران می شود. این جزیره در این زمان از سال آب و هوایی نسبتا مطبوع دارد و می توان به راحتی در آن به گشت و گذار پرداخت البته حضور خیل عظیم گردشگران ممکن است شما را با مشکل مواجه کند.

تابستان: با گذر از اردیبهشت و نزدیک شدن به روزهای پایانی بهار، گرمای هوا به شدت بالا می رود و تقریبا تا پایان تابستان هیچ گردشگری گذرش به هرمز نمی افتد. در این ایام ساکنان کمی هم در جزیره می مانند.

پاییز: با آغاز شش ماه دوم سال هوا روز به روز مطبوع تر می شود و از اواسط آبان ماه گردشگران به سوی هرمز می روند. 

زمستان: بهترین زمان بازدید از هرمز زمستان است. رویدادهای طبیعی مانند مهاجرت پرندگان و لاک‌پشت‌ها نیز در همین فصل اتفاق می افتد.

تاریخچه جزیره هرمز

700 سال پیش، مغولان به شهری در دهانه رود میناب حمله کردند که امروزه آن را با نام هرمزِ کهن می شناسیم. اهالی این شهر نخست به قشم و سپس به جزیره ای در دهانه خلیج فارس گریختند. آنها شهر کوچکی بنا کردند و نامش را به یاد سرزمین اولیه خود هرمز گذاشتند. صورت قدیمی این نام هرموز یا خورموز بوده است؛ یعنی لنگرگاه و بندر ایالت موغستان (میناب). در گذر زمان نامش به هرمز تغییر یافته و در برخی منابع آن نام را به اورمزد خدای باستان ایرانیان نسبت داده‌اند که درست نیست.

هنگامی که شاه اسماعیل 20 ساله، از دو سو درگیر جنگ با ازبک‌ها و عثمانی بود، آلفونسو د آلبوکرک سردار پرتغالی با 6 رزم ناو و نزدیک به 500 دریانورد هرمز را فتح کرد. آن زمان ایران هنوز نیروی دریایی قدرتمندی نداشت؛ بنابراین جزیره های خلیج فارس یکی پس از دیگری فتح شدند و با عقد معاهده میان شاه صفوی با پرتغالی ها، سلطان جزیره ناچار به فرمانبری از بیگانگان شد. پس از فتح جزیره در سال 913 خورشیدی، استحکامات و قلعه‌های بزرگ پرتغالی‌ها در گمبرون (بندرعباس) هرمز و سایر جزیره‌های خلیج ساخته شدند و سلطه پرتغال بر خلیج فارس که یکی از سه شاهراه بازرگانی دریایی جهان به شمار می‌رفت کامل شد؛ اما ساکنان جزیره آرام نماندند و بارها سر به شورش برداشتند تا سرانجام 118 سال بعد هنگام اوج قدرت شاه عباس صفوی، امام قلی خان حاکم فارس با حمایت انگلستان گمبرون و هرمز را باز پس گرفت.

سوالی بی‌پاسخ درباره هرمز از همین تاریخ طرح می‌شود. پس از اخراج پرتغال ‏‌ها و سلطه کامل ایران بر شمال و جنوب خلیج فارس، شاه عباس دستور می دهد تاسیسات هرمز را ویران کنند و مرکز تجاری خلیج فارس را از این جزیره به گمبرون یا بندرعباس کنونی انتقال دهند. بسیاری از بازرگانان این جزیره همراه با سرمایه خود به سواحل عمان مهاجرت کردند و هرمز که روزگاری نگین خلیج فارس و کلید تجارت دریایی ایران بود رونق خود را تا امروز از دست داد. برای پژوهشگران روشن نیست شاه عباس که هزار کاروانسرا، جاده، پل و ده ها شهر به دستور او ساخته و آباد شدند چرا دستور به ویرانی هرمز داد. تنها گمان این است که کنترل و نظارت بر تنگه هرمز از طریق بندرعباس که به سرزمین اصلی پیوسته بود اهمیت بیشتری داشت. اما راستی چرا دستور ویرانی هرمز صادر شد؟! کسی نمی داند.

سخن آخر

آیا تا به حال سفر به این جزیره شگفت انگیز را تجربه کرده اید؟

وضعیت رسیدگی به هرمز را چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظر شما گردشگران چه اثراتی بر اقتصاد و محیط زیست این جزیره گذاشته اند؟ آیا نباید کنترل بیشتری روی ورود گردشگران وجود داشته باشد؟

منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم.