مراسم قالیشویان مشهد اردهال | میراث جهانی ایران در یونسکو

از دیرباز در هر گوشه ای از ایران بسته به فرهنگ و پیشینه ی مردمان مراسم و آیین هایی اجرا می شده است. برخی در گذر زمان و بر اثر بی توجهی ها از یاد رفته و برخی دیگر پس از گذشت هزاران سال همچنان پابرجا مانده اند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. تعدادی از این آیین ها نیز با حال و هوای مذهبی درآمیخته اند و به شکلی تازه هنوز هم اجرا می شوند.

آیین های کهن و مذهبی همچون گنجینه ای ارزشمند برای فرهنگ این مرز و بوم به شمار می آیند و شناخت آنها می تواند به ادامه ی حیاتشان برای سالیان طولانی کمک کند. پیش از این به شهرها و روستاهای مختلفی سر زدیم و گوشه ای از این گنجینه ی فرهنگی را در مطالب زیر با هم مرور کردیم:

مراسم نخل گردانی یزد | آیین کهن عاشورا

مراسم تاسوعا و عاشورای حسینی در ابیانه

حالا می خواهیم به یکی از مهم ترین آیین های کشورمان بپردازیم که در این سرزمین ریشه دوانده و هر سال با شکوه تر از سال پیش برگزار می شود. آیینی که نامش در میان میراث جهانی یونسکو قرار دارد و بسیاری از دوستداران فرهنگ در سراسر جهان آن را می شناسند.

برای دیدن این مراسم باید راهی مشهد اردهال شویم ...

کارناوال شما را به آشنایی با مراسم قالیشویان دعوت می کند.

چرا مراسم قالیشویان؟

---

- مراسم قالیشویان یکی از آیین های مهم کشور ایران می باشد که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

- این مراسم قدمتی چند هزار ساله دارد و به عنوان یکی از مهم ترین آیین های مذهبی ایران شناخته می شود.

مراسم قالیشویان | آیین کهن ایران زمین

هر ساله با نزدیک شدن به دومین جمعه ی ماه مهر، تکاپویی در میان مردم فین کاشان و ساکنان روستای خاوه اردهال می افتد که خبر از فرا رسیدن زمان برگزاری یکی از مراسمات آیینی و مذهبی مهم می دهد که قالیشویان نام دارد و در آستان مقدس امامزاده سلطان علی بن محمد باقر ( ع ) در مشهد اردهال برگزار می شود.

این مراسم که با عنوان جمعه قالی یا قالی شورو نیز شهرت دارد، تنها آیین مذهبی در دنیای اسلام است که به تاریخ شمسی برگزار می گردد و پس از گذشت سالیان بسیار، هنوز هم شکوه و عظمت خاصی را به نمایش می گذارد.

مراسم قالیشویان یکی از آیین های کهن ایران با قدمتی بیش از هزار سال می باشد که همچنان به دست مردمان این سرزمین حفظ و تقویت می شود. به عقیده ی کارشناسان، دیرینگی و تاریخی بودن این مراسم و جنبه های فرهنگی و اجتماعی آن، شایستگی ثبت در فهرست میراث ناملموس یونسکو را داشته است و به همین سبب نام آن را از دسامبر 2012 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. 

علت برگزاری مراسم

مراسم قالیشویان برای زنده نگه داشتن یاد امامزاده سلطان علی بن محمد باقر ( ع ) و سوگواری در شهادت ایشان برگزار می گردد. گفته می شود که مردم و اهالی فین کاشان که از حامیان آن حضرت بودند، وی را به این دیار دعوت نمودند. زمانی که ایشان قصد ترک کاشان را به مقصد مشهد اردهال داشتند، در 27 جمادی الثانی سال 116 هجری قمری به هنگام نماز و دعا به شهادت رسیدند و دشمنان در محلی موسوم به قتلگاه سر مبارک ایشان را از بدنشان جدا ساختند.

دو روز پس از شهادت، اهالی فین خبردار شدند و با بیل، چوب و چماق قدم به اردهال گذاشتند و پس از جنگ با سپاه کفر توانستند در روز سوم شهادت، به پیکر مطهر ایشان دست پیدا کنند. مردم شهر برای دفن جسد، ایشان را در قالی سجاده اش پیچیدند و بر روی دوش گذاشتند سپس با ذکر حسین حسین به کنار نهر باریکرسف که امروزه به چشمه شازده حسین ( ع ) شهرت دارد، رفتند و جنازه را بر زمین نهادند.

جسد نیاز به غسل داشت، به همین منظور عده ای سپاهیان خدا با سلاح های خود به جنگ با کفار پرداختند و عده ای دیگر با چرخیدن به دور خود سعی در پراکندن دشمن و حفظ جسد داشتند تا دیگران بتوانند آن را شستشو دهند. سپس با تلاش بسیار توانستند جسد پاک ایشان را تطهیر کرده و به خاک بسپارند. 

در روایتی دیگر چنین آمده است که جسد پاره پاره امامزاده را در قالی پیچیدند و پس از انتقال به بالای تپه ای در همان نزدیکی، وی را به خاک سپردند.  آنها سپس قالی غرق به خون را به کنار نهر آوردند و حین جنگ با دشمن تلاش کردند تا آن را شستشو دهند و از خون پاک کنند.

در جریان شستشو و به خاک سپاری، اهالی خاوه به کمک فینی ها می آیند و آنها را در به سرانجام رساندن این امر یاری می دهند.

از آن پس به یاد این واقعه و حوادثی که در به خاک سپاری ایشان به وقوع پیوست مراسمی را برگزار می کنند تا یاد آن بزرگوار و یاران شهیدش را زنده نگه دارند؛ مراسمی که امروز از آن با عنوان قالی شویان یاد می شود.

زمان برگزاری مراسم

زمان دقیق برگزاری مراسم توسط ستاد برگزاری مراسم سنتی - مذهبی قالیشویان تعیین می گردد و دومین جمعه ی مهر ماه هر سال را برای آن در نظر می گیرند که معمولا بین نهم تا پانزدهم ماه قرار می گیرد. اگر یکی از روزهای سوگواری و جشن مذهبی یا یک رویداد شاخص تاریخی و سیاسی در  این جمعه واقع شود، مراسم به هفته ی بعد یا هفته ی قبل موکول می گردد.

معمولا برای اجرای این آیین از چهارشنبه نوحه خوانی و مرثیه سرایی آغاز می شود و تا روز مراسم ادامه می یابد. سپس با انجام مراسم شام غریبان در جمعه شب ختم مراسم اعلام می شود.

پیش از مراسم

شکوه این مراسم به حدی است که مردم برای برگزاری آن روزشماری می کنند و با اقدامات متفاوت خود را برای شرکت در آن آماده می سازند:

1- بافتن قالی

تکاپوی آماده شدن برای مراسم از ماه ها قبل در میان مردم دیده می شود. هنرمندان منطقه قالي مخصوص مراسم را بدون نقشه و از سر اخلاص و ارادت به اهل بيت (ع) و علي الخصوص حضرت سلطانعلي (ع) می بافند تا به جای قالي سال قبل مورد استفاده قرار گیرد.

2- جمعه ی جار

جمعه پیش از روز مراسم قالی شویان به جمعه جار شهرت دارد و در شب آن مراسمی تحت عنوان جارزنان در مسجد جامع فین برگزار می گردد. در این مراسم یک فرد خوش صدا که با عنوان جارچی شناخته می شود، شروع به خواندن اشعاری در مدح اهل بیت پیامبر اسلام و لعن و نفرین بر دشمنان آن‌ها می کند. هر بار که این فرد بر خاندان پیامبر دورد می فرستد حاضران باید یک صدا بگویند:

بر محمد و آل او صلوات.

و با فرستادن لعن و نفرین بر قاتلان خاندان پیامبر جمعیت فریاد می زنند:

بش باد ( بر او باد )

پس از اتمام اشعار، حاضرین سکوت می کنند و جارچی مردم را برای شرکت در مراسم قالی شویان فرا می خواند.

چند جارچی نیز  در محل های مختلف به ویژه بازار كاشان و روستای خاوه به راه می افتند و فریاد زنان خبر فرا رسیدن روز موعود قالیشویان و هفته زیارت امامزاده سلطان علی (ع) را به مردم می دهند. آنها نیز به خواندن اشعار زیر می پردازند و حال و هوایی خاص را ایجاد می کنند :

یا ای مستمع بر این وصیت شور و غوغا كن

فغان و ناله بر سلطانعلی فرزند زهرا كن

به سال 113 هجرت شیعیان خاص

روان گشته بر سوی مدینه از سر اخلاص

برفتن در مدینه خدمت آن خسرو خوبان

بگفتند ای امام پنجمین ای رهبر جانان

نداریم پیشوائی یا محمد رحم بر ما كن

یكی از نور چشمانت روان در همراه ما كن

امام پنجمین فرمود چرا از دیده خونبارید

یقین از اهل فین و مردمان چهل حصارانید

یكی از نور چشمانش همره آنها روان كرد

كه نامش حضرت سلطانعلی(ع) نوباوه زهرا

سه ساله آن شاه زاده بود اندر اردهال و فین

بهار در خاوه بود آن زمستان در دیار فین

لشگریان قد علم كردند بهر قتل آن سرور

به نام حارث ملعون و زرین كفش بد اختر

گرفتن دور آن خسرو لب تشنه از هر سو

که این شه‌زاده دارد زور و بازوی علی اكبر

بیادم آمد آن وقتی كه گفت باد صبا یكدم

سلام از من رسان بر اهل فین بر گو به یارانم

اول به خدای حی داور صلوات

دوم به رسول حی سرمد صلوات

سوم به علی و یازده فرزندش

بر زاده پاك نور احمد صلوات

در كرببلا به شمر ملعون لعنت

بر حارث زرین كفش و زید رافیون لعنت

از بهر جفا بر شمر ملعون لعنت

در كرببلا به پاك مردان صلوات

اگر خسته جانی بگو یا علی

اگر ناتوانی بگو یا علی

به رفت سوی مشهد اردهال

به یاری یار خدا یا علی

خبر روز قالیشویان در همه جا و در میان همه ی اقشار مردم پراکنده می شود تا اینکه ظرف کمتر از دو روز ساکنان همه شهرها و روستاها از جمله شهرهای نطنز، قم، محلات، ساوه، دلیجان، یزد، آشتیان و اصفهان از این مراسم مطلع می شوند.

با این کار زائران مشتاق و صاحبان نذر که بر اساس نذرشان باید هر ساله در قالیشویان شركت کنند، کوله بار خود را برای رفتن به مشهد اردهال آماده می کنند.

3- کاروان پیاده

همه ساله در صبح روز پنجشنبه پیش از روز مراسم قالیشویان، از مسجد جامع فین که از آن به عنوان سجده گاه امامزاده سلطان علی (ع ) یاد می شود، دسته ای عاشقان آن حضرت با پای پیاده به راه می افتند تا برای انجام مراسم خود را به مرقد امامزاده برسانند. این کاروان پیاده در مسیر خود از کاشان تا اردهال از سرنج، جوشقان استرک، نیاسر، حسنارود، علوی، باریکرسف عبور می کند و از استقبال گرم مردم بهره مند می گردد. 

4- ختم قرآن

شب قبل از اجرای مراسم قاریان قرآن و مشتاقان آن حضرت در صحن و درون بنای امامزاده گرد هم می آیند و با نوای آهنگین تلاوت قرآن مجید، فضایی روحانی را به وجود می آورند. در این شب قرآن ختم می شود تا انسان ها انس بیشتری با این کتاب آسمانی پیدا کنند.

نحوه برگزاری مراسم

برای آشنایی با این مراسم بهتر است لحظه به لحظه با آن همراه شویم و شکوه آن را درک نماییم:

1- تجمع مردم فین

در صبح روز قالیشویان، مردم در صحن های مختلف بنای امامزاده سلطان علی بن محمد باقر ( ع ) و در اطراف آن تجمع می کنند. پخش نذورات مردم از ساعت های ابتدایی مراسم آغاز می شود و تا ساعت ها پس از پایان مراسم همچنان ادامه می یابد.

اهالی فین به کنار جوی آبی در صحنی موسوم به شاهزاده حسین می روند تا آمادگی خود را برای شروع مراسم اعلام دارند. همه در این تجمع به نشانه سوگواری لباس مشکی بر تن می کنند و بر اساس این آیین کهن، چوب و چماق‌های تراشیده و مخصوص خود را در دست دارند.این چوب ها نمادی از سلاح های جنگی قدیمی هستند که درگذشته ظاهری کاملا معمولی داشتند اما امروزه توسط اهالي فين خراطي می شوند و  نام شريف حضرت سلطانعلي بن محمد باقر (ع) بر روی آنها حک می گردد.

پیش از اجرای مراسم به صورت رسمی، مقداری اعانه از مردم فین کاشان جمع آوری و به دست ریش سفید یا روحانی معتمد سپرده آنها می شود. سپس یاحسین گویان و فریاد زنان به سمت حرم مطهر امامزاده سلطان علی ( ع ) به راه می افتند و چوب هایشان را در هوا می چرخانند. آنها از دروازه ای به نام گذرگاهِ دره عبور می کنند و به یکی از صحن های جنوبی امام زاده به نام صحن پاپک وارد می شوند و راه خود را با پیمودن پله های این صحن تا صحن اصلی امامزاده به نام صحن صفا ادامه می دهند تا در آنجا به نوحه خوانی و سینه زنی بپردازند.

2- بیرون آوردن قالی از امامزاده

در صحن صفا، خطیب شروع به سخنرانی می نماید و پس از اتمام سخنان وی، یكی از ریش سفیدان یا روحانی اهل فین كاشان پیش قدم می شود تا اعانه‌ ی جمع شده را به عنوان هدیه و شیرینی به متولی یا سرپرست خادمان امامزاده بدهد و به این وسیله  آوردن قالی مخصوص امامزاده شهید را از آستانه مبارك حضرت امامزاده سلطان علی (ع) طلب کند. خادمان که از اهالی روستای خاوه هستند به درون بنای امامزاده سلطان علی (ع) می روند و یکی از قالی های موجود در آن را به گلاب آغشته می کنند و به صورت لوله شده با پوششی از پارچه سبز بیرون می آورند. این قالی تمثیلی از جنازه مطهر امامزاده می باشد و قالی شویان همان غسلی است که جسد را به هنگام خاک سپاری تطهیر می کند.

پس از سر دادن نوحه و برگزاری مراسم عزاداری در محلی به نام ایوان صفا، قالی به روحانی و بزرگان فین کاشان تحویل داده می شود تا توسط آنها به صحن اصلی و مرکزی امامزاده به نام صحن صفا برسد.

با تحویل قالی به بزرگان فین، شور و غوغایی برپا می شود و جوانان برای گرفتن آن هجوم می آورند. قالی لوله شده بر دوش جوانان قرار می گیرد و  در این لحظه مردم دیگری هم که در صحن شاهزاده حسین تجمع کرده اند به اهالی فین می پیوندند.

به دلیل اینکه در روایات، پیکر مطهر امامزاده توسط مردم فین كاشان به خاک سپرده شده است، در این قسمت از مراسم تا زمان تحویل مجدد قالی به امامزاده، هیچ کس به جز اهالی فین حق دست زدن به قالی را ندارد و مردم فقط می توانند آنها را همراهی کنند.

3- حمل قالی تا پای چشمه

اهالی فین پس از تحویل گرفتن قالی و تجمع در صحن صفا با طی مسیری مشخص، به سوی چشمه ای در 800 متری شرق امامزاده به راه می افتند تا طی مراسمی نمادین آن را شستشو دهند. آب این چشمه از داخل صحن امامزاده می‌گذرد و به دلیل مجاورت با بقعه شاهزاده حسین به  نهر امامزاده حسین(ع) یا شازده حسین ( ع ) شهرت دارد. بر اساس کتیبه ای که بر روی بقعه ی وی قرار دارد او را فرزند امام چهام می دانند.

کسانی که قالی را بر دوش دارند باید با گام‌هایی تند و شتابان و گاهی دوان دوان و با هیاهو و غوغا حرکت کنند به گونه ای که خاک از زمین بلند شود و صحنه ای همچون حمله ی سپاه ایجاد گردد. این نوع راه رفتن اصطلاحا قدم سعی نامیده می شود و استفاده از آن در این مراسم تمثیلی از كوشش هاجر برای رساندن اسماعیل به چشمه آبی در صحرای خشك مكه نیز می باشد.

4- جلوداران دسته

در جلوی دسته فینی ها، مردی سوار بر اسب دیده می شود که از اهالی چهل حصاران كاشان است و یك جانماز ترمه بر روی شانه راستش قرار دارد. مردم، این جانماز را به عنوان نمادی از جانماز حضرت امامزاده سلطان علی (ع ) و این مرد را از نوادگان جانمازدار آن حضرت می‌دانند.

پس از مرد اسب سوار، گروهی از اهالی روستای خاوه كاشان در جلو قالی به عزاداری می پردازند و عَلَمی پوشیده از پارچه های سبز را حمل می کنند. در پی علم سبز نیز دسته ی حاملان قالی به راه خود ادامه می دهد.

در تمام مسیر گروهی از جوانان مسئولیت باز کردن گذرگاه را برای گذر دسته بر عهده دارند و همچنین به هنگام رسیدن قالی به لب چشمه باید فضا را برای زمین گذاردن آن خالی کنند. این جوانان وظیفه ی هماهنگی برای ذبح و قربانی گوسفندان یا گوساله‌های صاحبان نذر را نیز بر عهده می گیرند.

به دنبال جوانانی که قالی را حمل می کنند دسته ای از مردم  به راه می افتد که هر یک از آنها چوبدستی بلندی در دست دارند. این دسته در حال حرکت، چوبدستی هایشان را در هوا تکان می دهند تا صحنه مبارزه با قاتلین امامزاده را به صورت نمادین بازسازی کنند.

5- تطهیر قالی

پس از رسیدن به چشمه، قالی را در حاشیه ی آن به زمین می گذارند و مردمان چوب به دست دور آب، حلقه می‌زنند و با تکان دادن چوب هایشان بر شور مراسم می افزایند. در این زمان مراسم لعن خوانی آغاز می گردد و اشعار و عباراتی با مضمون لعن و نفرین بر دشمنان خوانده می شود. سپس به نشانه ی پاک نمودن قالی و غسل پیکر مطهر امامزاده چوب‌دستی خود را در آب چشمه می زنند و  قطرات آب چوب‌ها را به روی قالی می‌پاشند تا گوشه ای از آن خیس شود.

6- بازگشت به امامزاده و تحویل قالی

پس از انجام مراسم تطهیر، قالی را بر دوش می گیرند و به قصد بازگشت به صحن امامزاده از مسیر دیگری در پای كوه اردهال كه به در شرقی آستانه امامزاده منتهی می شود، به راه می افتند. در این مسیر عده ای از مردم در جلوی دسته به نوحه سرایی می پردازند و عزاداری می کنند و عده ای دیگر با دویدن به دنبال قالی و تکان دادن چوب دستی هایشان، فریاد می زنند و شعار سر می دهند تا جلوی مردم را برای دست زدن به قالی بگیرند.

مسیر بازگشت به صحن دیگری موسوم به صحن عامربن فینی یا صحن فینی ها یا صحن سردار ختم می شود. با ورود حاملان قالی به صحن، مردم چوب به دست چند دور دور حیاط صحن می گردند و سپس قالی به بالای صفه در ایوان بقعه برده می شود تا به بزرگان فین و خاوه تحویل گردد. بزرگان پیش می آیند تا قالی را تحویل بگیرند اما حاملان نسبت به تسلیم قالی مقاومت می کنند و با تکان دادن چوب و به راه انداختن معرکه سعی می کنند بزرگان را از آن دور کنند. سرانجام پس از کشمکش های بسیار، بزرگان فین همزمان با فریاد  "حسین ، حسین " و "الله اكبر، الله اكبر " جمعیت حاضر، قالی را تحویل می گیرند و به دست نمایندگان خاوه می دهند تا آن را به خادمان امامزاده تسلیم کنند.

پس از بازگرداندن قالی به درون بنای امامزاده، مراسم در حوالی ساعت 13.00 به پایان می رسد.

ویدیویی از مراسم قالیشویان

پس از مراسم

پس از پایان مراسم و سپردن قالی به امامزاده دوباره به چشمه باز می گردند و چوب دستی های خود را در آب زلال آن می شویند تا گرد و غبار را از آن پاک کنند. در این شستشو گاه از گلاب نیز استفاده می کنند.

در جمعه ي پس از مراسم قالیشویان که به جمعه ي نشلجي ها شهرت دارد، مردم منطقه، زائران، هیئت ها و گروه های مذهبی مجددا گرد هم می آیند و با اجرای شبيه خواني و تعزيه خواني و مراسم عزاداري، مراسمی را در این روز برگزار می کنند.

حواشی مراسم قالیشویان

از چند روز قبل از اجرای مراسم، مسافران و مشتاقان دسته دسته به منطقه وارد می شوند جماعت مشتاق، دسته دسته به محل وارد مي شوند و خود را آماده ي برگزاري مراسم مي کنند. بسیاری به محوطه های اطراف امامزاده می آیند و با برپایی چادرهای مسافرتی چند شب قبل از روز مراسم را در آنجا ساکن می شوند.

در این میان بازاریان و فروشندگان نیز برای عرضه و فروش كالاهایشان در مشهد اردهال به تکاپو می افتند و سعی می کنند پیش از آغاز مراسم در یکی از صحن های حرم، غرفه یا حجره ای را اجاره کنند، چرا که بازاری نیز به مدت یک هفته تا ده روز در این مکان برگزار می گردد و صاحبان حرفه‌های مختلف، کالاها و اجناس می توانند محصولات خود را به زائران ارائه کنند. مردم منطقه اعتقاد دارند که خرید لوازم و اسباب خانه در این بازار و در کنار بقعه امامزاده سلطان علی خیر و برکت به همراه می آورد.

مختصری درباره سلطان علی بن محمد باقر (ع )

حضرت علی بن محمد باقر ( ع)، فرزند بلافصل پنجمین امام شیعیان حضرت محمد باقر ( ع) می باشند که در اکثر منابع با نام سلطان علی از ایشان یاد می‌شود. بر اساس روایات تاریخی، جمعی از دوستداران اهل بیت در چهل حصاران و فین کاشان با نوشتن نامه ای از امام محمد باقر ( ع ) خواستند تا راهنمایی را برایشان بفرستند. ایشان نیز فرزند خود را در سال 113 هجری قمری راهی دیار کاشان نمودند تا به امر تبلیغ و ارشاد مردم بپردازد.

ایشان در مسجد جامع فین نماز می خواندند و در همانجا به موعظه ی مردم نیز مشغول می شدند. آن حضرت تابستان ها را برای رهایی از گرمای کاشان به اردهال و خاوه می رفتند و در آنجا سکنی می گزیدند.

پس از گذشت چند سال نفوذ امامزاده در میان مردم شدت یافت و حاکمان وحشت زده به دنبال راهی برای از سر راه برداشتن ایشان بودند. در آن زمان حاکم منطقه فردی به نام زرین‌کقش باریکرسفی بود. او نامه ای به والی قم فرستاد و او را از محبوبیت امامزاده آگاه گردانید. این حاکم دیو صفت نیز سر سلطان علی بن محمد باقر ( ع) را طلب نمود.

در سال 116 هجری قمری زرین کقش با مکر فراوان، سلطان‌علی را به محلی به نام باریکرسف ( روستای باریکسرف ) دعوت نمود و از او خواست که برای ارشاد مردم به آنجا بیاید. خادمان امام‌زاده، با هوشیاری از قصد پلید او آگاه شدند و خبر را به مردم خاوه رساندند.

اما تعدادی از نیروهای حکومتی موفق شدند در محلی به نام دربند ازناوه امامزاده را غافلگیر کرده و پس از جنگ و خونریزی، پیش از رسیدن مردم روستای خاوه، چهل حصاران و فین كاشان، وی را  به شهادت برسانند و همانند جد بزرگوارش حضرت اباعبدالله حسین (ع) سر مبارك وی را نیز از بدنش جدا کنند.

مزار وی هم اکنون در مشهد اردهال واقع می باشد و حرم و صحن بسیار زیبایی برای بزرگداشت شان و منزلت وی ساخته شده است.

اهمیت مراسم قالیشویان

مراسم قالیشویان یکی از پراهمیت ترین آیین های منطقه می باشد که مرد و زن را از دور و نزدیک به مشهد اردهال و محل دفن سلطان علی بن محمد باقر( ع ) می کشاند. با آغاز فصل پاییز همه ی مردم شهرها و روستاهای منطقه، خود را برای حضور در این مراسم و زیارت امامزاده سلطان علی(ع) آماده می کنند و معتقدند ثواب شرکت در مراسم  و زیارت مزار آن حضرت، با زیارت مرقد مطهر امام حسین علیه‌السلام و حضور در کربلا برابری می کند.

برای لمس اهمیت این مراسم تشابهات واقعه ی کربلا و مشهد اردهال را در قالب جدول زیر بیان می کنیم:

روايت واقعه کربلا	روايت واقعه اردهال
برافراشتن خيمه در صحراي کربلا	برافراشتن خيمه در صحراي اردهال
شهادت امام حسين (ع) در ظهر جمعه دهم محرم	شهادت حضرت سلطانعلي در ظهر جمعه دهم پاييز
نماز خواندن امام حسین (ع) پيش از شهادت	نماز خواندن حضرت سلطانعلي پيش از شهادت
بريدن سر امام و فرستادن به دارالخلافه يزيد	بريدن سر حضرت سلطانعلي و فرستادن به دارالسطنه قزوين
دفن سر امام در دمشق يا کنار پيکر او در کربلا	دفن سر حضرت سلطانعلي در قزوين يا کنار پيکر او در اردهال
حمل پيکر امام با بوريا و بي غسل به خاک سپردن آن	حمل پيکر امامزاده با قاليچه و بي غسل به خاک سپردن آن
خون خواهي کردن کوفيان و کشتن کشندگان امام و عوامل آنها	خون خواهي فينيان و خاوه اي ها و کشتن قاتلان امام زاده و عوامل آنها
نشانه گذاشتن روي قبر امام به دست امام زين العابدين فرزندش	نشانه گذاشتن روي قبر حضرت سلطانعلی به دست عمو زاده اش ، غياث الدين
گرد آمدن مردم قبيله ي بني اسد با بيل و کلنگ در کربلا و برپا کردن مراسم سوگواري امام در روز سوم شهادتش	گرد آمدن طايفه فيني با چوب و چماق در اردهال و بر پا کردن مراسم سوگواري امام زاده در روز سوم شهادتش

آیین کهن یا مذهب؟

با وجود اینکه این مراسم یک سنت مذهبی به شمار می رود، در برخی منابع به عنوان ترکیبی از چند آیین کهن ملی شناخته می شود که با گذشت زمان، حال و هوایی اسلامی به خود گرفته است. یکی از دلایل این فرضیه تاریخ برگزاری آن است که با تاریخ شمسی محاسبه می شود؛ در حالی که همه ی مراسم های مذهبی اسلامی بر اساس تاریخ قمری برگزار می شوند.

تاریخ این مراسم با زمان برگزاری آیین مهرگان تناسب دارد و احتمال می رود که در زمان وقوع حوادث، این آیین تغییر شکل داده و به شکل امروزی درآمده باشد.

می توان مراسم قالیشویان را بازمانده ای از آیین نمایشی محلّی و بومی با موضوع داستان سیاوش نیز دانست که با این اتفاق ناگوار تغییر یافته و  از آن زمان تا کنون، تحت عنوان یک مراسم اسلامی برگزار شده است. برخی دیگر ریشه ی این مراسم را در  آیین‌های ستایش و نیایش تیشتر ( ایزد باران ) و طلب باران جستجو می کنند و احتمال می دهند که پیش از دفن آن حضرت در این محل، یکی از نیایشگاه‌های باستانی تشتر در آن دایر بوده است.

محل برگزاری مراسم

مراسم قالیشویان در آستان مقدس امامزاده سلطان علی بن محمد باقر ( ع ) واقع مشهد اردهال که در ۴۲ کیلومتری غرب کاشان قرار دارد، برگزار می شود.

توصیه های کارناوالی

برای شرکت در مراسم سعی کنید که حداکثر تا پنج شنبه شب خودتان را به مشهر اردهال برسانید و در آنجا اقامت کنید. البته می توانید از شهرهای همجوار همچون کاشان نیز برای اقامت استفاده نمایید.

با احترام به فرهنگ جامعه ی بومی زمینه برای برای ارتباطی دوستانه با مردم محلی فراهم کنید.

جمعیت بسیار زیادی در این مراسم حضور دارد پس مراقب کودکان و سالمندان باشید.

سخن آخر

تا به حال به مشهد اردهال سفر داشته اید؟

آیا شرکت در مراسم قالیشویان را تجربه کرده اید؟

برایمان از مشاهدات و تجربیاتتان بگویید

منتظر نظرات و پیشنهادات شما خوبان هستیم...