چه بر سر فسیل دایناسور ایران در موزه برزیل آمد؟

به نقل از خبرگزاری ایلنا، سه روز پیش (12 شهریور) خبر آتش سوزی موزه 200 ساله تاریخ طبیعی برزیل با 20 شی تاریخی به صدر خبرهای دنیا رفت و توجه بسیاری را به خود جلب کرد؛ موزه ای که نمونه های مهم و منحصر به فردی از آثار تاریخی جهانی را در خود جای داده بود. از نکته های غم انگیزی که این آتش سوزی را برای ایرانی ها مهم می کرد، قرار داشتن نخستین و ارزشمندترین نمونه دایناسوری کشور در این موزه بود. نمونه ای که در سال 1381 در منطقه آب بید کرمان به دست آمد و با اجازه منوچهر قریشی (رییس وقت پژوهشکده علوم زمین)، به رسم امانت در اختیار موزه تاریخ طبیعی برزیل قرار گرفت. نمونه ای که دیگر به ایران برنگشت و به نظر می رسد در آتش سوزی موزه از بین رفته باشد.

علی هژبری، دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه تهران، نخستین فردی بود که مساله این فسیل را برسر زبان ها انداخت. حال این سوال در میان  علاقه مندان به تاریخ ایران پیش آمده که وضعیت نمونه فسیل ایرانی که در سال ۱۳۸۱ به موزه برزیل امانت داده شده، چگونه است؟ 

نخستین سوال در مورد وضعیت این فسیل از مسوولان سازمان میراث فرهنگی صورت گرفت اما آنها از وجود این فسیل اظهار بی‌اطلاعی کردند. در همین زمینه محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی، به خبرنگار ایلنا گفت: 

این فسیل ربطی به میراث فرهنگی ارتباطی ندارد و در زمره اختیارات میراث طبیعی قرار می‌گیرد. سازمان زمین شناسی و محیط زیست می‌توانند در این خصوص پاسخگو باشند. سازمان میراث فرهنگی هیچ دخل و تصرفی در خروج این اثر نداشت.

سیدمحمد بهشتی، رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی هم در خصوص سرنوشت فسیل دایناسور ایران اعلام کرد:

طی این روزها خبرهایی در این خصوص شنیده‌ام اما اطلاعی از آن ندارم چرا که در زمره وظایف میراث فرهنگی نمی‌گنجد.

خانم زهرا اورک، رییس گروه دیرینه شناسی موزه تاریخ طبیعب سازمان حفاظت از محیط زیست به ایلنا توضیح داد: 

اطلاعی از وجود چنین نمونه‌ای در موزه برزیل ندارم. اگر منظورتان نمونه‌ای از استخوان‌های فسیل شده دایناسور باشد که اصلا چنین نمونه‌ای در ایران وجود نداشته و ندارد. در منطقه کرمان شاهد کشف اثر پاهای دایناسورها در قالب فسیل بودیم که تا آنجا که اطلاع دارم تاکنون هیچیک از این فسیل‌ها از کشور خارج نشده‌اند.

ایشان در ادامه تصریح کرد:

 در مجموعه علوم زمین شاهد فسیل‌هایی از اثر پاهای دایناسورها هستیم اما نمی‌دانیم که در آن دوران اصل فسیل را به موزه برزیل امانت داده‌اند یا مولاژ آن را چراکه در چنین مواردی ممکن است مولاژ و قالب درست شده از آن فسیل را به موزه‌ای دیگر امانت داده باشند. بهتر است این مهم را از زیرمجموعه سازمان زمین شناسی و پژوهشکده علوم زمین پیگیری کنید.

خانم اورک البته در انتهای گفت که نمونه هایی از دندان های دایناسورها که در دو سال گذاشته کشف شده، در ایران نگهداری می شود. 

پیگیری ها ادامه پیدا کرد و مرتضی طالبیان، رییس پژوهشکده علوم زمین نیز از وجود این فسیل اظهار بی اطلاعی کرد. ایشان به این نکته اشاره کرد که وقت نداشته در این چند روز وضعیت و شرایط فسیل را پیگیری کند و در هفته آینده به این موضوع خواهد پرداخت. 

بعد از تمام پیگیری ها بالاخره بهرام صادقی، مدیر موزه علوم زمین، ارسال نمونه اصل فسیل دایناسور ایران به موزه برزیل را تایید کرد و گفت: 

 تا جایی که اطلاع دارم، فسیل دندان دایناسور بود که در منطقه کرمان پیدا شده بود. در آن زمان پروژه مشترک پژوهشی قرار بود بین موزه برزیل و سازمان زمین شناسی اتفاق بیفتد از این رو این فسیل امانت داده شد.

البته ایشان می گویند مولاژ این فسیل در ایران وجود دارد و اصل آن برای کارهای پژوهشی به موزه برزیل امانت داده شده بود. بنا به اظهار آقای صادقی در سال های گذشته نامه نگاری هایی برای بازگشت این فسیل به ایران انجام شده بود اما این امر صورت نگرفت. ایشان می گوید، با توجه به حجم آتش سوزی موزه برزیل، بررسی نمونه هایی که از این حادثه جان سالم به دربرده اند، به سالها زمان نیاز دارد. بنا بر توضیح ایشان حتا اگر امروز هم پیگیر وضعیت این قطعه شویم به نظر نمی رسد که آنها بتوانند پاسخ درستی به ما بدهند. 

آقای صادقی همچنین به این نکته اشاره کرد که در برخی مواقع موزه ها قطعه هایی را برای بررسی و پژوهش به دیگر دانشگاه ها امانت می دهند. اما از آنجایی که ما در 16 سال گذشته، از شرایط و وضعیت این فسیل اطلاعی نداشتیم این امکان وجود دارد که این قطعه تاریخی برای مطالعه به دیگر دانشگاه ها امانت داده شده باشد. ایشان می گوید: ممکن است شانس آورده باشیم و این نمونه برای انجام کارهای مطالعاتی به دانشگاه های دیگر فرستاده شده باشد و در آتش سوزی نسوخته باشد. 

اخبار روز گردشگری را از کارناوال دنبال کنید.