بهترین عکس های فضایی سال 2017 | منتخب وبسایت گاردین

یکی از ویژگی های بارز بشر، بلند پروازی اوست. رسیدن به هیچ سطحی از دانش، اطلاعات و تکنولوژی انسان ها را راضی نمی سازد؛ تا جایی که از پرواز پرندگان گرفته تا سرعت دویدن حیوانات، هر کدام باعث اختراعی جدید در تاریخ شدند. انسان بلند پرواز حتا به کره زمین قناعت نمی کند و هر روز می کوشد مرزهای دانش خود را تا اعماق دریاها و اوج آسمان ها گسترش دهد. امروز با هم به گوشه ای از دانش بشری، درباره دنیای خارج از جو زمین سر خواهیم زد.

هنگامی که در سکوت و سکون شب کویر، به آسمانی صاف و پر از ستاره خیره می شویم، زمانی که به تماشای غروب و طلوع خورشید می پردازیم و یا روزها و شب هایی که به انتظار فرا رسیدن کسوف و خسوف می نشینیم، در حال لذت بردن از شگفتی های فضایی هستیم. علم ستاره شناسی نیز مانند دیگر زمینه های دانش انسان، هر روز در حال پیشرفت است و دانشمندان این رشته از تکنولوژی روز دنیا برای مشاهده اجرام آسمانی و سفر به سوی آن ها بهره می برند.

در دوره ای زندگی می کنیم که هنر عکاسی به لطف دوربین ها و تلسکوپ های پیشرفته، با علم اخترشناسی در می آمیزد و تصاویری ناب در اختیار علاقمندان آسمان قرار می دهد. وبسایت خبرگزاری بریتانیایی گاردین (The Guardian) در میان مسابقه های عکاسی فراوان خود، ستاره و سیاره های دیگر را از یاد نبرده و شاخه ای خاص برای عکس های این رشته در نظر گرفته است. علاوه بر این، مسوولان این وبسایت با پایان یافتن سال 2017 میلادی، نگاهی کلی به عکس های نجومی این سال انداختند و تصاویر برگزیده را تحت عنوان "بهترین عکس های فضایی 2017" منتشر کردند. 

برای دیدن عکس هایی حیرت انگیز و تماشایی از ستاره ها، سحابی ها، سیاره ها و سیارک ها مشتاق هستید؟ پس با کارناوال همسفر شوید تا کنار هم به آن سوی جو زمین سفر کنیم...

1- سیاه‌چاله های هیولایی

سیاه‌چاله ها (Black Holes) بخش هایی مرموز از فضا-زمان هستند که اگر چیزی از آن ها عبور کند، هرگز باز نخواهد گشت. دانشمندان در ماه ژانویه، موفق به کشف سیاه‌چاله هایی هیولایی در پس دود و غبارهای غلیظ کهکشان راه شیری شدند. البته خوشبختانه این سیاه‌چاله ها بیش از آن با زمین فاصله دارند که مخاطره آمیز به حساب بیایند.

2- امواج ونوس

این تصویر از سیاره ونوس یا زهره که توسط یک کاوشگر ژاپنی به نام آکاتسوکی (Akatsuki) ثبت شده است و موجی عظیم بر سطح آن را نشان می دهد. این بزرگترین موجی است که بر سطح زهره مشاهده شده است و نزدیک به 10 هزار کیلومتر وسعت دارد.

3- حلقه های زحل

فضاپیمای کاسینی (Cassini) ناسا، دقیق ترین عکس تاریخ از هاله سیاره زحل را به ثبت رسانیده است. در این تصویر تعداد زیادی از جزییات حلقه های این سیاره پیداست؛ مانند ماهک ها که قمرهایی بسیار کوچک هستند.

4- سیاره های فراخورشیدی

در ماه فوریه رصد 7 سیاره در ابعاد کره زمین که به شکل زیر در مدار تراپیست-1 قرار گرفته اند، امیدها را برای یافتن فضایی ها و زندگی خارج از مدار خورشید افزایش داده است. بد نیست بدانید پیش تر یافتن تراپیست-1 (TRAPPIST-1) که ستاره ایست کمی بزرگ تر از مشتری، قدمی بزرگ در کشف دنیای آن سوی خورشید محسوب می شد.

5- نمای نزدیک یک دنباله دار

دنباله دارها اجسامی متشکل از گازهای منجمد، سنگ و گرد و غبار هستند که به گلوله های برفی کیهانی نیز مشهورند. دنباله داری که در این تصویر می بینیم ۶۷ پی/چوریوموف-گراسیمنکو (67P/Churyumov–Gerasimenko) نام دارد و تصویرش توسط فضاپیمای رزتا (Rosetta) ثبت شده است. فلش سفید رنگ محل ریزش صخره ای 100 متری را نشان می دهد.

6- نمایی دیگر از رانش در ۶۷ پی/چوریوموف-گراسیمنکو

این رانش منجر به یک انفجار شده است.

7- پرعمرترین فضاپیمای جهان

فضاپیمای سایوز (Soyuz) که عنوان پرکاربردترین فضاپیمای سرنشین دار تاریخ را نیز یدک می کشد، در ماه فوریه سال 2017 از پایگاه فضایی بایکونور (Baikonur Cosmodrome) قزاقستان برخاست و سرنشینانی جدید به ایستگاه فضایی بین المللی (International Space Station) منتقل کرد.

8- تولد و مرگ ستاره ها

 تا مدت ها، انفجارهای ستاره ای، برای ستاره‌شناسان و دانشمندان به معنای مرگ آن ها بود؛ اما حالا دیگر به عنوان نشانه ای از تولد یک ستاره نیز شناخته می شوند. این عکس انفجاری را نشان می دهد که 500 سال از عمرش گذشته و ناشی از تولد چندین ستاره به طور همزمان است. رنگ آبی نشان از بالاترین سرعت گاز در آن نقطه دارد و در نقاط قرمز گاز موجود با پایین ترین سرعت حرکت می کند.

9- دو میلیون ستاره در کهکشان ما

دو میلیون ستاره در کهکشهان راه شیری در یک مختصات کهکشانی مستطیل شکل، خودنمایی می کنند. این تصویر یکی از اطلاعات به دست آمده از تلسکوپ فضایی گایا (Gaia) است. صورت فلکی شکارچی (Orion) یا جبار نیز از گوشه سمت راست عکس به ما چشمک می زند.

10- نمای بسته از مشتری

در ماه می (حدود اردیبهشت ماه) فضاپیمای جونو (Juno) ناسا، از فاصله 52 هزار کیلومتری اولین تصویر نمای نزدیک سیاره مشتری را ثبت کرد. عکس، نیمه جنوبی این سیاره را نشان می دهد و منبع خوبی برای به دست آوردن اطلاعات اقلیمی و حتا طراحی یک نقشه از موقعیت مشتری محسوب می شود. نقطه های بیضی شکل، توفندهایی (Cyclone) به قطر 1000 کیلومتر هستند. توفند یک سامانه جوی متلاطم است که به آن تندباد دریایی نیز می گویند.

11- تصویر منحصر به فرد سحابی خرچنگ

این عکس با تلفیق تصاویر 5 رصدخانه مطرح جهان به دست آمده است و هر یک به گونه ای در خلق این تصویر نقش داشته اند:

تلسکوپ های فضایی آرایه بسیار بزرگ (The VLA) با امواج قرمز رادیویی

اسپیتزر (Spitzer) با امواج زرد اینفرارد

هابل (Hubble) با امواج سبز قابل رویت

ایکس ام ام-نیوتون (XMM-Newton) با امواج آبی فرابنفش

پرتو ایکس چاندرا (Chandra X-ray Observatory) با اشعه های بنفش ایکس.

در سال 1054 یک انفجار ستاره ای یا ابرنواختری در کهکشان راه شیری توسط اخترشناسان چینی رویت شد که 6500 سال نوری با زمین فاصله داشت. باقی مانده آن انفجار بزرگ، هم اکنون با نام سحابی خرچنگ (Crab Nebula) شناخته می شود.

12- شفق قطبی

جک دی. فیشر (Jack D. Fischer)، فضانورد و مهندس پرواز ناسا، در ماه جولای (حدود تیر ماه) تایم لپسی از یک شفق قطبی سبز رنگ منتشر کرد. وی این تایم لپس را در ماه ژوئن (حدود خرداد ماه) و از فاصله 402 کیلومتری در ایستگاه فضایی بین المللی ثبت کرده بود.

13- عروس دریایی فضایی

شاید در نگاه اول یک موجود دریایی ببینید؛ اما این دود ناشی از حرکت فضاپیمای سایوز است که باری دیگر از بایکونور برخاسته و سه فضانورد دیگر را به ایستگاه فضایی بین المللی منتقل کرده است.

14- سیارکی به اندازه یک خانه

2012 تی سی 4 (2012 TC4) نام سیارکی است که طبق پیش بینی ها در ماه اکتبر (حدود مهر ماه) 2017 از کنار زمین گذشت. این سیارک در دسته اجسام نزدیک به زمین قرار دارد و به ما ثابت می کند آدم فضایی ها تنها میهمانان ناخوانده ای نیستند که باید مراقب‌شان باشیم!

15- بارش شهابی برساوشی

تابستان هرسال، یکی از مهم ترین بارش های شهابی میهمان آسمان مردم کره زمین می شود. بارش شهابی برساوشی (Perseids) از بقایای دنباله‌دار سوئیفت-تاتل (Comet Swift–Tuttle) تشکیل می شود و شور و شعفی خاص به شب های تابستان، به ویژه ماه مرداد می بخشد. بقایای این دنباله دار با سرعت فراوان به سوی زمین حرکت می کنند و با انفجار هنگام ورود به جو، چشم اندازی دیدنی می سازند.

16- خورشیدگرفتگی

در روز 21 آگوست (30 مرداد) آسمان امریکا یک کسوف کامل را تجربه کرد. این عکس ترکیبی است از لحظه کسوف کامل در حالی که یک جت داخل قاب تصویر دیده می شود و سیکل کامل آغاز تا پایان این واقعه نیز به تصویر کشیده شده است.

17- سحابی و ستاره ها

عکاس این تصویر شگفت انگیز، برنده سراسری مسابقه عکاس با بصیرت نجوم سال 2017 (Insight Astronomy Photographer) شد. سحابی تاریکی به نام مجموعه ابرهای رو اُفوییچی (Rho Ophiuchi cloud complex) نزدیک به 460 سال نوری با سیاره ما فاصله دارد. آرتم (Artem) این عکس را پس از سه شب تلاش در یکی از مزارع کشور نامیبیا (Namibia) و در حوالی کوه گمزبرگ (Gamsberg) ثبت کرد.

18- بانوی رکورددار

در این عکس پگی ویتسون (Peggy Whitson) را حین انجام یک ماموریت فضایی در اعزام شماره 50 (Expedition 50) ایستگاه فضایی بین المللی می بینیم. وی در ماه سپتامبر (حدود شهریور ماه) 2017 پس از 665 روز به زمین بازگشت و عنوان بیشترین روزهای سپری شده در فضا را از آن خود کرد. پگی همچنین مسن ترین و با تجربه ترین زن فضانورد جهان است.

19- زایش ستارگان

حباب های داخل این عکس به خوبی آشفتگی مجموعه ابرهای مولکولی (Molecular Clouds) و مناطق در حال ستاره زایی (Star formation) را نشان می دهد. صورت فلکی ذات الکرسی (Cassiopeia) در فاصله 6000 سال نوری از زمین، که به صورت حرف انگلیسی W دیده می شود، امکان مطالعه در زمینه تولد و مرگ ستاره های انبوه را در اختیار دانشمندان قرار می دهد. این تصویر از دستاوردهای رصدخانه فضایی هرشل (Herschel Space Observatory) است که به سازمان فضایی اروپا تعلق دارد.

ابرهای مولکولی به گازهای بین ستاره ای موجود در کهکشان راه شیری گفته می شود؛ ستاره زایی نیز به معنای دگرگونی گازها و غبارهای کهکشانی و در نهایت تشکیل ستاره هاست.

20- سیاره مریخ

مدارگرد شناسایی مریخ (Mars Reconnaissance Orbiter)، یکی از فضاپیماهای چند منظوره ناسا است که در ماه اکتبر این تصویر را به ثبت رسانید. دهانه برخوردی هلاس پلانیتیا (Hellas Planitia) بزرگترین دهانه برخوردی (Impact crater) قابل رویت در منظومه شمسی است و در این عکس خطوط موج دار آن به خوبی قابل مشاهده هستند. دهانه برخوردی نام گودال هایی است که بر اثر برخورد شهاب سنگ در خاک سیاره ای مختلف ایجاد می شود.

این پیچ و خم ها در واقع آبکندها (Gullies) یا همان دره ها و بریدگی ها تنگ و کوچک سطح مریخ هستند.

21- نمایی دیگر از مریخ

در نوامبر 2016 مدارگرد ردیاب گاز اگزومارس (ExoMars) این تصویر را از فراز ابراهای تشکیل شده بر اثر گدازه های آتشفشانی موجود در مریخ به ثبت رسانید و آن را در اکتبر 2017 منتشر کرد. در این عکس فلات آتشفشانی تارسیس (Tharsis)، ابرها، به احتمال زیاد آب یخ زده و مه جوی به رنگ های آبی و سفید خودنمایی می کنند. در حدود 630 کیلومتری غرب این آتشفشان، گدازه هایی از فوران های پیشین سطح مریخ را پوشانیده اند. نقاط تیره رنگ می توانند ماسه هایی تشکیل شده از سنگ بازالت (Basalt) باشند.

22- اوموآموا

یکی از اتفاق های جالب فضایی سال گذشته، عبور سیارک اوموآموا (Oumuamua) از داخل منظومه شمسی بود. این سیارک نخستین جرم بین ستاره ای شناخته شده به شمار می رفت و از همین روی برای اتحادیه بین المللی اخترشناسی (International Astronomical Union) اهمیت فراوانی داشت. برخی حتا اوموآموا که از منظومه دیگری میهمان ما شده بود را نشانه ای از هوش و تکنولوژی فرازمینی ها دانستند.

23- زیبایی های مشتری

فضاپیمای جونو در حالی که تنها 18906 کیلومتر با ابرهای سطح مشتری فاصله داشت، موفق به ثبت این تصویر رویایی شد. این عکس شیوه قرارگیری و حرکت ابرهای نیمه شمالی مشتری را با رنگ های مختلف به خوبی به تصویر کشیده است. به دلیل زاویه فضاپیما هنگام ثبت عکس، برخی ابرهای بر اطراف خود سایه انداخته و نقاطی تیره ایجاد کرده اند.

24- ابر ماژلانی بزرگ

ابر ماژلانی بزرگ (Large Magellanic Cloud) یکی از کهکشان های همسایه کهکشان راه شیری است که تنها 160 هزار سال نوری با ما فاصله دارد. این کهکشان، خانه سحابی مشهور و زیبای رتیل (Tarantula Nebula) است. این تصویر توسط تلسکوپ فضایی هابل ثبت شده است و یکی از فعال ترین نقاط ستاره زایی در فضا را نشان می دهد.

25- سیاره زحل

در ماه سپتامبر، فضاپیمای کاسینی ماموریت خود را با ثبت عکسی از زحل به پایان برد.

سخن آخر

با هم سفری تصویری و خارق العاده به خارج از جو زمین تجربه کردیم. حال نوبت شماست تا ما را از دیدگاه های خود با خبر سازید.

کدام عکس را بیشتر پسندید؟

آیا شما نیز در سر رویای رفتن به فضا را می پرورانید؟

در مورد علم نجوم چه نظری دارید؟

اگر نکته یا داستان جالبی در مورد علم ستاره شناسی دارید، آن را با ما و دوستان‌تان در میان بگذارید.