عکاسی معماری | نکات و دانستنی ها

معماری یکی از فراگیرترین هنرهای دنیاست که حتی لازم نیست راه درازی برویم تا با آن مواجه شویم. همین که پایتان را از خانه بگذارید بیرون، « هنر معماری » را در اشکال و ابعاد و سبک های مختلفش خواهید دید، خانه هایی قدیمی در کنار برج هایی بلند. و یا نه! حتی لازم نیست از روی صندلی بلند شوید... به چپ و راست خود نگاه کنید! خانه یا محل کار شما نیز معماری خاص خودش را دارد که اگر دقیق شوید و نگاه جست و جو گرانه خود را به کار گیرید، جزئیات معمارانه بنا بیش تر به چشم تان می آید.

در واقع می توان گفت معماری و سازه ها ما را احاطه کرده اند و عجیب نیست که در شاخه های عکاسی، عکاسی معماری طرفداران بسیاری دارد. اما با وجود این تنوع و حجم بالای سوژه ها، هنوز عکاسی معماری چندان آسان به نظر نمی رسد. 

اگر اهل دوربین به دست گرفتن باشید و هر از چند گاهی دلتان خواسته برخی از موضوع های چشمنواز خود را به ثبت برسانید، شاید با این معضل کلافه کننده رو به رو شده باشید که نتیجه عکاسی شما چیزی بیش از یک ثبت ساده و تکراری نبوده؛ ثبتی که با عکس هنری، دنیا دنیا فاصله دارد و شما را کمی دلسرد کرده است.

در این مقاله به شما کمک خواهیم کرد که با اصول عکاسی معماری آشنا شوید و روش هایی به شما پیشنهاد می کنیم تا خلاقیت شما را قلقلک دهد و نمونه ای باشد بر ارائه عکس های جدید تر. این روش ها و این نوع عکاسی، در سفرها و بازدید از بناهای تاریخی بسیار به کمک شما می آید.

پیشنهاد ویژه کارناوالی ما را در انتها از دست ندهید!

همراه کارناوال دوربین به دست بگیرید و عکاسی را حرفه ای تر تجربه کنید.

آشنایی با عکاسی معماری

عکاسی معماری، شاخه ای از رشته عکاسی است که در آن سازه ها و بناها به نحو دلپذیری به نمایش گذاشته می شوند و فعالیت در این شاخه امکانات و تکنیک های خاص خود را می طلبد.

در عکاسی معماری به طور کلی از لنزهایی چون لنزهای واید (زاویه باز)، فیش آی (چشم ماهی)، تله فوتو و تیلت شیفت استفاده می کنند. کارکرد هر یک از این لنزها در ادامه و بخش های مرتبط توضیح داده شده است. 

عکاسی از ساختمان های قدیمی

به هنگام عکاسی از ساختمان های تاریخی و قدیمی، یک ترکیب ساده و مستقیم، بهترین بازتاب را دارد و زیبایی طبیعی و شکوه بنا را به خوبی به رخ می کشد. همین طور خوب است که در حین عکاسی از این مکان ها، فضای اطراف را هم در ترکیب بندی خود راه دهید. این گونه به بنای قدیمی روح بیش تری بخشیده و از وجه «کهنگی» آن می کاهید. 

البته که چگونگی ترکیب بندی، بسته به هدف شما و تأکید شما بر چگونگی انتقال پیام، متفاوت است. پس وجه های مختلف را در نظر بگیرید و بهترین ترکیب بندی را انتخاب کنید. اگر فضای اطراف سازه مورد نظر شما، بخش مکملی از ساختمان است، پس، از ترکیبی عریض و واید استفاده کنید و اگر دلتان می خواهد تمام تأکید بر روی سازه باشد، پس ترکیبی بسته تر جوابگوی شما خواهد بود.

به طور مثال اگر قرار است از ساختمانی قدیمی در میانه انبوهی از بناهای جدید عکس بگیرید و قصد شما تأکید بر تنها جدا افتادگی بنای قدیمی و کهنگی آن است، لازم است قدری از فضای اطراف را در ترکیب خود راه بدهید. اما اگر فقط قصد دارید بر زیباییِ معماری کهن سازه اشاره کنید، کافیست ترکیبی بسته را برگزینید و نگاه مخاطب را تنها به خود ساختمان دعوت کنید.

سوژه : ساختمان های مدرن

برای عکاسی از بناهای جدید و مدرن، دو گزینه پیش رو دارید: یا به عکاسی از جزئیات بنا رو آورید و بخش های خاصش را در یک ترکیب منحصر به فرد جدا کنید و عکسی آبستره بگیرید.

یا در حرکتی جدید تر، از لنزهای واید استفاده کنید، کمی از سازه فاصله بگیرید و کل آن را در یک شات خود بگنجانید. 

نورپردازی در عکاسی معماری

نور، این یار قدیمی و اصلی عکاسی، در این جا هم اثر پر رنگی دارد. 

نسبت به زاویه تابش نور حساس باشید، چرا که بر میزان سایه ها، انعکاس، دیده شدن بافت و البته تضاد رنگ ها ( کنتراست ) تأثیر دارد. 

اغلب اوقات این تابش نور مایل و زاویه دار است که ما را در خلق عکس معمارانه ی جذابی یاری می کند. در عین آن که نور مناسبی به سازه می تابد، تابش ملایم، سایه هایی کم رنگ، کشدار و دوست داشتنی ایجاد می کند. این سایه ها خود، جزئیات بنا را دو چندان در معرض دید می گذارند و شکلی سه بعدی به بناها می بخشند.

+ برای آن که از زاویه مایل نور خورشید بهره ببرید ساعات نخستین و پایانی روز وقت مناسبی برای عکاسی خواهد بود. 

در اواسط روز که خورشید با زاویه مستقیم تری به زمین می تابد، یکی از بدترین اوقات برای عکاسی را پیش روی خود دارید. چرا که سایه ها حداقل هستند و ساختمان به گونه ای صاف و بدون بُعد به نظر می رسد. اما اگر به هر دلیلی مجبورید در این زمان به عکاسی بپردازید، از شیوه اچ دی آر بهره بگیرید. به این گونه که با سه نورسنجی متفاوت بر روی نواحی روشن، تیره و متوسط عکس خود را ثبت کنید. در نهایت نیز سه عکس را در نرم افزارهای ویرایش عکس ترکیب کنید.

اغلب نور از پشت برای عکاسی معماری گزینه خوبی نیست، چرا که سطح ساختمان را تیره و یک دست می کند. بهترین راه برای کنار آمدن و عکاسی در چنین شرایطی این است که در ترکیب بندی خود آسمان را راه ندهید و تنها ساختمان در دریچه دوربین شما دیده شود، سپس از عکاسی با نوردهی طولانی استفاده کنید. برای آشنایی بیشتر با این تکنیک مطلب زیر را بخوانید:

 عکاسی با نوردهی طولانی

البته اگر بخواهید آسمان را در عکس خود داشته باشید، حالت دیگر این است که تا شب صبر کنید و عکسی با نوردهی طلانی ثبت کنید.

یک راه دیگر نیز استفاده از روش ضد نور است. در این روش، نورسنجی را بر روی آسمان انجام داده و در نتیجه ساختمان مشکی و بدون هیچ گونه جزئیاتی به ثبت می رسد. 

استفاده از لنزهای واید و فیش آی

لنزهای واید و فیش آی (زاویه باز و چشم ماهی) محدوده زیادی را در ترکیب بندی جای می دهند و مناسب ترین لنزها برای عکاسی معماری محسوب می شوند. چرا که بسیاری از ساختمان ها و بناها اندازه بزرگی دارند و بدون لنزهای واید عکاسی از آن ها دشوار می شود.

اگر لنز واید ندارید و یا ساختمان شما بزرگ تر از آن است که در لنز 10-24 میلی متری شما بگنجد، می توانید از عکس های پانوراما استفاده کنید. 

برای آشنایی با روش ها و تکنیک های عکس پانوراما بخوانید: آموزش عکاسی پانوراما | تخصصی اما ساده

عکاسی در فضاهای داخلی

شاید دقت نکرده باشید، اما عکاسی معماری شامل فضای درونی ساختمان ها نیز شده و تنها به ثبت شکل و شمایل بیرونی آن ها محدود نمی شود.

برای عکاسی در داخل ساختمان ها، اغلب با نورهای مصنوعی طرف هستید، پس به تنظیم نور سفید یا وایت بالانس (WB) توجه کنید.

چندان فرقی ندارد که بخواهید از نورهای مصنوعی استفاده کنید یا خیر، در هر حال نور موجود در ساختمان ها، خصوصا بناهای قدیمی بسیار کم است. در نتیجه سه پایه خود را همراه داشته باشید و از عکس هایی با نوردهی بالا بهره بگیرید. 

استفاده از فیلترهای کاهنده نور یا (ND) نیز برای جلوگیری از سوختن عکس نکته مثبتی است. 

همچنین می توانید از فلش هم برای تأمین کمبود نور استفاده کرد که گاه البته نتیجه چندان خوشایندی ندارد و باعث از دست رفتن جزئیات می شود.

عکاسی معماری در شب

سازه ای را تصور کنید که با حجمی از تاریکی احاطه شده و در زیر روشنایی نورافکن ها خودنمایی می کند. 

می بینید؟ حتی کسل کننده ترین معماری ها هم در شب به گونه ای جالب و زنده به نظر می رسند. 

شاید جالب باشد بدانید که بسیاری از سازه های جدید در مراکز شهرها، با تصور نمای آن ها در شب طراحی شده اند. 

در شب هنگام، سازه ها با ستون های رنگارنگ و جذابی از نور مورد توجه قرار می گیرند و سایه های متفاوت بر روی بدنه ساختمان ایجاد می کنند.

یادتان باشد که برای عکاسی در شب حتما از سه پایه و نوردهی طولانی استفاده کنید، دریچه دیافراگم را در بازترین حالت ممکن (f/2.8 تا f/4) قرار داده و حساسیت به نور (ایزو) را در پایین ترین حد خودش بگذارید.

عکاسی از ساختمان های بلند

بیش تر ساختمان های امروزی به قدری بلند بوده که برای عکاسی از آن ها شاید دردسر داشته باشید. در یک راهکار می توانید بسیار به ساختمان نزدیک شوید و درست در کنار پایه آن سر خود را بالا گرفته و با پرسپکتیوی متفاوت سازه را ثبت کنید. یا اگر می خواهید آن را کامل داشته باشید، از آن فاصله گرفته و با استفاده از خاصیت قیاس و قرار دادن درخت ها و آدما و در کادر، بلندی آن را به تصویر بکشید.

+ خوب است بدانید که استفاده از دیافراگم های گشوده برای ثبتی با کیفیت و شارپ و استفاده از دیافراگم های بسته برای ثبت جزئیات بیش تر کاربرد دارد.

یکی دیگر از لنزهایی که در عکاسی معماری و خصوصا عکاسی از ساختمان ها و سازه های بلند کاربرد دارد، لنزهای تیلت شیفت هستند. یکی از کاربرد این لنزها تغییر زاویه ثبت عکس است. یعنی به طور مثال اگر شما در پای ساختمان بلند ایستاده اید و نمی توانید برای ثبت عکس به عقب بروید، آن را به گونه ای نشان می دهند که گویی عکس را از فاصله ای دورتر ثبت کرده اید. البته باید بگویم که هزینه این لنزها بسیار زیاد است و البته وقتی می توان این کار را در نرم افزارهای ادیت مانند فتوشاپ انجام داد، خرید این لنز کمی دور از ذهن به نظر می رسد.

ریزبین باشید

تقریبا تمام سازه ها و بناها جزئیات ریز و جذاب بسیاری دارند که ثبت آن ها، عکسی منحصر به فرد می آفریند. از تزئینات پنجره ها بگیرید تا گچ بری ها و نقاشی های دیواری و ...  

عکاسی معماری در هر آب و هوایی

بر خلاف دیگر شاخه های عکاسی مانند عکاسی از طبیعت و آبشار و یا عکاسی پرتره و چهره، عکاسی معماری شما را در محدودیت آب و هوا قرار نمی دهد و هر شرایطی، آفتابی یا بارانی، می تواند موقعیتی بالقوه برای خلق عکسی بی نظیر باشد. 

مسجدی قدیمی که در میان آسمان صاف و آبی و زیر انوار طلایی خورشید جلوه گری می کند و یا ساختمانی بلند قامت و کشیده که در حجم طوفان زده ابرها همچنان ایستاده و بر شکوه خود پافشاری می کند.

این شمایید که می توانید از موقعیت های مختلف، عکس هایی خاص پدید آورید. برای این کار کافی است ساختمانی را در نظر بگیرید و روزهای مختلف، آب و هوایی متفاوت و همچنین زوایای نوری مختلفی را برای عکاسی از آن مد نظر قرار دهید. 

استفاده از انعکاس 

انعکاس ها بُعد و جذابیت جدیدی به عکس های معماری می افزایند و علاوه بر این، اعوجاج ایجاد شده در عکس ساختمان ها را از نگاه پهان می کنند. اعوجاج نوعی ناهمگونی در تصویر است که می تواند به طور مثال خطوط صاف را محدب، مقعر یا مایل نشان دهد و به سبب لنز شما می باشد. 

خوشبختانه در فضاهای شهری، پیدا کردن سطحی برای ایجاد انعکاس آسان است. شیشه ها، استخرها، حوض ها، پنجره ها، آبنماها، خیابان های خیس و ... از این موارد است. 

کمی تحقیق پیش از عکاسی معجزه می کند

پیش از آن که به سراغ سازه مورد نظر خود بروید، کمی درباره طراحی و معماری آن بنا تحقیق کنید. به زودی درخواهید یافت که کمی اطلاعات چگونه برای عکاسی شما الهام بخش خواهد بود. اگر به سراغ بنایی تاریخی رفته اید، می توانید برای دریافت اطلاعات از راهنمای آن جا توضیحاتی را بخواهید. در نتیجه از ویژگی های خاص ساختمان و جزئیاتی آگاه خواهید شد که احتمالا از دید بسیاری پنهان می ماند. 

استفاده از لنز تله و کاهش اعوجاج

اگر از فاصله بسیار کمی بخواهید از ساختمان ها عکاسی کنید، قدری اعوجاج و به هم ریختگی در تصویر وجود خواهد داشت. گرچه گاهی این خود می تواند جذابیتی بصری به عکس بیافزاید، ولی اغلب اوقات دلمان می خواهد عکسی فاقد هر گونه اعوجاج داشته باشیم.

با لنزهای تله می توانید عکس هایی با عوجاج کم تر ثبت کنید. همچنین مزایای دیگری مانند ایجاد عکسی آبستره، از بین بردن پرسپکتیو و بیش تر نشان دادن خطوط موازی سازه ها از آن جمله است.

عکاسی معماری وسیع تر از آن چه که گمان می کنید

ممکن است در حین عکاسی معماری درگیر این فکر شوید که این شاخه از عکاسی تنها به ساختمان ها مربوط می شود. اما لازم است یادآوری کنم، عکاسی معماری مربوط به ثبت و عکاسی از انواع سازه ها، مانند پل ها، آسیاب بادی، یادبودها و حتی ستون های برق می شود. 

پس خودتان، فکرتان و فانتزی های عکاسانه خود را محدود نکنید و آن وقت می بینید که عکس های شما به مرور متفاوت و متمایز خواهند شد.

پیشنهاد ویژه کارناوالی

یکی از خلاقیت هایی که برای یک ثبت خاص و معمارانه می توان به سراغش رفت: عکس های پانورامای معماری است.

شاید با خود بگویید این را که قبل تر گفتی و چیز جدید تری بگو! اما دست نگه دارید.

چندی پیش در بخش عکاسی در سفر با یکی از عکاسان جوان و خوش نام ایرانی به نام آقای محمدرضا گنجی دومیری آشنا شدیم. یکی از مجموعه عکاسی های خاص ایشان: تصاویر ۳۶۰ درجه از ایران | لمس زیبایی ها در سیاره ای کوچک بود.

این عکس های خارق العاده، در واقع مجموعه ای از تصاویری 360 درجه از مکان های دیدنی ایران بودند که اغلب در ساختمان ها و فضاهایی تاریخی ثبت شده اند. 

 در اینجا می خواهیم با هم روش آقای دومیری را فرا بگیریم : 

لازم است یک لنز فیش آی داشته باشید، سه پایه را فراموش نکنید و حالا فضای مورد نظر خود را برگزینید. دوربین را روی سه پایه متصل کرده و از محکم بودنش مطمئن شوید. حالا یک نقطه ثابت را برای خود انتخاب کنید. فقط توجه داشته باشید که اگر درون ساختمان هستید به نقطه مرکزی بنا بروید.

حالا تنها کاری که باید بکنید این است که پانورامایی 360 درجه بگیرید. این یعنی همان طور که در جای خود ایستاده اید اولین عکس را بگیرید، بعد کمی به راست یا چپ بچرخید و عکسی دیگر بگیرید، به گونه ای که با عکس قبلی فضایی مشترک داشته باشد. برای عکس سوم کمی بیش تر بچرخید و همین روند را تا باز گشتن به جای اول ادامه دهید. پس از تمام شدن عکاسی باقی فرآیند در ویرایش و نرم افزارهای ویرایش انجام می شود. حالا تنها باید عکس ها را به هم متصل کنید و عکس 360 درجه و یا سیاره کوچک شما آماده است.

برای اطلاع بیش تر از اصول عکاسی پانوراما به اینجا مراجعه کنید. 

سخن آخر

تا به حال تجربه ای از عکاسی معماری داشته اید؟ 

راهکارها و تجربه شما از عکاسی معماری به چه شکل است؟

این راهکارها و نکات از نظر شما چگونه بود؟

اگر تا به حال با این روش ها آشنایی نداشتید، کارناوال منتظر شماست تا آن ها را به کار بگیرید و عکس های خود را به ما نیز نشان دهید.

برای آشنایی با دیگر مطالب آموزش عکاسی در زیر بخوانید:

آموزش اصول اولیه عکاسی

تکنیک عکاسی استار تریل | آموزش تخصصی ثبت رد ستارگان

راهکارهایی برای عکاسی خلاقانه با موبایل

رایج‌ترین اشتباهات عکاسی در سفر

آموزش عکاسی زیر آب با موبایل