دریاچه زریوار مریوان | از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران

امروز در کاناوال می خواهیم سری به یکی از مشهورترین جاذبه های طبیعی استان کردستان بزنیم. مقصد سفرمان دریاچه زریوار مریوان است؛ یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران که سفر به کردستان بدون تجربه گشت و گذار در اطراف آن معنایی ندارد. همراه ما باشید تا با دیدنی های مختلف دریاچه و تفریحاتی که در آن می توان انجام داد آشنا شویم، از افسانه دریاچه زریوار برای تان بگوییم و تعدادی از زیباترین عکس های زریوار را با هم به تماشا بنشینیم.

چرا دریاچه زریوار؟

• معروفترین جاذبه طبیعی استان کردستان است. 
• یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران محسوب می شود. 
• می توان در سفر به اینجا از طعم یکی از بهترین ماهی های کبابی ایران لذت برد.
• با سفر به زریوار می توانید از تفریحات جذابی مانند قایقرانی، پاراگلایدر سواری و ماهیگیری لذت ببرید.

معرفی دریاچه زریوار مریوان | از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران 

دریاچه زریوار یا آن گونه که محلی ها آن را می شناسند تالاب آب شیرین زریبار، در استان زیبای کردستان و در فاصله 3 کیلومتری غرب شهرستان مریوان قرار گرفته است. دریاچه ای که یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین ایران به شمار می آید و از معروفترین و زیباترین جاذبه های طبیعی غرب کشور محسوب می شود. ارتفاع دریاچه از سطح دریا 1285 متر است و دور تا دور آن با کوه هایی زیبا از درختان و مراتع احاطه شده است که جلوه ای منحصر به فرد به این دریاچه می دهند. طول این دریاچه 5 و عرض آن 1.6 کیلومتر و عمق آن به طور متوسط در حدود 3 متر (بین 2 تا 5.5 متر) است و همین موضوع باعث شده تا بتوان به راحتی بر روی آن قایقرانی کرد.

آب دریاچه زریوار از چشمه های جوشانی که در کف آن قرار دارد و همچنین از آب باران و برف، تامین می شود. این تالاب به دلیل شرایط مناسبی که دارد پذیرای گیاهان و حیوانات مختلفی ست و فعالیت های پرنده نگری و ماهیگیری در آن رونق دارد. تالاب زریبار یکی از منحصر به فردترین دریاچه های آب شیرین جهان به شمار می رود و شرایط کلی یک تالاب بین المللی را دارد.

این دریاچه در تاریخ بیستم بهمن 1389 با شماره 102 در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است. همچنین این تالاب از سال 1388 به عنوان پناهگاه حیات وحش تحت نظر سازمان محیط زیست قرار دارد.

تفریحات دریاچه زریوار

دریاچه زریوار در میان کوه ها و دشت های سرسبزی که پیرامون آن را گرفته اند به مانند نگینی فیروزه ای می درخشد و یکی از جذابترین و بهترین مکان ها برای گشت و گذار و تفریح به شمار می رود. 

1- قایقرانی 

یکی از تفریح های محبوب در دریاچه زریوار قایقرانی است؛ هم قایق های موتوری و هم قایق های پدالی این امکان را فراهم کرده اند که بتوانید داخل دریاچه بروید و از فضای فرح‌بخش و سکوت و آرامش آن لذت ببرید. فضای مناسب محیط آبی تالاب زریبار باعث شده است تا تیم های ملی قایقرانی در رشته های مختلف برای آماده سازی به اینجا بیایند و تمرینات شان برای حضور در مسابقه های بین المللی را در این دریاچه دنبال کنند. 

2- ماهیگیری

بستر مناسب دریاچه زریوار و وجود گونه های مختلف ماهی در این پهنه آبی، باعث شده تا ماهیگیری در اینجا به یکی از تفریح های جذاب تبدیل شود. بسیاری از صبح زود برای صید ماهی راهی تالاب می شوند تا بتوانند شانس شان را امتحان کنند و دست پر به خانه بازگردند. محیط خوب دریاچه زریوار برای ماهیگیری باعث شد تا این مکان میزبان نخستین جشنواره بین المللی گردشگری ورزشی و ماهیگیری در اردیبهشت ماه امسال (1397) با حضور شرکت کنندگان 9 کشور خارجی باشد. 

3- عکاسی

فضای سرسبز اطراف دریاچه، قرارگیری آن در میان کوه ها و دشت ها، محصور بودنش در میان نیزارها و گستره آبی آن منظره ای تماشایی را خلق کرده است. اگر ذره ای خلاقیت به خرج دهید و صبور باشید می توانید عکس ها و تصاویر زیبایی از سفر به زریوار ثبت کنید. 

5- پاراگلایدر سواری

اگر اهل خطر کردن و هیجان هستید دریاچه زریوار مکان مناسبی برای شماست. اینجا می توانید در سایت پروازی کنار دریاچه سوار بر گلایدر بر فراز منطقه به پرواز دربیایید و از چشم انداز زیر پای تان لذت ببرید. البته هر چند سال یک بار هم جشنواره های پرواز با پاراگلایدر در دریاچه زریوار برگزار می شود که اگر مهارت و جسارت کافی داشته باشید می توانید در آن شرکت کنید و از رقابت با دیگر حرفه ای ها لذت ببرید.

شرایط و هزینه:

از آنجایی که اداره این خدمت تفریحی برعهده بخش خصوصی ست، هزینه ها و شرایط برگزاری آن نیز توسط خود آن بخش تعیین می شود. به همین دلیل امکان اعلام هزینه، شرایط و مدت زمان استفاده وجود ندارد.

6- برگزاری جشنواره های مختلف محلی و فرهنگی

دریاچه زریوار یکی از محل های گردهمایی مردم مریوان برای برگزاری مراسم مختلف محلی و جنگ های شادی ست. اگر از دوست داران فرهنگ مردم کردستان هستید، گوش به زنگ برگزاری مراسم در اینجا باشید چرا که می توانید با شرکت در این جشنواره ها از تماشای رقص زیبای کردی و لباس های رنگارنگ شان در کنار موسیقی شاد و جذاب محلی لذت ببرید.    

شکم گردی اطراف دریاچه زریوار

معروفترین و محبوب ترین خوردنی که کنار دریاچه می توانید تجربه کنید، ماهی های کبابی آن است؛ ماهی های کبابی که به گفته بیشتر افرادی که از دریاچه دیدن کرده و طعم آن را چشیده اند بهترین ماهی کبابی تمام ایران است. اطراف زریوار دکه های کوچک و بزرگی وجود دارد که با ماهی تازه از دریاچه صید شده منتظرتان هستند تا یکی از خوش طعم ترین ماهی های کبابی را برای تان آماده کنند. البته اگر طعم نمکی و معمول ماهی را دوست ندارید می توانید از آنها درخواست کنید که ماهی را به طعم های مختلف دیگری برای تان بپزند. این ماهی های کبابی همراه با مخلفات مختلف سرو می شوند و با طعم جذاب شان یکی از بهترین تجربه های شکم گردی تان را رقم می زنند.

علاوه بر اینها در برخی مواقع در کنار دریاچه، غرفه های کوچکی به چشم می خورد که خوراکی های بومی مانند آش و نان محلی به فروش می رسانند؛ می توانید دل به دریا بزنید، عادت غذایی همیشگی تان را کنار بگذارید و با تجربه غذاهای بومی یک شهر و فرهنگ دیگر، تجربه جدیدی به دست بیاورید. اگر هم در گشت و گذارتان در این حوالی هوس خوراکی سبکی کردید نگران نشوید، می توانید از بوفه ها و دکه های کوچک خوردنی هایی مثل یک فست فود سبک یا بستنی تهیه و نوش جان کنید.

اقامت 

اطراف دریاچه زریوار و مشرف به آن چندین هتل با امکانات و خدمات مختلف به چشم می خورد که می توانید برای اقامت در نزدیکی زریوار روی آنها حساب باز کنید. برای تعطیلات عید و نوروز هم می توانید از ستاد اسکان مهمانان کمک بگیرید. 

امکانات 

از جمله امکانات اطراف دریاچه می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• نمایشگاه های فصلی صنایع دستی و بوفه
• پارکینگ
• سرویس بهداشتی
• مسجد
• ستاد های اسکان مهمانان در تعطیلات عید و تابستان
• آلاچیق و نیمکت
• شهربازی کودکان و پارک جنگلی
• دکه های ماهی کبابی
• بوفه تنقلات و دکه فروش مواد غذایی
• رستوران در فاصله 2 و 3 کیلومتری 

بهترین فصل سفر 

بهار و تابستان: هوای منطقه در بهار و تابستان خنک و معتدل است و میانگین دمای هوای آن در گرمترین روزها از 24.5 درجه بیشتر نمی شود. این دو فصل بهترین زمان برای گردش در دریاچه به شمار می رود. 

پاییز و زمستان: پاییز و زمستان مریوان و زریوار هوایی سرد و خشک دارد و در برخی مواقع سطح دریاچه به دلیل سرمای شدید هوا یخ می زند. 

ویژگی های دریاچه زریوار 

تا به اینجا در مورد این تالاب تماشایی اطلاعاتی به دست آوردیم و با تفریحات مختلفی که در اینجا می توان تجربه کرد آشنا شدیم؛ حالا در مروری کوتاه می خواهیم با تعدادی از ویژگی های مهم دریاچه زریوار بیشتر آشنا شویم. 

1- موقعیت جغرافیایی

دریاچه زریوار که در میانه یک دره طولی نسبتا وسیعی قرار دارد از شرق و غرب به رشته کوه هایی پوشیده از جنگل های بلوط و مازو می رسد و از شمال و جنوب نیز به دشت های سرسبز بیلو و مریوان دسترسی دارد.

2- پوشش گیاهی

گیاهان شناوری مانند سراتوفیلیوم و سریوفیلیوم و گیاهان حاشیه ای نظیر نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی با گل های سفید، علف هفت بند، پیچک ها، لویی و بزواش، جگن و نعناع پوشش گیاهی دریاچه زریوار را تشکیل می دهند.

3- پوشش جانوری

پوشش جانوری دریاچه زریوار شامل آبزیان، پرندگان و پستاندارن می شود:

آبزیان

حیوانات آبزی که در تالاب زریبار زندگی می کنند به دو دسته گونه های بومی و غیر بومی تقسیم می شوند. 

گونه های بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی

گونه ‌های غیر بومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینه‌ ای، کپور معمولی، کپور سرگنده (بیگ هد) و فیتوفاک، پشه ماهی، میگوی غول پیکر آب شیرین

* در ضمن  یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون نیز در آب های تالاب زریبار شناسایی شده ‌اند. 

پرندگان

از 31 پرنده ای که در دریاچه زریوار زندگی می کنند 14 گونه بومی و مابقی انواع پرنده های مهاجر را شامل می شوند. از جمله این پرنده ها می توان به گونه های اردک سرحنایی و سرسبز، اگرت ها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکایی ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه اشاره کرد. 

پستانداران

سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی (Filis catus) گونه های مختلف پستاندار تالاب هستند. 

خرندگان

از جمله خزندگانی که در تالاب زریبار زندگی می کنند می توان به به مار چلیپر، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار پلنگی از دسته مارهای غیر سمی و گرزه مار و افعی کردستانی از دسته مارهای سمی‌ اشاره کرد. از سوسمارها هم گونه‌هایی از خانواده لاسرتاها، گکوها و آگاماها در این منطقه دیده می‌شوند.

4- جزیره های متحرک دریاچه 

یکی از زیبایی ها و شگفتی های دریاچه جزیره های متحرکی ست که در گوشه و کنار آن به چشم می خورند و منظره جالبی به وجود آورده اند. جزیره هایی که از ریشه های درهم تنیده نی و گیاه های حاشیه ای دریاچه به وجود آمده اند و با جریان باد و آب به میان تالاب کشیده می شوند. برخی مواقع مساحت این جزیره های متحرک به 20 متر نیز می رسد. 

5- ویژگی های آب دریاچه 

آب زریوار در بیشتر اوقات به رنگ سبز مایل به قهوه ای کمرنگ دیده می شود، بوی عادی و طبیعی دارد و از آن هیچ بوی دیگر که نشان دهنده تصاعد گاز باشد به مشام نمی رسد. سطح آب آن در زمستان ها یخ می بندد و منظره ای بسیار زیبا و تماشایی به جود می آورد. 

6- سن دریاچه 

سن سنجی هایی که بر روی نمونه های به دست آمده از دریاچه انجام شده، نشان می دهد که تالاب زریوار بیش از 20 هزار سال پیش (دوره پلیستوسن) در شرایط آب و هوایی سرد ایجاد شده است. 

وجه تسمیه دریاچه زریوار

همان گونه که پیش تر نیز گفتیم دریاچه زریوار در میان محلی ها با نام زریبار نیز  شناخته می شود؛ اما این نام به چه معناست و چرا این گستره آبی به این اسم خوانده می شود؟ در این مورد گفته شده است که نام اصلی زریوار "زیراوبار" بوده و در زبان کردی "آب کف کنار" معنا می دهد. به احتمال زیاد این اسم به دلیل اینکه آب چشمه از چشمه های کناری آن تامین می شده به آن داده شده است. هر چند در معرفی این دریاچه آمده است که آب دریاچه زریوار از چشمه های کف آن تامین می شود. احتمال دیگر در مورد نام زریبار یا زریوار این است که این نام از دو واژه زری به معنای دریاچه (در زبان کردی) و بار یا وار (پشوند تشبیهی) تشکیل شده است و در کل دریاچه وار معنا می دهد. 

افسانه دریاچه زریوار

دریاچه ای به این محبوبیت حتما افسانه ها و رازهایی پیرامون خود دارد. یکی از این افسانه ها در مورد محل قرارگیری دریاچه زریوار و دلیل نام گذاری این دریاچه به این اسم است. در افسانه ها و داستان های مردم محلی گفته شده که در محل فعلی دریاچه، شهری باستانی به نام زریبار وجود داشته است. کتاب "ذکائی یحیی" شرح این افسانه را به نقل از مردم بومی چنین نوشته است: 

 درویشی سوار بر الاغ همراه همسرش از نزدیکی شهر عبور می‌کنند که حاکم ستمگری به نام فیله قوس داشت. درویش همراه همسرش توسط مامورهای حاکم دستگیر و به شهر آورده می‌شوند. اهالی شهر و ماموران آن‌ها را شکنجه و اذیت کرده و زیر ضربات شلاق مجبور به انجام کارهای مشقت‌بار می‌کنند، تا جایی که دم الاغ یعنی تنها سرمایه درویش کنده می‌شود و زن حامله اش نیز فرزندی را که در شکم داشت سقط می‌کند. درویش که دیگر تاب تحمل این همه شکنجه را ندارد، نزد حاکم رفته، اما حاکم او را مورد استهزا قرار می‌دهد و درویش آزرده خاطر می‌شود و دلشکسته بر فراز کوهی در ضلع شرقی شهر می‌رود و در آن جا به خدا پناه می‌برد و آن‌ها را نفرین می‌کند و می‌گوید: “سرم را از سجده بر نمی‌دارم تا شهر را با آب یکسان و این قوم ظالم را نابود نکنی.” و چنین می‌شود و اکنون قبر درویش هم در پای کوه نظاره گر دریاچه فعلی زریوار است.

نکته جالب در مورد این افسانه این است که یکی از کوه های مشرف به دریاچه در شرق هنوز به نام "قله فیله قوس" معروف است، مساله ای که نشان از فراگیری این نوع داستان ها و افسانه ها در زندگی مردم دارد. 

باور دیگر مردم منطقه در مورد دریاچه زریوار این است که عده ای اعتقاد دارند در کف دریاچه گنجی پنهان شده است و اصلا به همین دلیل به آن زریوار می گویند. عده دیگری هم به این باورند که نه تنها گنجی کف دریاچه وجود دارد بلکه اعتقاد دارند شهری وسیع زیر این دریاچه مدفون است.

سخن آخر

امروز به همراه شما به یکی از دریاچه های معروف ایران سری زدیم، در آن گشت و گذار کردیم، از طبیعت زیبای آن لذت بردیم و با افسانه هایی که پیرامون آن است بیشتر آشنا شدیم. 

نظر شما در مورد این تالاب زیبا و تماشایی چیست؟ از دیدگاه شما چگونه می توان از مرگ و خشک شدن آن جلوگیری کرد؟

نظرها و پیشنهادهای خود را با ما و دوستان تان در کارناوال به اشتراک بگذارید. اگر هم تجربه سفر به آن را داشته اید می توانید از طریق لینک زیر عکس ها و سفرنامه های تان را در کارناوال منتشر کنید. 

ورود به صفحه کارناوالی شـــــــــــو