روستای ورکانه همدان | جلوه ای از معماری سنگی اروپا

روستای ورکانه همدان یکی از روستاهای تاریخی ایران است که به خاطر معماری سنگی و ساختار متفاوتش شهرت دارد. در این مطلب سری به این روستا می‌زنیم، جاهای دیدنی ورکانه را به شما معرفی می‌کنیم، در مورد امکانات این روستا و اقامت در ورکانه توضیح می‌دهیم و به شما می‌گوییم ورکانه کجاست و چگونه می‌توانید به بازدید آن بروید.

چرا روستای ورکانه؟

• یکی از روستاهای خاص ایران است که ساختاری کاملا سنگی دارد.
• تصویری از اروپا در دوره رنسانس، را یادآوری می‌کند.
• روستای ورکانه به سبب معماری منحصربه‌فرد و سابقه 400 ساله‌اش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
• مقصدی مناسب و خنک برای سفر در تابستان است.

آشنایی با روستای ورکانه | روستای رنسانسی ایران

ورکانه روستایی در استان همدان است که خانه‌هایی سنگی دارد و به روستای سنگی معروف است. لقب روستای رنسانسی ایران را نیز برای این روستا برگزیده‌اند چرا که خانه‌های این روستا به هنگام تابش نور به رنگ قهوه‌ای سوخته درمی‌آیند و گوشه‌ای از اروپا را در دوره رنسانس به تصویر می‌کشند. 

گفته می‌شود ورکانه بیش از 400 سال قدمت دارد و شکل‌گیری آن از محله‌ای به نام درب مسجد آغاز شده است که قدمتش به اوایل دوره صفویه باز می‌گردد. کوچه‌های سنگفرش، خانه‌های سنگی و باغ‌های سرسبز بهانه‌های خوبی هستند تا بهترین لحظات را در این روستا برای گردشگران رقم بزنند. بد نیست بدانید این روستا یکی از 6 روستای گردشگری همدان است که نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به عنوان یکی از مناطق مهم گردشگری ایران شناخته می‌شود.

ورکانه | روستای چشمه قل قل

این روستای زیبا توجه کارگردانان کشورمان را نیز به خود جلب کرده است. سریال علی البدل به کارگردانی سیروس مقدم در این روستا فیلم‌برداری شد و در این سریال نام چشمه قل قل را برای این روستا استفاده کردند. این سریال نقش زیادی را در شهرت ورکانه داشت و به نوعی این روستا را به مردم شناساند؛ به همین دلیل ورکانه، برای مدتی با نام روستای چشمه قل قل بر سر زبان‌ها افتاد. 

فیلم پرواز مرغابی‌ها کاری از علی شاه حاتمی و فیلم شیر تو شیر، کاری از ابراهیم فروزش نیز از فیلم‌هایی بود که در این روستا فیلم‌برداری شد.

البته لازم به ذکر است که تمامی صحنه‌های به نمایش درآمده در این فیلم ها و سریال وجود خارجی ندارند و برخی از آنها با استفاده از حقه‌های سینمایی به وجود آمده‌اند.

دیدنی های روستای ورکانه

معماری و ساختار جذاب روستا

آنچه که بیش از همه در روستای ورکانه به چشم می‌آیند کاربرد سنگ در ساخت آن است. کوچه‌های سنگفرش این روستا با خانه‌های سنگی احاطه شده‌اند و یکی از زیباترین مناظر روستایی را پیش چشم شما قرار می‌دهند. در هر لحظه از روز با نور متفاوت خورشید تصویری تازه در ورکانه خلق می‌شود و نمایشی تازه را به شما نشان می‌دهد.

جاذبه های تاریخی ورکانه

• اصطبل پرورش اسب: در 2 کیلومتری روستا اصطبلی وجود دارد که در سال‌های پیش از انقلاب به عنوان مرکزی برای پرورش اسب دربار فعالیت می‌کرد و امروزه یکی از دیدنی‌های روستا به شمار می‌آید. گفته می‌شود این بنا ساخته یکی از حکام همدان به نام امیر تومان است. اصطبل، یک حیاط مرکزی دارد که در دو طرف آن فضای نگهداری اسب دیده می‌شود و دو ضلع دیگر، ‌ورودی و انبار علوفه بوده است. 
• قلعه مهری خانم: این بنا قلعه‌ای اربابی ست که متعلق به مهری خانم، ارباب روستا بوده و در فاصله 100 متری در ضلع جنوبی روستا قرار دارد. ساختمان بنا دارای پلان چلیپایی بوده و با زیربنای 330 مترمربع در دو طبقه احداث شده است.
• گورستان ورکانه: گورستان ساده‌‌ای در روستا وجود دارد که هیچ سنگ قبری در آن نیست و به همین دلیل، متمایز از دیگر گورستان‌ها جلوه می‌کند.

جاذبه های مذهبی ورکانه

• ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی: در روستای ورکانه تنها یک مسجد وجود دارد که نوساز است و در ضلع جنوبی روستا قرار دارد. این مسجد نمای بیرونی و داخلی ساده‌ای دارد و تنها کاشی‌کاری‌هایی در اطراف محراب کوچک آن دیده می‌شود.
• آرامگاه امامزاده غیب: یکی از مکان‌های مقدس در ورکانه آرامگاه امامزاده غیب است که در محله‌ای به نام درب مسجد قرار دارد. مردم اهمیت زیادی برای این آرامگاه قائلند و روزهای پنج‌شنبه و جمعه محوطه آن بسیار شلوغ می‌شود.

طبیعت روستای ورکانه

به سبب جریان رودخانه‌های فصلی سیمین و ورکانه، جریان دائمی آب در قنات روستا و وجود چشمه‌سارهای متعدد، طبیعتی چشم‌نواز در جای جای این روستا به چشم می‌خورد. رودخانه‌‌های فصلی از یخچال‌های طبیعی در ارتفاعات سرچشمه می‌گیرند و بعد از سیراب‌کردن اراضی سیمین ورکانه به رودخانه فصلی ارزانفود یا دارستان می‌پیوندد. اراضی سرسبز طبیعی در اطراف روستا و درختان باغات، چهره ویژه‌ای به روستا بخشیده و مکانی پر طراوت را ایجاد کرده‌اند. کوه‌های اطراف روستا و دره‌های زیبا به نام های یورد صفرخان، دره‌‌خان، تخته‌سنگ، جن‌ دره و سوبلاغ با مناظر زیبای‌شان چشم همه را به خود خیره می‌کنند.

کوچ عشایر

روستای ورکانه در مسیر کوچ طوایف قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی قرار گرفته است و هر سال از اواسط آبان ماه، میزبان کوچ بهاره آنها می‌شود. این طوایف بر اساس سنتی دیرین به دنبال مراتع تازه، راهی کوه‌ها و دره‌های بسیاری می‌شوند و در آنها اتراق می‌کنند تا پس از پایان فصل اعتدال، به قشلاق بازگردند. کوچ این طوایف در مسیر زیبای ییلاق و قشلاق یکی از زیباترین مناظری است که می‌توانید در پیرامون روستای ورکانه به تماشای آن بنشینید.

تفریحات روستای ورکانه

• اسب سواری: در محل اصطبل قدیمی روستا، خدمات اسب سواری توسط مردم محلی ارائه می‌شود.
• کوه‌نوردی: در اطراف روستا کوه‌هایی وجود دارند که با داشتن تجربه کوه‌نوردی و با استفاده از راهنمایی‌های مردم محلی می توانید از آنها بالا بروید. 
• پیک نیک: طبیعت اطراف روستا می‌تواند مکانی مناسب برای پیک‌نیک باشد.
• عکاسی: برای ثبت تصاویر بهتر، مقالات صفحه آموزش عکاسی را بخوانید.
• اقامت و کمپینگ: اقامتگاه بوم‌گردی روستا تجربه اقامتی به‌یادماندنی را برای‌تان رقم می‌زند. کمپینگ در طبیعت اطراف روستا به ویژه در تابستان‌ها هم بسیار مورد توجه است. 

امکانات روستای ورکانه

• اقامتگاه بوم‌گردی
• سفره خانه
• مسجد
• فروشگاه سوغات
• فروشگاه مواد خوراکی

بهترین فصل سفر به روستای ورکانه

به دلیل قرارگیری روستای ورکانه در دامنه جنوبی زاگرس مرکزی، آب و هوایی کوهستانی بر این روستا حاکم است که حکایت از سرمای سخت زمستانی دارد. بهترین زمان برای سفر به ورکانه اواسط بهار تا اواخر تابستان است چرا که آب و هوای معتدلی بر منطقه حاکم می‌شود.

بهار و تابستان: با گرم شدن هوا، ورکانه آب و هوای معتدلی پیدا می‌کند و سرسبزی باغ ها چهره این روستا را زیباتر جلوه می‌دهند.

پاییز و زمستان: در فصول سرد، سرمای سختی به ورکانه می‌آید اما علاقه‌مندان به طبیعت برای دیدن هزار رنگ پاییز و برف زیبای زمستانی باز هم، ورکانه را به عنوان مقصد سفر انتخاب می‌کنند.

معماری روستای ورکانه

روستای ورکانه از سنگ، سنگ لاشه (سنگ تراشيده و چکش خورده)، سنگ مالون (سنگ های مربع یا مستطیل)، خشت و آجر و انواع مصالح متعارف ساختمانی ساخته شده است. فراوانی سنگ در روستا، سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و کمبود آجر و خشت از دلایل استفاده از سنگ در ساخت و ساز روستا هستند. 

ویژگی‌های خانه‌ها در ورکانه

• بیشترین سنگ مورد استفاده، سنگ‌های لاشه هستند که توسط ملات گِل، روی هم قرار گرفته‌اند. 
• خانه‌های قدیمی ورکانه دیوارهای قطوری دارند تا از سرما در امان بمانند و پهنای دیوارهای سنگی روستا در طبقه همکف به یک متر هم می‌رسد. 
• خانه‌ها رو به جنوب ساخته شده‌اند تا بیشترین استفاده را از نور آفتاب ببرند و از گرما و نور آن استفاده کنند.
• پنجره‌های کوچک و مشبک چوبی، جلوه‌ای خاص به خانه‌های روستا داده‌اند.

مردم روستای ورکانه

مانند دیگر روستاهای استان همدان، در روستای ورکانه نیز، ریش‌سفیدان از جایگاه خاصی در میان مردم برخوردارند و در گذشته نظام تصمیم‌ گیری و قدرت، از شیوه ارباب رعیتی پیروی می‌کرده است. از خان‌های قدیمی این روستا می‌توان به مجید خان اشاره کرد که همسر مهری لیلی قراگوزلو، اولین پرورش‌دهنده اسب اصیل ایرانی بوده است.

بیشتر مردم روستا به زبان لری با لهجه ساده و روان، تکلم می‌کنند. ترانه‌‏هایی با اشعار باباطاهر عریان و بایاتی‏های آذری با موسیقی عاشیقی، رایج‌ترین موسیقی و آواز در میان مردم ورکانه است که زینت‌بخش مراسم شادی و عروسی‏‌های آنها می‌شود. به علاوه، نوعی موسیقی محلی به نام سربازی و سه پا نیز در این روستا رواج دارد.

ورکانه، زادگاه نابغه علمی جهان

این روستا با طبیعت و خانه‌های قدیمی‌اش زادگاه پروفسور توفیق موسیوند، مخترع نخستین قلب مصنوعی در جهان نیز هست.

ورکانه به چه معناست؟

وَرکانه از دو بخش «وَر» به معنی کنار و «کانه» به معنی چشمه تشکیل شده است و به معنی قرار گرفتن در کنار آب و چشمه به کار می‌رود.

از سوی دیگر برخی علت این نامگذاری را، وجود معادن سنگ فراوان در پیرامون روستا بیان می‌کنند و نام ورکانه را معادل محلی که در نزدیکی معدن یا ورکان است، در نظر می‌گیرند.

خوشمزه‌ها و غذاهای ورکانه

آبگوشت، انواع کباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه غذاهای خوشمزه‌ای هستند که در این روستا انتظار شما را می‌کشند.

سوغات ورکانه

محصولات باغ‌های ورکانه شامل گردو، زردآلو، انگور و سیب، بهترین سوغاتی‌های این روستا هستند.

سخن آخر

به یکی دیگر از روستاهای زیبای ایران رفتیم. شما تا به حال به این روستا سفر داشته‌اید؟

چه روستای متفاوت دیگری را در کشورمان می‌شناسید؟

به نظر شما آیا به خوبی از روستای ورکانه رسیدگی می‌شود؟

دیدگاه‌های خود را با ما در میان بگذارید.

منتظر شما عزیزان هستیم...