موزه ارومیه | میزبان دومین گنجینه تاریخی ایران

کوله بار سفرمان را جمع می کنیم و راهی استان آذربایجان غربی و مرکز این استان می شویم. می خواهیم به سراغ یکی از مشهورترین دیدنی های ارومیه برویم و از موزه ارومیه دیدن کنیم. موزه ای که یکی از برترین گنجینه های تاریخی و باستان شناسی ایران را در خود جای داده است و اهمیت فوق العاده ای دارد. در این سفر همراه کارناوال باشید تا بدانیم آدرس موزه ارومیه چیست، چه آثاری را می توانیم در آن ببینیم و اصلا چرا باید از موزه ارومیه آذربایجان غربی دیدن کنیم. با ما بمانید تا همه چیز را در مورد اینجا بدانیم...

چرا موزه ارومیه؟

• با بیش از 26 هزار شی تاریخی و باستانی یکی از غنی ترین موزه های ایران است. 
• در این موزه می توانید آثار دوره های مختلف ایران از 7000 سال قبل از میلاد تا دوره قاجار دیدن کنید.
• بخشی از این موزه به آثار مردم شناسی شهر ارومیه و استان آذربایجان غربی اختصاص داده شده است؛ با بازدید از این قسمت می توانید شناخت خوبی از سبک زندگی مردم این گوشه ایران به دست بیاورید. 

آشنایی با موزه ارومیه | میزبان دومین گنجینه تاریخی ایران

سفر به ارومیه را آغاز می کنیم و راهی جاذبه مشهور این شهر، موزه ارومیه در خیابان شهید بهشتی می شویم. موزه ارومیه، از جمله موزه های قدیمی ایران محسوب می شود و از سال 1346 خورشیدی در ساختمانی با زیربنای 750 مترمربع، آثار فوق العاده ای از تاریخ ایران را به نمایش گذاشته است. موزه ارومیه به طور کلی دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی دارد و اشیایی بسیار قدیمی مربوط به دوره های ماقبل تاریخ در آن نگهداری می شود. قدیمی ترین آثاری که در این موزه به نمایش درآمده، آثار متعلق به هزاره هفتم قبل از میلاد است. در کل در حدود 26 هزار شی و اثر تاریخی، هنری و تزیینی در موزه ارومیه وجود دارد که برخی از آنها از موزه ایران باستان به اینجا آورده شده و آن را به دومین موزه غنی کشور تبدیل کرده اند. 

بخش های مختلف موزه ارومیه

موزه ارومیه دو بخش اصلی دارد؛ تالار بزرگ موزه ارومیه (سالن باستان شناسی) که به نمایش آثار باستانی و تاریخی دوره های مختلف اختصاص پیدا کرده و تالار کوچک (سالن مردم شناسی) که در آن آثاری از مردم شناسی به نمایش درآمده است. 

1- تالار بزرگ | سالن باستان شناسی

این سالن خود سه بخش پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی دارد و آثار مهم و نفیسی از آغاز دوره نوسنگی تا پایان دوره قاجاریه را در معرض دید بازدیدکنندگان گذاشته است. آثاری که در این بخش می بینید از حفاری های تپه های اسماعیل آباد قزوین، املش گیلان، حسنلوی نقده، سیلک کاشان، دینوخواه اشنویه و عمارلو رودبار به دست آمده است و شامل اشیای سفالی خام، پخته و مفرغی می شود. 

*بخش پیش از تاریخ و تاریخی

اگر علاقه مند به بازدید از آثار سنگی، سفالی و فلزی از دوره نوسنگی تا دوره صدراسلام هستید باید به این بخش سر بزنید. در این بخش اشیایی از مناطق مختلف ایران مانند شوش، دیلمان، خوردین، نوروزمحله، ری، رودبار، گری، رحمت آباد، سیاهکل، عمارلو و نهاوند جمع آوری شده اند. 

*بخش دوره اسلامی 

در این بخش نیز آثار بسیار زیبا و خیره کننده ای از قرن های اولیه اسلام تا دوره قاجار به نمایش گذاشته شده است. اشیای این بخش با خطوط کوفی یا آیاتی از قرآن مجید تزیین شده اند. در کنار اینها سرعلم های ایام سوگواری، نوشته های کوفی و عربی و آیاتی از کتاب های مقدس آسمانی از جاهای مختلف کشور برای نمایش به این قسمت آورده شده اند. این اشیا از شهرهایی مانند گرگان، ری، کرج،، قوچان، سبزوار، نیشابور، اراک، کاشان، ساوه، شوش، گنبد کاووس، بیرجند و اصفهان به موزه ارومیه آورده شده اند. 

*بخش لرستان

در بخش لرستان اشیای تاریخی که از منطقه لرستان به ویژه در دوره مفرغ به دست آمده اند، در معرض نمایش قرار گرفته اند. 

*بخش سکه ها

در این بخش می توانید از سکه هایی که به دوره های قبل و بعد از اسلام در ایران مانند حکومت های اشکانی، ساسانی، امویان، سلجوقیان، ایلخانان و ... تعلق دارند دیدن کنید. 

2- تالار کوچک | سالن مردم شناسی

سالن مردم شناسی موزه ارومیه به نمایش فرهنگ بومی و سنتی منطقه آذربایجان غربی از اواخر دوره صفویه تا امروز اختصاص پیدا کرده است. در این سالن می توانید از پوشاک و زیورآلات مناطق مختلف ایران به ویژه طایفه ها و تیره های ساکن آذربایجان غربی دیدن کنید. 

*بخش هنرهای تزیینی

در این بخش اشیای جالبی مانند خط نوشته ها، آیاتی از قرآن مجید به خط نسخ و نستعلیق، تابلو و مینیاتور، مرقع و قلمدان هایی از قرن های سیزدهم و چهاردهم هجری قمری به چشم می خورد. 

آثار و اشیای موزه ارومیه 

در موزه ارومیه همانطور که پیش از این نیز گفتیم از 26 هزار شی و اثر تاریخی و باستانی تا وسایل و ابزارآلات مربوط به مردم شناسی نگهداری می شود. در ادامه به مرور تعدادی از مهمترین آثار موزه ارومیه می پردازیم. 

آثار سالن باستان شناسی 

از جمله آثار مهم باستان شناسی موزه ارومیه می توان موارد زیر را نام برد: 

• سه لوح سنگی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد به نام های استل کله شین، استل موانا و کتیبه محمودآباد که به خط میخی اورارتویی (1) نوشته شده اند.
• ابزار و ادوات سنگی مکشوفه از تپه اهرنجان سلماس و تپه جلبر ارومیه که به هزاره های هفتم و ششم قبل از میلاد تعلق دارند. 
• سفالینه های زیبای منقوش و ساده به دست آمده از تپه های دالما، حسنلو نقده و سنگر ماکو که قدمت آنها به هزاره پنجم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد باز می گردد. 
• آثار فلزی تزیینی و شیرهای برنزی که از تپه حسنلو به دست آمده اند. 
• زیور آلات برنزی مانند انواع دستبند، رشته های گردنبند، سنجاق سر که به اواخر عصر برنز تعلق دارند و در تپه حسنلو بوده کشف شده اند. 
• آجرهای لعابدار کشف شده از تپه قالایچی بوکان و تپه ربط سردشت که در سال های ۸۰۰ تا ۷۰۰ پس از میلاد ساخته شده اند. 
• قبر مکشوفه از حومه سلماس که در دوره اشکانی کنده شده است. 
• گوشواره ها و گردنبندهای طلا که از دوره های اورارتویی، هخامنشیان و اشکانیان باز مانده اند. 
• گل مهرهای مکشوفه از تخت سلیمان، سکه های نقره و ظروف شیشه ای دوره ساسانی و زیور آلات مربوط به دوره های مختلف تاریخی. 
• اشیای تاریخی بخش لرستان که شامل ابزارها و وسایل مفرغی، برنزی، وسایل جنگی و آلات فلزی دیگر و اشیای سفالی می شوند و قدمت بیشتر آنها به هزاره اول قبل از میلاد باز می گردد.
• در بخش سکه های موزه ارومیه نیز می توانید شاهد سکه هایی از دوره های قبل از اسلام و حکومت های قبل از اسلام در ایران، سکه هایی از دوره های امویان، عباسیان، آل بویه، سلجوقیان، اتابکان، مغول ها، تیموریان، آل جلایر، آق قراقویونلوها، صفویه و زندیه باشید.   
• انواع جعبه های جواهر مرصع و نقره های فیروزه کوب که بسیار زیبا و هنرمندانه ساخته شده اند و به دوره قاجار تعلق دارند. 
• سفالینه های نیشابور و ظروف لعابدار و ظروف برنجی که از دوره سلجوقی به جای مانده اند. 
• کاشی و سفالینه های زرین فام منحصر به فرد که قدمت آنها به دوره ایلخانی باز می گردد. 
• ظروف سفالین با تکنیک های نقوش کنده و استامپی و انواع لعاب کاری (لعاب پاشیده و نقاشی زیر لعابی) که در قرن های ۵ و ۶ هجری قمری ساخته شده اند.
• کتیبه سنگی فرمان شاه تهماسب صفوی در سال 918 هجری قمری که در آن در مورد بخشودگی و تخفیف مالیات توضیح داده شده است. 
• ساعتی قدیمی متعلق به قرن 17 نگهداری می شود. 

پاورقی

1- اورارتو، کشوری باستانی در جنوب غربی آسیا بود که گستره حکومت آنها بین مناطق جنوبی شرقی دریای سیاه و جنوب غربی دریای کاسپین قرار داشت. امروزه این منطقه بین ارمنستان، ترکیه شرقی و شمال غربی ایران قرار دارد. تاریخ حکومت اورارتویی ها نیز به حدود 1500 سال پیش از میلاد تا 600 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. 

آثار سالن مردم شناسی

از آثار مهم بخش مردم شناسی موزه ارومیه می توان موارد زیر را نام برد:

• ابزار و ادوات کشاورزی و دامداری و لوازم شکار 
• آثار فلزی با مناسبات مذهبی و اعتقادات بومی
• پوشش اقوام آذری، کرد، آشوری، ارمنی
• قفل و یراق بقاع و امامزاده 
• لوازم طب سنتی
•  آلات موسیقی
• وسایل زندگی روزمره از قبیل اتو و سماور ذغالی، آفتابه و لگن
•  وسایل روشنایی سنتی نفتی و روغنی فلزی و سفالی
• مجسمه هایی از اقوام و عشیره های مختلف کشور با لباس های محلی 

امکانات ویژه موزه ارومیه 

از جمله امکانات تخصصی موزه ارومیه می توان به گنجینه نگهداری آثار و اموال، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیا، کتابخانه، بخش فروش نشریات و آمفی تئاتر اشاره کرد. 

جاذبه های اطراف 

اگر دوست دارید در کنار موزه ارومیه از دیگر جاذبه های این شهر دیدن کنید، می توانید از لیست زیر کمک بگیرید. 

• موزه منابع طبیعی ارومیه در حدود 5 کیلومتری 
• بازار ارومیه در حدود 5.5 کیلومتری
• کلیسای ننه مریم در حدود 2 کیلومتری

دغدغه کارناوال 

مهمترین مساله ای که در مورد موزه ارومیه می توان به آن اشاره کرد، کمبود فضای نمایشگاهی این موزه است. متاسفانه امروز به دلیل وسعت کم موزه، اینجا تنها توان نمایش 1500 اثر را دارد که به صورت دوره ای این آثار در معرض بازدید قرار می گیرند. این موضوع باعث شده تا موزه ارومیه نتواند به طورکامل از ظرفیت خود استفاده کند و توانمندی های خود را نشان دهد. 

سخن آخر 

امروز به یکی از موزه های مهم ایران و گنجینه های مهم و فوق العاده آن سری زدیم و با موزه ارومیه بیشتر آشنا شدیم. مکانی که بسیاری از ما از وجود آن اطلاعی نداریم و نمی دانیم چه گنج بزرگی در مرکز استان آذربایجان غربی به انتظار بازدیدکنندگان و علاقه مندان نشسته است. 

نظر شما در مورد این موزه چیست؟ آیا می دانستید همچین جاذبه ای در ایران وجود دارد؟ از نظر شما مسئولان این موزه برای شناساندن بهتر گنجینه های خود چه کارهایی باید انجام دهند؟ ما چه کمکی می توانیمم به شناساندن بهتر این جاذبه انجام دهیم؟

نظرها، پیشنهادها و انتقادهای تان را با ما و دوستان کارناوالی تان در میان بگذارید. اگر هم تا به حال از این موزه دیدن کرده اید، تجربه های تان را با استفاده از لینک زیر در اختیار دیگر کاربران کارناوال قرار دهید. 

کــــــــارناوالی شــــــــو