آرامگاه دانیال نبی در شوش | خانه ابدی پیامبر یهود

بناهای مذهبی از جمله جاذبه هایی هستند که دیدن شان یک تیر است و چند نشان. از یک سو می توان در آنها آرامش یافت، غرق در فضای معنوی شد و بزرگان مذهبی را شناخت و از سوی دیگر تاریخ و معماری را در آنها جستجو کرد و لذت برد. زیارتگاه ها از انواع جاذبه های مذهبی هستند که در همه جای دنیا دیده می شوند و چهره ای خاص دارند. این مکان ها معمولا پیکر انسان بزرگی را در آغوش خود دارند و به همین دلیل اهمیت فراوانی پیدا کرده اند. مردم به سوی این مکان های مقدس می آیند و دل به حال و هوای خاص آنها می سپارند؛ گاه گِله های ریز و درشت را به همراه می آورند تا درد دل کنند و کمی آرام شوند و گاه از سر شکرگزاری قدم به صحن زیارتگاه ها می گذارند.

زیارتگاه های بسیاری در سراسر ایران وجود دارند و از جمله جاذبه های مذهبی مهم این سرزمین محسوب می شوند؛ اماکنی همچون حرم امام رضا (ع) یا حرم حضرت معصومه (س) مهم ترین زیارتگاه های کشورمان به شمار می روند و برای بیشتر جهانیان شناخته شده هستند. در این میان زیارتگاه های کوچکی نیز در شهرها و روستاهای مختلف به چشم می خورند و زایرانی را به سوی خود می کشانند. آرامگاه دانیال نبی (ع) در شوش یکی از همین اماکن است که شهرت خاصی در استان خوزستان دارد و روزانه میزبان زایران بسیاری است.

کارناوال می خواهد شما را با خود همراه کند و از طعم آرامش این زیارتگاه بچشد. با ما همراه باشید...

ورود به صفحه اختصاصی معرفی اماکن زیارتی و مقدس

چرا آرامگاه دانیال نبی؟

• آرامگاه یکی از پیامبران در ایران است.
• گنبد آن از شیوه معماری خاصی برخوردار است.
• بنای این آرامگاه نماد شهر شوش به شمار می رود.

آشنایی با آرامگاه دانیال نبی | جاذبه مذهبی شوش

به شهر شوش که قدم بگذاری، همه به خوبی آن را می شناسند و به بهترین شکل، راهش را نشانت می دهند. گنبد پله ای آن، آن قدر شاخص و متفاوت هست که در یک نظر توجه شما را به خود جلب کند و ذهن تان را به خود مشغول سازد. یکی از دلایل شهرت این بنا، گنبد خاص آن است که در میان ساختمان های کوتاه و بلند شهر خودنمایی می کند. زیارتگاه دانیال نبی در شهریورماه 1310 خورشیدی با شماره 51 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و هر ساله گردشگران زیادی را با مذهب و عقیده های متفاوت به سوی خود می کشاند. اهمیت و محبوبیت این بنا به حدی است که یکی از شاخصه های مهم اجتماعی و مذهبی شهر شوش نیز به شمار می رود.

بد نیست بدانید در سال 1249 خورشیدی همزمان با سلطنت قاجارها، سیل ویرانگری آمد و باعث تخریب بنای آرامگاه شد. روحانی شیعه، شیخ جعفر شوشتری دستور بازسازی این بنا را صادر کرد و بنای کنونی به دست حاج ملاحسن معمار ساخته شد. در آن زمان ضریحی در مرکز ساختمان آرامگاه قرار دادند و بخش مردان و زنان نیز از هم جدا شدند.

دانیال نبی (ع) کیست؟

حضرت دانیال (ع) که امروزه با نام دانیال نبی شناخته می شود، از پیامبران بزرگ الهی است و لقب نبی الله دارد. دانیال در باور ادیان ابراهیمی یکی از پیامبران بنی اسراییل در قرن هفتم پیش از میلاد به شمار می رود. وی از قبیله یهودا و پسر یوحناست و تبارش به پسر چهارم از همسر اول یعقوب نبی باز می گردد و به واسطه پیش گویی هایش در مورد حوادث آینده و بعثت حضرت محمد (ص)، شهرت بسیاری دارد. سپاهیان بُخت النَصر، یکی از پادشاهان بابل، در جریان حمله به بیت المقدس او را که تنها 12 سال داشت اسیر کردند و با گروهی از قومش به بابل فرستادند. وی در آنجا به همراه سه تن دیگر به خدمت پادشاه در آمد و پس از مدتی به خاطر تعبیر درست خواب بخت النصر به مقام و درجه رسید. وی به مدت 37 سال در دربار بابل خدمت کرد و در همان دوران مدعی پیامبری شد.

بعد از فتح بابل به دست کوروش، این پیامبر به شوش کوچ و مدت ها در آنجا زندگی کرد. او یکی از اشخاص مورد توجه کوروش هخامنشی بود و در زمان داریوش نقش وزیر را داشت. درباریان به دانیال حسادت می ورزیدند و به قصد ضربه زدن و برکناری او از اعتقاداتش استفاده کردند. آنها حکمی از پادشاه گرفتند که اگر کسی در مدت 30 روز خواسته های خود را از کسی به جز پادشاه بخواهد و به عبادت خدا بپردازد در چاه شیران افکنده شود.

دانیال بر طبق اعتقادات خود، هر روز به سمت اورشلیم می ایستاد و نمازهای روزانه یهودی را به جا می آورد. همین بهانه ای شد تا او را به خاطر آوردن نام خدای یکتا و طلب حاجت از او به چاه شیران بیاندازند. پادشاه با این حرکت بسیار مخالف بود؛ اما چاره ای نداشت و تنها برای دانیال آرزوی نجات داشت. فردای آن روز به سراغ چاه رفتند و در کمال تعجب دیدند که هیچ آسیبی به دانیال نرسیده است. وی زنده از چاه خارج شد؛ اما دشمنانش به داخل چاه انداخته شدند و شیرها آنها را تکه پاره کردند.

وی در طی سفری که برای بازدید و زیارت به بیت المقدس داشت، در دامنه تپه ای در کنار رود شاوور درگذشت و پس از مومیایی شدن در شرق رودخانه دفن شد. سن دقیق او به هنگام مرگ مشخص نیست؛ اما از آنجایی که بر اساس شواهد تاریخی او تا سال سوم حکومت داریوش هخامنشی هنوز در قید حیات بود، احتمالا حدود ۱۰۰ سال عمر کرده چرا که در زمان سقوط بابل او در دوران نوجوانی بوده است. 

گفته می شود مردم شرق و غرب رودخانه نتوانستند بر سر جانمایی قبر دانیال نبی به توافق برسند و جسد وی را مدتی در غرب و مدتی در شرق نگهداری می کردند تا اینکه توافق کردند آرامگاه دانیال نبی در میان رودخانه قرار گیرد. البته محل دفن دانیال به طور قطع مشخص نیست اما بیشترین احتمال این است که مقبره او در شوش قرار دارد.

دانیال نبی کتابی به نام “کتاب دانیال” دارد که به زبان عبری نگاشته شده و مشتمل بر ۱۲ فصل است. در این کتاب خواب ها، خاطرات و رویاهای وی دیده می شود و می گویند در آن به آمدن پیامبر اسلام و ظهور حضرت مهدی (عج) اشاره شده است.

جایگاه دانیال نبی در میان شیعیان و پیروان سایر مذاهب

حرم دانیال نبی در سال های گذشته میزبان شرکت کنندگان در مراسم دینی و مذهبی همچون عزاداری و جشن های مختلف بوده است؛ این مراسم، با شکوه خاصی در آنجا برگزار می شوند. در روز عید نوروز و 13 فروردين که مناسبت های ملی برای ایرانیان هستند، مردم از سراسر خوزستان راهی این زیارتگاه می شوند و این روزها را در جوار آرامگاه آن حضرت سپری می کنند.

برگزاری مراسم در زیارتگاه دانیال نبی فقط مختص مسلمانان نیست و پیروان دیگر ادیان به ویژه یهودیان نیز احترام ویژه ای برای این پیامبر قایلند. هر ساله صدها تن از یهودیان گرد هم می آیند و طی مراسم خاصی به پیامبرشان ادای احترام می کنند. به همین خاطر است که برخی از این پیامبر خدا به عنوان نشانه ای برای وحدت پیروان ادیان یکتاپرستی یاد می کنند.

شناسایی جسد دانیال نبی توسط حضرت علی (ع)

در آخرین جنگ بین سپاه اسلام و ایرانیان درسال ۱۶ هجری قمری، فرمانده سپاهیان اسلام بعد از پايان جنگ (جنگ شوشتر يا جنگ هرمزان) اتاقکی با مهر و موم حکومتی را در شوش یافت و جسد مومیایی شده ای در آن دید. پس از پرس و جو مردم بومی گفتند:

اين جسد، چيز خاصی نيست که به درد شما بخورد. هر وقت ما احتیاج به باران داشته باشیم جسد را بیرون می آوریم و به حکم خداوند باران می بارد و هر وقت آن را داخل می بریم باران تمام می شود.

 همچنین گفته می شود که بالای سر جسد مزبور جعبه ای پر از پول وجود داشته و محتاجان می توانستند از آن بردارند. آنها هر وقت مشکل شان برطرف می شد پول را بر می گرداندند تا دیگری از آن استفاده کند. 

در آن زمان صدها سال از مرگ دانیال گذشته و مقام و مرتبه او فراموش شده بود. فرمانده سپاه به خلیفه وقت، عمر، نامه ای نوشت و از پیدا شدن جسدی مومیایی شده در یک محفظه شیشه ای خبر داد. خليفه از فهم ماجرا و شناسایی جسد عاجز مانده بود پس نزد حضرت علی (ع) رفت و ماجرا را شرح داد. 

 بر اساس گفته های مورخان، حضرت علی (ع) در آن زمان چنین دستوری می دهند:

این جسد دانیال نبی بردار من است، ایشان را پس از غسل، کفن و رو به قبله دفن کنید و آب رودخانه را از روی قبر عبور دهید تا نگهبانی باشد برای غارت نااهلان. (منظور اینکه آب از جسد محافظت کند)

این حضرت در مورد اهمیت زیارت حضرت دانیال نبی می فرمایند:

"من زار اخی دانیال کمن زارنی من لم یقدر علی زیارتی فلیزر قبر اخی دانیال"

هر کس به دیدار بردارم دانیال برود، گویی به دیدار من آمده است. هر کس قادر به زیارت من نیست، قبر برادرم دانیال را زیارت کند.

"من دل الی دانیال فبشروه بالجنه"

هر کس مردم را دلالت بدهد به زیارت دانیال، به او بشارت بهشت را می دهم.

امروزه در کاشی کاری های مقابل آرامگاه حضرت دانیال چنین عبارتی از حضرت علی (ع) نقش بسته است:

هر کس برادرم دانيال را زيارت کند مرا زيارت کرده است.

احادیث معتبر حاکی از آن هستند که به هنگام ظهور امان زمان (عج) ۴ پیامبر او را همراهی می کنند که حضرت دانیال (ع) نیز در رکاب آن حضرت خواهد بود. در قرآن نامی از دانیال نبی به عنوان پیامبر شیعیان دیده نمی شود؛ اما بیشتر مسلمانان او را یکی از پیامبران می دانند و در این باره به نام او در احادیث و روایت های مربوط به پیامبران استناد می کنند. بد نیست بدانید که نام دانیال نبی به عنوان یکی از پیامبران در نسخه‌های کتاب قصص الانبیا نیز آمده و به دلیل معجزه بارش در برخی کتاب ها از این شخصیت بزرگ با عنوان " پیامبر باران" یاد شده است.

عکس های تاریخی از مقبره دانیال نبی (ع)

معماری آرامگاه دانیال نبی  

یکی از جذابیت های آرامگاه دانیال نبی، ویژگی های معماری آن است. در ادامه به توصیف بخش های مختلف این بنا می پردازیم:

1- سردر و حیاط

ورودی این زیارتگاه در غرب خیابان امام خمینی قرار دارد و مزین به کاشی کاری های ایرانی-اسلامی است که بر سر در آن عبارت "آستانه متبرکه حضرت دانیال نبی" به چشم می خورد. با پشت سر گذاشتن این ورودی وارد حیاط اصلی یا صحن آرامگاه می شویم که حوضی در میان آن قرار دارد. این زیارتگاه دو صحن بزرگ و کوچک دارد که در پیرامون آنها حجره ها و ایوان هایی با طرح معماری اسلامی قرار گرفته اند. اتاقک های دور تا دور حیاط اصلی به استراحت مراجعه کنندگان اختصاص دارند و زایران می توانند از آنها استفاده کنند.

2- ساختمان اصلی

بنای آرامگاه در میان دو حیاط قرار گرفته و در تزیین نمای بیرونی و محوطه اطراف آن از هنر کاشی کاری استفاده شده است. ورودی ساختمان در شرق بناست و دو مناره به ارتفاع حدود 10 متر در دو طرف آن خودنمایی می کند. 

بر روی مناره ها این نوشته به چشم می خورد: " سال 1330 هجری قمری (حدود سال 1291 خورشیدی)، استاد کاری حاج ملاحسین معمار باشی" . گفته می شود که در سال 1288 خورشیدی دو گلدسته برروی بنا نصب شده است که بعدها دچار تخریب شده اند.

با ورود به بنای آرامگاه غرق در فضایی روحانی می شوید که به واسطه آیینه کاری، گچ کاری و استفاده از سنگ های مرمر و وجود یک ضریح باشکوه در مرکز فضا، به وجود آمده است.

جایگاه ضریح 7×7 مترمربع است و گنبدی بر فراز آن قرار دارد که به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

3- گنبد آرامگاه

 قابل توجه ترین قسمت این آرامگاه، گنبد آن است که به صورت شش ضلعی (کثیر الاضلاع) و پله ای و با ساروج بنا شده و گفته می شود در سال 1275 خورشیدی پس از خرابی، حاج ملاحسین معمار دوباره این گنبد را ساخته است.

گنبد آرامگاه دانیال نبی به سبک گنبد اورچین (ارچین) است. اورچین از گنبدهای رُک (1) مخروطی به شمار می رود و روی آن به صورت پلکانی ساخته می شود. این گنبد به نام های پلکانی، مُضَرَّس و آناناسی نیز مشهور است و در جنوب ایران به وفور به چشم می خورد. گنبد اورچین بقعه دانیال نبی 25 طبقه مضرس (دندانه) دارد و شکل مخروط را در ذهن تداعی می کند. این طرح گنبدی و مخروطی شکل با فرم پله ای از معماری بومی رایج در گنبدهای منطقه ناشی شده است و ارتفاع آن به ۲۰/۵ متر و قطر آن به ۵/۱۰ متر می رسد.

 پله ای بودن گنبد آرامگاه دانیال و شباهت آن به زیگورات چغازنبیل را نمی توان نادیده گرفت. درست است که این گنبد در دوره سلجوقی ایجاد شده و در آن زمان چغازنبیل زیر خروارها خاک بوده است؛ اما نمی توان جای آن را در اندیشه مردم انکار کرد. برخی بر این باورند که در طراحی این نوع گنبدها از ساقه درخت خرما الهام گرفته شده است که در این منطقه به وفور یافت می شود؛ زیرا ساقه درخت خرما نیز ساختاری پله پله ای دارد.

این گنبد شامل دو پوسته داخلی و بیرونی است. علت دو پوسته ساختن این بخش از بنا را می توان این گونه توضیح داد:

• نمایش مردم واری و مقیاس انسانی بودن در پوسته داخلی یا آهیانه. منظور از مقیاس انسانی بودن این است که انسان مهم ترین رکن فضا باشد.
• تقسیم نیروها توسط آهیانه (2) و در نهایت افزایش عمر گنبد
• پوسته خارجی با کارکرد شهری و نمادین. به این معنا که این گنبد از تمام نقاط شهر و حتی خارج از آن دیده می شود و به آفتابی می ماند که تمام منطقه را از دید خارج می کند.

زیر پوسته داخلی گنبد که روی ضریح قرار دارد، آینه کاری شده و جلوه ای چشم نواز به فضا بخشیده است. پوسته بیرونی گنبد نیز از داخل صاف و مخروطی است و برای بست آن از چوب درخت کُنار (صِدر یا ختمی) بهره برده اند. در بالای گنبد ۴ گوی برنجی قرار دارد که بیشتر مردم دلیلش را نمی دانند.

پاورقی

1- گنبدی به صورت هرمی یا مخروطی است که بر روی یک پایه استوانه‌ای یا منشوری ساخته می شود.

2- پوشش زیرین در گنبدهای دو پوسته.

4- بقعه اصلی

همانطور که می دانید معمولا در زیارتگاه ها، بقعه اصلی در میان ضریح نیست و پایین تر از آن قرار دارد. زیارتگاه دانیال نبی نیز از این قاعده مستثنا نیست و در بخش زیر زمینی آن قبر اصلی دانیال نبی به چشم می خورد.

برای ورود به این بخش، از داخلِ کفش کَنِ سمتِ چپ آرامگاه، بر روی پلکانی قدم می گذاریم که وارد حیاطی مسقف در جنوب آرامگاه می شود. دهلیزی در آنجا وجود دارد که با چند پله به اتاقکی به طول و عرض ۷ متر و ارتفاع ۱/۸۰ متر می رسد. این اتاقک سقف ضربی کوهان شتری دارد و دقیقا زیر ضریح قرار گرفته است.

کف اتاق با بلوک سیمانی پوشیده شده و سنگ قبری در وسط آن وجود دارد که متعلق به دانیال نبی است. جالب است بدانید که این بلوک های سیمانی قابلیت جابه جایی دارند و به هنگام برداشتن آنها رودخانه شاوور هویدا می شود که در زیر بنا جریان دارد. این آب برای بسیاری از قداست خاصی برخوردار است.

دیدنی های اطراف

قلعه شوش در فاصله 180 متر پیاده روی

موزه شوش در فاصله 200 متر پیاده روی

کاخ آپادانای شوش در فاصله 800 متر پیاده روی

نکات جالب در مورد دانیال نبی (ع) و آرامگاهش

1- ورودی آرامگاه دانیال نبی (ع) از سمت شرق است؛ مانند تمام کنیسه ها (محل عبادت یهودیان) در ایران!

2- دانیال نبی (ع) پیامبری از قوم یهود است.

3- پس از پیامبر اسلام، تنها پیامبر دفن شده رو به کعبه، دانیال نبی (ع) است.

4- ساختمان و گنبد موزه آبادان، با کپی برداری از ساختار آرامگاه دانیال نبی ساخته شده است.

5- از منطقه شوش، محل دفن این پیامبر بزرگوار، در کتاب مقدس یهودیان (تورات) با نام شوشان یاد و لقب سرزمین پاک و مقدس به آن داده شده است.

آرامگاه دانیال نبی در کشورهای دیگر

یکی از نکات جالب توجه در مورد دانیال نبی این است که مقامات بعضی از کشورها مثل ترکیه، مصر، عراق و شهر سمرقند در ازبکستان نیز مدعی هستند که این پیامبر در خاک آن کشورها دفن شده است.

مقبره ای به طول ۱۸ متر در سمرقند قرار دارد که منتسب به دانیال نبی است. اهالی سمرقند معتقدند که تیمور به هنگام بازگشت از شوش قسمتی از پیکره دانیال را به این مکان آورده تا مردمان سمرقند را از بلاهای طبیعی و مصیبت ها حفظ کند.

 طویل بودن این مقبره چنان عجیب است که باعث شده بازار شایعه ها و خرافه ها در میان اهالی سمرقند داغ شود. مثلا آنها می گویند در این مقبره یک پا دفن شده که هر سال مقداری رشد می کند!

دغدغه های کارناوالی

زیارتگاه دانیال نبی (ع) تنها یک مکان زیارتی نیست و ارزش تاریخی و معماری بسیاری نیز دارد. در سال های گذشته شاهد تخریب بخش هایی از این بنا بوده ایم که می تواند آسیبی جدی به بدنه فرهنگ و تاریخ ایران به شمار آید.

نکته بعدی نحوه ثبت این آرامگاه در فهرست آثار ملی ایران است. در سال 1310 شهر شوش و تل های مجاور آن با شماره 51 در فهرست آثار ملی ایران راه یافت؛ اما در سال 1368 لوح این ثبت به این صورت بود: بقعه دانیال نبی (شهر و تپه های شوش). چه توجیهی می تواند برای این ثبت وجود داشته باشد؟

توصیه های کارناوالی

این مکان مقدس در جنوب کشور واقع شده که دارای آب و هوای گرم است. پس بهتر است از اوایل فصل پاییز تا اوایل بهار به بازدید از این جاذبه مذهبی بروید.

سخن آخر

سفرهای زیارتی حال و هوایی خاص دارند و می توانند تجربه بسیار خود و آرامش بخشی میان روزمرگی های تان باشند.

آیا تا به حال به زیارت آرامگاه دانیال نبی رفته اید؟

چه جاذبه های دیگری را در شوش می شناسید؟

منتظر دیدگاه های تان هستیم...