تنگه واشی فیروزکوه

در این مطلب می‌خواهیم به معرفی تنگه واشی فیروزکوه بپردازیم که یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های طبیعی اطراف تهران است و در روزهای گرم سال، مقصد سفر بسیاری ست. در این مطلب به سوال‌های رایج درباره بازدید از تنگه واشی پاسخ می‌دهیم مثلا: تنگه واشی کجاست؟ یا تنگه واشی چقدر پیاده روی دارد؟ بهترین زمان برای رفتن به تنگه واشی کی است؟ و هر آنچه لازم است بدانید به شما می‌گوییم. کارناوال را همراهی کنید. 

چرا تنگه واشی؟

•  جایی خنک در نزدیکی تهران است که می‌توان از گرمای تابستان به آن پناه برد. 
• پیاده‌روی درون رودخانه‌ای کم عمق را در طول مسیر تجربه می‌کنید.
• فرصت آب‌بازی، پیاده‌روی و طبیعت‌گردی در یک روز را خواهید داشت.
• یکی از سه کتیبه به جا مانده از دوره قاجار را در بخشی از مسیر خواهید دید.
• آبشاری تماشایی در پایان مسیر انتظار شما را می‌کشد.

آشنایی با تنگه واشی فیروزکوه 

تنگ یا تنگه واشی نام یکی از تفرجگاه‌های نزدیک تهران است که می‌تواند در گرمای تابستان بهترین انتخاب برای سپری کردن یک روز تعطیل در طبیعت باشد. تنگه واشی در واقع شامل دو تنگه است؛ تنگه اول "واشی" نام دارد و دومی "سا". در میان این دو تنگه نیز یک دشت پهناور قرار گرفته که به آن دشت ساواشی می‌گویند. مسیر پیاده‌روی شما از تنگه واشی به طول 250 متر آغاز می‌شود تا به دشت برسید. در طول این مسیر شما از میان تنگه و درون رودخانه عبور خواهید کرد. سپس طول حدودا 2 کیلومتری دشت را می‌پیمایید تا وارد تنگه دوم یعنی سا شوید و سرانجام پس از 800 متر، تنگ سا به یک آبشار منتهی می‌شود. در طول مسیر از میان دیوارهای بلند سنگی عبور می‌کنید جوری که گاهی آسمان دیگر دیده نمی‌شود.

این طبیعت زیبا در 3 اسفند سال 1353 با شماره 1025 در فهرست آثار طبیعی ملی ثبت شد؛ نکته عجیب اینجاست که در مهرماه سال 91 نیز مجددا بدون ثبت حریم حفاظتی، بار دیگر به عنوان اثر ملی به ثبت رسید.

پیمودن تنگ واشی مناسب چه کسانی است؟

در مجموع پیمودن این تنگ کار دشواری نیست و کودکان از حدود هشت نه سالگی نیز می‌توانند به تنگ واشی بروند؛ اما برای کسانی که دارای آسیب دیدگی در مچ پا و یا ناتوان از حفظ تعادل در جریان آب هستند این امکان وجود دارد که با کرایه کردن اسب و قاطر از تنگ بگذرند. همچنین باید بدانید در این مسیر کم و بیش خیس خواهید شد بنابراین بسیار مهم است که اشیای همراه‌تان را تا جای ممکن کم کنید و آنها را با کیسه‌های ضدآب بپوشانید.

دیدنی ها و تفریحات تنگه واشی

1- آغاز مسیر

برای رفتن به واشی مسیر جاده فیروزکوه پیش روی شماست. پس از پیمودن جاده فرعی واشی، به پارکینگ تنگه می‌رسید. پارکینگ آخرین جایی است که می‌توانید با خودرو بروید. از پارکینگ حدود 800 متر تا ابتدای اولین تنگ پیاده می‌روید. با پیمودن این مسیر و قرار گرفتن در دهانه تنگ دیگر ناچارید به آب بزنید. برای عبور از تنگ بهترین پاپوش دمپایی‌های بندداری است که به آسانی از پا جدا نشوند؛ از همان ابتدای روستای جلیزجند (که نزدیک‌ترین روستا به تنگه واشی است) تا پارکینگ، احتمالا با فروشندگانی مواجه شوید که طرح‌های مختلفی از این دمپایی‌ها را می‌فروشند.

1- تنگ اول، تنگ واشی

مسیر تنگ اول یا همان تنگ واشی حدود 250 متر و به نسبت باریک است. شما در این مسیر بر کف رودخانه‌ای پا می‌گذارید که پر از سنگ‌های ریز و درشت است و آبی خنک و با جریان تند دارد. در طول این تنگ فرورفتگی‌های غار مانندی را نیز می‌بینید که بالا رفتن از آنها به شرط احتیاط هیجان‌انگیز است. زمانی که دیگر کاملا به دمای آب عادت کرده‌اید تنگ واشی به پایان می‌رسد و به دشت گسترده ساواشی می‌رسید.

2- کتیبه تاریخی قاجار در دل تنگ واشی

در همان تنگ اول و با طی مسیری در حدود 150 متر به سنگ‌نگاره بزرگی بر می‌خورید که 185 سال از عمرش می‌گذرد و یادگار فتحعلی‌شاه، دومین شاه خاندان قاجار است. این کتیبه در ارتفاع قابل ملاحظه‌ای از سطح زمین در قسمتی از دیواره حک شده است که از آسیب باران و آب و آفتاب در امان باشد. کتیبه را حجارباشی، نقاش‌باشی و معمارباشی به دستور فتحعلی‌شاه طی سه سال پدید آورده‌اند. بزرگ‌ترین نقش برجسته این کتیبه‌ فتحعلی‌شاه را در حال شکار گوزن نمایش می‌دهد و در اطراف او سه فرزندش عباس میرزا، علی‌قلی میرزا، علی‌نقی میرزا و همراهان در دشت ساواشی به صورت برجسته و بسیار ظریف کنده شده‌اند که آنها نیز سوار بر اسب با نیزه و کمان به شکار مشغولند. دور تا دور کتیبه نام حاضران و وقایع زمان فتحعلی شاه روایت شده‌ است. این نگاره یکی از سه کتیبه‌ قاجارها اطراف تهران است و دوتای دیگر را می‌توانید در چشمه‌علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز ببینید.

3- دشت ساواشی

بعد از پشت سر گذاشتن تنگه واشی و بازدید از کتیبه قاجاری، به دشت وسیع و سرسبز ساواشی می‌رسید که 1700 متر طول دارد. در ابتدای این دشت، محلی‌ها با ایجاد یکی دو آلونک به تنگه‌نوردان خوراکی و سوغاتی مانند آلوچه و لواشک می‌فروشند. گهگداری هم در این دشت، اهالی نوعی دوغ محلی فروخته می‌شود که در آن گیاهان معطر و خوش طعم آویشن، نعناع، کاکوتی، پونه صحرایی و پونه جنگلی ریخته شده است. بد نیست به این موضوع هم اشاره کنیم که در بعضی بخش‌های دشت محلی‌ها حصار کشیده‌اند و تقریبا بدون هیچ خدماتی برای استراحت هزینه دریافت می‌کنند. در این دشت یک سرویس بهداشتی هم وجود دارد؛ البته با وضعیت نامناسب. عبور از دشت ساواشی حدود 45 دقیقه طول می‌کشد و در طول آن تقریبا تمام لباس‌های‌تان خشک می‌شود.

4- تنگ دوم یا تنگ سا

با پشت سر گذاشتن دشت ساواشی به تنگ سا می‌رسیم که از تنگ قبلی پهن‌تر و طولانی‌تر است. تنگه سا طبیعتی متفاوت با دیوارهای صخره‌ای تنگ اول دارد و روی دیواره‌هایش خزه و گیاهان مختلف روییده‌اند. از دیواره‌های آن در چند نقطه چشمه‌های آب جاری هستند و خود رودخانه آب زلال‌تر و تمیزتری دارد و ارتفاع آب آن هم کمتر است. این تنگ 800 متر طول دارد و برخلاف تنگ اول، در برخی از نقاط نور خورشید به کف دره می‌تابد. 

5- آبشار تنگ واشی

در آخرین پیچ تنگ، صدای شرشر آب به وضوح به گوش می‌رسد و سپس ناگهان آبشار کف‌آلود و خروشان واشی روبه‌روی‌تان آشکار می‌شود. این آبشار 15 متر ارتفاع دارد و زیر آن یک حوضچه 50 مترمربعی تشکیل شده است که کم و بیش 1 متر عمق دارد. آب این حوضچه یا استخر طبیعی بسیار خنک است. 

برای بیشتر بازدیدکنندگان، این پایان مسیر رودخانه‌نوردی در تنگ واشی است و زمان بازگشت فرارسیده؛ اما طبیعت‌گردان و کوهنوردان حرفه‌ای ممکن است بخواهند به مسیر خود ادامه دهند زیرا پس از این آبشار نیز یک دشت سرسبز دیگر قرار گرفته است.

6- کوهنوردی به سمت ارتفاعات سوادکوه

برخی از کوهنوردان برای تنوع دادن به برنامه خود، عبور از تنگ واشی را انتخاب می‌کنند. این مسیر که از سمت چپ آبشار آن را دور می‌زند، در نهایت با عبور از ارتفاعات فیروزکوه و دراسله به سوی سوادکوه می‌رود. پیمودن این مسیر حتما نیاز به راهنما و مسیریاب جی پی اس دارد؛ اما شما را به سوی طبیعتی بکر هدایت می‌کند که باتلاق، رودخانه، سد خاکی ساح و آبشار دراسله بخشی از زیبایی‌های آن هستند. در فصل بهار و تابستان این دامنه‌های سرسبز با چشمه‌های جوشان محل اسکان عشایر هداوند است که با خونگرمی پذیرای حضور شما می‌شوند. در ادامه، مسیر به کوه‌های آلاشت و منطقه سوادکوه استان مازندران منتهی می‌شود. این پیمایش با داشتن تجهیزات مناسب حدود 3 روز طول می‌کشد.

نکات مهم بازدید از تنگ واشی

1. خردسالان توانایی پیمودن رودخانه را ندارند. با آوردن آنها ممکن است به سلامت‌شان آسیب بزنید.
2. با آنکه رودخانه‌نوردی می‌کنید؛ اما از آنجا که آب رودخانه خوراکی نیست بردن آب آشامیدنی را فراموش نکنید.
3. به هشدارهای هواشناسی توجه کنید و در زمان بارندگی با توجه به احتمال وقوع سیل به تنگ واشی نروید.
4. اگر میانه خوبی با شلوغی و ازدحام و سروصدا ندارید روزهای وسط هفته را برای بازدید تنگ واشی انتخاب کنید.
5. حتما یک دست لباس اضافی همراه داشته باشید تا پس از بازگشت خود را خشک و لباس تان را تعویض کنید.
6. در دشت گروهی و منظم از محل‌های پاکوب عبور کنید و به طبیعت و مزارع آسیب نرسانید.
7. پیمودن تنگ به کسانی که دچار کاهش فشار خون در ارتفاعات می‌شوند یا بیماری دیابت دارند توصیه نمی‌شود.
8. کیسه‌ای همراه داشته باشید تا تمام زباله‌هایی که تولید می‌کنید را در آن جمع کنید و با خود به شهر برگردانید. 

لوازم سفر

امکانات تنگه واشی

امکانات موجود در محوطه پارکینگ: سرویس بهداشتی، سوپرمارکت، آلاچیق با سرویس پذیرایی و چای، فروشندگان دمپایی و صندل، نمازخانه

امکانات موجود در دشت میان دو تنگه: دکه فروش تنقلات و سرویس بهداشتی، کافه بین راهی
نکته: در مجموع به شما پیشنهاد نمی‌کنیم روی هیچ کدام از امکانات بین راهی دشت ساواشی حساب کنید. چون باز و بسته بودن آنها در زمان بازدید‌تان کاملا نامشخص است. بهتر است آنچه نیاز دارید در جاده، از آخرین روستا یعنی جلیزجند و یا در پارکینگ تهیه کنید.

فصل سفر

مردادماه و در اوج گرما بهترین زمان رفتن به تنگ واشی است؛ تضاد میان گرمای هوا و خنکی آب این مقصد را به بهترین گزینه برای تفریح و خوش‌گذرانی تبدیل می‌کند.

تابستان: طولانی بودن روز، گرمای هوا و خنک بودن دمای آب در این فصل بهترین شرایط را برای تنگ‌نوردی در واشی ایجاد می‌کند.

بهار و پاییز: اواخر بهار و اوایل پاییز آب هنوز چندان سرد نمی‌شود که نتوانید به آن پا بگذارید. شروع تنگ‌نوردی از ساعات آغازین روز به شما فرصت می‌دهد بدون عجله تنگ‌ واشی را ببینید و پیش از تاریکی به جاده اصلی بازگردید.

زمستان: در این فصل تنها کوه‌نوردان حرفه‌ای با تجهیزات مناسب می‌توانند به تنگ پا بگذارند و حضور در آن برای بازدیدکنندگان عادی خطرناک است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

تعطیلات

تنگ به عنوان یک فضای طبیعی تقریبا همیشه باز است و قانون مشخصی برای تعطیلی آن وجود ندارد.
اما در ایام عزاداری مانند 14 خرداد- رحلت امام خمینی (ره) 21 رمضان- شهادت امام علی (ع) 25 شوال- شهادت امام جعفر صادق (ع) 9-10 محرم- تاسوعا و عاشورای حسینی 28 صفر- رحلت پیامبر (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) اغلب نیروی انتظامی جاده ورود به تنگ واشی را می‌بندد و اجازه تردد به خودروهای غیربومی نمی‌دهد. بنابراین توصیه می‌شود در این زمان‌ها به تنگ واشی نروید زیرا احتمالا با راه بسته روبرو می‌شوید. 

نکته: تنگه واشی در ماه رمضان به جز ایام سوگواری و احیا باز است.

اگر زمانی به تنگ واشی رفتید و به هر دلیل با جاده بسته روبه‌رو شدید. بازدید از روستای هرانده و غار بورنیک در فاصله نیم ساعتی جاده تنگ واشی می‌تواند انتخاب جایگزین شما باشد.

کمی بیشتر درباره تنگه واشی

تنگ واشی در نزدیکی شهر فیروزکوه قرار دارد و مسیر عبور رودی است که از کوه دیلم سرچشمه می‌گیرد. میان دیواره‌های طرفین تنگ واشی فاصله کمی وجود دارد و گاهی تا حدود 2 متر باریک می‌شود. با توجه به این فاصله‌ کم، برخی شکل‌گیری تنگ واشی را ناشی از ایجاد یک گسل در این منطقه می‌دانند. ارتفاع دیواره‌ها در این تنگ گاهی به ۱۰۰ متر هم می‌رسد. "ساواشی" در زبان آذری به معنای "برخورد و تلاقی" است و گمان می‌رود به علت کم بودن فاصله‌ دیواره‌ها و رو در رو شدن و برخورد افراد هنگام عبور از میان آنها این نام را بر تنگ گذاشته‌اند. البته "واش" در زبان مازندرانی به معنای چمن است و برخی نیز نام این تنگ را برگرفته از کلمه واش می‌دانند.

عده‌ای می‌گویند تنگه ساواشی مالک خصوصی دارد و از سال ۱۲۷۵ در مالکیت حاجی اسفندیار حامدی سنگسری، علی آقا حامدی اسفندیاری و سیامک حامدی بوده است؛ اما تا آنجا که تحقیق کردیم این روزها شورایاری روستای جلیزجند بازدید از تنگه‌ها را مدیریت می‌کند.

سخن آخر

معرفی کاملی از تنگه واشی داشتیم و امیدواریم به کمک این مطلب بتوانید یک سفر فراموش‌نشدنی و خوش خاطره را به تنگ واشی تجربه کنید. خوشحال می‌شویم اگر تازگی به تنگ واشی رفته‌اید تجربه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید.