امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع) | مامنی در مسیر ضامن آهو

گرویدن ایرانیان به اسلام سرآغاز تازه ای برای ساکنان این سرزمین بود. با ورود این دین و افزایش محبوبیتش در میان ایرانی ها، کم کم بناهای اسلامی یکی پس از دیگری ساخته شدند و هنرمندان این سرزمین کهن، هنر خود را برای جلوه های اسلامی به کار گرفتند تا دیدنی ترین ها را خلق کنند و بهترین شان را به نمایش بگذارند. حضور بزرگان این دین در ایران عزیزمان یکی از پیامدهای ورود اسلام بود. برخی از آنها تا مدت ها در این کشور ماندگار شدند تا به تبلیغ دین و حل مشکلات مردم بپردازند. در نهایت همین خاک آنها را در آغوش کشید و به خانه ابدی آنها تبدیل شد.

با مرگ این بزرگان، هنرمندان و معماران ایرانی دست به کار شدند تا مقبره ای در خور شان آنها آماده سازند و مامنی زیبا برای پیکرشان مهیا کنند. امروزه اماکن مقدس و امامزاده های بسیاری در گوشه و کنار کشور به چشم می خورند و مردم با مراجعه به آنها در طلب آرامش و راز و نیاز با خدای خویش هستند. 

حسین بن موسی الکاظم (ع) یکی از همین بزرگان دین است که برادر امام رضا (ع) نیز هستند و مقبره شان همه روزه میزبان زایران از راه های دور و نزدیک است. مدفن ایشان در شهر طبس قرار دارد و گنبد و گلدسته هایش هر چشمی را به خود خیره می کند. سفر امروز کارناوال به بارگاه مقدس این شخصیت بزرگ است. می خواهیم برای تان از حال و هوای خاصی که در این امامزاده است سخن بگوییم و سفری معنوی و مذهبی را تجربه کنیم. با ما همسفر شوید...

چرا آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع)

• مهم ترین جاذبه مذهبی طبس است.
• مدفن برادر امام رضا (ع) است.
• از جاذبه های شاخص مذهبی در ایران به شمار می رود.
• امکانات خوبی برای زایران دارد.

نگاهی به آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) 

با ورود به شهر طبس و کمی پرس و جو به راحتی می توان مهم ترین جاذبه مذهبی شهر را یافت که با گلدسته های زیبایش خودنمایی می کند. اینجا آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع) است که بسیاری در مسیر رسیدن به حرم امام رضا (ع) به سوی آن می آیند و لحظاتی را در جوارش سپری می کنند. فضای وسیع و بسیار زیبای این امامزاده مامنی برای مسافرانی است که از جنوب شرق، جنوب و مرکز کشور به مشهد مقدس می روند و بسیاری از زایران امام هشتم (ع) شبی را در جوار برادر وی، حسین بن موسی الکاظم (ع) می گذرانند. این امامزاده به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده یزد، مشهد و برخورداری از حمایت های آستان قدس رضوی (ع) رونق بسیار یافته و مکان زیارتی و سیاحتی با شکوهی به شمار می رود.

این اثر مذهبی در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۱۸ با شماره ۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با حسین بن موسی الکاظم (ع)

حسین بن موسی الکاظم (ع) یا حسین بن موسی بن جعفر (ع) یکی از فرزندان امام هفتم شیعیان و برادر امام رضا (ع) محسوب می شود که از امام کاظم(ع)، امام رضا(ع) و مادرش ام ولد حدیث نقل می کرده است. برخی از علما، محدثان و راویان، از حسین بن موسی به عنوان یکی از راویان مورد اعتماد نام برده اند.

نویسده بحر الانساب سن این حضرت را هنگام شهادت یا وفات ۱۳ سال نقل کرده‌ اما این گفتار همواره با نقدها و نقض هایی روبه رو بوده است. شهادت امام موسی کاظم(ع) در سال ۱۸۳ ق رخ داد و ایشان سال‌های آخر عمر خود را در زندان گذرانده است و بر این اساس باید سن حسین در هنگام شهادت پدر چهار یا پنج سال بوده باشد. همچنین می توان گفت که هنگام هجرت امام رضا (ع) به خراسان وی 22 ساله بود چرا که امام رضا(ع) در سال ۲۰۱ به خراسان آمد. از آنجا که می گوییم حسین بن موسی الکاظم (ع)، شهادت امام رضا(ع) و امامت امام جواد را شاهد بوده است پس باید دو یا سه سال دیگر را نیز محاسبه کرد و در نتیجه می توان گفت او به هنگام رفتن از این دنیا تقریبا جوانی ۲۴ یا ۲۵ ساله بوده‌ است. 

درباره محل دفن حسین بن موسی(ع) اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی محل وفات وی را کوفه می دانند و برخی معتقدند که او در شیراز یا طبس از دنیا رفته است. بقعه‌هایی منسوب به وی در شهرهای مختلف ایران قرار دارد که معروف‌ترین آنها شیراز و طبس است و در کرمان، بهبهان، قزوین، ساری و کجور نیز نمونه هایی به چشم می خورند.

چرا شیراز؟

بنابر گزارشی، حسین بن موسی(ع) یکی از همراهان شاه چراغ بوده که در قالب یک کاروان به قصد دیدار امام رضا(ع) از مدینه عازم خراسان شدند. حاکم فارس جلوی حرکت آنها را گرفت و شاه چراغ در جدالی سخت به شهادت رسید. حسین بن موسی(ع) در باغی مخفی شد؛ اما در نهایت محل اختفایش را فهمیدند و وی را به شهادت رساندند. 

از جمله کسانی که محل شهادت حسین بن موسی(ع) را شیراز می دانند می توان به این افراد اشاره کرد: حمد الله مستوفی، زرکوب شیرازی، جنید شیرازی، علامه مجلسی، بحرالعلوم، روضاتی و ...

بقعه وی در چند صد متری حرم شاه چراغ قرار دارد و زایران بسیاری به سوی آن می روند. علامه مجلسی در بحار الانوار آورده است:

تا قرن هشتم قبر علاءالدین حسین مخفی بود. در زمانی که قُتلُغ، فرمانروای شیراز بود باغبان وی مشاهده کرد که در شب های جمعه نوری به طرف نقطه‌ای از باغ می‌آید. جریان را به قتلغ رساند وی پس از تجسس متوجه شد قبری در آنجاست و درون آن جسدی پرهیبت که آثار جلالت و جمال و کمال از او آشکارا دیده می‌شد در یک دست قرآن و در دست دیگر شمشیری داشت از روی نشانه‌ها و قراین فهمیدند قبر حسین بن موسی است و اطراف قبر قبه و رواقی ساخت.

در شیراز حسین بن موسی(ع) را به علاءالدین حسین می شناسند و احتمالا لقب علاءالدین در اواخر قرن چهارم که اضافه کردن الدین رواج داشته، به وی نسبت داده شده است.

چرا طبس؟

نامه‌ای از امام رضا(ع) به حاکم طبس در دست است که در آن خبر مفقود شدن یکی از برادرانش به نام حسین در منطقه تحت حکومت وی به چشم می خورد و از حاکم خواسته شده تا او را بیابد. به همین دلیل هم در طبس این امامزاده بزرگوار را با لقب مفقود می شناسند.

گفته می شود امام رضا (علیه السلام) به محض اطلاع از آمدن حسین به جانب خراسان با نوشتن نامه ای برای عامر بن زروامهر (والی معتمد طبس) او را از ورود آن امامزاده باخبر کرد تا آسیبی به برادرش نرسد. امروزه اصل نامه در دست نیست؛ اما می گویند که اصل آن نزد میرزا غلامحسین -که تولیت امامزاده طبس را برعهده داشت- بوده و بعد از مرگش یک نفر به قصد انتقال آن به کتابخانه آستان قدس نامه را از طبس بیرون برده و دیگر هیچ اثری از آن به چشم نمی خورد. البته نمونه ای از این نامه در دیوان خطی میرزا علی منشی باشی متخلص به رشیدی موجود است و نسخه ای از آن هم در خزانه آستانه مبارکه رضوی نگهداری می شود.

تاریخچه آستان مقدس حسین بن موسى الکاظم

امویان و بعد از آن عباسیان، نابودى اهلِ بیتِ پیامبر (صلى الله علیه و اله وسلم) و پاک کردن نام و نشان آنها را مهم ترین برنامه خود می دانستند. در پی همین سیاست خصمانه، پس از دفن حسین بن موسى الکاظم در طبس، برای مدتی طولانی از عمران و آبادى مقبره ایشان جلوگیری کردند و مردم به صورت مخفیانه به زیارت آرامگاه او می رفتند.

از این بقعه و حال و روز آن قبل از قرن پنجم شواهدی وجود ندارد و برخی اسناد بناى اولیه مزار این بزرگوار را قرن پنجم هجری عنوان می کنند. گفته می شود در آن زمان آرامگاهى با شکوه به همراه اماکن و اتاق های متعدد برای فرزند موسى بن جعفر (ع) ساخته شد تا زایران از بودن در آنجا لذت ببرند و به راحتی به راز و نیاز با خدای خود بپردازند.

دایرة المعارف تشیع، مجموعه‌ای از مقالات نظام‌مند است که به ترتیب الفبایی و در مورد فرهنگ و تمدن شیعه و در ایران نگاشته می شود. در قسمتی از این مجموعه، بقعه قدیم و چگونگی گسترش بناهاى اطراف آن در قرن پنجم آمده است که اطلاعات خوبی از وضعیت مقبره در آن دوران می دهد. بر اساس این اطلاعات، در آن زمان بقعه شاملِ صحن، ایوان و حرم بود. صحن کوچکى مشهور به بست در قسمت شرقى امامزاده وجود داشت که ابعاد آن به 15 در 21 متر می رسید. راهرویى با ابعاد 21 در 41 متر در غرب این بست به چشم می خورد که زایران با عبور از آن به صحنِ اصلى ِامامزاده وارد می شدند.

در غرب این صحن ایوانى مشهور به ایوان علیشیر وجود داشت که مى گویند نقاشى ها و گچ برى هاى جالبى داشته است. پس از ایوان راهرویی طولانى وجود داشت که مقبره هایى با سنگِ قبرهای کهن دو طرفِ آن واقع شده بودند که از جمله آنها می توان به سنگ قبرِ بزرگ و تاریخى خواجه شمس الدین حسین شاه نامى با تاریخ 800 هجری اشاره کرد. در برابر این مقبره ساختمانی معروف به چهل چراغ و مقبره حکمرانان طبس از جمله عماد الملک و میرزا ابولقاسم خان و سردار مکرم قرار داشت.

درِ ورودى حرم در جنوب بناى چهل چراغ، بود. قبل از ورود به حرم نیز رواقى با اندازه هاى 30/10 در 40/12 متر قرار داشت که گنبدی به ارتفاع 15 متر بر فراز آن خودنمایی می کرد. محوطه مستطیل شکلى با ابعاد 90/10 در 70/4 متر بعد از رواق بود که به دارالحفّاظ شهرت داشت. بر دیوار دارالحفاظ، عبارت «صَلِّ یا رَبِّ عَلَى شمسِ الضُّحى» نقش بسته بود و گچ برى هاى ظریفی در بالاى آن دیده می شد. بعد از دارالحفاظ حرم قرار داشت؛ حرم چهار گوشه اى با اضلاع 8 متری که بر فراز آن گنبدى به ارتفاع 12 متر بر پا شده بود.

دیوار هاى حرم تا زیر گنبد، نقاشى هایى به رنگِ آبى داشت که مناظر گوناگون از شکارگاه و غیره را به تصویر می کشیدند. قسمت دیگری نیز با رنگ قرمز مزین شده بود و گل هاى گوناگونی در نقش و نگار آن دیده می شد. در چهار طرف بالاى دیواره حرم، کتیبه اى با خط نسخ قرار داشت. یکى از قدیمى ترین تاریخ هاى ِ مربوط به این آرامگاه، یعنى سال 449 هجری قمری بر روی کتیبه مزبور نقش بسته بود و پیشینه ساختمان بنا را قرن پنجم نشان می داد.

قدمت صندوق چوبى روى مرقد به سال 980 هجری قمری باز می گشت و سوره هَلْ اتى (دهر) بر روی آن کنده کارى شده بود.

ایوان سمت جنوب امامزاده به صحن دیگرى به ابعاد 24 در 23 متر راه داشت که به صحن نو مشهور بود و در اطرافش مقبره هاى خصوصى بنا شده بودند. 

به نقل از همین کتاب در قرن پنجم، وزیر شیعى مذهب عهد سلجوقیان، مجدالملک اسعد بن موسى البراوستانى قمى نسبت به آبادانى مراقد امامان و امامزادگان همت گماشته است. گفته می شود سلجوقیان بنا بر مصالح سیاسى خود، به دلجویی از شیعیان پرداختند و از قدرت شان علیه بنى عباس بهره بردارى سیاسى و عقیدتى کردند. در این راستا، شاهان به مردم اجازه دادند که بناهاى مذهبى خود را سر و سامان دهند و از جمله آنها می توان به آستانه مقدس حسین بن موسى الکاظم در طبس اشاره کرد.

در دوره ایلخانان مغول، به ویژه در عهد غازان الجایتو و دوره جانشینان تیمور، آستان مقدس امامزادگان در نقاط مختلف ایران تجدید بنا شدند و جلوه ای خاص به خود گرفتند. در این زمان زیر نظر امیر حسن خان شیبانى ساختمان هایى از جمله آب انبار به بقعه حسین بن موسى الکاظم (ع) اضافه و صحن ها و رواق هایی با خشت و گل در کنار بقعه ساخته شد. گنبد اصلى مورد مرمت قرار گرفت و موقوفاتى نیز براى تامین مخارج و هزینه هاى آن معین شد که هنوز هم وقفنامه هاى مربوط به آن موجود است.

پس از صفویه و در قرن سیزدهم نیز این مقبره مورد مرمت قرار گرفت. کتیبه ای مربوط به سال 1357 شمسى در گنبد بنا مکتوب بود که حدود سال 494 هجری قمری یعنى اواخر قرن پنجم هجرى را بیان می کرد و امروزه هم وجود دارد. امیر حسن خان شیبانى در سال 1205 قمرى آن را تعمیر و بازنویسى کرد تا دیگران هم آن را ببینند.  

در کتیبه اى که بالاى دیوار و زیر گنبدِ قدیم قرار داشته، تاریخ 494 و همچنین 1205 به عنوان زمان احداث و تعمیر بنا آمده است. در کتیبه مزبور قدمت آرامگاه تا حدی مشخص است. مرحومِ محمدرضا اظهرى در نامه آستان قدس درباره این کتیبه می نویسد و در پایان می گوید:

به نظر مى رسد که امام زاده قبلا کتیبه اى داشته که به تاریخ 494 نوشته شده است و سپس در زمان میرحسن خان تعمیر شده و تمام کتیبه آن در همان زمان نوشته شده باشد و عبارت هکذا وَجَدْتُهُ وَقَرَأتُهُ وَکتَبْتُهُ ، موید آن است .

ماجرای پیدایش امامزاده

 میرزا علیخان نائینى ملقب به صفاءالسلطنه در مورد پیدایشِ مزار امام زاده حسین بن موسى الکاظم (ع) در طبس، در کتاب گزارش کویر یا تحفه الفقرا -که مربوط به سال هاى 1300ـ 1299 هجری قمری است- ماجرایی جالب را نقل می کند. از نظر ایشان سفارشِ حضرت امام رضا (ع) نسبت به برادرش، خود نشانه ای موثق است بر انتساب امام زاده به موسى بن جعفر (ع) و قرار دادن ایشان در زمره فرزندان پیامبر(ص). وی در مورد این داستان و سفر خود به طبس چنین نوشته است:

عصر روز جمعه بیست و چهارم جمادى الثانى به زیارت شاهزاده حسین بن موسى الکاظم (ع) رفتیم. در تحقیق حالِ این امامزاده گفته اند:

شیخ على شیبانى علیه الرحمه که از معاریف علماى متصوفه بود، به قصد زیارت کعبه معظمه از موطنِ خود حرکت کرده، چون به طبس رسید ، شب در عالمِ واقعه به شرفِ خدمتِ حضرتِ امام رضا (ع) گردید، حضرت به او فرموند:

«تنخواهى که به جهتِ زیارت بیت الله الحرام موجود کرده اى، صرف بناى شاهزاده حسین نما، در پیشگاه حضرت خداوندى به جاى حج مقبول به درجه قبول موصول خواهد بود». نشان مدفن را هم به او فرمودند.

عرض مى کند: «من مردى غریبم و یحتمل نتوانم از عهده انجامِ این امر برآیم».

حضرت فرمود: «به حاکم نیز سفارش کرده ایم که تو را امداد نماید».

شیخ از خواب برخاسته، نشانى را که حضرت به او داده ثبت نمود. راهِ سراى حاکم را که یکى از خوانین ازبک بود در پیش مى گیرد. از آن طرف، حاکم هم در عالم رویا مامور امداد شده، انتظار ورود و استمداد او را مى برده است. دراین بین، شیخ رحمه الله علیه وارد شده، تفصیلِ واقعه را بازگو مى کند. حاکم انگشت قبول بر دیده نهاده، عمله کار حاضر نموده، آن موضع معین را مى شکافند. به همان نشان که حضرت سلام الله علیه فرموده بودند، جوانى یافتند میان بالا، گندمگون، خالى در گوشه ابروى راست داشته است. شیخ بلافاصله به سجده افتاده، شکر الهى به جا آورده، تنخواه را به صرف تعمیر بقعه مى رساند و بعضى از اراضى را هم که در آنجا منزل داشته خریدارى نموده، وقف این بقعه مى نماید و بعد از آن دیگران تدریجا گنبدى بزرگ در جلو بقعه عمارت نموده و حیاطى عالى با تالار و طاق ها با وسعت و شکوه شایسته به اتمام رسانده اند و مرحوم سید عبدالحقِ گورسرخى مزرعه ملوند را وقفِ این جناب نموده، مردم هم موقوفاتِ چند افزوده اند. در این ازمنه متاخره مرحوم امیر حسین خان حاکم طبس تعمیرات لایقه از اینجا بوجود آورده که آثار آن هنوز برقرار است .

ویرانى آرامگاه در زلزله سال 1357

زلزله ویرانگر طبس در سال 1357 خورشیدی، ویرانی های بسیاری را به بار آورد که آستان مقدس این امامزاده نیز یکی از آنها بود. با بروز این زلزله قسمت بزرگی از منابع درآمد آستانه امامزاده هم از میان رفت و بازسازى بقعه و اماکن مجاور آن هزینه ای سنگین نیاز داشت. به همین دلیل آستان قدس رضوى عملیات بازسازى این بقعه و رواق هاى اطراف را آغاز کرد و در نهایت بنایی در خور شان ایشان و مناسب برای زایران احداث شد. 

در این بازسازی توسعه و ایجاد اماکن فرهنگى مذهبى و اقامتى در نظر گرفته شد و ایوان ها و حجره هایی در گرداگرد بقعه برای اهداف مذهبی و فرهنگی و رفاه حال زایران به وجود آمد.

نکته ای جالب توجه

با مطالعه و بررسى تاریخچه و موقعیت شهرستان طبس در رابطه با بناى تاریخى آرامگاه امام زاده حسین بن موسى (ع) در می بابیم که از گذشته در ساختمان سازی این ناحیه از خشت و گل استفاده می کردند و به دلیل این ساختار، حوادث طبیعى و جنگ به راحتی آن را خراب می کردند. از جمله این حوادث می توان به زلزله هاى مکرر این دیار اشاره کرد و یا از حمله ازبک ها به سال 1006 هجرى در عهد شاه عباسِ اول یاد کرد. به دلیل همین ویرانی ها شهر طبس تاکنون سه بار و هر بار در نقطه ای متفاوت بازسازی شده است: 

بار اول، در کنار مقبره امام زاده حسین بن موسى که صاحب طرائق الحقائق درباره آن مى نویسد:

 زمین مرقد امامزاده طبس ابتدا در مرکز شهر بوده است

بار دوم، در محل فعلى که دارای دو دروازه بوده است؛ یکى در شرق و دیگرى در غرب. دور شهر هم برج و بارویى برپا بوده که خرابه هاى آن هنوز هم باقیست.

بار سوم، محلی که اخیرا با سبک و اسلوب شهرسازى ساخته شده، خیابان ها و میادین متعددی دارد و در حال توسعه است.

بناى کنونى آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع)

 در ادامه قسمت های مختلف امامزاده را به شما معرفی می کنیم:

1- حرم

 در کنار در ورودى حرم، ابیاتی به خط زیباى حبیب الله فضائلى به چشم می خورد که این گونه آغاز می شوند:

بیا که تربت فرزند حیدر است اینجا سلیل حضرت موسى بن جعفر است اینجا

گل ریاض جهان نور دیده زهرا عزیز جان نبى پور حیدر است اینجا

گرفت دامن او را زجان و دل سروى که حاجتش به بر حق میسر است اینجا

حرم امامزاده حسین بن موسی (علیه السلام) مربع شکل است و حدود 120 متر مربع مساحت دارد. ازاره (1) این قسمت از سنگ مرمر سبز یشمی است و از کف حرم تا ارتفاع 1/37 متر ادامه می یابد. پس از ازاره تا سقف به مساحت 600 متر مربع آینه کاری است که این میزان به همراه آینه کاری های سایر قسمت ها به حدود 4060 متر مربع آینه کاری می رسد. 

در میان اضلاع حرم، هشت ترنج بزرگ دیده می شود که به صورت گچ کاری است و زمینه آبی دارد. سوره های کوچک قرآن با خط و طراحی زیبا در آنها نقش بسته است. حرم چهار در ورودی در چهار طرف دارد که از چوب گردو ساخته شده اند و به رواق ها نیز مرتبط هستند. علاوه بر این درها تعداد 24 درِ چوبی دیگر نیز در محل ورود به دیگر نقاط بقعه به چشم می خورد.

پاورقی

 1- سنگ هایی که در اطراف بنا و پای دیوار نصب می شود.

2- ضریح

هسته اصلى بنای کنونی آستان مقدس حسین بن موسی الکاظم (ع)، مانند همه آرامگاه ها، اتاقی مربع با پوشش گنبدی است. مرقد امامزاده در زیر گنبد قرار گرفته و ضریحی بر روی آن نصب شده است. تاریخ ساخت این ضریح به سال 1405 هجری قمری باز می گردد.

ضریح این امامزاده 4/27 متر طول و 2/60 متر عرض دارد و ارتفاع آن 3/5 متر است. کتیبه ای در قسمت بالایی ضریح دیده می شود که زمینه ای آبی دارد و سوره هل اتی با خط ثلث و طلایی بر روی آن خودنمایی می کند. بالاتر از این کتیبه ترنج هایی طلا کاری و جدا از هم وجود دارد که تعداد آنها به 46 عدد می رسد و در میان هر کدام یکی از اسمای الهی در زمینه لاجوردی با رنگ سفید نگاشته شده است. چهار گلدان طلایی در بالای هر زاویه (گوشه) ضریح قرار دارد. اطراف ضریح، مشبک و نقره کاری و طلاکاری شده است و در بالای هر گوشه آن گلدانی طلایی دیده می شود. در وسط ضلع غربی آن نیز دری به چشم می خورد که مزین به گل و بوته روکش نقره است. 

سنگ قبرى از سنگ مرمر به ابعاد 267 در 116 سانتی متر با حدود یک متر ارتفاع در میان این ضریح قرار دارد. این سنگ قبر با مخمل سبز پوشیده شده است. رواق هایى نیز در پیرامون ضریح وجود دارند که با ایوان هایى با سردرهاى بلند از صحن مزار جدا می شوند.

3- رواق ها

هشت رواق مربع شکل دور حرم قرار گرفته اند. چهار رواق به ابعاد 9 در 9، اصلی هستند و چهار رواق نیز به صورت هشتى به مساحت 78 متر مربع در میان آنها ساخته شده است. این رواق ها دارای سقف گنبدی به نام های دارالسلام، دارالولایه، دارالعباده، دارشهدا، دارالشکر، دارالرّحمه، دارالذکر و دارالمغفره هستند. 

4- صحن

مساحت صحن گسترده و باشکوه مزار، با غرفه ها و سردرهاى بزرگ اطراف به 44322 متر مربع می رسد. این صحن شش سردر ورودى دارد که کاملا قرینه هستند و زیربنای هر کدام 275 متر مربع است. این سردرها در دو طبقه با بهره گیری از ویژگی های معماری سنتی ساخته شده اند و در مجموع تعداد 12 سوییت با تجهیزات کامل سکونتی را در خود دارند. سردرها دارای تزیینات معرق کاری هستند و هر یک از آنها با نام های باب الحسین، باب السلام، باب الحوائج و باب الغدیر، باب الشهدا و باب الرضا خوانده می شوند.

در صحن مطهر و نزدیک در ورودى به حرم، در قابى شیشه اى سنگ قبر به نسبت بزرگی وجود دارد که از حوزه بناى باستانى امامزاده به دست آمده است. این سنگ بر مزار خواجه شمس الدین حسین شاه بوده و بر سطح آن نوشته ها و شعرهایى به صورت کنده کارى قابل مشاهده است. سنگ قبر حدود 2 متر طول و 30 سانتی متر عرض و بیش از پانزده سانتی متر قطر دارد و تاریخ 800 هجرى قمرى بر آن به چشم می خورد.

چهل چراغی بزرگ با 159 شعله و تعداد چهار لوستر 24 لامپی و 8 لوستر 66 شعله ای در صفه های منتهی به حرم خودنمایی می کنند و در غرب صحن نیز ایوانی به نام ایوان امیر علی مشیر قرار دارد. 

5- گنبد و گلدسته ها

گنبد امامزاده بسیار زیباست و نمای بیرونی آن از کاشی معرق است. در سطح گنبد ترنج هایی به چشم می خورد؛ در ترنج بالایی کلمه «الله» نقش بسته و در ترنج های زیرین اسامی پنج تن «محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین» نگاشته شده است. در ساق گنبد آیاتی از سوره نور به صورت کمربندی دیده می شود. در زیر سقف گنبد 8 ترنج با زمینه آبی گچ کاری شده و سوره های کوچک قرآن به شکل زیبایی در آن نوشته شده است. در آینه کاری دیوارها کتیبه ای در ارتفاع 7 متری از کف قرار دارد که دارای زمینه ای زرد رنگ است و هفده آیه از سوره یاسین با خط ثلث بر روی آن دیده می شود. ارتفاع گنبد از داخل حرم 12 متر و از بیرون 25 متر است و اندازه قطر دور گنبد نیز به 42 متر می رسد.

در 4 گوشه صحن امامزاده چهار گلدسته خودنمایی می کند که در واقع برج ساعت هستند و زمان را نشان می دهند. این برج ها با ارتفاع 40 متر و قطر 11 متر و 90 پله و  معرق کاری تماشایی جلوه ای خاص به آرامگاه بخشیده اند.

6- سقاخانه و برج های نور

دو سقاخانه با زیربنای 135 متر مربع و ارتفاع 9 متر در مجموعه وجود دارد که گنبد فیروزه ای با کاشی های معرق و سنگ های زیبای گرانیتی دارند. این فضاها در دو سمت پایین پا و بالای سر امامزاده جهت استفاده زوار تعبیه شده اند. سقاخانه ها به صورت هشت ضلعی هستند و در اطراف هر کدام چهار برج نور قرار دارد. تعداد 60 برج نور با ارتفاع متفاوت در امامزاده تعبیه شده است که روشنایی مورد نیاز بارگاه را تامین می کنند. 

7- گلزار شهدا و آرامگاه بزرگان طبس

 بخشی از محوطه امامزاده و قسمت هایی از فضای درونی بنای آن به مقبره شهدای دفاع مقدس اختصاص یافته است. برای آگاهی از اسامی شهدای مدفون در این امامزاده می توانید از این لینک استفاده کنید. بد نیست بدانید که بهسازی گلزار شهدای دفاع مقدس در محل امامزاده به مساحت 850 متر مربع توسط بنیاد شهید صورت گرفته است. ساختمان چهل چراغ نیز در حوالی حرم قرار دارد و مدفن چندی از حکام و بزرگان پیشین طبس در آن به چشم می خورد. 

فضای سبز و امکانات 

آستان مقدس امامزاده 42000 متر مربع فضای سبز دارد که حدود 40 نوع گل و گیاه در آن دیده می شود. 10000 مترمربع آن به کشت انواع گل ها از قبیل گل شب بو، بنفشه، همیشه بهار، مینا چمنی، اطلسی، جعفری، رعنای زیبا، پریوش اختصاص پیدا کرده است و در بقیه آن انواع مرکبات و نخل و زیتون وجود دارد که در تمام فصول سبز هستند و هم هوا را با طراوت می کنند و هم جلوه ای خاص به امامزاده می دهند. تعداد دو پارکینگ شبانه روزی در اضلاع شرقی و غربی میدان امامزاده قرار دارند که به طور شبانه روزی فعال هستند و یک پارکینگ رایگان نیز در ضلع شمالی تعبیه شده است.

این امامزاده امکانات خدماتی خوبی به زایران ارایه می دهد که از میان آنها می توان این موارد را نام برد:

مجموعه باغ های رضوان شماره 1و 2 با مساحت 80000 متر مربع، پاسگاه انتظامی حرم، دارالشفای حضرت، گرمابه رضوان با 25 دوش در دو بخش مردانه و زنانه، کشتارگاه ذبح دام نذری زایران، پارک بازی کودکان به مساحت 1000 متر مربع، 160 سکو، دو فروشگاه تعاونی و دو آشپزخانه با تجهیزات کامل و خدمت رسانی شبانه روزی.

تسهیلات اقامتی

حدود 150 اتاق به مساحت 72000 متر مربع در اطراف صحن امامزاده ساخته شده است که تعدادی از آنها مقبره هستند و مابقی به کلاس های آموزش قرآن، فروشگاه، انبار، اسکان کارگران و تاسیسات و اسکان زایران اختصاص دارند. دفتر زایرسرای این آستان مقدس به صورت شبانه روزی به زایران خدمات رسانی می کند و 12 سوییت با امکانات کامل به مساحت 1650 متر مربع در سردرهای بزرگ ورودی برای اسکان عاشقان این حضرت تعبیه شده است.

شما می توانید به صورت آنلاین نیز نسبت به رزرو زایرسرا اقدام کنید؛ اما توجه داشته باشید که سفارش شما باید حداقل قبل از ساعت 18 روز قبل و حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ سفارش ثبت شود. مدت رزرو هم تنها تا 5 روز قابل افزایش است. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، به این لینک مراجعه کنید. 

موسسه فرهنگی

علاوه بر زیارتگاه، ساختمانی دیگر نیز در مجموعه دیده می شود که به مجموعه فرهنگی امامزاده و به عبارتی فرهنگسرا اختصاص دارد. این ساختمان دارای سه طبقه و زیربنای 1760 متر مربع است و در ضلع غربی مجموعه و متناسب با اقلیم گرم و خشک احداث شده است. ویژگی های معماری سنتی و بومی در این بنا به چشم می خورد و به جهت تعبیه هوا در آن از بادگیر استفاده کرده اند. موسسه آستانه مبارکه حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) به همراه موسسه آرامگاه شهید آیت الله مدرس(ره) از موسسات فرهنگی وابسته به آستان قدس رضوی است.  تولیت این موسسه توسط مقام معظم رهبری به نماینده ایشان در استان خراسان و تولیت عظمای آستان قدس رضوی حضرت آیت الله واعظ طبسی تفویض شده و این امر توسعه همه جانبه اماکن متبرکه طبس و کاشمر به دنبال داشته است.

از اهداف اصلی تشکیل این موسسه فرهنگی مذهبی می توان از این موارد نام برد:

ایجاد تسهیلات لازم برای ارایه خدمات مطلوب به زایران و امکانات فیض معنوی بیشتر آنان، تدوین و اجرای برنامه های توسعه فرهنگی، عمرانی، خدماتی و مالی، بهره گیری از تشکل ها، نهادها و سازمان های فرهنگی دینی، اداره امور موقوفات، ارتقای فرهنگ وقف، شناسایی و استیفای حقوق موقوفات آستان قدس رضوی و بهره برداری و نظارت در جهت اجرای نیات واقفان، جمع آوری نذورات و هدایا و مصرف آن در جهت اهداف آستان قدس رضوی، برنامه ریزی برای انجام مراسم های فرهنگی مذهبی در مناسبت های مختلف. 

مهم ترین فعالیت های فرهنگی امامزاده به شرح زیر است:

عرضه کتب و محصولات فرهنگی در فروشگاه و نمایشگاه 

برگزاری مراسم ویژه به مناسبت اعیاد و تولد ائمه (علیهم السلام) و همچنین شهادت معصومین (علیهم السلام) 

اقامه نماز جمعه و اعیاد فطر و قربان و نمازهای جماعت

برگزاری مراسم دعاهای کمیل، ندبه و توسل و جلسات مربوط به آموزش و تفسیر قرآن و دعوت از قاریان ممتاز و برجسته بین المللی و کشوری

برگزاری جلسات مشورتی جهت بهره گیری از صاحب نظران برای بهبود فعالیتهای فرهنگی 

برگزاری مسابقات فرهنگی هنری و ادبی در سطوح مختلف

تهیه، چاپ و توزیع نشریات، بروشور، مجلات و... و برگزاری نمایشگاه کتاب و محصولات فرهنگی 

فعالیت های فرهنگسرا و کتابخانه مجهز امامزاده، ارایه خدمات فرهنگی به زایران و همکاری با رسانه های گروهی 

برای آگاهی کامل از فعالیت های فرهنگی امامزاده به این لینک مراجعه کنید.

مجتمع های بین راهی زیر نظر آستان

19 مجتمع فرهنگی رفاهی و نمازخانه میان راهی حضرت امام رضا(ع) در 5 استان کشور نیز توسط سازمان عمران و توسعه خراسان وابسته به آستان قدس رضوی تاسیس شده اند که فهرست آنها را می توانید در این لینک ببینید. این مجتمع ها زیر نظر موسسه حضرت حسین بن موسی الکاظم(ع) و زیارتگاه شهید مدرس(ره) اداره می شوند و هر کدام دارای بخش های زیر هستند:

دو نمازخانه و کفشداری های مستقل برای آقایان و بانوان، وضوخانه، سرویس بهداشتی، سکوهای استراحت موقت و صرف غذا، فضای سبز با انواع گل های زینتی و درختان سرسبز، پارک بازی ویژه کودکان، ‌پارکینگ و مراکز تهیه مواد غذایی بهداشتی.

موقوفات امامزاده

وقف یکی از کارهای پسندیده در اسلام است. در همین راستا واحد موقوفات آستان مبارک تلاش های بسیاری در جهت ترویج فرهنگ وقف، احیای موقوفات و جذب واقفین جدید انجام داده است که برای آگاهی از این موقوفات می توانید به این لینک بروید.

کتابخانه های وابسته 

 از دیگر فعالیت های موسسه حضرت حسین بن موسی الکاظم(ع) و زیارتگاه شهید مدرس(ره) تاسیس کتابخانه هایی برای ترویج فرهنگ کتابخوانی است که برای آگاهی از اسامی، خدمات و نحوه عضویت آنها می توانید به این لینک مراجعه کنید.

آداب ورود به امامزاده

به یاد داشته باشید که بانوان برای ورود به امامزاده و استفاده از خدمات زایرسرا باید پوشش چادر داشته باشند. 

اگر می خواهید زیارت نامه این امامزاده را نیز بخوانید می توانید از این لینک استفاده کنید.

سخن آخر

امروز به یک سفر معنوی رفتیم و لحظاتی را در حال و هوای خوش آستان مقدس امامزاده حسین ابن موسی کاظم (ع) گذراندیم.

تا به حال به زیارت این امامزاده رفته اید؟

چه جاذبه های مذهبی دیگری را می شناسید که دوست دارید درباره آنها سخن بگوییم؟

منتظر دیدگاه های شما خوبان هستیم...