موزه باستان شناسی شهرکرد | حمام پرهیزگار

یکی از دیدنی‌های شهرکرد حمام پرهیزگار یا موزه باستان شناسی شهرکرد است که در آن آثاری متعلق به 9000 سال قبل نگهداری می‌شود. در مطلب پیش رو به معرفی موزه باستان شناسی شهرکرد می‌پردازیم؛ از تاریخچه این موزه و اشیایی که در آن نگهداری می‌شود برایتان خواهیم گفت. همراه ما باشید تا با دیدن تصاویر موزه باستان شناسی شهرکرد با اشیا آن و فضای این مجموعه بیشتر آشنا شوید.

چرا موزه باستان شناسی شهرکرد؟ 

• این مجموعه اولین موزه باستان‌شناسی استان چهار محال و بختیاری است.
• موزه باستان شناسی شهرکرد موزه‌ای تاریخی است که در آن آثاری با قدمت 9000 سال به چشم می‌خورد.
• بنای موزه شهرکرد آخرین حمام سنتی ساخته شده در ایران به شمار می‌رود که در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت شده است.
• یک کتیبه گلی متعلق به دوران هخامنشان در این موزه نگهداری می‌شود.
• حمام پرهیزگار در قالب یک موزه قدمت این شهر را بازگو می‌کند.
• این موزه اولین دست‌سازهای انسان را به نمایش می‌گذارد.

موزه باستان شناسی شهرکرد | حمام تاریخی پرهیزگار

حمام پرهیزگار در زمره آخرین حمام‌های سنتی ساخته شده در ایران است که قدمت آن به دوران پهلوی اول باز می‌گردد. این موزه با وسعت 1600 متر مربع در یک طبقه و توسط هنرمندان ماهر اصفهانی ساخته شده است. مجموعه پرهیزگار محتوای تاریخی دارد و از اولین تولیدات تکنیکی انسان‌های نوسنگی تا هنرهای دست‌ساخت دوره‌های اسلامی را به نمایش می‌گذارد. ظروف سفالی منقوش به اشکال هندسی متعلق به هزاره‌های چهارم و پنجم قبل از میلاد، آجر نوشته به خط میخی دوران ایلام میانه متعلق به هوته لوتوش اینشوشیناک پادشاه این دوره،‌ ظروف مفرغی ساده و نقش‌دار در فرم‌های مختلف شامل کاسه، لیوان، ظروف لوله‌دار و بشقاب‌های مفرغی از دوران مادها برخی از آثار جالب این مجموعه است.

از بخش‌های مختلف موزه باستان شناسی شهرکرد می‌توان به خزینه، شاه‌نشین، سربینه، گرمخانه و میان‌در اشاره داشت. این مجموعه بخش زنانه و مردانه دارد که بخش زنانه آن در سربینه و بخش مردانه که از بخش زنانه بزرگتر است در میانه راه قرار دارد. حمام پرهیزگار برگرفته از علم و هنر ایرانی است که در آن آثاری 9000 ساله نمایش داده می‌شود. ابزار سنگی این مجموعه نمونه‌هایی از نخستین تولیدات تکنیکی انسان‌های دوره نوسنگی است و نشان‌دهنده روش‌های ماهرانه‌ای که آن‌ها در ساخت تولیدات خود استفاده کرده‌اند.

ثبت ملی: در تاریخ 18 شهریور 1377 با شماره 2112 به در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

بخش ها و آثار حمام پرهیزگار

این مجموعه دارای اشیایی است که به دوران‌های پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی تقسیم شده‌اند و در سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزینه و شاه‌نشین حمام بزرگ در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.

پیش از تاریخ

اشیای این بخش قدمتی 9000 ساله دارند و به ابزار سنگی و سفالی تقسیم می‌شوند. کهن‌ترین ابزار سنگی که در منطقه لردگان و گندمان کشف شده مربوط به دوران نوسنگی، هزاره هفتم یا هشتم پیش از میلاد، است. تیغه‌های کوچک سنگی با لبه صاف، تیغه‌های بزرگ دندانه‌دار اره‌ای، تیغه‌هایی از جنس سنگ شیشه (آبسیدین) به رنگ‌های سیاه و سبز تیره و قطعات سنگی دیگر از جمله دسته هاون از آثار این بخش‌اند. همچنین می‌توانید اشیا سفالی پیکرک‌های گلی که شبیه گراز است با قدمت ۹۰۰۰ سال و کاسه‌های و ظروف به دست آمده از گورگای تپه شهرک را نیز در این قسمت ببینید.

دوران تاریخی

آثار این بخش از جنس سفال و فلزند که در قسمت شاه‌نشین موزه به نمایش درآمده‌اند. قدیمی‌ترین اثر دوران تاریخی کاسه کوچک مفرغی است که به هزاره دوم قبل میلاد تعلق دارد و در خان میرزای لردگان کشف شده است. ظروف سفالی به اشکال قدح، صراحی، پیه‌سوز، پیاله و کاسه‌های کوچک به تزیینات کتیبه‌ای، نقوش گیاهی، نقش‌کنده زیرلعابی و لعاب ساده از دیگر آثار بخش تاریخی محسوب می‌شوند.

دوران اسلامی

در ضلع غربی موزه و گرمخانه حمام اشیایی با قدمت کمتر و مرتبط با دوران اسلامی که شامل انواع ظروف سفالی، فرش، قالیچه، تزیینات کتیبه‌ای، مهر و سکه است، نگهداری می‌شوند.

آثار منحصربه‌فرد موزه باستان شناسی شهرکرد

• آجر نوشته‌ای به خط میخی متعلق به هوته لوتوش اینشوشیناک.
• ظروف مفرغی ساده و نقش‌دار مربوط به دوره مادها.
• کتیبه میخی متعلق به دوره هخامنشیان با عبارت «اهورا مزدا این کشور را از دشمن، دروغ و خشکسالی حفظ کن».
• ظروف سفالی منقوش به نقوش هندسی به رنگ سیاه متعلق به هزاره‌های چهارم و پنجم قبل از میلاد.

تاریخچه موزه باستان شناسی شهرکرد

این ساختمان متعلق به خاندان پرهیزگار بود که ساخت آن در دوران پهلوی اول و در سال 1326 انجام گرفت؛ حمام پرهیزگار با کمک‌های مالی بانو سلطان آزاده و حاج ابولقاسم آزاده چالشتری ساخته شده است. این مجموعه دارای دو حمام کوچک و بزرگ بوده که حمام بزرگ در بخش جنوبی و حمام کوچک متصل به آن در ضلع شمالی قرار گرفته بودند. حمام بزرگ هشتی، راهرو، سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزینه، شاه‌نشین و حمام کوچک نیز سربینه، راهرو، گرمخانه و خزینه داشته‌اند. ستون‌های سنگی گرد با شیارهای قاشقی مانند و عمیق، کف تزیین شده با کاشی سفید و فیروزه‌ای، حوض سنگی چند ضلعی در وسط حمام، حوض‌های عمیق در سه طرف با طاق نماها و سکوهای سنگی با کاربرد رختکن از ویژگی‌های معماری این حمام و موزه محسوب می‌شوند. در سال 1334 خانواده پرهیزگار تصمیم گرفتند تا بنا را وقف کنند. طرح تبدیل حمام به موزه در سال 1376 آغاز شد و طی آن زیر بنا به 1400 متر افزایش یافت و سبک و سیاق معماری سنتی هم به آن افزوده شد. پس از 6 سال مرمت و بازسازی در اردیبهشت 1382 حمام پرهیزگار با کاربری موزه به بهره‌برداری رسید.

سخن آخر

موزه باستان‌شناسی شهرکرد یکی از تخصصی‌ترین موزه‌های ایران است که با بازدید از آن می‌توانید با مردم و گذشته استان چهارمحال و بختیاری آشنا شوید. اگر تا به حال بازدیدی از این حمام و موزه داشته‌اید، تجربه خودتان را با کارناوالی‌ها در میان بگذارید.