موزه مردم شناسی خلیج فارس بندرعباس

به موزه مردم شناسی خلیج فارس بندرعباس می رویم؛ یکی از بزرگترین موزه های جنوب ایران که نکات جالبی را در مورد مردم شهر بندرعباس و مناطق اطراف به بازدیدکنندگانش می آموزد. به بخش های مختلف موزه مردم شناسی خلیج فارس سر می زنیم و تعدادی از آثار آن را به شما معرفی می کنیم. با ما همراه شوید تا بدانید موزه مردم شناسی خلیج فارس کجاست و چه چیزهایی در آن انتظارتان را می کشد.

چرا موزه مردم شناسی خلیج فارس بندرعباس؟

• یکی از بزرگترین موزه های جنوب ایران است.
• ساختمان این موزه نمونه ای باارزش از معماری جنوب ایران به شمار می رود و برگرفته از معماری سنتی استان هرمزگان است.
• در اینجا مجموعه ای از آثار پیش از تاریخ تا زمان قاجار را می بینید.
• فضاهای شبیه سازی شده به شما امکان می دهند فرهنگ و شیوه زندگی مردم جنوب را درک کنید.

آشنایی با موزه مردم شناسی خلیج فارس بندرعباس

موزه مردم شناسی خلیج فارس، ساختمانی 3 طبقه در محوطه تاریخی برکه باران در شهر بندرعباس است که از سال 86 زیر نظر میراث فرهنگی فعالیت می کند و از بزرگترین موزه های جنوب ایران به شمار می رود. ساختمانی با معماری سنتی هرمزگانی که شما را به دنیایی متفاوت می برد؛ دنیایی که در آن به تماشای صید و صیادی جنوبی ها می نشینید، در بحبوحه آزادسازی جزیره هرمز قرار می گیرید و سفری جذاب به دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر را تجربه می کنید. پس در ابتدا خودتان را برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ جنوب و بازدید از بیش از 2500 شی هزاره سوم پیش از میلاد تا دوره پهلوی آماده کنید و سپس با ما قدم به موزه مردم شناسی خلیج فارس بگذارید.

بخش های مختلف موزه مردم شناسی خلیج فارس

موزه مردم شناسی خلیج‌ فارس، ساختمانی 3 طبقه با زیربنای ۲۵۰۰ مترمربع است که بخش های زیر را در خود دارد:

طبقه اول | فضاهای عمومی

در این طبقه می توانید به بخش های خدماتی، کتابخانه تخصصی و سالن نمایشگاه دسترسی داشته باشید.

طبقه دوم | بخش مردم شناسی

در بخش مردم شناسی می توانید از این قسمت ها بازدید کنید:

بازار سنتی

اولین چیزی که در بخش مردم شناسی می بینید، بخش بازار سنتی است که با دکور و فضاسازی و مجسمه هایی از جنس موم، سعی دارد وضعیت بازار و داد و ستد در هرمزگان را به شما نشان دهد. 

آزادسازی هرمز از دست پرتغالی ها

برای آشنایی با این بخش باید در ابتدا در مورد آزادسازی هرمز بدانید. در سال 1507 میلادی بود که نظامیان پرتغالی به فرماندهی آلفونسو دالبوکرک، جزیره هرمز را به چنگ آوردند و در طول 30 سال قلعه و تاسیسات نظامی خود را در شمال جزیره بنا کردند. آنها می خواستند بر تنگه هرمز تسلط پیدا کنند و از طریق آن، هم مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس - دریای مکران (عمان) تا هند و چین را تحت کنترل خود درآورند و هم از طریق اخذ باج و خراج از کشتی‌های تجاری، اهداف اقتصادی خود را دنبال کنند. با به اوج رسیدن قدرت حکومت صفوی در زمان شاه عباس بزرگ (دوم)، سپاهیان به فرماندهی امام قلی‌خان به جزیره حمله کردند و در نهایت هرمز زیبا پس از ۱۱۵ سال دوباره به ایران بازگشت. 

آنچه در بخش آزادسازی هرمز در موزه خلیج فارس می بینید، بازسازی گوشه ای از این قصه پر ماجراست؛ کافیست به این بخش وارد شوید تا سیستم صوتی فعال شود و شما خود را در بحبوحه این نبرد احساس کنید. صدای برخورد شمشیر از هر طرف به گوش می رسد و صدای تفنگ سرپر، توپ و داد و فریاد جنگجویان فضا را پر می کند. این صحنه نبرد ایرانی ها و پرتغالی هاست که با مجسمه های در حال جنگ نشان داده شده است؛ مجسمه هایی شامل امام قلی خان و یک سرباز در مقابل ۳ سرباز پرتغالی که فرمانده شان به دست امام قلی‌خان زخمی شده و بر روی زمین در حال جان دادن است.

صید و صیادی

در هرمزگان، صید نه تنها یک شغل، که یک فرهنگ است و صیادی سنت ها و روش های متنوعی دارد؛ صید با تور، قلاب، گرگور و مشتا و...  از گذشته تا کنون بخشی از اقتصاد هرمزگانی ها بوده اند. صید و صیادی تنها به دریا زدن و ماهیگیری نیست؛ این شغل، مجموعه مشاغل دیگری چون قایق‌ سازی، لنج سازی، توربافی، گرگوربافی و ... را ایجاد کرده که هر یک به نوعی نیاز صیاد را برطرف می کنند. 

وقتی پای تان به بخش صید و صیادی موزه برسد، گوش تان پر می شود از صدای موج دریا و مرغان دریایی و مجسمه هایی را با قایق و لنج بر روی دریا می بینید. یک ملوان که در زبان محلی به آن جاشو می گویند، بر روی عرشه ایستاده و طناب لنگر را می کشد. ناخدا هم در انتهای لنج ایستاده؛ محاسنی سفید دارد که به لطف تکنولوژی و سیستم وزش باد، تکان می خورند و فضایی واقعی را ترسیم می کنند. یک قایق همراه با مرد ماهیگیر در کنار لنج دیده می شود که تور را به دریا انداخته تا ماهی صید کند. یک صیاد مروارید هم از دریا بیرون آمده و صدفی به دست دارد که مرواریدی در آن می درخشد.

طبقه سوم | باستان شناسی

در طبقه سوم غنای فرهنگی و تاریخی استان هرمزگان در بخش های زیر به نمایش گذاشته شده است:

پیش از تاریخ

مطالعات و یافته های باستان شناسی به ویژه ابزارهای سنگی کشف شده در میناب که مربوط به دوره پالئولتیک قدیم (حدود ۵۰۰ هزار سال پیش) هستند، نشان می دهند که منطقه هرمزگان در این دوره از نظر زیست محیطی و جغرافیایی می توانسته تامین کننده نیازهای معیشتی انسان هایی باشد که اقتصادی متکی بر گردآوری خوراک و شکار داشته اند. در بخش پیش از تاریخ موزه خلیج فارس با این بُعد از هرمزگان آشنا می شوید. در اینجا اشیایی از سفال، سنگ، فلزاتی چون مس، برنز و آهن را می بینید که مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد (۵ هزار سال تا ۳ هزار سال قبل) هستند. این آثار شامل ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه ها، سر پیکان و سر نیزه های برنزی، تعدادی از برنزهای لرستان، ابزار و تیغه های سنگی و تیغه های سفالی می شوند. تیغه های سفالی از مهم ترین آثار این موزه هستند که برای نخستین بار در دی ماه ۸۶ کشف شده اند و تاکنون نمونه ای مشابه آنها در ایران و جهان به دست نیامده است.

پارینه سنگی

در اینجا تندیسی از مردان از دوره پارینه سنگی را می بینید؛ پسر بچه ای که هیزم به دست دارد، مردی درحال آوردن شکار و مردی در حال روشن کردن آتش.

دوره تاریخی

در دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی (سده ۷ قبل از میلاد تا سده ۷ میلادی)، منطقه هرمزگان یکی از پایگاه‌های مهم بازرگانی - اقتصادی و سیاسی - نظامی ایران به شمار می آمد و اهمیت زیادی داشت. مدارک و کشفیات به دست آمده از مناطق رودان، میناب و حاجی آباد نشان می دهند که در دوره اشکانیان (۲۵۰ قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) هرمزگان یکی از مهم‌ ترین مناطق استراتژیکی - اقتصادی و فرهنگی برای امپراطوری اشکانی و ساسانی به حساب می آمده است. این رونق و اهمیت را در بخش تاریخی موزه خلیج فارس به خوبی لمس خواهید کرد. در بخش دوره تاریخی، اشیای سفالی، سنگی و فلزی به چشم می خورند که ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات با سنگ های قیمتی، سر پیکان برنز و ... بخشی از آنها هستند. این آثار بیشتر به دوره اشکانی و ساسانی تعلق دارند و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد یافت شده اند.

دوره اسلامی

اشیای سفالی، فلزی، چینی، سبز بیدی (سلادون) و چوبی از سده های اولیه اسلامی تا دوره قاجار، آثاری هستند که در این بخش به نمایش درآمده اند. این آثار شامل ظروف سفالی چینی سبز بیدی و آبی و سفید، خنجرهای نقره، جعبه های آرایشگری، عطردان و ... می شوند.

مدارک باستان شناسی، اسناد تاریخی و سفرنامه های جهانگردان همه و همه حکایت از این دارند که هرمز کهنه یکی از مهم ترین مراکز تجاری ایران از دوره سلجوقی تا صفوی بوده است. هرمز کهنه بخشی از میناب امروزی بود که حمله سپاهان مغول، آن را از رونق و شکوفایی انداخت و هرمز جدید یا همان جزیره هرمز، جای آن را گرفت. این منطقه از طریق بازرگانی دریایی، هم با اروپا و هم با کشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین، مبادلات بازرگانی داشته که منجر به ارتباطات فرهنگی نیز می شده است. 

سکه

آنچه در این بخش می بینید شامل سکه هایی از جنس نقره، نیکل، برنز و مس می شود که مربوط به دوره های سلوکی (جانشین اسکندر در ایران) اشکانیان، ساسانیان، اموی، ایلخانی، تیموری، آق قویونلوها، صفوی، قاجاری و پهلوی یعنی محدوده زمانی ۲ هزار و ۳۰۰ سال قبل تا ۵۰ سال قبل هستند.

نکته جالب آنکه همه سکه ها تا اواسط قاجار از نوع ضربی هستند و از این زمان به بعد به صورت ماشینی می شوند.

دیدنی های جالب موزه

در بخشی از موزه ماکت هایی از انواع بادگیرهای موجود در استان هرمزگان دیده می شود و لباس های سنتی و مراسم مختلف هرمزگانی ها نیز بخشی از دیدنی های این موزه را تشکیل می دهد.

معماری موزه مردم شناسی خلیج فارس

یکی از ویژگی های مهم این موزه، ساختمان آن است که نمونه ای از معماری جنوب ایران به شمار می رود. این ساختمان با الهام از معماری سنتی هرمزگان طراحی و ساخته شده که دیوارهای پشت‌بند، در و پنجره‌های چوبی و بادگیر (نورگیر مرکزی) عناصر مهم آن محسوب می شوند. 

طراح این ساختمان، شهاب‌الدین ارفعی نام دارد که درباره سازگاری موزه با شرایط اقلیمی و آب و هوایی و معماری بومی هرمزگان چنین عقیده ای دارد:

این ساختمان از نظر نمای بیرونی با معماری بومی هرمزگان تطابق زیادی دارد؛ اما از نظر اقلیم و آب‌وهوا تعامل چندانی با منطقه ندارد زیرا این ساختمان دارای یک فضای بسته است و اشیا با شرایط خاصی در آن نگهداری می‌شوند. به‌طور کل موزه‌ها نمی‌توانند با اقلیم و آب‌وهوا تعامل چندانی داشته باشند مگر اینکه به همان منظور احداث‌ شده باشند.

سخن آخر

به شهر بندرعباس سر زدیم و با یکی از جذاب ترین موزه های خطه جنوب ایران آشنا شدیم. 

آیا تا به حال نام این موزه را شنیده بودید؟ اطلاعاتی درباره آن داشتید؟

به نظر شما آیا آن چنان که باید در مورد این موزه تبلیغات صورت می گیرد؟ در مورد جاذبه های دیگر بندرعباس چطور؟

چرا این شهر با وجود تمام جاذبه ها و زیبایی هایش هنوز سهم شایسته ای در گردشگری ندارد؟

منتظر دیدگاه های شما هستیم...

شما می توانید با عضویت در سایت کارناوال، تصاویر و نوشته های تان را در مورد سفر با دیگر دوستان به اشتراک بگذارید و آنها را در لحظات شیرین گشت و گذارتان شریک کنید:

ورود به صفحه کارناوالی شـــــــــــــو