گورستان پرلاشز | قبرستان معروف پاریس

در این مطلب می‌خواهیم به توصیف یکی از گورستان‌های مشهور دنیا بپردازیم و ماجراهایش را با شما در میان بگذاریم جایی که آرامگاه صادق هدایت در فرانسه و چند ایرانی دیگر است. به فرانسه سفر می‌کنیم و به نواحی شرقی شهر پاریس قدم می‌گذاریم؛ گورستان پرلاشز مقصد امروز ماست. صدها نفر از افراد سرشناس دنیا در قبرستان پرلاشز در فرانسه آرمیده‌اند و همین سبب شده تا پرلاشز به جاذبه‌ای پر اهمیت بدل شود و سالانه افراد بی‌شماری از سراسر جهان از آن بازدید کنند. به جز صادق هدایت، می‌توان از غلامحسین ساعدی یکی دیگر از ایرانیان مدفون در پرلاشز نام برد. در ادامه با ما همراه باشید تا با این آرامستان بیشتر آشنا شوید.

چرا گورستان پرلاشز؟

• گورستان پرلاشز فرانسه را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پربازدیدترین گورستان‌های پاریس و جهان می‌شناسند.
• قبرستان پرلاشز از بهترین و معروف‌ترین قبرستان‌های جهان با قدمت بالا است.
• این گورستان آرامگاه تنی چند از بزرگان کشورمان همچون صادق هدایت، غلامحسین ساعدی و دیگر افراد سرشناس ایرانی است.
• پرلاشز دارای مقبره‌هایی با طراحی‌های بسیار باشکوه است که این طراحی‌ها به دست هنرمندان نامی صورت گرفته و آن را به یک نمایشگاه در فضای باز تبدیل کرده است.
• گورستان پرلاشز پاریس از جمله قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین جاذبه‌های دیدنی و توریستی قاره اروپا و فرانسه به شمار می‌رود.
• پرلاشز جایگاه مهمی در صنعت توریسم فرانسه دارد که توجه انبوهی از مسافران را از اقصی نقاط جهان به سوی خود جلب کرده و هر ساله حدود ۲.۰۰۰.۰۰۰ نفر بازدیدکننده دارد.
• قبرستان پرلاشز آرامگاه شخصیت‌های معروف جهان است و در حال حاضر بیش از ۱.۰۰۰.۰۰۰ نفر اعم از بهترین نویسندگان و سیاست‌مداران تاریخ، تاثیرگذارترین نقاشان و موزیسین‌های برجسته در آن دفن شده‌اند.

آشنایی با گورستان پرلاشز | Père Lachaise Cemetery

پاریس همیشه مقصدی جذاب و محبوب برای سفر بوده است، شهری که آن را با فضای رمانتیک و عاشقانه‌اش می‌شناسند. امروز به این شهر آمده‌ایم تا به سمت بزرگ‌ترین گورستان آن برویم و این‌بار در این شهر گردشگری سیاه را تجربه کنیم. گورستان پرلاشز اولین آرامگاهی است که در داخل یک باغ قرار دارد و در آن فضای خشک و بی‌روحی که در بیشتر گورستان‌ها به چشم می‌خورد حاکم نیست؛ هر چند که فضای خوفناک آن در هنگام تاریکی شب را نمی‌توان نادیده گرفت. وجود حدود 5000 اصله درخت در این گورستان، فضای سرد و بی‌روح آن را تا حدی تلطیف کرده و طبیعت زیبایی به آن بخشیده است.

روایت شکل‌گیری قبرستان پرلاشز فرانسه به هنگامی باز می‌گردد که پاریس با مشکل خاکسپاری اجساد روبه‌رو بود؛ از این‌رو مسئولان در صدد برآمدند تا این گورستان را در نواحی شرقی شهر و با 44 هکتار مساحت بنا کنند. پرلاشز به طور رسمی با عنوان گورستان شرقی (Cemetery of the East) در تاریخ 21 ماه مه سال 1804 با خاکسپاری یک دختربچه 5 ساله آغاز به کار کرد و پس از آن، با خاک‌سپاری چند تن از مشاهیر پاریس به شهرت جهانی رسید. در ابتدا تنها چند تن از افراد شناخته شده پاریس در گورستان دفن شدند؛ اما کمی بعد این موضوع به یک رسم تبدیل شد و جسد افراد مشهور دیگر را نیز در پرلاشز دفن کردند.

در میان سنگ قبرها، نام شاعر، نویسنده، خواننده، سیاست‌مدار و موزیسین‌های محبوبی به چشم می‌خورد. پرلاشز برای ما ایرانی‌ها نیز به دلیل اینکه چند تن از هنرمندانمان در آن دفن شده‌اند دارای اهمیت است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به صادق هدایت اشاره داشت. یکی از ویژگی‌های جالب پرلاشز، خاک‌سپاری تمام ادیان در آن است و افراد این گورستان فارغ از جنس و مذهب دفن شده‌اند.آرامگاه پرلاشز کمی بعد از روی کار آمدن ناپلئون برپا شد و به دستور وی همه شهروندان پاریس بدون در نظر گرفتن رنگ پوست و مذهب می‌توانستند در آن دفن شوند. همین دستور سبب شده تا امروزه، جسد افراد مختلف با دین‌های متفاوت در این آرامگاه دیده شود. 

بخش های مختلف گورستان پرلاشز

در ادامه به فضای این گورستان می‌پردازیم و آرامگاه چند تن از افراد مشهوری که در اینجا خفته‌اند را به شما معرفی می‌کنیم تا در حین بازدید از این گورستان، دچار سردرگمی نشوید. در نقشه گور افراد شناخته شده و یادبودهای قابل توجه با عدد 4 شماره‌گذاری کرده‌اند؛ اگر می‌خواهید از این گورها بازدید داشته باشید، می‌توانید عدد 4 را دنبال کنید.

همان‌طور که گفتیم به دستور ناپلئون بناپارت، تمامی افراد فارغ از نژاد و آیین‌شان اجازه خاک‌سپاری در گورستان پرلاشز را داشتند، بنابراین محوطه‌هایی برای پیروان هر کدام از ادیان در این گورستان وجود دارد. عدد 7 قبرستان یهودیان، عددهای 39 و 40 متعلق به پیروان مسیحیت پروتستان، عدد 85 محوطه خاکسپاری مسلمانان و عدد 94 گورستان ارمنی‌ها را نشان می‌دهد. 

امکان سوزانده شدن اجساد در پرلاشز

در این گورستان حتی بخشی هم برای سوزاندن افراد در نظر گرفته شده است. اگر به منطقه شمالی نقشه نگاهی بیندازید، واژه جردن دو سونیر (Jardin du souvenir) را پیدا خواهید کرد. «جردن» در زبان فرانسوی به معنای باغ و «جردن دو سونیر» به معنی باغِ یادبود است. در این باغ، خاکستر افرادی که می‌خواستند پس از مرگ جسدشان سوزانده شود، پراکنده می‌شود. کمی پایین‌تر از باغ یادبود، مکانی را در نظر گرفته‌اند که لانه‌های کبوتری دارد و ظرف‌های خاکستر، برای افرادی که مایل نیستند خاکسترشان پراکنده شود در آنجا نگهداری می‌شود. بر روی نقشه این منطقه با عدد 87 مشخص شده است.

نکته: برای دریافت نقشه کامل و واضح گردش در پرلاشز کلیک کنید.

بخش های مهم گورستان پرلاشز

در گورستان پرلاشز یادبودهای بسیاری به چشم می‌خورد که بسیاری از آن‌ها مربوط به جنگ‌های فرانسه در طول تاریخ است. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین دیدنی‌های پرلاشز را به شما معرفی می‌کنیم و سپس از معروف‌ترین قبرهای این گورستان برایتان خواهیم گفت.

دیوار کمونارها | Communards' Wall

دیوار کمونارها یکی از مهم‌ترین قسمت‌های گورستان پرلاشز است که اهمیت قابل توجهی هم در تاریخ فرانسه دارد. این دیوار در ۲۸ مه ۱۸۷۱ محل به تیر بستن ۱۴۷ تن از مبارزان کمون پاریس بود و برای چپی‌های فرانسه به ویژه سوسیالیست‌ها و کمونیست‌ها به عنوان نمادی از مبارزه مردم برای آزادی و آرمان‌هایشان شناخته می‌شود. بسیاری از رهبران حزب کمونیست فرانسه به خصوص افرادی که در طول مقاومت فرانسه فعال بودند در نزدیکی همین دیوار به خاک سپرده شده‌اند.

بهار ۱۸۷۱ بود که مبارزه میان آخرین مبارزان کمونیست و ارتش ورسای به گورستان پرلاشز کشیده شد و ارتش ورسای که مسئولیت سرکوب جنبش کمونیست‌ها را به عهده داشت تمامی افراد جنبش را در همین منطقه کشت و بازماندگان که تعدادشان به 147 تن می‌رسید را در عصر 28 ماه مه رو به دیوار کمونارها بستند و تیرباران کردند؛ البته این پایان قتل عام‌ها نبود ولی دیوار کمونارها از آن پس به عنوان مکانی برای گرامی‌داشت خاطره کمون شناخته شد. 28 ماه مه را آخرین روز از هفته خونین فرانسه می‌دانند.

بد نیست بدانید که قبر آدولف تیر (Adolphe Thiers)، همان رئیس جمهوری که دستور تیرباران کمونیست‌ها را داده بود نیز در همین گورستان قرار دارد. گاهی اوقات، سنگ قبر این شخص توسط افرادی که از او دل خوشی ندارند و هنوز هم از سیاست‌هایش بیزارند مورد هجوم قرار می‌گیرد و خراب می‌شود. 

استودان اُ مور | Aux Morts ossuary

پیش از آنکه برایتان از استودان اُ مور بگوییم خوب است با تعریف کلی استودان آشنا شوید. استودان محلی برای نگهداری استخوان است.

در حال حاضر قبرستان پرلاشز تنها قبرستانی است که در فضای شهری قرار دارد و بنا بر قوانینی که دولت فرانسه تصویب کرده، دیگر قبرستان‌ها به بیرون از شهر منتقل شده‌اند. با انتقال اجساد به خارج از شهر، بسیاری از استخوان‌ها به قبرستان پرلاشز فرستاده شدند و همگی در استودان اُ مور نگهداری می‌شوند. به هر صورت با احتساب این استودان در شمارش، رقم اجساد پرلاشز به 2 یا 3 میلیون می‌رسد! در قسمت ورودی این بخش از قبرستان، بنای یادبودی به چشم می‌خورد که به دست مجسمه‌ساز و نقاش فرانسوی، آلبرت بارتولومه (Albert Bartholomé) ساخته شده است. کار ساخت این یادبود 12 سال طول کشیده و در تاریخ 1 نوامبر 1899 از آن پرده‌برداری کرده‌اند. این یادمان به یاد افرادی ساخته شده که اجسادشان بدون هویت باقی‌مانده است. باید این را ذکر کنیم که در بیشتر مواقع، بازدید از داخل استودان ممنوع است و احتمالا، در حین دیدن پرلاشز تنها بتوانید یادبود ورودی آن را تماشا کنید. 

افراد معروف در گورستان پرلاشز

در این بخش، به معرفی چند تن از معروف‌ترین افرادی که در پر لاشز به خاک سپرده شده‌اند می‌پردازیم.

صادق هدایت | نویسنده (1951-1903)

صادق هدایت، در تاریخ 17 فوریه سال 1903 میلادی مصادف با 28 بهمن 1281 چشم به جهان گشود و از نویسندگان شناخته شده ایرانی با آثاری حیرت‌انگیز است. هدایت از پیشگامان داستان‌نویسی نوین در ایران است که مهم‌ترین اثر وی، «بوف کور»، اولین بار در سال 1953 در کشور فرانسه به چاپ رسید. صادق هدایت را نویسنده‌ای تاریک و بدبین نسبت به زندگی می‌دانند، این دید تارک وی در آثارش نیز به چشم می‌خورد. این نویسنده گران‌قدر در نهایت در تاریخ 9 آپریل 1951 برابر با 19 فروردین سال 1930 در شهر پاریس خودکشی کرد و در قطعه 85 قبرستان پر لاشز به خاک سپرده شد.

مقبره این هنرمند، سنگی سیاه رنگ و به شکل هرم است که تصویر کوچکی از یک جغد بر رویش دیده می‌شود؛ این جغد نشانی از کتاب بوف کور هدایت است. سنگ مزار وی در سال 1340 توسط خانواده اش در گورستان پر لاشز نصب شد؛ بر روی دیواره رو‌به‌رویی سنگ قبر، نام صادق هدایت به زبان فارسی نوشته شده است. 

از دیگر ایرانیان آرامیده در پرلاشز:

به جز صادق هدایت، ایرانیان دیگری هم در پر لاشر دفن شده‌اند که به صورت اجمالی با آن‌ها آشنا می‌شویم:

• غلامحسین ساعدی: نویسنده ایرانی (1364-1314)
• منیر وکیلی: خواننده اپرا ایرانی (1361-1301)
• صادق شرفکندی: فعال سیاسی (1370-1316)
• عبدالرحمن قاسملو: فعال سیاسی (1368-1309)
• عیسی بهادری: نقاش و طراح ایرانی (1365-1284)

اونوره دو بالزاک | نویسنده (۱۸۵۰ - ۱۷۹۹)

 آرامگاه بالزاک نویسنده معروف فرانسوی قرن ۱۹ که او را پیشگام سبک واقع‌گرایی در ادبیات می‌دانند در پرلاشز است. یکی از مشهورترین آثار وی «کمدی انسانی» نام دارد؛ کتابی چند جلدی که از ۹۰ رمان و داستان کوتاه تشکیل شده و در آن زندگی بورژوازی (مرفه) به تصویر کشیده می‌شود و توصیفاتی دقیق و گیرا از فضای حوادث صورت می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های مثبت این کتاب، تحلیل ظریف روحیه شخصیت‌های داستان است. بر روی سنگ قبر بالزاک در گورستان پر لاشز تندیسی برنزی از سرش به چشم می‌خورد که بر روی یک ستون قرار گرفته است. مقبره وی در یکی از بخش‌های آرام و خلوت قبرستان قرار دارد که با درخت‌ها و سنگ قبرهای کوچک‌تر احاطه شده است.

ژرژ بیزه | آهنگساز (۱۸۷۵-۱۸۳۸)

بیزه یک آهنگساز فرانسوی اپرا در دوره رمانتیک بود که در سال ۱۸۳۸ متولد شد. اپرای کارمِن (Carmen) از مشهورترین آثار وی شمرده می‌شود. قبر این هنرمند، شمایلی ساده اما زیبا دارد. این مقبره در مقابل شیب تپه‌ای با درختان باشکوه و در زیر سایه یک مقبره بزرگ‌تر قرار گرفته است. در بالای سنگ قبر، ستونی سنگی با مجسمه برنزی دیده می‌شود و ساز چنگی بر رویش با جزئیات فراوان کنده‌کاری شده است که حلقه‌ای از برگ هم به دور این چنگ قرار دارد.

تئودور ژریکو | نقاش (۱۸۲۴-۱۷۹۱)

تئودور ژریکو (Théodore Géricault) یک نقاش با استعداد سبک رومانتیک بود که در سال ۱۸۲۴ تنها با ۳۲ سال عمر، در گذشت. مقبره این نقاش جوان، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و حتی اگر کسی ژریکو را نشناسد با یک نگاه بر مقبره‌اش، می‌تواند حدس بزند نقاشی بزرگ و شناخته شده در این مکان آرمیده است. بالای سنگ قبر، تندیسی از ژریکو قرار دارد و بر روی دیواره روبه‌روی مقبره، نقش برجسته یکی از مهم‌ترین آثارش دیده می‌شود؛ انگار تئودور همین حالا، دست از نقاشی کردن کشیده است. اثر زیبایی که نقش بر جسته‌اش بر روی سنگ قبر دیده می‌شود، کَلَکِ مِدوسا یا قایق الواری مدوسا (The Raft of the Medusa) نام دارد که امروزه، در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود. 

آلفونس بِرتیون | متخصص جرم شناسی (۱۹۱۴ - ۱۸۵۳)

آلفونس برتیونِ فرانسوی، کسی است که روش قانونی پیچیده‌ای برای شناسایی مجرمین به وجود آورد؛ روش ابداعی وی این روزها نیز برای کشف جرائم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتما تا به حال دیده‌اید که از زوایای مختلفِ صورت مجرمین عکس گرفته می‌شود، این‌کار از ایده‌های خلاقانه برتیون بود. بر روی قبر این جرم‌شناس، ستونی وجود دارد که با حکاکی‌های زیبا تزئین شده است. متاسفانه این سنگ قبر از وضعیت خوبی برخوردار نیست و صدمات زیادی به آن وارد شده است؛ بر روی مقبره خزه‌ها رشد کرده و گویی پتویی به رنگ سبز بر روی جنازه کشیده‌اند. در پایین سنگ قبر، در فصل بهار ردیفی زیبا از گل‌های لاله می‌روید.

ادیت پیاف | خواننده (۱۹۶۳-۱۹۱۵)

ادیت پیاف (Édith Piaf) از چهره‌های سرشناس دهه 40 و 50 میلادی در فرانسه است و ترانه‌هایش با نام‌های «زندگی به رنگ صورتی» و «حسرت هیچ‌چیز را نمی‌خورم» شهرت جهانی دارد. محل دفن این خواننده محبوب، در مسیر باریکی منشعب شده از مسیر اصلی قبرستان قرار دارد. آرامگاه پیاف بسیار ساده و خالی از تجملات است و با قبرهای اطراف تفاوت چندانی ندارد. به جز آنکه همیشه به گل‌های فراوان مزین است؛ گل‌هایی که خبر از محبوبیت این خواننده دارند. اگر به کنار قبر پیاف رفتید از شنیدن آهنگ‌هایش حیرت ‌زده نشوید، طرفداران این بانو همیشه در اینجا حضور دارند و با شنیدن صدایش یادی از او می‌کنند.

ژرژ رودنباخ | نویسنده (۱۸۹۸ - ۱۸۵۵)

رودنباخ شاعر و رمان‌نویس متولد بلژیک است که سال‌های آخر عمرش به پاریس نقل مکان کرده بود. از آثار مشهور این نویسنده می‌توان به رمان‌های بروژ، شهر مرده، ناقوس بان و جوانی سفید اشاره کرد. در گورستان پر لاشز بی‌توجه ماندن به آرامگاه متفاوت و کمی ترسناک رودنباخ تا حدی دشوار است و این قبر به سرعت توجه‌ها را به سوی خود جلب می‌کند. سنگ قبر وی، تداعی‌کننده سبک نوشتاری اوست؛ گویی نویسنده از قبر برخاسته و گل رزی در دست دارد.

پربازدیدترین سنگ قبرها در پر لاشز

مشاهیر بسیاری در قبرستان پر لاشز به خاک سپرده شده‌اند؛ اما در بین این افراد، گورهای این سه تن از شهرت و توجه بیشتری برخوردارند:

فردریک شوپن | آهنگساز (۱۸۴۹ - ۱۸۱۰)

فردریک شوپن (Frédéric Chopin)، یکی از تاثیرگذارترین آهنگ‌سازهای لهستانی و نوازنده پیانو است. او در مارس 1810 در شهر ورشوی لهستان از مادری لهستانی و پدری فرانسوی متولد شد. گرچه وی نوازنده‌ای هنرمند بود؛ اما ترجیح‌اش بر این بود که به تدریس و آهنگ‌سازی بپردازد. مسیر دسترسی به مقبره این آهنگ‌ساز چندان راحت نیست، با این وجود آرامگاه وی از پربازدیدترین قبرهای گورستان پر لاشز شمرده می‌شود و حصار پرنقشی که دور این قبر نصب شده در بیشتر زمان‌ها سراسر با گل پوشیده می‌شود. بد نیست این نکته عجیب را ذکر کنیم که فردریک شوپن بدون قلب در این جا آرامیده است و قلبش را به زادگاهش، یعنی شهر ورشو، منتقل کرده‌اند. 

جیم موریسون | خواننده و شاعر (۱۹۷۱ - ۱۹۴۳)

جیم موریسون (Jim Morrison) خواننده اصلی گروه موسیقی دورز (Doors) بود که در سال ۱۹۷۱ در پاریس در گذشت. علاوه بر خوانندگی موریسون تجربه آهنگ‌سازی، شاعری، نویسندگی و کارگردانی فیلم را نیز در سوابق کاری‌اش دارد. در بالای قبر این خواننده آمریکایی، مجسمه‌ای از چهره اش با گرافیتی‌های متعدد قرار داشت که در سال ۱۹۸۱ برای بزرگداشت دهمین سالگردش نصب شده بود که در سال ۱۹۸۸ دزدیده شد. امروزه ماموری در اطراف این آرامگاه حضور دارد تا از چنین رفتارهایی جلوگیری کند.

همچنین در نزدیکی این آرامگاه، درختی وجود دارد که سراسر با آدامس‌های استفاده شده پوشیده و این‌کار، به نوعی رسم در آمده است و بازدیدکنندگان حتما آدامسی بر روی این درخت می‌چسبانند. بر روی نرده‌های اطراف گورستان جیم موریسن هم قفل‌هایی وصل می‌شود که سمبل عشق و علاقه بازدیدکنندگان است. 

اسکار وایلد | نویسنده و شاعر (۱900 -۱854)

اسکار وایلد (Oscar Wilde) شاعر، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه ایرلندی بود. وی تاثیر بسیاری بر نمایشنامه و رمان‌نویس‌های پس از خود داشته و همواره از او به عنوان یکی از برترین نمایشنامه‌نویس‌های تاریخ ادبیات یاد می‌کنند؛ کتاب‌های این نویسنده نیز همچنان چاپ می‌شوند. اسکار وایلد در سال ۱۹۰۰ در عین گمنامی و بدنامی در شهر پاریس چشم از جهان فروبست. امروزه افراد زیادی کتاب‌های این نویسنده را می‌خوانند و از آن‌ها لذت می‌برند؛ در کنار سنگ قبرش جمع می‌شوند؛ اما در زمان حیات او، شرایط به این روال نبود. مردم دهه ۱۸۸۰ کتاب تصویر دوریان‌ گریِ (The Picture of Dorian Gray) او را پر از ایده‌های شیطانی می‌دانستند و به خاطر نوشتن این کتاب از او متنفر بودند.

این هنرمند به خاطر بیماری مننژیت جان باخت و گفته می‌شود او یکی از دردناک‌ترین مرگ‌های دنیا را داشته است. وی در بستر مرگ به جیمز مک نیل ویسلر، نقاش کتاب تصویر دوریان گری، می‌گوید: «تنها آرزویم این است که حرفم را می‌فهمیدند.» و ویسلر پاسخ می‌دهد: «آن‌ها خواهند فهمید اسکار! آن‌ها خواهند فهمید…

وایلد در ابتدا در قبرستان بنیو (Bagneux) دفن بود و در تاریخ 19 جولای 1909 به گورستان پر لاشز آورده شد. البته سنگ قبر وی که از جمله متمایزترین سنگ قبرهای گورستان است توسط مجسمه‌سازی به نام جیکوب اپستاین (Jacob Epstein) ساخته و در سال 1914 نصب شد. 

یکی از عادت‌های جالب مردم حین بازدید از گور اسکار وایلد، بوسیدن قبر وی با رژ لبی قرمز رنگ است که به نشانه علاقه‌ای طرفدارانش به او صورت می‌گیرد. خانواده وایلد این‌کار را چندان محترمانه نمی‌دانستند و به همین سبب از مسئولان خواستند تا چاره‌ای بیندیشند. در نهایت در اطراف قبر این شاعر و نویسنده بزرگ شیشه‌ای کشیده شد تا مانع از انجام این‌کار شود. امروز بوسه‌های به روی سنگ قبر کمتر است اما به طور کل ناپدید نشده‌اند. 

چند عکس از قبر سایر افراد معروف در گورستان پرلاشز

تاریخچه گورستان پرلاشز

در گذشته پاریس همواره با مشکل دفن مردگانش مواجه بود که این موضوع نگرانی‌هایی را به وجود آورد. ظرفیت قبرستان‌های درون شهر خیلی زود تکمیل می‌شد و بیماری‌هایی نیز به دلیل دفن خارج از ظرفیت درون قبرستان‌ها، به مردم سرایت می‌کرد. این مشکل به حدی بود که پس از مدتی مردم مجبور شدند تا مردگانشان را درون حیاط خانه خود دفن کنند. در همین راستا، مقامات فرانسه به دنبال راه حلی برای این مشکل بودند.

یکی از این راه حل‌ها تصویب قانونی در تاریخ 21 ژوئن سال 1804 بود که بر اساس آن، دفن مردگان درون شهر پاریس، چه در کلیساها و چه در قبرستان‌ها ممنوع شد و تصمیم بر آن شد که تمام قبرهای سطح شهر در یک منطقه جمع‌آوری شوند تا بتوانند مدیریت بهتری بر روی آن‌ها داشته باشند. در همین راستا شخصی به نام نیکلاس فروکو، ایده‌ای را مطرح کرد که بر اساس آن چهار قبرستان در شمال، جنوب، شرق و غرب شهر اما خارج از دیوارهای اصلی شهر، برپا شود تا پاریسی‌ها مردگانشان را در آنجا دفن کنند. این ایده در سه سمت از پاریس: گورستان مونتمار (Montmartre Cemetery) در شمال شهر، مون‌پارناس (Montparnasse Cemetery) در جنوب و پرلاشز بر روی تپه چرون (Charonne hill) در شرق به اجرا در آمد. 

افتتاح پرلاشز

نام این قبرستان از یک مشاور روحانی در زمان لوئی چهاردهم به نام پرلاشز گرفته شده است. گورستان پرلاشز اولین بار در تاریخ 21 ماه مه سال 1804 با خاکسپاری دختری 5 ساله به نام ادلید پیار دو ویلنف (Adélaïde Paillard de Villeneuve) افتتاح شد. اگر به تاریخ برپایی پرلاشز توجه کنید می‌بینید این گورستان در همان سالی شروع به کار کرد که ناپلئون بناپارت به عنوان اولین امپراتور فرانسه، به روی کار آمد. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانید افتتاحیه گورستان، تنها 3 روز پس از قدرت گرفتن ناپلئون رخ داد؛ اما این موضوع چه اهمیتی در تاریخچه گورستان دارد؟!

با روی کار آمدن ناپلئون، تغییرات مهمی در سرنوشت پرلاشز پدید آمد. این امپراتور عقاید محکمی در رابطه با مساله نژادپرستی و تفاوت میان ادیان داشت. از نگاه وی، همه انسان‌ها با یکدیگر برابر بودند و دین و نژاد مانع این برابری نمی‌شد. پس با این تفکر چطور می‌توانستند برای خاکسپاری ادیان مختلف، تفاوت قائل شوند.

هر شهروندی فارغ از نژاد و دینش اجازه دفن شدن در پرلاشز را دارد.  

 Every citizen has the right to be buried regardless of race or religion 

این فرمانی از سوی ناپلئون بود که موجب شد درهای قبرستان به روی همه ادیان باز شود. شاید با خودتان فکر کنید که این خبر با استقبال خوبی از سوی همگان مواجه شد و محبوبیت قبرستان را رقم زد؛ اما حقیقت خلاف این ماجراست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. همچنین پس از مدتی یک کوره مرده‌سوزی به این گورستان اضافه شد تا همه فرقه‌ها بتوانند اموات خود را در آنجا دفن کنند.

چگونه پرلاشز به گورستان مشاهیر بدل شد؟

در آغاز کار، قبرستان پرلاشز در محدوده خارج از شهر قرار داشت و با وسعت پیدا کردن پاریس، به درون شهر کشیده شد. همین خارج از شهر بودن گورستان در آن زمان‌ها سبب شده بود که افراد کمی، برای دفن مردگانشان به این گورستان توجه کنند. همچنین بسیاری از پیروان مسیحیت کاتولیک موافق به خاک سپردن اجسادشان در این گورستان نبودند چرا که این گورستان توسط کلیسای کاتولیک تایید نشده بود. در نتیجه در سال 1804 تنها 13 قبر در گورستان پرلاشز به چشم می‌خورد. شاید در این زمان، بسیاری بپذیرند که پروژه‌شان با شکست مواجه شده و دست تسلیم به بالای سر ببرند؛ اما مسئولان پرلاشز از این دسته افراد نبودند. آن‌ها شگرد جالبی برای جذب مشتری به کار بردند که موفقیتشان را تضمین کرد.

نظرتان درباره خاکسپاری در کنار افراد مشهور دنیا چیست؟

این سوالی بود که طراحان پروژه تبلیغاتی پرلاشز مطرح کردند و در همین راستا، در سال 1804 با هیاهوی فراوانی جسد دو تن از افراد شناخته شده فرانسوی به گورستان پرلاشز منتقل شد. این دو شخص، ژان دو لا فونتن (Jean de La Fontaine)، حکایت نویس مشهور فرانسوی، و مولیر (Molière)، بزرگ‌ترین کمدی نویس تئاتر در اروپا، بودند.

تنها با حضور اجساد این دو شخصیت شناخته شده، سال بعد مردگان گورستان پرلاشز به 44 تن، سال 1806 49 تن، سال 1807 به 62 تن و در نهایت، در سال 1812 به 833 تن رسید. گورستان داشت جایش را میان مردم پیدا می‌کرد و به فضایی محبوب برای دفن مردگان تبدیل می‌شد؛ اما در سال 1817 اتفاق مهم دیگری رخ داد که گورستان را در مسیر رشد نگاه داشت. این‌بار باقی‌مانده اجساد عاشق و معشوقی فرانسوی به این گورستان منتقل شد.

پیر آبلارد (Pierre Abélard) یک روشنفکر فرانسوی عضو فرقه گولیارد بود. در این فرقه باور داشتند که حکما نیز مانند کشیش‌های کاتولیک حق ازدواج ندارند؛ اما آبلار بر خلاف تمام این‌ها با عشق زندگی‌اش هلوئیز درژانتوی (Héloïse d'Argenteuil) ازدواج کرد. اقوام هلوئیز پس از افشای خبر رابطه این دو، به آبلارد حمله کرده و او را مقطوع‌النسل کردند. آبلارد پس از این رویداد، به صومعه سلطنتی سن دنی (Basilica of Saint Denis) پناه برد و زمانی که برای دفاع از خود در برابر اتهام ارتداد راهی شهر رم بود، جان باخت. پس از آنکه هلوئیز در سال ۱۱۶۴ میلادی در گذشت، او را در پاراکله در کنار آبلارد به خاک سپردند.

در نهایت در سال 1817 باقی‌مانده جسد این دو را به پرلاشز منتقل کردند. داستان عشق پرشور این دو و در کنار هم آرامیدنشان در گورستان پرلاشز باری دیگر در فرانسه و شهر پاریس هیاهو به پا کرد. امروزه زوج‌های عاشق و کسانی که آرزوی رسیدن به عشقشان را دارند در کنار آرامگاه این دو نامه می‌گذارند و عشقی ابدی را آرزو می‌کنند.

در نهایت ایده‌ای که برای شهرت گورستان پایه‌ریزی شده بود، به سرانجام رسید و به هدفش نایل شد. از آن پس افراد بی‌شماری درخواست داشتند که در کنار مشاهیر به خاک سپرده شوند؛ به طوری که تا سال 1830، تعداد قبرهای گورستان پرلاشز به 33 هزار تا رسید. باید بدانید به علت استقبال بالای مردم، تاکنون پنج بار طی سال ‌ای 1824، 1829، 1832، 1842 و در نهایت سال 1850 به وسعت گورستان پرلاشز اضافه شده است.

پیش‌تر هم گفتیم در حال حاضر بیش از  یک میلیون تن در این گورستان خاک‌سپاری شده‌اند و اگر افرادی که خاکسترشان در گورهای لانه کبوتری نگهداری م‌ شود را نیز در شمارش بیاوریم، این عدد بسیار بیشتر خواهد بود.

نام‌گذاری گورستان

گورستان نامش را از یک کشیش یسوعی (1) به نام فرانسوا دو لا شز (François de la Chaise) گرفته است که از نزدیکان لوئی چهاردهم بود و در گذشته در کلیسایی در همین مکان کنونی گورستان زندگی می‌کرد.  

پاورقی 

1: انجمن عیسی یا یسوعی‌ها فرقه‌ای مذهبی وابسته به کلیسای کاتولیک است. به اعضای این فرقه یسوعی، به معنی «سربازان مسیح» می‌گویند.

شرایط کنونی پرلاشز

گورستان‌های پاریس قوانین محکمی برای به خاک سپردن افراد دارند و تنها افرادی می‌توانند در گورستان‌های این شهر دفن شوند که در پایتخت فرانسه مرده یا در این شهر زندگی کرده باشند؛ اما به خاک سپرده شدن در پر لاشز شرایطش از این هم پیچیده‌تر است. از آنجایی که استقبال از این گورستان بسیار زیاد است برای خاک‌سپاری در این مکان باید در فهرست انتظار نام‌نویسی کرد و افراد خیلی کمی، برای خاک‌سپاری در اینجا پذیرفته می‌شوند. 

در این گورستان، همه نوع قبری وجود دارد، از شکل‌های ساده تا یادمان‌های برجی شکل. قبرهای بسیاری هم وجود دارد که شبیه باجه تلفن ساخته شده‌اند و تنها به قدری جای خالی دارند که بازماندگان در آن‌ها بایستند و یادی از عزیز از دست رفته‌شان کنند و گلی بر روی مقبره‌اش بگذارند. این روزها، مسئولان قبرستان تمام تلاششان را به کار می‌گیرند تا همچنان در این قبرستان شلوغ جا پیدا کنند و مشتری‌های بیشتری داشته باشند. 

در این قبرستان اصلا مساله غیر مرسومی نیست که بعد از تجزیه شدن یک جسد، در تابوت را باز کنند و جسد دیگری در آن تابوت بگذارند! در برخی آرامگاه‌ها هم چندین جسد از اعضای یک خانواده به صورت مشترک دفن شده‌اند.

در چند سال اخیر نیز قانون عجیب اجاره دادن در گورستان پر لاشز باب شده است. بر اساس این قانون، خانواده‌ها می‌توانند قبرها را اجاره کنند و اگر پس از مدت اجاره توانایی تمدید آن را نداشته باشند باقی‌مانده‌های جسد برداشته می‌شوند و قبرها نوسازی می‌شوند، باقی‌مانده اجساد درون جعبه‌ای با نام خودشان قرار می‌گیرد و به استودان اُ مور که در بالا توصیفش کردیم منتقل می‌شوند. قبرها می‌توانند برای ابدیت خریداری شوند یا به مدت پنجاه، سی و ده سال اجاره شوند که مورد آخر، ارزان‌ترینشان است. 

• اتوبوس: از در شمالی پرلاشز، پنج خط اتوبوس 26، 60، 61، 69 و 102 و از در شرقی ایستگاه خط 61 می‌گذرد. با اتوبوس‌های خط 61 و 69 می‌توانید به در اصلی گورستان و یکی دیگر از درهای جنوبی گورستان که به خیابان اونو دو لوئست (avenue de l'ouest) می‌رود برسید. 
• مترو: شما از طریق سه ایستگاه مترو می‌توانید به قبرستان پرلاشز دسترسی پیدا کنید. یکی از این ایستگاه‌های مترو به نام همین قبرستان، یعنی همان پرلاشز است و شما را به همان در جنوبی می‌رساند که به خیابان اونو دو لوئست در پارک ختم می‌شود. دیگر ایستگاه مترو نزدیک به در شمالی قرار دارد و نامش، گامبتا (Gambetta) است؛ اگر از در شمالی وارد شوید مسیر پیش‌رویتان سرپایینی خواهد بود. در نهایت، ایستگاه مترو آخر، به فیلیپ-آگوست (philippe-auguste) نزدیک به در اصلی قرار دارد. 
• ماشین: فاصله پرلاشز با مرکز شهر پاریس 4.2 کیلومتر است و شما می‌توانید این مسافت را در مدت حدود 20 دقیقه طی کنید.

 اطلاعات بازدید

ساعت‌های ورود به قبرستان پرلاشز پیچیدگی‌های خاص خود را دارند، به همین دلیل لازم است توضیحی درباره آن‌ها داشته باشیم:

• در نیمه اول سال که از 16 مارس (25 اسفند) آغاز می‌شود و تا 5 نوامبر (14 آبان) ادامه دارد، ساعات بازدید دوشنبه تا جمعه از 8 صبح تا 6 عصر؛ شنبه‌ها از 8:30 تا 6 عصر؛ و یکشنبه‌ها و دیگر روزهای تعطیل 9 تا 6 عصر است.  
• در نیمه دوم سال که از 6 نوامبر (15 آبان) تا 15 مارس (24 اسفند) است، ساعات بازدید از دوشنبه تا جمعه 8 صبح تا 5:30 عصر ؛ روزهای شنبه 8:30 صبح تا 5:30 عصر؛ و یکشنبه و دیگر روزهای تعطیل سال از 9 صبح تا 5:30 است.
• مجموعه در تاریخ 25 دسامبر تعطیل است.

دیدنی های اطراف

• پارک طبیعی پیر-مانوئل (Pierre-Emmanuel naturel Garden) | 580 متر
• پاویلیون هرمیتاژ (Pavilion Hermitage) | 450 متر
• موزه اسموکینگ (The Smoking Museum) | 640 متر

ویدیویی از گورستان پرلاشز پاریس

نکاتی درباره پرلاشز

• 4,134 اصله درخت در گورستان پرلاشز از قبیل افرا، سرو، شاه بلوط، اقاقیا، گردو، نمدار و غیره در این گورستان وجود دارد.
• این گورستان زیستگاه گونه‌های مختلفی از پرندگان پاریس است؛ همچنین جوجه تیغی، مارمولک و گربه نیز در این مکان دیده می‌شود.
• احداث قبرستان پرلاشز به سال 1804 باز می‌گردد و مساحت قبرستان پرلاشز به 44 هکتار می‌رسد.
• بیش از یک میلیون نفر در این قبرستان به خواب ابدی فرو رفته‌اند.
• علاوه بر اینکه پرلاشز بزرگ‌ترین قبرستان پاریس است، با 5000 درختی که در آن کاشته شده است بزرگ‌ترین پارک آن نیز محسوب می‌شود.
• قدیمی‌ترین استخوان‌های شناسایی شده در این قبرستان، مربوط به سال 1142 و متعلق به آبلارد است.
• قبرستان پرلاشز برای تدفین عموم آزاد است و نصب هرگونه سنگ قبری در این مکان مانعی ندارد.
• نمادی از یک صلیب و گاهاً یک کلیسای کوچک، پیکره‌های سنگی مسطح ایستاده و یا خوابیده از سنگ قبرهای به‌کاررفته در این مجموعه است.
• این قبرستان دوبار شاهد درگیری مسلحانه بوده است، یک‌بار در سال 1814 در طول جنگ‌های ناپولی و بار دیگر در سال 1871 که آشفتگی‌های پاریس به آنجا کشیده شد.
• قبرستان پرلاشز مکانی برای کشته‌شدگان هولوکاست دارد.
• قبر راک استاری به نام جیم مورسیون که در سال 1971 در پاریس درگذشت از جمله قبرهای پرحاشیه‌ این مکان است؛ بعد از دفن این خواننده جوان و محبوب، طرفداران او سعی کردند که جسدش را از خاک بیرون بیاورند و با خود ببرند. در کنار قبر این راک استار، شیشه‌های مشروب و الکل، شمع، گل و حتی مواد مخدر از جانب هواداران وی قرار داده می‌شد که موجب دردسرهای زیادی برای مسئولین قبرستان شده بود.

توصیه های کارناوالی

• از آنجا که این قبرستان بزرگ است پیش از بازدید مشخص کنید از کدامیک از قبرها می‌خواهید دیدن نمایید تا با دردسر مواجه نشوید.
• در ورودی‌های اصلی نقشه راهنمای بزرگی از قبرستان نصب شده است توصیه می‌کنیم که پیش از ورود به قبرستان نقشه‌ای از شمایل کلی قبرستان تهیه کنید تا بدانید برای بازدید از قبرها به کدام سو بروید و دچار سردرگمی نشوید. 
• پیش از اتمام ساعات کاری مجموعه زنگی در قبرستان به صدا در می‌آید، با شنیدن زنگ خروج سریع‌تر از محوطه خارج شوید.
• گورستان پرلاشز وسعت زیادی دارد و طبیعتا حین بازدید از آن می‌خواهید از قبرهای متعددی بازدید کنید؛ پس بهتر است که کفش راحتی بپوشید و خودتان را برای یک پیاده‌روی آماده کنید.
• در هنگام بازدید از مجموعه به قوانین حاکم بر آن احترام بگذارید.
• در تمام فصول می‌توان از پرلاشز دیدن کردن اما با توجه به علاقه گردشگران به بازدید از این مکان بهترین فصل سفر برای بازدید از پرلاشز بهار و تابستان است تا بازدیدکنندگان بتوانند به راحتی و به دور از ازدحام و شلوغی از آرامگاه‌های شخصیت‌های معروف دنیا دیدن نمایند. اما این مکان در فصل پاییز، زمانی که هوا کمی خنک‌تر است نیز بسیار دیدنی می‌شود؛ برگ‌ها به روی زمین ریخته‌ و سنگ‌فرش‌های خیس، فضایی جذاب را خلق می‌کنند.

سخن آخر

نگاهی به یکی از معروف‌ترین گورستان‌های دنیا داشتیم که افراد شناخته شده بسیاری از جمله صادق هدایت در آن آرمیده‌اند؛ مکانی نسبتا خوفناک که امروزه به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده و هر ساله بازدیدکنندگان بی‌شماری را سمت خود می‌کشاند. کمی با بخش‌های مختلف پرلاشز آشنا شدیم و بر سر مزار چند نفر از معروف‌ترین افراد آرمیده در این گورستان رفتیم.

دیدگاه شما درباره این مطلب چیست؟

نظرتان درباره سنگ قبرهای عجیب و منحصربه‌فرد این گورستان چه بود؟

دیدگاه و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.