قلعه ناریکالا در تفلیس | یکی از برترین جاذبه های شهر

محال است به پایتخت گرجستان بروید و وقتی را برای بازدید از قلعه ناریکالا در تفلیس کنار نگذارید. این ساختمان که در واقع قلعه ای باستانی‌ و یادگاری جالب از ساسانیان به حساب می آید، در قلب تفلیس دلبری می کند و عنوان قدیمی ترین ساختمان شهر را در دست دارد. قسمت جالب آن که ناریکالا را می توانید در نقاط بسیاری از شهر تفلیس ببینید، چرا که بر بالای کوه ساخته شده است. با این حال توصیه می کنیم که به تماشای دورنمای قلعه بسنده نکنید و همراه کارناوال شوید تا قلعه ناریکالا را در بازدیدی کوتاه از نزدیک ببینید. 

چرا ناریکالا؟

• قدیمی ترین جاذبه و یکی از شاخص ترین دیدنی های شهر تفلیس است.
• این قلعه باستانی در دوره امپراتوری ساسانی ساخته شده.
• بازدید از این جاذبه تاریخی رایگان است.
• در هر زمانی از روز می توانید از ناریکالا بازدید کنید. 
• دسترسی به ناریکالا بسیار ساده است.
• با بالا رفتن از این قلعه، منظره ای تماشایی از شهر تفلیس را خواهید دید.

آشنایی با ناریکالا | Narikala

اگر در تفلیس به دنبال جایی هستید که بازدید خود را از آن جا آغاز کنید، ناریکالا یکی از بهترین انتخاب های شما خواهد بود. این قلعه باستانی در واقع قدیمی ترین ساختمان شهر تفلیس و یکی از مهم ترین جاذبه های پایتخت گرجستان محسوب می شود. ناریکالا را از نقاط بسیاری می توانید تماشا کنید؛ قلعه ای تاریخی با دیوارهای بلند که بر فراز شهر واقع شده و به عنوان یکی از پربازدیدترین جاذبه های تفلیس نیز شناخته می شود. برای آن که خود را به این قلعه برسانید، نیازی نیست راه دور درازی را بپیمایید، چرا که این قلعه درست در مرکز شهر تفلیس قرار دارد و بنابراین به راحتی به آن خواهید رسید. جالب است بدانید این بنای تاریخی بر بالای تپه ای به همین نام و بر روی کوه متاتسمیندا (Mtatsminda) قرار دارد و نیاز است برای بازدید از آن، به بالای آن بروید. پس از آن که به بالای کوه رسیدید، به سراغ برج و باروی ناریکالا بروید و حالا به سوی شهر بچرخید. به زودی منظره شگرفی از تفلیس در برابر چشمان تان نقش می بندد.

ناریکالا پیش از آن که شهر تفلیس ایجاد شود و گسترش یابد، در قرن چهارم میلادی به دست ایرانیان ساخته شد. پس از آن بود که تفیلس به دست پادشاه وقت گرجستان ساخته و بعدها در گذر زمان به شهری مورد توجه بدل شد. بنابراین با انتخاب ناریکالا، جاذبه ای ایرانی را در پیش رو دارید که قدمتی بیش از 1600 سال دارد و با معماری پارسی نیز بنا شده است.

ناریکالا از ابتدای ساخت و تا سال ها بعد، نقش مهمی در حفاظت از مناطق اطراف و شهر تفلیس داشت. این نقش در طی قرن های هفتم تا دوازدهم میلادی یعنی همزمان با توسعه و رشد شهر تفلیس نیز پر رنگ تر شد. یعنی هنگامی که روز به روز بر وسعت شهر تفلیس افزوده می شد و دیوارهای شهر تا نزدیکی رود کُر (Kura river) پیشرفت کرده بود، قلعه ناریکالا کنترل نظم منطقه را در دست داشت و امنیت مسیرهای تجاری اطراف رودخانه را تامین می کرد. با همه این ها، خود ناریکالا نیز در طی دوره های مختلف تسخیر شده و میان حکومت های مختلف دست به دست شد. با آن که ناریکالا در زمان ساسانیان ساخته شد؛ اما بازسازی ها در دوره امویان باعث شده تا با نگاهی به معماری این قلعه، نمادهای معماری اسلامی را پیش از هر سبک دیگری پیدا کرد. در انتها بد نیست بدانید که ناریکالا در تفلیس با عنوان «قلعه مادر» نیز مشهور است و به عنوان نماد باستانی و دفاعی شهر شناخته می شود. 

اگر درباره این قلعه کنجکاوید همراه ما باشید تا بیشتر با ناریکالا آشنا شوید. 

تاریخچه قلعه ناریکالا

یکی از جالب ترین نکاتی که درباره این قلعه وجود دارد آن است که ناریکالا به دست ایرانیان، در زمان حکومت ساسانیان و به سبکی ایرانی بنا شده است. در واقع در زمان ساخت ناریکالا، این امپراتوری قدرتمند ساسانی بود که بر کشور ایران حکومت می کرد و علاوه بر ایران کنونی، بخش های زیادی از سرزمین های اطراف را نیز در دست داشت. در این دوره، تفلیس هم در میان سرزمین های ایران قرار داشت و بنابراین عجیب نیست که چگونه قلعه ای تاریخی و ایرانی بر روی کوه متاتسمیندا ساخته شده است. در ابتدا از اسمی بومی برای این قلعه استفاده می کردند و آن را با نام شوریس سیخه (Shuris-tsikhe)، به معنای دژ رشک آور می شناختند. محدوده کنونی تفلیس، آن زمان در نزدیکی مرز کشور ایران قرار داشت و احتمالا از قلعه شوریس برای دیدبانی و دفاع استفاده می کردند. البته تنها کاربری قلعه به بخش دفاعی آن محدود نمی شد و بخش هایی به عنوان زندان و سیاهچاله در آن قرار داشت. 

بعدها در قرن هفتم میلادی، زمان که امویان حکومت بر سرزمین های خاورمیانه را در دست گرفتند، شکل و شمایل این قلعه بسیار تغییر یافت، دیوارهای بسیاری ساخته شد و عرب ها این ساختمان دفاعی را گسترش دادند. گفته می شود در این دوره بود که برای راحتی امیر، کاخی را درون ناریکالا احداث کردند. البته تغییر شکل و بازسازی این قلعه در همین دوره خلاصه نشد و در قرن یازدهم میلادی و در زمان شاه داویت چهارم گرجستان (David IV of Georgia) رسیدگی های قابل توجهی نسبت به قلعه شوریس صورت گرفت و بخش های بسیاری به آن افزوده شد.

این قلعه تاریخی سال ها با همین نام شناخته می شد تا آن که مغول ها به کشور ایران و سرزمین های همجوارش حمله کردند و به این ترتیب مهمان ناخوانده، به میزبان این کشورها بدل شد. در طی حکومت مغول ها این سازه دفاعی با نام «نارین قلعه» مشهور شد. در منابع مختلف، معانی متفاوتی را در وصف کلمه مغولی نارین آورده اند. بنا به واژه نامه دهخدا، نارین هم معنی خزانه است و به محلی برای نگهداری گنج و بیت المال اشاره دارد؛ اما در منابع انگلیسی زبان، معنی نارین قلعه را برابر با قلعه کوچک می دانند. با همه این ها با توجه به مدارک و شواهد تاریخی کم، نمی توان نظر قاطعی درباره معنی اصلی نام «نارین» داد.

با آن که حمله های بی رحمانه و تاراج مغول ها برگ هایی خاکستری از تاریخ سرزمین ما را تشکیل می دهند؛ اما به نظر می رسد این موضوع چندان درباره قلعه نارین صدق نمی کند، چرا که در زمان فرمانروایی مغول ها بود که بار دیگر این قلعه مورد توجه قرار گرفت و حاکمان وقت در طی قرون شانزدهم و هفدهم، به ساخت و ساز و تحکیم آن پرداختند. 

یکی از بدترین خساراتی که قلعه نارین در عمر هزار و ششصد ساله خود متحمل شد، به زلزله سال 1827 میلادی بر می گردد. در این دوره زلزله مهیبی روی داد و باعث نابودی بخش هایی عمده قلعه شد. در حال حاضر چیزی که از ناریکالا بر جای مانده است، اثری از بازسازی ها و ساخت و سازها در قرن های شانزدهم و هفدهم میلادی است. البته بد نیست بدانید برخی از منابع نیز تخریب ناریکالا در سال 1827 را مربوط به انفجار مهمات روس ها می دادند که از این قلعه برای نگهداری آن ها استفاده می کردند. 

امروزه قلعه باستانی تفلیس را با نام ناریکالا می شناسند که برگرفته از همان نام مغولی، یعنی قلعه نارین است. در واقع این اسم در اثر گذر زمان و به جهت تفاوت گویش های مردمان ساکن، به تدریج به شکل ناریکالا در آمد. در این اسم، ناری خلاصه شده همان نارین است و کالا به قلعه اشاره دارد. 

در انتها خوب است بدانید ناریکالا با همه بالا و پایینی که در طی سالیان سال تجربه کرد، امروزه وضعیت خوبی دارد. یعنی این قلعه بارها و بارها مورد بازسازی قرار گرفت و با وجود قدمت هزار و ششصد ساله اش، ساختمانی مستحکم است. 

کلیسای سنت نیکلاس | St. Nicholas church

یکی از بخش هایی که در قلعه وسیع ناریکالا می توان دید، کلیسای کوچک سنت نیکلاس است. پیشینه این کلیسا به قرن دوازدهم میلادی بر می گردد، یعنی زمانی که شاه داویت چهارم بر تفلیس حکومت می کرد. از فراز و نشیب هایی که این کلیسا پشت سر گذاشت می توان به زلزله سال 1827 میلادی و یک آتش سوزی اشاره کرد که باعث تخریب کلیسا شدند. برخی از لوح های مذهبی کلیسا در کاوش های سال 1966 میلادی پیدا شدند و در نهایت بازسازی کلیسای سنت نیکلاس در طی تاریخ 1996 تا 1997 صورت گرفت و این کلیسا را به روزهای اوج پیشینش بازگرداند. 

کلیسای سنت نیکلاس سه ورودی در جهات مختلف دارد و هنگامی که وارد آن شوید، با حکاکی های جالب توجهی بر روی دیوار مواجه خواهید شد. همچنین بر روی دیوارهای این کلیسای کوچک، نقاشی هایی از کتاب مقدس و تاریخ گرجستان را خواهید دید. 

بهترین زمان بازدید از ناریکالا

تفلیس در نیمکره شمالی، جنوب منطقه قفقاز و در میان دریای سیاه و کوه های قفقاز قرار دارد. از آن جا که این شهر اقلیم نیمه گرمسیری و مرطوب دارد، در نتیجه تابستان های بسیار گرم و زمستان های نسبتا سردی را در تفلیس می بینیم. اغلب اوقات سال بارندگی قابل توجهی در تفلیس و دیگر مناطق گرجستان به چشم می خورد، به گونه ای که دوره های طولانی خشک و کم بارش در این کشور وجود ندارد. وجود آب و هوای معتدل در این شهر به این معناست که چهار فصل متفاوت و قابل توجه در تفلیس خواهید دید. هر چند در تمام طول سال می توان به تفلیس سفر کرد، ولی برخی از اوقات سال بهتر از باقی هستند. 

گرم ترین اوقات سال (تابستان): در طی ماه های تیر و مرداد، گرم ترین اوقات سال را شاهد خواهیم بود و معمولا بالاترین دمای روزانه حول و حوش 28 تا 32 سانتیگراد است. دمای شب ها نیز در این سه ماه تا 15 درجه سانتیگراد پایین می آید. در آخرین ماه تابستان بارش باران بسیار کم است و اغلب اوقات خشک باقی می ماند. اگر در تابستان به متاتسمیندا رفته اید، باید بدانید بهترین زمان برای بازدید از ناریکالا، بعد از ظهر و نزدیک غروب است که هوا خنک تر می شود. 

سردترین اوقات سال (زمستان): به طور متوسط، ماه های دسامبر و ژانویه سردترین اوقات سال در شهر تفلیس محسوب می شوند. به گونه ای که بیشترین دمای روزانه در طی این دو ماه تا 10 درجه سانتیگراد می رسد و دما در طی شب تا منفی 1 درجه سانتیگراد نیز پایین می آید. گاهی اوقات نیز دما در طی شب به قدری پایین می آید که آب ها یخ می زنند که البته خیلی معمول نیست. در مجموع بازدید از ناریکالا چندان در این فصل توصیه نمی شود.

بارانی ترین اوقات (بهار): حداکثر میزان بارش باران در طی ماه های آپریل تا ژوئن (فروردین تا خرداد) در گرجستان رخ می دهد و دمای هوا نیز به شکل مطبوعی دیده می شود.

++ بنابراین می توان گفت به جز زمستان، باقی سال زمان مناسبی برای بازدید از ناریکالا محسوب می شوند. 

جاذبه های اطراف ناریکالا

خوب است بدانید که در اطراف ناریکالا جاذبه های بسیاری وجود دارد که می توانید از آن ها نیز در یک روز بازدید کنید:

کلیسای ارمنی سنت جرج | Saint George Armenian Cathedral: در فاصله 87 متری

مسجد جامع تفلیس | Jumah Mosque: در فاصله 400 متری

حمام های گوگردی تفلیس | Sulfur Baths Tbilisi: در فاصله 400 متری

تندیس کارتلیس ددا | Kartlis Deda: در فاصله 500 متری

باغ گیاه شناسی ملی گرجستان | National Botanical Garden of Georgia: در فاصله 700 متری

تندیس کارتلیس ددا | Kartlis Deda: در فاصله 500 متری

همراه کارناوال باشید و در ویدیویی جذاب، از ناریکالا بازدید کنید:

توصیه های کارناوال

یکی از خصوصیاتی که باعث می شود گردشگران بسیاری ناریکالا را برای بازدید انتخاب کنند، دیدن منظره ای شکوهمند از شهر تفلیس است. وقتی وارد قلعه شدید، بخش های مرتفع تری مانند دیوارهای آن می توانند موقعیت بهتری را برای تماشای شهر به شما بدهند. البته توجه داشته باشید این کار به هر کسی توصیه نمی شود و قدری خطرناک است.

همان طور که در بخش جاذبه های اطراف دیدید، ناریکالا با دیدنی های بسیاری احاطه شده است که بازدید از همه آن ها را می توانید در یک روز جا بدهید. از آن جا که این جاذبه ها فاصله بسیار کمی از یکدیگر دارند، می توانید این مسافت را با پای پیاده طی کنید. البته توجه داشته باشید که ناریکالا بر روی کوه واقع شده و بنابراین برای پیاده روی باید از دامنه متاتسمیندا پایین بیایید. این مسیر شیب تندی دارد و برای هر کسی، خصوصا خانواده هایی با بچه کوچک و یا افراد سالمند توصیه نمی شود. 

همچنین به عنوان گردشگر، توصیه می کنیم در روشنی روز به بازدید از ناریکالا بپردازید و سعی کنید پیش از تاریک شدن هوا این منطقه را ترک کنید. ممکن است در این زمان ناریکالا برای شهروندان تفلیسی امن باشد، اما شب هنگام برای بازدید به شما توصیه نمی شود و باید بدانید مواردی از زورگیری از گردشگران در تاریکی شب اتفاق افتاده است.

سخن آخر

با هم به مرکز تفلیس رفتیم و با یکی از برترین جاذبه های این شهر آشنا شدیم. 

فکرش را می کردید یکی از مهم ترین جاذبه های تفلیس، قلعه ای ایرانی باشد؟

تا به حال ناریکالا را از نزدیک دیده اید؟

دیدگاه ها و خاطرات خود را با ما در میان بگذراید و بگویید این بار به سراغ معرفی کدام یک از جاذبه های شهر تفلیس برویم.