باغ موزه قصر تهران

به دیدن یکی از مکان های دیدنی تهران می رویم و می خواهیم با باغ موزه قصر تهران آشنا شویم که در گذشته یک زندان بوده است. عکس های باغ موزه قصر را به شما نشان می دهیم تا با فضای این جاذبه بیشتر آشنا شوید، از امکانات باغ موزه قصر نیز برای تان می گوییم و در آخر مسیرهای دسترسی به این موزه و هزینه و ساعات بازدیدش را در اختیارتان می گذاریم.

چرا باغ موزه قصر تهران؟

• اولین زندان سازمان یافته و متمرکز تهران به شمار می آید.
• با فضای زندان سیاسی و زندان معمولی آن روزها و وضعیت زندانیان آشنا می شوید.
• در اینجا چهره های مهم سیاسی و جنایی تاریخ معاصر ایران را می شناسید.
• فرصت گفتگو با زندانیان سیاسی روزهای پر تب و تاب پیش از انقلاب را دارید.
• فضای جالب توجه و متفاوت این باغ موزه بسیاری را به اینجا می کشاند.
• نمایشگاه ها و گالری های مختلفی در آن برپا می شود. 
• کافه این مجموعه از کافه های معروف پایتخت در بین باغ موزه های تهران است.

آشنایی با باغ موزه قصر تهران

در دوران پهلوی بود که یک قصر ویران قاجاری، به اولین زندان متمرکز و سازمان یافته ایران تبدیل شد؛ همان زندانی که بعدها میزبان مخالفان رژیم پهلوی اول و دوم  و خلافکاران شد و ماجراهای سیاسی زیادی را به خود دید. حالا همان مکان نه یک زندان مخوف، بلکه جایی ست که تجربه متفاوتی از موزه گردی را به شما ارائه می دهد و نامش باغ موزه قصر است.

شاید اگر پای حرف های یک زندانی نجات یافته از این زندان بنشینید، برای تان همه چیز را با حرف هایش به تصویر بکشد. او خوب می تواند برای تان بگوید که در بحبوحه انقلاب چگونه سر از شکنجه‌گاه پهلوی و موزه عبرت کنونی درآورده و چگونه پس از شکنجه، پایش به زندان قصر باز شده است. او برای تان خواهد گفت که سهم یک زندانی از زندان قصر تنها دو پتو و وعده ناچیز غذایی بوده و گاهی هم برای کارهای شخصی اجازه خروج از سلول را داشته است. شاید این زندانی سابق از پزشک احمدی هم چیزهایی بداند و به شما بگوید که محکومان به مرگ در دوره رضاشاه چگونه با آمپول هوای او جان می دادند و از دنیا می رفتند. او در مورد اصطلاح آب خنک خوردن نیز حرف هایی دارد و به شما می گوید که این مَثَل در همین زندان بر سر زبان ها افتاد؛ چرا که زیر این زندان چشمه آب بسیار خنکی جریان داشت و آب زندان را تامین می کرد. زندانیان از آب همین چشمه می نوشیدند و حسابی آب خنک می خوردند. 

اگر برای شنیدن همه این روایت ها و سرگذشت ها آماده اید، اگر می خواهید فضای تاریک یک زندان سیاسی را ببینید و کمی در اتفاقات گذشته سرک بکشید، باغ موزه قصر را به درستی انتخاب کرده اید. این موزه به خوبی توانسته است با فضاسازی و بهره گیری از تجهیزات صوتی و تصویری، آن روزهای زندان را شبیه سازی کند و بازدیدی متفاوت را برای تان رقم بزند. راهنمایان اینجا همان زندانیان سابقی هستند که حرف های زیادی برای گفتن دارند.

در ادامه به این موزه در خیابان مطهری می رویم و بخش های مختلف، سرگذشت و امکاناتش را برای تان مرور می کنیم. 

تاریخچه باغ موزه قصر

باغ موزه قصر، پیش از آنکه به شکل کنونی اش درآید، تغییراتی را به خود دیده است. در اینجا مروری بر سرگذشت این موزه داریم:

اینجا روزگاری قصر قاجار بود 

در عصر قاجار، در راه قدیم تهران به شمیران بنایی ساخته شد که نامش را قصر قاجار گذاشتند. برخی این بنا را از آثار دوره آغامحمدخان قاجار می دانند؛ اما منابع حکایت از آن دارند که قصر قاجار در سال ۱۲۱۳ هجری قمری (حدود 1177 خورشیدی) و همزمان با دومین سال سلطنت فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. این بنا که آن را یکی از قدیمی ترین قصرهای قاجار می دانند چهار برج مراقبت داشت و بیشتر به شکل یک قلعه نظامی ساخته شده بود تا یک قصر پادشاهی.

این بنا در باغ بزرگی قرار داشت و بسیار زیبا بود. در دوره ناصرالدین شاه ،این قصر رونق خود را از دست داد و کم کم به یک پایگاه نظامی بدل شد. در دوره های بعدی، این قصر کاربری های مختلفی به خود گرفت تا اینکه در سال 1282 هجری قمری (حدود 1244 خورشیدی)، بر اثر سیل بخش های زیادی از آن ویران شد.  

ماکت و تصویر قصر قاجاری در باغ موزه قصر

قصر قاجاری به زندان تبدیل می شود

در دوره قاجار و در زمان ریاست سوئدی ها بر شهربانی (بلدیه) تهران، بخشی به عنوان زندان در ساختمان اداره کل تشکیلات نظمیه در جنوب غربی میدان توپخانه استفاده می شد؛ مجموعه ای کوچک با سه اتاق معروف به حبس نمره یک و تعدادی اتاق و زیرزمین برای زندانیان عمومی. 

با کودتای 1299 و روی کارآمدن رضاخان، سقف ساختمان نظمیه بر اثر برخورد توپ، تخریب شد و زندان از بین رفت. در دوره رضاشاه، فضای محبس موجود کم بود و سرتیپ درگاهی، رییس نظمیه در دوره رضاخان، نیز تقاضای محلی به عنوان زندان داد. پس از شرکت دو تن از ماموران شهربانی ایران در کنفرانس بین المللی اصلاح مجرمین در سال 1925 میلادی در لندن، به خاطر عضویت ایران در کنوانسیون های بین المللی، نیاز به ساخت یک زندان با استاندارهای بین المللی به طور جدی حس می شد. با این ماجراها، بالاخره رضا شاه، دوستش، نیکلا مارکوف روسی را به عنوان معمار، مامور احداث نخستین زندان متمرکز ایران کرد و ساخت و ساز از سال 1306 خورشیدی آغاز شد.

بهترین جا برای ساخت زندان، همان قصر قاجاری متروکه بود که حدفاصل سه راه زندان، پل سیدخندان، خیابان شریعتی و خیابان پلیس امروزی قرار داشت و بر اثر سیل از میان رفته بود. مارکوف با تخریب ساختمان قصر، زندانی با گنجایش 800 نفر ساخت و زندان مورد نظر با حضور سرتیپ درگاهی و رضاشاه، در تاریخ 11 آذر 1308 خورشیدی کار خود را آغاز کرد.

این زندان به نام سازنده اش، زندان مارکوف خوانده می شد و به دلیل قرارگیری در زمین‌ های قصر قاجار، نام زندان قصر به خود گرفت. زندان قصر 192 اتاق برای زندانیان داشت که شامل 96 اتاق پنج نفره و سلول های انفرادی می شد. 6 اتاق شش نفری و 6 اتاق یک نفری نیز در قسمت مریضخانه تعبیه شده بود که برای زندانیان بیمار بود. به جز ساخت زندان، بخشی از زمین های شمالی بنا نیز به نیروهای قضایی و انتظامی واگذار شد. 

افزودن زندان سیاسی به مجموعه

پس از كودتای 28 مرداد 1332، با افزایش زندانیان سیاسی و کافی نبودن فضای ساختمان های زندان، ساخت زندانی مخصوص سیاسیون در دستور کار قرار گرفت. این زندان که از ابتکارات رزم آرا- نظامی ایرانی با درجه سپهبد و نخست وزیر ایران در زمان پهلوی دوم- به حساب می آمد، در گوشه شمال شرقی محوطه زندان قصر ساخته شد. 

زندان قصر پس از انقلاب اسلامی

پس از انقلاب اسلامی ایران، از زندان مارکوف یا همان زندان قصر، برای زندانیان غیرسیاسی استفاده می شد تا اینکه در سال ۱۳۸۳ به حالت تعطیل در آمد. شهرداری تخریب بخش‌هایی از زندان را آغاز کرد و زندان زنان سیاسی را از بین برد. در این میان پیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب، منجر به ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی شد و دیگر تخریب آن ادامه نیافت. 

در سال ۱۳۹۱ این زندان توسط شهرداری به باغ موزه قصر تبدیل شد و در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ با حضور شهردار تهران و جمعی از هنرمندان گشایش یافت.

بخش های مختلف باغ موزه قصر

مجموعه موزه قصر 69‌ هزار مترمربع وسعت دارد و زیربنای آن به 20‌ هزار مترمربع می رسد. این باغ موزه بخش های جالب توجه زیر را در خود دارد:

موزه مارکوف

موزه زندان مارکوف، فضایی 8800 مترمربعی را به خود اختصاص داده است و در سمت راست ورودی آن تعدادی خودروی قدیمی در غرفه ای شیشه ای دیده می شود. آنچه از بیرون دیده می شود، ساختمانی مستطیل شکل است که گویی مناره ای بر فراز درِ ورودی آن قرار دارد. برای ورود به ساختمان باید از 8 پله بالا بروید و از درِ سنگین آهنی عبور کنید. پس از ورود به ساختمان به راهرویی کوتاه قدم می گذارید. در دو طرف راهرو، اتاقک‌هایی کوچک دیده می شوند که محل کنترل ورود و خروج زندان بوده اند. با کمی پیشروی، به زیر همان مناره می رسید که شکل یک هشت ضلعی را دارد و سپس از آنجا به بخش های مختلف برای بازدید می روید. 

در ادامه بخش های مختلف این ساختمان را به شما معرفی می کنیم:

زیرهشتی

زیرهشتی، زیرزمینی هشت ضلعی، آجری و تاریک است که با راهرویی به یک بند مربع شکل، راه دارد. اینجا محلی بوده که زندانیان را در ابتدا، به آن می آوردند و گوش مالی می دادند. زندانیان برای تنبیه و شکنجه هم به اینجا آورده می شدند و پس از آنکه از حال می رفتند، از آب خنک چشمه به آنها می دادند و همین باعث پیدایش مَثَل آب خنک خوردن شد. زیرهشتی برای اولین بار در همین زندان ساخته شد؛ اما بعدها تمامی اتاق های شکنجه حتی اگر هشت ضلعی نبودند هم به این نام خوانده می شدند. 

برای درک محل قرارگیری زیرهشتی های این ساختمان و ارتباط آن با بندها، یک مربع را به عنوان شکل کلی مجموعه در نظر بگیرید. هر گوشه مربع یک هشتی ایجاد شده و بندها از طریق اضلاع و مرکزیت هشتی ها به هم متصل هستند. این مساله باعث شباهت بندها به یکدیگر شده و افراد را سردرگم و فرار را سخت می کند؛ چیزی که به هنگام بازدید هم می توانید آن را حس کنید.

زورخانه

بخشی که دری کوتاه دارد و برای ورود به آن باید سر خم کنید. اینجا یک زورخانه همه چیز تمام است با تخته شنا، کباده، میل و ... . اگر بخت با شما یار باشد، در زمان بازدید می توانید نمایشی از ورزش زورخانه ای را هم ببینید. این محل به عنوان محل ورزش زندانی ها و غیر زندانی ها استفاده می شده است.

بند تاریخ

این بند شامل راهرویی غرفه بندی شده است که در آنها گوشه ای از تاریخ ایران از قاجار تا پهلوی را به کمک تصویرسازی، ماکت، ابزار و ... مرور می کنید. به قصر قاجاری می روید و پایه ها و تصاویر به جا مانده از آن را می بینید، تصاویری از زندان رضاشاه را تماشا می کنید، با تاریخچه عکاسی، ساخت هواپیما، رادیو، ساخت باغ ایرانی، ساخت آجر و .... در ایران آشنا می شوید و کمی از اتفاقات سیاسی مانند مشروطه آگاهی پیدا می کنید.

بند اسناد

در ابتدای این بند، دو دیوار نیم دایره‌ای را می بینید که به نمایش اسناد و دست نوشته ها، با دست خط ها و مهرهای قدیمی اختصاص یافته اند. اسناد و اشیای مربوط به دوره انقلاب مانند مدارک هویتی چهره های انقلابی، دستگاه های چاپ، ماشین تحریر قدیمی، مهرهای قدیمی و ... نیز در این بخش در معرض دید قرار دارند. در یکی از غرفه ها، گوشی های قدیمی از سقف آویزان شده اند که اگر آنها را کنار گوش تان بگذارید، فرمان مظفرالدین شاه قاجار را با صدای خودش می شنوید. در سلولی دیگر روند تکامل پرچم ایران از سال های دور تا امروز را می بینید و در سلولی دیگر، صنایع دستی بنیاد تعاون زندانیان به نمایش درآمده اند.

بند پهلوی یک و دو

زندان مارکوف یا بازداشتگاه پهلوی و بازداشتگاه پهلوی دوم شامل فضای بازسازی شده همان دوران و مشخصات برخی زندانیان در این ساختمان دیده می شود و در هشتی دوم قرار دارد. در ورودی بند پهلوی یک، دو مجسمه از ماموران شهربانی و زنجیرها و دستبند قدیمی دیده می شود و در برخی سلول ها مجسمه و اطلاعات یکی از زندانیان مشهور در آنجا به چشم می خورد؛ زندانیانی مانند فرخی یزدی، تیمورتاش، اصغر قاتل و ... . بند پهلوی دو هم تعدادی سلول با همان شکل قدیمی خودش دارد و مجسمه‌هایی از زندانیان در آنها قرار داده اند.

هواخوری زندانیان

این محل دقیقا در مرکز ساختمان قرار دارد.

هشتی سوم و چهارم

در هشتی سوم یک گالری هنری قرار دارد. هشتی چهارم هم مسیری ست که به سمت محوطه هواخوری و گالری ملک الشعرای بهار می رود. کافه گالری و سالن اجتماعات چند منظوره هم در ساختمان مارکوف هستند و خدمات ارائه می دهند.

کتابفروشی

در اینجا کتاب هایی با مضامین تاریخ انقلاب و مبارزات سیاسی و کتب مرتبط با زندان به فروش می رسد.

موزه سیاسی

موزه سیاسی در واقع همان ساختمان زندانیان سیاسی است که مساحت آن به 5000 مترمربع می رسد. این زندان فضای تاریک و دلگیرتری نسبت به زندان مارکوف دارد و دارای 4 بند و 3 حیاط است. سلول های این زندان فاقد پنجره بوده و در جریان بازسازی ها، نورگیرهایی را برایش ایجاد کرده اند. بخش شرقی و شمالی این زندان برای عموم قابل بازدید است و گفته می شود بخش غربی کاملا قرینه با بخش شرقی ساخته شده است. 

فضاها و آثار به نمایش درآمده در این ساختمان، تاریخ انقلاب و مبارزان انقلاب اسلامی را روایت می کنند.

بخش های این زندان عبارتند از:

سالن ملاقات

دالانی با طول 10 متر و عرض 1.5 متر، که پنجره هایی با میله‌های مشبک دارد و یک ورق فلزی، هر پنجره را از دیگری جدا کرده است. ملاقات کننده ها در سمت راست و زندانیان در سمت چپ بودند و ماموران هم در داخل دالان می رفتند و می آمدند. این بخش با تجهیزات صوتی و بصری که حال و هوای آن روزها را القا می کند؛ کاملا شبیه سازی شده است به طوری که نجواهای ملاقات کنندگان را می شنوید.

بندها و سلول ها

سلول ها ورودی های بسیار بلند و درهای ضخیم و سنگین فلزی دارند. هر در، یک سوراخ کوچک دارد که برای زیر نظر داشتن زندانی ها از آن استفاده می شده است. سلول ها بسیار کوچک هستند و پنجره و هواکش ندارند و از یکی از آنها صدای بازجویی از یک زندانی شنیده می شود. همچنین سلول هایی را می بینید که چهره های برجسته مانند آیت الله طالقانی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، آیت الله خامنه‌ای و ... روزگاری در آنها زندانی بوده اند. 

بند هنر هم در این ساختمان است و سلول های بزرگتری نسبت به سایر بندها دارد. سلول ها، چند نفره هستند و در هر سلول، نمودی از یک مفهوم خاص را می بینید که توسط هنرمندان مختلف به صورت مفهومی طراحی و اجرا شده اند.

هواخوری

سه هواخوری در ساختمان زندان سیاسی وجود دارد که یکی از آنها قابل بازدید است. این هواخوری ها در بین ساختمان ها قرار گرفته اند و دیوارهای بلندی با سیم خاردار دارند. چند نیمکت در هواخوری دیده می شود و مجسمه های دو بعدی، حس حضور زندانیان در اینجا را القا می کنند. 

راهروی شب آخر

محکومان به مرگ را به این مکان منتقل می کردند و بین 1 تا 40 روز در آنجا نگه می داشتند.

سروستان و باغ ایرانی

فضای سبز باغ موزه قصر، حدود 5000 مترمربع وسعت دارد و سعی شده است تا با به کارگیری اصول ساخت باغ ایرانی، جلوه ای چشمگیر و دیدنی داشته باشد. این فضا با درختانی همچون نارون، کاج، انگور، چنار، توت، بیدمجنون، تبریزی، زرشک زیتونی و سروناز پوشیده شده است و حال و هوایی خاص به بازدیدکنندگان هدیه می دهد. در ضلع شرقی مجموعه هم سروستان زیبایی ایجاد شده است تا خانواده ها بتوانند در کنار درختان سرو که نماد سربلندی برای ایرانیان هستند، لحظاتی آرام و به یادماندنی را سپری کنند.

برج های دیده بانی

در گوشه های محوطه باغ موزه قصر، سازه هایی قرار دارند که به برج های دیده بانی مشهورند. در برج جنوب شرقی، تلسکوپ و دوربین دوچشمی برای رصد نجومی و شهری قرار داده شده است.

نیایشگاه

نیایشگاه یا مسجد، عنوان بخشی از مجموعه باغ زندان قصر است که پیشینه ای تاریخی دارد و دارای کاشی‌کاری های چشمگیری است. این محل میزبان بخشی از دادگاه های اوایل انقلاب اسلامی نیز بود.

سایر بخش ها

بازمانده های قاجاری: عمارت کلاه فرنگی و ساختمانی قدیمی تنها بازمانده های قصر قاجار هستند و اثر دیگری از آن دوران باقی نمانده است.

لوکیشن سینمایی: محلی که برای فیلمبرداری آماده شده است و فیلم هایی چون معمای شاه، شهرزاد و پریا را در آن ساخته اند.

امکانات باغ موزه قصر

• سالن فرخی یزدی با گنجایش 100 تا 200 نفر و مجهز به سیستم های صوتی و تصویری در ضلع غربی مجموعه، برای برگزاری رویدادها مثل همایش، نمایشنامه خوانی، اجرای موسیقی، تئاتر و ... 
• نگارخانه ملک الشعرای بهار در ساختمان مارکوف با قابلیت نمایش بیش از 400 تابلو
• کتابخانه و مرکز اسناد در ساختمان مارکوف
• فروش کتاب با موضوع های تاریخ انقلاب و مبارزات سیاسی و کتب مرتبط با زندان در ساختمان مارکوف
• سرویس بهداشتی
• پارکینگ
• راهنماهایی که زندانیان سابق همین زندان بودند.
• گالری تصاویر و اسناد مربوط به مرمت و بازسازی موزه برای استفاده محققان، استادان، دانشجویان و پژوهشگران 
• راهنما و بازدیدهای گروهی
• اپلیکیشن بازدید از موزه

امکانات تفریحی باغ موزه قصر

• کافه گالری مارکوف
• کافه لقانطه
• اتاق فرار ای اسکیپ: این اتاق فرار اولین اتاق فرار معماری و قصه محور است که شما را وارد یک سناریوی جنایی متفاوت می کند.

ساعت و هزینه بازدید از باغ موزه قصر

زمان بازدید: شنبه تا پنجشنبه از ساعت 08:30 تا 16:00 

هزینه بازدید: 5000 تومان

بازدید گروهی فقط با هماهنگی قبلی امکانپذیر است.

گیشه فروش بلیت در موزه مارکوف است.

دیدنی های اطراف

کلیسای سرکیس مقدس | 4.8 کیلومتر

خیابان ویلا | 4.8 کیلومتر

موزه رضا عباسی | 5.1 کیلومتر

برخی زندانیان زندان قصر

دوره رضاشاه پهلوی 

• اولین زندانی زندان قصر، شخص سرتیپ درگاهی بود که درخواست ساخت آن را داده بود. او دو روز پس از مراسم افتتاح، محبوس شد و پس از آن در حصر خانگی قرار گرفت و هیچ وقت شغل دیگری به او واگذار نشد.
• نخست وزیر قوام‌السلطنه 
• عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار دوره رضاشاه
• بزرگ علوی، روزنامه نگار و سیاستمدار
• علیمردان خان بختیاری از سرداران درگیر با نیروهای رضاشاه
• چهره های فرهنگی مانند احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث و...
• و ...

دوره محمدرضاشاه پهلوی

•  آیت الله طالقانی
• محمدتقی شریعتی (پدر علی شریعتی)
• اکبر هاشمی رفسنجانی
• سید علی خامنه‌ای
• مرتضی مطهری
• و ...

جمهوری اسلامی ایران

• امیرعباس هویدا
• منوچهر آزمون، وزیر کار و امور اجتماعی کابینه هویدا
• سیدمهدی بلیغ از خلافکاران بنام ایرانی
• اصغر قاتل، اولین قاتل زنجیره ای ایران
• و...

فرارهای مشهور از زندان قصر

• لورنس عربستان که به اتهام جاسوسی دستگیر شده بود، با آشوبی ساختگی از این زندان گریخت و عنوان نخستین فراری زندان قصر را به دست آورد.
• سید فرهاد نامی، از مخالفان رضاشاه، بزرگترین و معروف‌ترین مورد فرار از زندان قصر قبل از پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود.
• معروف ترین فرار دوره محمدرضا پهلوی هم مربوط به اشرف دهقان، از مبارزین مسلح است.
• کمی پیش از وقوع انقلاب اسلامی هم دیوار زندان توسط زندانیان تخریب و درهای آن باز شد و عده ای گریختند که در میان این فراری ها، دو آمریکایی متهم به اختلاس نیز بودند. نویسنده آمریکایی کن فالت، ماجرای فرار این دو زندانی را نوشت و فیلم فرار عقاب ها بر اساس نوشته های او ساخته شد.
• یکی از بزرگترین فرارهای تاریخ جهان از نظر تعداد نفرات نیز در روز یکشنبه ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ از این زندان صورت گرفت. آشوب و به هم ریختگی ناشی از انقلاب باعث شد تا شرایط برای فرار ۱۱۰۰۰ زندانی سیاسی و عادی و تعدادی اروپایی و آمریکایی فراهم شود. در پی یورش مردم، زندانبان ها و زندانیان گریختند و سلاح های زیادی از انبار مهمات به دست آمد.

جاذبه های مشابه باغ موزه زندان قصر

• بازداشتگاه شرقی فیلادلفیا در آمریکا | Eastern State Penitentiary
• زندان آلکاتراز در آمریکا | Alcatraz Island
• زندان ملی Ushuaia در آرژانتین | Ushuaia National Prison
• زندان قدیمی ملبورن استرالیا | Old Melbourne Gaol
• جزیره روبن در آفریقای جنوبی | Robben Island Prison
• زندان Clink لندن | The Clink
• حضرت مسیح در کنیا | Fort Jesus

تجربه بازدید من از باغ موزه قصر | حرف های خودمانی

تو روزگاری که هنوز ماشین زمان اختراع نشده، بهترین راه جواب دادن به حس کنجکاوی در مورد گذشته اینه که بری به سمت بازمانده های اون دوران و اگر نبودن، می تونی به منابع مکتوب تکیه کنی و هزاران نظریه. باغ موزه قصر هم یه بازمانده س؛ بازمانده ای که سرد و گرم روزگار چشیده و حداقل سه دوره از تاریخ معاصر ایران و از قاجار تا الان رو دیده. من کشیده شدم به سمت این باغ قجری، زندان پهلوی و موزه فعلی. من دنبال دیدن زندان بودم اما تا پام رسید به ورودی، رفتم و یه دور تو باغ گم شدم؛ واقعا گم شدم ... جدای از زیبایی هاش که نمی شد ازش دل کند، ورودی ساختمون موزه رو هم گم کرده بودم؛ این از اولین چیزی که تو ذوقم زد و کمبود تابلوهای راهنما بیداد می کرد تو مجموعه. محوطه، اگر حضور کافه چی های محترم رو که برای نمایشگاه اونجا بودن رو ندیده می گرفتی، ساکت و آروم بود و البته روح تازه کن!

بعد از پیدا کردن ورودی، رفتم داخل ساختمان مارکوف و شدم همون زندانی که اول از همه می بردنش زیر هشت و حسابی زهر چشم ازش می گرفتن. دیدن زورخونه هم جذاب بود و بعدش بازدید از بندها شروع شد. اینجا کم کم تفاوت ها خودشونو نشون می دادن. اینجا نمی تونستی حس اون زندانی رو به خودت بگیری؛ همه چیز عوض شده بود و اینجا بیشتر شبیه یه موزه شسته و رفته به نظر می رسید. اینکه می گم تفاوت به خاطر اینه که من موزه عبرت رو دیده بودم؛ همون بازداشتگاه ساواک که به شدت فضاسازی جذابی داشت به حدی که می شد درد شکنجه ها رو هم حس کنی اما اینجا اون فضا اصلا نبود. طرفدار خشونت و فضای ملتهب نیستم اما اسم اینجا روشه؛ زندان! پس شاید فضاسازی زندان کمترین انتظار باشه.

جذاب ترین بخش های زندان مارکوف از نظر من اینا بودن: سلول فرخی یزدی که تنها سلول با مجسمه مومی بود، گوشی هایی که فرمان مظفرالدین شاه ازش شنیده می شه و شاید شکل قبلی باغ موزه یعنی قصر قاجار.

زندان مارکوف رو به امید دیدن بخش های جذاب تر و قابل لمس تر ترک کردم و رفتم سراغ زندان سیاسی اما اونجا هم به جز شبیه سازی صدا برای سالن ملاقات و نجوای بازدیدکننده ها، چیزی شبیه به زندان نداشت. البته اینکه یک بند رو به کارهای هنری مفهومی اختصاص داده بودن هم می شد از جذابیت هاش باشه ولی بازم خبری از حس زندان نبود!

در آخرین لحظات بازدید بود که یکی از زندانیان دوره پهلوی به نام حسین خانعلی را دیدم؛ راهنمای متبحری که از زیر و بم این زندان می گفت و به خوبی لمس همه چیز را با حرفاش راحت تر می کرد. این جذاب ترین بخش بازدید بود؛ صحبت با حسین خانعلی که 5 سال را در این زندان گذرانده بود. همین باعث شد که راضی شم و از بازدیدم خوشحال.