خانه موزه دکتر معین و استاد امیر جاهد در تهران

در هیاهوی بی‌امان زندگی، در گشتی با طعم خوش شاعرانگی، به کنج دنجی از تهران، به سراغ یکی از موزه های تهران، خانه موزه دکتر معین و استاد امیر جاهد می‌رویم؛ سَرایی که با زبانی نگارین و با رنگ‌واره‌هایی از موسیقی، روح انسان را به بازی شیرینی می‌گیرد و خروارها خاطره و تاریخ را روایت می‌کند. اگر دلبستگی‌های‌تان شنیدنی ست، اگر اهل شعر و ادب هستید و یا به دنبال اطلاعاتی از قبیل قیمت بلیط موزه استاد معین می‌گردید، با کارناوال همراه شوید در گشتی دلنشین و گوش‌نواز در خانه موسیقی استاد معین ، تا از این صندوقچه ارزشمند، رایحه خوش عشق را استشمام کنید.

چرا بازدید از خانه موزه دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیرجاهد ؟

• این خانه ‌موزه، یادگاری ست به جای‌مانده از دو اندیشمند بزرگ تاریخ ایران، دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیرجاهد.
• خانه‌ موزه دکتر محمد معین و استاد امیرجاهد، یکی از تخصصی‌ترین مراکز موسیقی، ادبیات و خوشنویسی در شرق پایتخت و یکی از جاذبه های گردشگری تهران به حساب می‌آید. 
• ستاد نکوداشت پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر در این خانه قرار دارد. 
• خانه موزه زیبای دکتر معین و استاد امیرجاهد، لوکیشن خاطره‌انگیز فیلم‌هایی چون شهرزاد، سرزمین کهن، دنگ و فنگ روزگار، اکسیدان و 21 روز بعد بوده است.

آشنایی با خانه موزه دکتر معین و استاد محمدعلی امیرجاهد

در همهمه و هزار رنگی‌های تهران، در مجاورت اتوبان پرهیاهوی امام علی، خانه‌ای قرار دارد که سالیان سال محل زندگی استاد امیرجاهد تصنیف ساز و داماد ادیبش دکتر محمد معین بوده است. ساختمانی با مساحتی حدود 881.40 متر مربع که از اولین خانه های ساخته شده در محله چهارصددستگاه تهران (منطقه 14) به حساب می‌آید و قدمتش به دوره پهلوی اول باز می‌گردد. اگرچه در سال 1381 این خانه‌ قدیمی توسط شهرداری تهران خریداری شد و پس از بازسازی و ادغام، در سال 1383 در قالب مرکز فرهنگی هنری غدیر به بهره‌برداری رسید؛ اما سرانجام در سال 1395 به شکل کنونی خود درآمد تا علاوه بر موزه‌ای تماشایی، یکی از تخصصی‌ترین مراکز موسیقی، ادبیات و خوشنویسی در شرق تهران و محفلی صمیمی برای هنرمندان این مرز و بوم باشد و نام نیک و خدمات ارزشمند صاحبانش را زنده نگاه دارد.

حال و هوای گردش در خانه موزه معین و استاد جاهد

در این خانه قدیمی عشق و هنر و ذوق جاری است، این را از همان ابتدا و با دیدن سردر زیبایی که بر در چوبی ورودی قراردارد می‌توان فهمید. خانه‌ای در تسخیر سازها و نواها، واژه‌ها و شعرها که هر کدام از اتاق هایش به نام اسطوره‌ای از هنر و برای آموزش موسیقی طراحی شده و لابه‌لای سازهای شورانگیز، آثار و اشیاء قدیمی نیز به نمایش درآمده است. در دل این خانه اتاق کار دکتر محمد معین قرار دارد، نگین ارزشمندی که معین و اندیشه‌هایش را به جهان معرفی کرده و ماندگارترین برگ‌های ادبیات این سرزمین در آن به نگارش درآمده است. اگر دل‌تان برای حوض فیروزه‌ای و بوی سرمست‌کننده گل‌ها و شعمدانی‌های رنگارنگ تنگ شده، باید بدانید این خانه شاعرانه، حیاطی با صفا و دلنشین دارد که منظره زیبایی به دیدگان‌تان می‌بخشد. اگر چه خانه‌های قدیمی در غیاب صاحبان‌شان پیر و خسته می‌شوند اما جالب است بدانید یادگار ارزنده دکتر معین و استاد امیرجاهد روزهای طلایی و موفقیت‌های چشمگیر زیادی را تجربه کرده و در سال 1398 به شماره 32289 ثبت ملی شده است.

البته زیبایی‌های شاعرانه خانه بارها و بارها لوکیشن فیلم‌های خاطره انگیزی چون شهرزاد (خانه شهرزاد و قباد)، سرزمین کهن، دنگ و فنگ روزگار، اکسیدان و 21 روز بعد بوده است. 

زیستنامه دکتر معین و استاد امیرجاهد

• دکتر محمد معین

دکتر محمد معین در نوزدهم اردیبهشت ماه سال 1297 خورشیدی در رشت دیده به جهان گشود و در اوایل کودکی در پی بیماری همه‌گیر حصبه در گیلان، پدر و مادر جوان خود را از دست داد و تحت سرپرستی پدربزرگش قرار گرفت. محمد معین دوره 6 ساله ابتدایی را تنها طی 2 سال به پایان برد و در 16 سالگی لیسانس ادبیات، فلسفه و علوم تربیتی را از دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی گرفت. وی در سال 1314 در حالی که فقط 17 سال داشت به ریاست دانشسرای شبانه روزی اهواز منصوب شد و در همان زمان نیز دوره روانشناسی عملی، خط شناسی، قیافه شناسی و مغزشناسی را به صورت مکاتبه‌ای از آموزشگاه روانشناسی بروکسل فراگرفت و در 24 سالگی به عنوان نخستین دکترای ادبیات فارسی ایران در دانشگاه ادبیات دانشگاه تهران مشغول تدریس و تحقیق شد. محمد معین در 27 سالگی همکاری با علامه دهخدا را در تنظیم لغت‌نامه آغاز و تا آخرین روز حیات علامه به عنوان نزدیک‌ترین همکار او فعالیت داشت و پس از درگذشت دهخدا با وصیت وی به عنوان ریاست امور علمی سازمان لغت نامه منصوب شد. دکتر محمد معین در نهم آذرماه سال 1345 خورشیدی پس از بازگشت از کنفرانس میراث مشترک ترکیه، به دلیل خستگی ناشی از شدت کار به بیهوشی موقت دچار و بعد از 6 روز با خطای پزشکی به حالت اغما فرو رفت و سرانجام بعد از 5 سال بیهوشی در سیزدهم تیرماه سال 1350 خورشیدی رخ در نقاب خاک کشید. بزرگ‌مرد فرهنگ و ادب این سرزمین محمد معین، در طول حیات خود 40 اثر ارزشمند از خود به یادگار گذاشت که معروف‌ترین آن فرهنگ 6 جلدی معین است که ارزشی برابر با فرهنگ لاروس، وبستر و المنجد دارد.

• استاد محمدعلی امیرجاهد

محمدعلی امیرجاهد در سال 1275 در شهر تهران متولد شد و پس از فراگرفتن علوم مقدماتی، برای ادامه تحصیل به مدرسه دارالفنون رفت. وی تا آغاز جنگ جهانی اول به حرفه خبرنگاری و مطبوعات مشغول بود و در سال 1299 به استخدام مجلس شورای ملی درآمد و برای مدتی نیز مسئولیت هنرستان شبانه موسیقی را بر عهده داشت. استاد امیرجاهد 28 سال به انتشار سالنامه پارس پرداخت و تصنیف هایش نیز با صدای قمرالملوک وزیری و تار ارسلان درگاهی و مرتضی نی داوود بر روی صفحات 78 دور ضبط شد و سرانجام دفتر حیات این موسیقی‌دان بزرگ با دو جلد کتاب و بیش از یکصد سرود و تصنیف با فضاهای میهنی، فلسفی، اجتماعی، سیاسی و عاطفی سرانجام در سال 1356 در 81 سالگی بسته شد.

دیدنی‌های موزه دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیرجاهد

اگرچه ساختمان قدیمی موزه با چیدمان زیبایش در نوع خود دیدنی است، اما بهتر است حین قدم زدن در حیاط، اتاق‌ها و دالان های تو در توی موزه، به برخی از یادگاری‌ها کمی ویژه‌تر بنگرید.

مهم‌ترین دیدنی‌های داخل موزه

وصیت نامه نیما یوشیج

 روی یکی از دیوارهای این خانه وصیت نامه نیما یوشیج قرار دارد. او در وصیت خود، محمد معین پدرِ واژه‌های ایران را ناظر و قیم آثارش معرفی کرده است.

تمبر هزاردستان به چمن

شهریور ماه سال هزار و سیصد و نود وشش، در مراسمی شورانگیز ضمن تجلیل از هنرمندان متولد تابستان، از تمبر اختصاصی موزه نیز رونمایی شد. این تمبر باشکوه با عنوان هزاردستان به چمن، منقش به تصویر استاد محمدرضا شجریان و استاد محمدعلی امیرجاهد، در این خانه موزه قابل بازدید است. نام این تمبر برگرفته از تصنیف هزاردستان به چمن، از ساخته‌های استاد امیرجاهد است که توسط استاد شجریان خوانده شده است.

اشعار استاد امیرجاهد در وصف دکتر معین

از دیگر دیدنی‌های موزه، قطعه شعری ست مطبوع و خوشایند که استاد امیرجاهد در مدح و ستایش دامادش معین سروده است.

اتاق کار دکتر معین

اتاق کار دکتر معین موزه‌ای ست مجزا که می‌توانید لوازم شخصی، دانشنامه‌ها، جوایز و نشان‌های بین‌المللی، مدارک و کارت شناسایی، دست نوشته‌های دکتر معین و کتابخانه‌ای باارزش را در آنجا ببینید.

مهم‌ترین دیدنی‌های حیاط موزه

دیوار هنرمندان

یکی از جذابیت‌های موزه، دیواری ست با تلفیق زیبایی از آجر و کاشی‌های لاجوردی. این دیوار به درج نام هنرمندان سرشناس اختصاص یافته و نقش زیبایی بر پیکره حیاط این خانه زده است.

درختی که دکتر معین به آن نگاه می‌کرد

از اتفاق‌های شگفت‌انگیز این خانه، درختی ست که بارها از ریشه فروافتاده اما با همت خانواده معین و مسئولان موزه، دوباره پایدار شده و بر آن برگی روییده و حالا سایه این درخت که نگاه‌های دکتر معین را به خود دیده بر حیاط موزه افتاده است.

چارچوب آجری

خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد، مجموع دو عمارتی ست که سالیان سال محل زندگی خالق آواهای ماندگار، امیرجاهد تصنیف ساز و داماد ادیبش دکتر محمد معین بوده است که پس از بازسازی و ادغام این دو خانه توسط شهرداری تهران، تنها چارچوبی آجری، که محل تلاقی دو حیاط بوده به شکلی نمادین و به یادگار باقی مانده است. 

فعالیت های خانه موزه دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیر جاهد

خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد علاوه بر اینکه روایت‌گر زندگی دو تن از بزرگ‌مردان تکرارنشدنی این سرزمین است، مرکزی تخصصی برای موسیقی، ادبیات و خوشنویسی، ستاد نکوداشت زادروز هنرمندان پیشکسوت و دبیرخانه جشنواره سراسری موسیقی امیرجاهد نیز محسوب می‌شود و به صورت مداوم به فعالیت‌های زیر می‌پردازد...

• برگزاری کلاس‌های آموزشی ساز و آواز ایرانی و جهانی
• برپایی دوره‌های کامل خوشنویسی
• برگزاری کلاس‌های آموزش عکاسی و فیلم‌برداری
• برگزاری دوره‌های داستان‌نویسی
• برگزاری کلاس‌های آموزش فن بیان، مجری‌گری و گزارش‌گری
• برگزاری دوره‌های ادبی (شاهنامه خوانی، مثنوی معنوی، حافظ شناسی، بوستان و گلستان سعدی، منطق الطیر عطار نیشابوری و...)
• اجرای کنسرت‌های متنوع
• برگزاری جشنواره سراسری موسیقی امیرجاهد
• برگزاری مراسم بزرگداشت پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر

امکانات خانه موزه دکتر محمد معین و استاد محمدعلی امیرجاهد

• فروشگاهِ ساز

• آتلیه عکاسی و فیلمبرداری: اگر به عکس‌های خاص و زیبا علاقه‌مندید، می‌توانید ناب‌ترین لحظات‌تان را با آتلیه عکاسی و فیلم‌برداری موزه در لوکیشینی تاریخی ثبت کنید و در قاب خاطرات خود به یادگار داشته باشید.

البته اگر می‌خواهید دسترسی سریع‌تری به این خانه موزه زیبا داشته باشید، می‌توانید از نقشه شهر تهران استفاده کنید و خیلی راحت خود را به این مکان تماشایی برسانید. 

دیدنی‌های اطراف خانه موزه دکتر معین و استاد امیرجاهد

عمارت کاظمی (خانه موزه تهران قدیم) در فاصله 5.5 کیلومتری

امام زاده یحیی در فاصله 5.5 کیلومتری

چنار کهنسال تهران در فاصله 5.5 کیلومتری

افتخارات خانه موزه دکتر محمد معین و استاد محمد علی امیرجاهد

• تشکیل ارکستر امیرجاهد
• راه‌اندازی ستاد نکوداشت زادروز هنرمندان پیشکسوت در سال 1396
• تاسیس انجمن خوشنویسان در سال 1397
• ثبت ملی خانه موزه در فهرست آثار ملی کشور در سال 1398
• همکاری با موسسه دهخدا در سال 1398
• همکاری با خانه موسیقی ایران در سال 1395

سخن آخر

در گشتی به لطافت پرنیان، به ادب‌کده معین و موسیقی‌گاه امیرجاهد رفتیم، به درازنای تاریخ شعر و موسیقی سفر کردیم، آوای دو زندگی و روایت یک عمر عاشقی را شنیدیم و حالا با نغمه‌های موسیقی در گوش و هزار اندیشه در دل، از موزه بیرون می‌آییم تا عطر عاشقی را به تاروپود لحظه‌های‌مان هدیه کنیم و نت‎های سمفونی زندگی‌مان را دلنوازانه بنوازیم.

شما نیز اگر تجربه‌ بازدید از این خانه را دارید، بی‌صبرانه منتظریم تا آن را با ما در میان بگذارید و بر غنای دانسته‌های‌مان از این مکان خاطره‌انگیز بیفزایید.