کویر مرنجاب اصفهان | قلب کویرهای ایران

کویر مرنجاب از کویرهای کوچک و بسیار دیدنی ایران در شهر اصفهان است. این کویر که در قلب بیابان‌های مرکزی ایران قرار دارد در دل خود دارای یک کاروانسرای بسیار زیبا به‌نام مرنجاب است. این کاروانسرا یکی از 999 کاروانسراهایی است که شاه عباس صفوی در ایران ساخت. اگر می‌خواهید با تفریحات کویر مرنجاب بیشتر آشنا شوید و فاصله تهران تا کویر مرنجاب را بدانید کافی است با کارناوال همراه شوید تا گردشی در این کویر داشته باشیم و دیدنی‌هایش را تماشا کنیم. 

چرا کویر مرنجاب؟

• یکی از دیدنی‌ های اصفهان که زیبایی بی‌نظیری دارد و می‌توانید در نیمه دوم سال، زمانی که همه جا سرد است لذت قدم زدن روی شن‌های داغ آن را تجربه کنید.
• یکی از کاروانسرای‌های عباسی ایران در قالب یک اقامتگاه سنتی در این کویر قرار دارد و تجربه اقامت در یک کاروانسرای قدیمی در دل کویر را به شما هدیه می‌دهد.
• این کویر در نزدیکی دریاچه نمک آران‌ و بیدگل قرار دارد و دیدن پلی گون‌های دریاچه و غروب زیبای آن خالی از لطف نیست. همچنین تماشای جزیره سرگردان این دریاچه نیز تجربه‌ای متفاوت برای شما به ارمغان خواهد آورد.
• همانند برخی از کویرهای اصفهان انجام تفریحاتی نظیر شترسواری، موتور چهارچرخ و آفرود در کویر مرنجاب نیز امکان‌پذیر است.
• کویر مرنجاب پوشش گیاهی و جانوری متنوعی دارد و همین موضوع می تواند بازدیدی جالب و متفاوت برای شما از یک کویر را رقم بزند.

در مسیر رسیدن به مرنجاب ...

قبل از هر چیز بهتر است بدانیم که کویر مرنجاب در فاصله تقریبی 48 کیلومتری شمال شهرستان آران و بیدگل در استان اصفهان قرار گرفته است که بخشی از بیابان بزرگ بند ریگ بوده و در غرب آن قرار دارد. مرنجاب از شمال به دریاچه نمک که با نام دریاچه نمک آران و بیدگل و دریاچه نمک مسیله هم شناخته می‌شود، محدود شده است و در ارتفاع 850 متری از آب‌های آزاد قرار دارد.

قبل از آغاز سفر بدانید

برای رسیدن به این کویر، وارد جاده‌ای می‌شوید که مرنجاب نام دارد. از ابتدای این جاده تا کاروانسرای مرنجاب، که در بخش دیدنی‌ها کامل به آن می‌پردازیم، حدود 40 کیلومتر راه در پیش دارید؛ مسیری به‌شدت ناهموار که طی آن بیشتر از چیزی که انتظار دارید زمان می‌برد. این نکته را هم باید در نظر بگیرید که نباید با هر نوع وسیله نقلیه‌ای وارد این جاده شوید و بهتر است از ماشین‌های دو دیفرانسیل و قوی استفاده کنید. نکته دیگری که باید در این مسیر به آن توجه کنید این است که در طول مسیر و حدودا هر 500 متر یک بار تابلوهایی را می‌بینید که به شما اعلام می‌کنند راه را درست آمده‌اید. هوشیار باشید و اگر این تابلوها را ندید از همان مسیری که آمده‌اید برگردید چرا که در طول مسیر مرنجاب چندین بار با دو راه‌های مختلف مواجه می‌شوید.

این مسیر مملو از درخت‌های گز و تاغی است و برای سیراب کردن شترهای صحرا که در مقابل سختی‌های کویر مقاومت می‌کنند، مناسب است. اگر در کنار جاده بایستید تا درختان را تماشا کنید، احتمال دارد بزمجه‌هایی را زیر درختان ببینید که گرما امان‌شان را بریده و به سایه درخت‌ها پناه آورده‌اند. کمی که جلوتر بروید به یک شیب بسیار تند در جاده خواهید رسید که به آن خطب شکن می‌گویند که یکی از جذابیت‌های این مسیر به شمار می‌رود.

همین‌طور که به‌سمت کاروانسرا پیش می‌روید به یک دوراهی خواهید رسید که در یک سوی آن کامیون‌های حمل نمک در حال جابه‌جا شدن‌اند و پیش‌زمینه آن دریاچه سفید رنگ و زیبای نمک آران و بیدگل است که چند ضلعی‌های بلوری شکلش سالانه گردشگران زیادی را به‌سمت خود می‌کشاند. در میان این دریاچه شاید یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های این کویر جا خوش کرده باشد، آن‌هم جزیره سرگردان است، در بخش دیدنی‌ها بیشتر در مورد دریاچه و جزیره می خوانیم،  که از دور خودنمایی می‌کند. همچنین قبل از آن‌که به کاروانسرای مرنجاب برسید با دو کاروانسرای دیگر روبرو می‌شوید که امکانات محدودی در اختیارتان می‌گذارند. حال که به این کویر زیبا رسیدیم در ادامه همراه ما باشید تا با دیدنی‌ها و تفریحات مرنجاب بیشتر آشنا شویم...

آشنایی با کویر مرنجاب | قلب کویرهای ایران

جاده را که به آخر رساندید به کاروانسرای شاه عباسی می‌رسید که به‌نوعی مروارید این کویر زیبا محسوب می‌شود و زمانی استراحتگاه تاجرانی بوده که از طریق جاده ابریشم، به سرزمین‌های دور می‌رفتند؛ کاروانسرایی با برج و باروهای بسیار بلند که اطرافش با شن‌های طلایی رنگ کویر احاطه شده است و امروز در قالب یک اقامتگاه سنتی از مسافران میزبانی می‌کند. هر چه از کاروانسرا دورتر شوید بیشتر خود را غرق این دریای بی‌پایان شنی می‌بینید که در برخی جاهایش مملو از درختان تاغ است؛ آن‌قدر انبوه که به آن‌ها جنگل‌های تاغ هم می‌گویند. اگر کمی به تپه‌های شنی دقت کنید شاید رد پای حیوانات کویری مثل گربه‌ شنی و روباه شنی را هم ببنید که لحظه‌ای برای شکار از مکان امن خود بیرون آمده‌اند. 

شاید بتوان این کویر را قلب کویرهای ایران نامید چرا که در مرکزی‌ترین قسمت بیابان‌های ایران قرار گرفته است و البته به‌خاطر نزدیکی به پایتخت و ویژگی‌های مناسب جغرافیایی، داشتن فضایی امن و اعتدال نسبی آب‌وهوایی، فضایی مناسب برای توسعه گردشگری و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت است. در مجموع باید گفت که زیبایی‌های این کویر تمام نشدنی است؛ تپه‌های شنی بلند، دریاچه نمک بی‌نظیر و جزیره سرگردانی که در وسط دریاچه قرار دارد همه و همه به زیبایی‌های این کویر می‌افزاید. در ادامه به بررسی ویژگی‌های مختلف این کویر زیبا می‌پردازیم.

دیدنی های کویر مرنجاب

مرنجاب دیدنی‌های شگفت‌انگیزی در خود دارد که شاید جای دیگر نتوانید نظیرشان را پیدا کنید. در ادامه دیدنی‌های این کویر را با هم مرور می‌کنیم.

کاروانسرای عباسی مرنجاب

این بنا در سال ۱۰۱۲ هجری قمری به دستور شاه عباس صفوی در مسیر جاده تجاری ابریشم ساخته شد. در اصل این کاروانسرا جهت رفاه حال تاجران و مسافرانی ساخته شده بود که اغلب از مسیرهای کویری عبور می‌کردند. این کاروانسرا تقریبا به شکل مربع و در زمینی به مساحت نزدیک به 3500 متر مربع ساخته شده و دارای 29 اتاق است. بالای کاروانسرا باروهایی وجود دارد که به شکل سنگرهای حفاظتی‌اند و گفته می‌شود که در گذشته حدود ۵۰۰ پاسدار مسلح وظیفه محافظت از این  کاروانسرا یا قلعه (به دلیل کاربرد نظامی آن) را داشتند.

و اما مهمترین ویژگی این بنا وجود قنات آب شیرین است که در کویری خشک و بی‌آب‌وعلف، ویژگی بسیار مهمی تلقی می‌شود و هر ساله گردشگران زیادی را به‌خود جذب می‌کند. یکی دیگر از جذابیت‌های این کاروانسرا حوضچه آب بزرگی است که در ضلع جنوبی کاروانسرا قرار دارد و گاه‌گداری حیوانات تشنه کویر از آن آب می‌خورند و سیراب می‌شوند. مسافرانی که می‌خواهند تجربه اقامت در یک کاروانسرای تاریخی در دل کویر را داشته باشند حتما به این کاروانسرا سر خواهند زد. اگر قصد چادر زدن در کویر را دارید، اطراف کاروانسرا که سنگ‌فرش هم شده مکان بسیار مناسبی است.  

مالکیت و مرمت کاروانسرا

این کاروانسرا تا سال 1378 به فردی به‌نام عباس شیبانی تعلق داشت و از آن برای آغل گوسفندانش استفاده می‌کرد. در همان سال این بنا، توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شد و در قالب طرح پردیسان به‌همراه خانه عامری‌های کاشان مورد مرمت قرار گرفت. مرمت بنا تا سال 82 طول کشید و تمامی اتاق‌های آن‌که به خرابه تبدیل شده بودند به‌طور کامل مورد مرمت قرار گرفتند. پس از مرمت، بنا تحت پوشش صندوق حفظ و احیای اماکن تاریخی که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی فعالیت می‌کند، قرار گرفت. این کاروانسرا در 30 تیر 1384 با شماره 12126 به ثبت میراث ملی رسید و امروز به عنوان یک اقامتگاه سنتی به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

دریاچه نمک آران و بیدگل

دریاچه نمک، دریاچه نمک مسیله و دریاچه نمک آران و بیدگل همگی نام‌های این دریاچه زیبا و آینه‌ای است که در کویر مرکزی ایران قرار گرفته و رودهایی مثل رود شور به آن می‌ریزد. این دریاچه زیبا کمی دورتر از کاروانسرای عباسی مرنجاب و در 9 کیلومتری آن قرار گرفته و وسعتی بالغ بر ۶۴۷ کیلومتر مربع دارد. دریاچه نمک در بیشتر طول سال خشک و پوشیده از نمک است، با این وجود پس از بارش باران و تبخیر آب می‌توان با صحنه‌های جالبی مانند اشکال هندسی حاصل از رسوبات نمک مواجه شد که به آن‌ها پلی گون گفته می‌شود. دریاچه نمک مثلثی شکل بوده و عمق آن چیزی بین 5 تا 54 متر است که توسط لایه‌های خاک رس از یکدیگر جدا شده‌اند. دریاچه نمک آران و بیدگل از مهمترین پایگاه‌های استخراج نمک خوراکی و صنعتی ایران به شمار می‌رود.

دسترسی به دریاچه نمک آران وبیدگل

اگر از سمت آران و بیدگل می‌آیید، 5 کیلومتر مانده به کاروانسرا به دوراهی دریاچه نمک خواهید رسید و اگر از سمت کاروانسرا به‌سمت دریاچه می‌روید وقتی به دوراهی رسیدید مسیر شمالی را ادامه دهید تا وارد مسیر دریاچه شوید.

نکته: زمین‌های اطراف دریاچه بشدت باتلاقی‌اند و رانندگی در خارج از این دو مسیر می‌تواند باعث فرو رفتن خودرو در گل‌های کویری شود.

جزیره سرگردان مرنجاب

جزیره‌ سرگردان یکی دیگر از جذابیت‌های طبیعی این کویر به شمار می‌رود که در دریاچه‌ نمک قرار دارد؛ البته باید توجه کنیم که این جزیره به‌جای سرگردان بودن در آب در دریایی از نمک سرگردان شده است. زیبایی این جزیره زمانی پدیدار می‌شود که در کویر باران ببارد. وقتی بارندگی آغاز می‌شود، اطراف کویر را 2 تا 5 سانتی‌متر آب فرا می‌گیرد و تکان خوردن آب باعث می‌شود که فکر کنید این جزیره در حال تکان خوردن و سرگردان است. دلیل دیگری که برای سرگردان بودن جزیره بیان می‌کنند، این است که در دامنه این جزیره همیشه ابری از غبار وجود دارد و خطای دید باعث می‌شود شبیه به یک کشتی سرگردان در دریا به نظر برسد. تمام این دلایل باعث شده‌اند که به این جزیره لقب سرگردان بدهند.

در گذشته مردم فکر می ‌کردند که این جزیره مانند کشتی سرگردانی است که در دریاى بی‌کران نمک پدیدار مى‌شود چون عواملی که در بالا به آن اشاره کردیم موجب خطای دید می‌شد و مردم فکر می‌کردند که جزیره در حال تکان خوردن است و از آن پس به آن جزیره سرگردان گفتند که هنوز هم این نام را با خود یدک می‌کشد. توجه داشته باشید که شما فقط دو ماه در سال می‌توانید جزیره سرگردان را مشاهده کنید. در باقی ماه‌های سال به علت خشک شدن آب این جزیره تبدیل به نمکزار می‌شود.

دسترسی به جزیره سرگردان

از دو راه می‌توانید به این جزیره دسترسی پیدا کنید:

• مسیر اول از شهرستان آران و بیدگل که به‌سمت کاروانسرا می‌آیید، 5 کیلومتر مانده به کاروانسرا در دو راهی جاده، بعد از تل‌های خاکی دریاچه، به‌سمت شمال‌شرق می‌روید تا به جزیره برسید.
• مسیر دوم مسیر کاروانسرای مرنجاب به سمت چاه دستکن، بعد از چاه دو راهی دریاچه مسیر سمت چپ به جزیره سرگردان منتهی می‌گردد.

چاه دستکند (دستکن)

این چاه در فاصله 5 کیلومتری از شرق کاروانسرا قرار گرفته و آب شیرین و گوارایی دارد. گفته می‌شود دلیل وجود آب شیرین در چاه، وجود لایه‌های ماسه است که شوری آب را به خود گرفته و آب را با کم‌ترین درصد نمک تصفیه می‌کنند. نقل شده که امام رضا (ع) در مسیر عبور از عراق به مشهد این چاه را با دستان خود حفر کرده است بنابراین آن را بسیار مقدس می‌دانند. این چاه همچنین بخشندگی خود را به حیوانات کویری نشان داده و شترهای زیادی از این چاه آب می‌خورند و سیراب می‌شوند.

تفریحات کویر مرنجاب

اگر به کویر مرنجاب رفتید می‌توانید تفریحات زیر را تجربه کنید:

پیاده روی شن های روان

یکی از بهترین تفریحات کویر، قدم زدن روی شن‌های داغ است که بسیار طرفدار دارد. فقط دلی عاشق می‌خواهد و دو پای پویا که شما را به‌روی رمل‌ها بکشاند.

دسترسی به تپه ها و رمل های مرنجاب: به این نکته توجه کنید که اگر بخواهید به رمل‌های طلایی و زیبای مرنجاب برسید باید به‌وسیلۀ ماشین از کاروانسرا مسافتی را طی کنید؛ مسافتی که پیشنهاد می‌شود آن را با راهنمای محلی بپیمایید. اگر هم بخواهید پیاده‌روی کنید باید حدود نیم ساعت در کویر قدم بزنید.

می‌توانید از رمل‌های شنی مرنجاب بالا بروید و تجربه‌ای متفاوت از کویرگردی برای خود رقم بزنید. از بالای این تپه‌ها با چشم‌انداز سراسر سفید رنگی مواجه می‌شوید که در واقع همان دریاچه نمک است.

شتر سواری

یکی دیگر از تفریحات کویر شترسواری است. این تفریح می‌تواند تجربه فضای زندگی بومیان منطقه در گذشته را برای شما تداعی کند.

موتور چهارچرخ

یکی دیگر از تفریحات هیجان‌انگیز کویر موتورهای چهارچرخ است که با سرعت زیاد روی تپه‌های شنی حرکت می‌کنند.

آفرود سواری 

آفرود سواری نیز نوع دیگری از تفریحات بیابانی به شمار می‌رود. به دلیل وجود ماسه‌های روان فقط این دسته ماشین‌های شاسی بلند می‌توانند در این مناطق حرکت کنند. هزینه آفرود با توجه به مدل ماشین، مسافت و مدت زمان متفاوت است.

کمپینگ و شب نشینی

یکی دیگر از تفریحات هیجان‌انگیز کویر، چادر زدن و شب‌مانی است. افراد زیادی که تمایل به چادر زدن در کویر را دارند با تجهیزات کمپینگ به مناطق کویری سفر می‌کنند. در کنار آن روشن کردن آتش و شب‌نشینی نیز از تفریحات رایج کویر محسوب می‌شود. 

رصد آسمان و عکاسی شب

شاید بتوان گفت یکی از اصلی‌ترین اهداف سفر به بخش‌های کویری همین باشد. آسمان کویر در شب فوق‌العاده تماشایی و زیباست و طیف گسترده‌ای از گروه‌های مختلف علاقه‌مند به نجوم و عکاسی شب اعم از حرفه‌ای و آماتور را به این مناطق زیبا می‌کشاند. در کویر مرنجاب روی بام کاروانسرای عباسی تلسکوپ‌هایی برای رصد آسمان شب وجود دارد.

اقامت در کویر مرنجاب

اگر قصد اقامت در کویر مرنجاب را دارید می‌توانید به‌راحتی از کاروانسرای شاه عباسی مرنجاب برای اقامت شبانه خود استفاده کنید و یا کمی از خود کویر دور شوید و از اکو کمپ‌های کویری اطراف استفاده کنید. همچنین اگر می‌خواهید حسابی از طبیعت استفاده کنید در کویر کمپ بزنید، اگر تابه‌حال این‌کار را انجام نداده‌اید، برای کمپ زدن می‌توانید از زمین سنگ فرش شده اطراف استخری که روبه‌روی کاروانسرای عباسی است استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب راهکارهای برای کمپ زدن در کویر را مطالعه کنید.

امکانات

در کاروانسرای مرنجاب امکانات زیر در اختیار شما گذاشته می‌شود:

• سرویس بهداشتی 
• غرفه فروش اقلام ضروری مثل آب معدنی 

لوازم ضروری سفر به کویر مرنجاب

 برای یک سفر نیم روزه به کویر مرنجاب به تجهیزات خاصی نیاز ندارید جز لوازم اولیه مثل لباس خنک و کفش راحتی و آب آشامیدنی؛ اما برای کمپ در کویر قطعا به لوازم زیر نیز پیدا خواهید کرد.

نکات ضروری سفر به کویر مرنجاب

• حتما با یک فرد محلی در منطقه یا به‌صورت گروهی و یا با تورهای طبیعت‌گردی به‌همراه راهنمای مجرب به کویر بروید و از تنها رفتن بپرهیزید. 
• اگر تنهایی و با وسیله نقلیه شخصی به مرنجاب می‌روید حتما منوی معرفی و بخش در مسیر رسیدن به مرنجاب و نکته‌های آن را بخوانید و آن‌ها را جدی بگیرید.
• از وسایل الکترونیکی خود خوب مراقبت کنید. شن به‌راحتی در وسایل شما نفوذ می ‌ند و ممکن است آن‌ها را از کار بیندازد.
• آب آشامیدنی به میزان دوبرابر مصرف معمول خود همراه داشته باشید(چیزی معادل 4 لیتر)، چون در مناطق کویری تبخیر به‌شدت صورت می‌گیرد و شما بیش از آنچه فکر کنید تشنه خواهید شد. 
• برای جلوگیری از اُفت قند خون خوراکی‌های کربوهیدرات‌دار به‌همراه داشته باشید و توجه کنید که خوراکی‌های شکردار به‌ویژه شکرهای مصنوعی برای زمان بسیار کوتاه قند بدنتان را تامین خواهند کرد.
• اگر قدم زدن روی شن‌ها باعث سوختن کف پایتان شد نگران نباشید؛ پاهای خود را زیر شن‌ها ببرید. خواهید دید چقدر خنک می‌شوید؛ اما یادتان باشد که اگر بدون کفش راه می‌روید کفش خود را به همراه ببرید تا اگر احساس خوشایندی نسبت به گرمای شن‌ها نداشتید فوری کفش‌هایتان را به پا کنید. 
• بهتر است قدم زدن روی شن‌ها را برای مدت کوتاهی تجربه کنید و بعد از آن کفش‌های خود را به پا کنید چون وجود حیواناتی مثل عقرب و دیگر حیوانات کویر بسیار بدیهی و خطرناک است. استفاده از کفش‌های ساق‌دار توصیه می‌شود.
• اگر قصد عکاسی در شب و یا رصد آسمان شب در کویر را دارید اطرافتان را با نفت یا گازوئیل دایره‌ای بکشید تا از خطر نیش جانداران در امان باشید.
•  برای گرفتن عکس‌های بهتر از سه پایه استفاده کنید.
• اگر از لنز چشمی استفاده می‌کنید آن را در بیاورید چرا که در صورت وزیدن باد یا جابه‌جایی، شن‌ها به لنز شما چسبیده و برای سلامتی چشمانتان خوب نیست.
• بسیار مراقب حیوانات موجود در مناطق بیابانی باشید. برخی از آن‌ها دارای نیش‌های سمی‌اند و گزیدگی توسط آن‌ها جان فرد را به خطر خواهد انداخت. حتما کرم ضد گزیدگی به همراه داشته باشید.
• از لباس‌های آستین بلند و با رنگ روشن استفاده کنید.
• اگر آب همراهتان نیست! بهتر است تا جایی که ممکن است غذا نخورید چون خوردن غذا موجب تشنگی بیشتر می‌شود.
• تلاش کنید در هنگام حرکت مصرف انرژی در بدنتان را به حداقل ممکن برسانید. تا هم رطوبت موجود در بدنتان حفظ شود و نیازتان به وعده غذایی مجدد کاهش پیدا کند.

فصل سفر به کویر مرنجاب

بهار و تابستان: برای سفر به کویر مرنجاب در نیمه اول سال، بهترین زمان اوایل فروردین ماه است چرا که در ادامه هوا رو به‌گرمی می‌رود و آفتاب سوزان، تعرق بالا و تشنگی بیش از حد خاطره‌ای خوش از سفر برایتان به‌جا نخواهد گذاشت. به همین دلیل سفر در فصل تابستان اصلا پیشنهاد نمی‌شود.

پاییز و زمستان: بهترین زمان برای سفر به مناطق کویری نیمه دوم سال است. کویر در فصل پاییز در متعادل‌ترین شرایط آب‌وهوایی قرار می‌گیرد که بسیار برای سفر کردن مناسب است؛ اما در فصل زمستان به‌ویژه در شب باید حتما احتیاط کنید چون هوا به‌شدت سرد می‌شود؛ اما روزها هوا معتدل‌تر است.

نکته: اگر قصد دارید با استفاده از خودرو سواری به کویر مرنجاب بروید حتما از مسیر اصلی (شهرستان آران و بیدگل) اقدام کنید. البته مسیرهای دیگری هم هست. برای مثال می‌توانید از ابوزیدآباد تا مرنجاب به دل کویر بزنید که این امر نیازمند افراد ماهر، دستگاه‌های جهت‌یاب، خودروهای دو دیفرانسیل و سایر تجهیزات ضروری است که به‌هیچ‌وجه به افراد عادی و غیرحرفه‌ای توصیه نمی‌شود.

نظرات خارجی ها

در این بخش به بررسی نظرات گردشگران خارجی که از این کویر زیبا بازدید کرده‌اند می‌پردازیم:

گردشگری از استرالیا | تاریخ ثبت دیدگاه شهریور 1397

مراقب راهنمای محلی باشید!

کویرهای زیادی در دنیا برای دیدن وجود دارد اما مرنجاب یکی از کویرهای شاخص در دنیا نیست. حال اگر مرنجاب را برای بازدید انتخاب کردید در مورد راهنماهای محلی بسیار احتیاط کنید. وقتی من برای دیدن کویر مرنجاب از راننده‌های محلی کمک گرفتم از ماشین‌های نامناسبی برای بردن ما به کویر استفاده کردند و ما نتوانستیم در کویر گشت بزنیم. در کویر از ما مبلغی به‌عنوان وروردی گرفتند مبلغی هم برای ورودی کاروانسرا که کسی در آن نبود!

گردشگری از مالزی | تاریخ ثبت دیدگاه اردیبهشت 1397

کویری پهناور

در کویر مرنجاب ما حسابی با شن‌ها بازی کردیم و در آن‌ها غلط زدیم و دویدیم و با راهنماهای محلی گرم گرفتیم که ما را در تور یک روزه کاشان همراهی می‌کرد. قبل از غروب آفتاب با ماشین‌های آفرود کشتی در کویر زدیم و سپس به تهران برگشتیم.

گردشگری از چین | تاریخ ثبت دیدگاه فروردین 1397

کویری بکر با رمل های غول آسا در نزدیکی شهر کاشان

در تور کویر مرنجاب می‌توانید فعالیت‌هایی نظیر شترسواری، کمپ در کاروانسرا و رصد آسمان، آفرودسواری روی تپه‌ها شنی را انجام دهید. در نزدیکی کویر دریاچه نمک زیبایی وجود دارد که روی آن پوشیده از بلورهای نمکی است که به‌صورت هشت ضلعی‌های‌های زیبایی‌اند. در ضمن این دریاچه غروب آفتاب بی‌نظیری دارد.

گردشگری از آلمان | تاریخ ثبت دیدگاه شهریور1396

دایره های شگفت انگیز نمک

تورهای گردشگری شما را از کاشان به دریاچه نمک می‌برند جایی که حتما باید زمان غروب آفتابش را ببینید که انگار دریایی باستانی از نمک است. تور شامل دیدن کاروانسرا هم می‌شود که صادقانه بگویم اتلاف وقت است!

گردشگری از هلند | تاریخ ثبت دیدگاه اسفند 1395

باید ببینیدش تا باورش کنید

طبیعتی بکر که حتما باید از آن دیدن کرد! دریاچه نمک، تپه‌های شنی و کاروانسرا جاهایی‌اند که من پیشنهاد می‌کنم حتما از آن بازدید کنید اما حتما از راهنمای محلی کمک بگیرید.

گیاهان و جانوران موجود در کویر مرنجاب

در کویر مرنجاب ممکن است هنگامی که آرام روی شن‌های نرم و طلایی قدم می‌زنید به گیاهان و جانوران زیر برخورد کنید که به معرفی تعدادی از آن‌ها می‌پردازیم.

• تاغ ها | Haloxylon

این گیاه به‌شکل درختچه‌ای و از تیره تاج خروسان است، در برابر گرما و خشکی بسیار مقاوم و سیستم ریشه‌ای بسیار گسترده‌ای دارد بنابراین برای بیابان‌زدایی بسیار مناسب است.

• گز | Tamarix

این درخت در مناطق گرمسیری می‌روید و به‌دلیل رسیدن ریشه‌اش به آب‌های سطحی عمر بسیار طولانی دارد. شیرینی گزی که در شهرهایی مثل اصفهان به‌عنوان سوغات بسیار محبوب است از آفت این درخت گرفته می‌شود.

•  گیاه اسکنبیل | Calligonum

این گیاه در گستره‌ای از شهرهای مختلف ایران از جمله خور و بیابانک، نایین، کرمان، کویر مرکزی، ریگ جن، دامغان، سیستان و بلوچستان، کرج و آذربایجان می‌روید و از خانواده علف‌های هفت بند (Polygonaccae) است. در عربی به این گیاهان بطباط گفته می‌شود. رویش آن‌ها از اسفند شروع می‌شود و تا اواسط فروردین ادامه می‌یابد. گل‌های ریز و سفید رنگ آن از فروردین تا اواخر اردیبهشت رشد می‌کنند.

• روباه شنی | Vulpes rueppelli

جثه این حیوان از روباه معمولی کوچک‌تر است و در نگاه اول گوش‌های درازش بسیار جلب توجه می‌کند. همچنین این روباه در کف پاهایش موهای بسیار بلندی دارد تا راحت‌تر در شن‌ها حرکت کند و معمولا شبگرد است. روباه شنی در بخش کویر مرکزی، فارس، خوزستان و دیگر شهرها دیده می‌شود.

• گربه شنی | Felis margaria

این گربه از تیره گربه‌سانان کوچک است. صورت و گوش‌های پهن و پاهای کوتاه از ویژگی‌های شاخص این حیوان بوده که موهای بلند روی پاهای آن حیوان او را در راه رفتن راحت روی شن‌ها کمک می‌کند. شنوایی این حیوان فوق‌العاده است.

• آگاما | trapelus ruderatus

آگاما نوعی مارمولک است که در بخش‌های مختلف دنیا دیده می‌شود. در کویرهای ایران از جمله مرنجاب آگامای ایرانی زندگی می‌کند که در روزها بسیار فعال است و گاهی طول آن به 2 متر هم می‌رسد.

دیدنی‌ های دیگر در اطراف کویر مرنجاب

• چاه کنجه: چند کیلومتر جلوتر از خطب شکن این چاه قرار داد که در اصل در مسیر شرقی جاده است و برخی از درختان شور پسند منطقه را آب یاری می‌کند.
• چاه هندوانه (چاله سنبک) : این‌ها مزارع کشت هندوانه‌ است که به‌صورت چاله‌ای درست شده‌اند.
• کوه یخاب: این کوه در جهت شمال قلعه کرشاهی قرار دارد و ارتفاع آن 1800 متر است.
• کوه کلنگ: این کوه کمی دورتر از کاروانسرای مرنجاب قرار گرفته و جنس سخت آن بسیار جالب توجه است.

نکته: با توجه به خاکی بودن جاده مرنجاب سرعت شما بدون شک در رانندگی پایین‌تر از حد معمول جاده‌های آسفالته خواهد بود بنابراین اگر قصد بازدید از جاذبه‌های بالا را در کنار کویر مرنجاب دارید، حتما زمان بیشتری را به سفر خود اختصاص دهید.

دلیل نامگذاری

در مناطق کویری ایران آب شیرین به‌راحتی در دسترس مردم قرار نمی‌گیرد و این امر در طول تاریخ همیشه وجود داشته است تا آنجا که تدبیر مردم کویر، سازه‌ای شاهکار به‌نام قنات را خلق می‌کند تا هم خانه‌هاشان را خنک کند و هم بتواند از آب شیرین محدودی که در آن منطقه وجود دارد استفاده کند. روایتی وجود دارد که می‌گوید روزگاری مردم این منطقه سخت مشغول کندن چاه برای به دست آوردن آب شیرین بودند و در راستای این تلاش، نام اینجا را مرنجاب، که ترکیبی از کلمات مرنج + آب است، می‌گذارند؛ که معنای رنج نکش، آب وجود دارد را می‌دهد؛ اما این امر در حد روایت بوده و صحت آن به‌هیچ‌وجه تایید نشده است. در واقع اسم کویر مرنجاب از روی کاروانسرای عباسی و قناتی که در همین کویر ساخته شده برداشت شده است که در زمان حمله افغان‌ها و تاجیک‌ها برای ایجاد امنیت در جاده ابریشم ساخته شد. روایت دیگری هم وجود دارد که می‌گوید نام این کویر را شاه عباس صفوی انتخاب کرده است.

دغدغه های کارناوالی

در سال‌های اخیر کویرها به یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری به‌ویژه برای جوانان و طبیعت‌گردان تبدیل شده‌اند. کویرها اکوسیستم‌های خاصی‌اند که به‌خاطر شوری فراوان خاک و تبخیر بالا منظره متفاوتی از تپه‌ها و رمل‌های شنی را به وجود می‌آورند. هماهنگ شدن با این شرایط سخت آب‌و‌هوایی برای جانداران دشوار است، بنابراین گیاهان و جانورانی که در این مناطق زندگی می‌کنند خاص و با ارزش‌اند. اما آنچه نگران کننده است ورود بی‌رویه گردشگران و عدم نظارت درست بر تعداد آن‌هاست که شرایط طبیعی اکوسیستم را بر هم می‌زند. تفریحات رایجی مثل آفرود یا موتورسواری کنترل نشده در مناطق کویری باعث جابه‌جایی غیرطبیعی خاک و ایجاد سروصدا می‌شود. همین امر باعث ایجاد وحشت در حیوانات بومی شده و منجر به مهاجرت اجباری آن‌ها در طول زمان و مرگ تدریجی‌ آن‌ها می‌شود. جابه‌جایی خاک همچنین باعث از بین رفتن و فقیرتر شدن پوشش گیاهی منطقه نیز خواهد شد. در این میان بیشترین آسیبی که کویر مرنجاب دیده مربوط به پلی گون‌های دریاچه نمک است که بسیار آسیب دیده‌اند و هیچ‌گونه نظارت خاصی روی آن صورت نمی‌گیرد. اخیرا ورود ماشین‌های آفرود به کویر مرنجاب مشروط به گرفتن مجوز شده است.

سخن آخر 

با کارناوال به دنیای مرموز و شگفت‌انگیز یکی از زیباترین کویرهای ایران سفر کردیم. کویری زیبا که می‌توان به آن لقب قلب کویرهای ایران را داد چرا که در مرکزیت کویرهای ایران قرار دارد. کویر مرنجاب به‌دلیل نزدیکی به پایتخت و دسترسی راحتش بین گردشگران و به‌ویژه پایتخت‌نشینان از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است.