مسجد جامع دهلی | از بزرگترین و محبوب ترین مساجد هند

یکی از بزرگترین مساجد هند، مسجد جامع دهلی است که می خواهیم آن را به شما معرفی کنیم. هند کشور هفتاد و دو ملت است و در آن مردمی از کیش و آیین مختلف زندگی می کنند. اسلام هم از ادیان مهمی ست که در این جا پیروان بسیاری دارد. به همین خاطر مساجد متعددی در این سرزمین برپا شده و مسجد جامع دهلی یکی از مهمترین آن هاست. این مسجد از مهمترین جاذبه های گردشگری هند شمرده می شود که در کلان شهر دهلی و در منطقه دهلی قدیم قرار گرفته است و مانند نگینی در اینجا می درخشد. در ادامه می خواهیم درباره این جاذبه دیدنی برای تان بگوییم و شما را با بیشتر با این مسجد مهم مسلمانان هندی آشنا کنیم؛ پس دست در دست کارناوال بگذارید و با ما به هند زیبا و تماشایی بیایید.

چرا مسجد جامع دهلی؟

• از بزرگترین و محبوبترین مساجد کشور هند به حساب می آید. 
• معماری باشکوهی دارد و با ظرافت خاصی آن را ساخته اند.
• مهمترین مرکز تجمع مسلمانان در پایتخت هند است. 
• در ماه رمضان و اعیادِ مسلمانان در این جا شور و حال عجیبی برپا می شود.
• یکی از بهترین مکان ها برای ثبت تصاویر هنرمندانه است.

آشنایی با مسجد جامع دهلی | Jama Masjid Delhi

کلانشهر دهلی دیدنی های بی شماری را در خود جای داده است؛ اما گشت و گذار در این جا بدون بازدید از "دهلی قدیم" معنا پیدا نمی کند. این منطقه توسط شاه جهان کورگانی -پنجمین پادشاه از سلسله کورگانیان هند- بنا شد و به همین خاطر آن را با نام «شاه جهان آباد» نیز می شناسند. دهلی قدیم، قلب تاریخی شهر دهلی نو (1) به شمار می آید و بناهای باشکوه بسیاری را در خود جای داده است. یکی از این بناهای منحصر به فرد و زیبا، مسجد جامع دهلی ست.

این مسجد اولین بار به دستور شاه جهان بین سال های 1644 تا 1656 ساخته شد؛ البته باید ذکر کنیم که تاریخ ساخت بنا در برخی منابع طور دیگری عنوان شده است و اختلاف نظر کوچکی بر سر آن وجود دارد. مسجد جامع دهلی در قلب دهلی قدیم قرار دارد و همچون نگینی در این منطقه می درخشد. برخی از افراد از این بنا به عنوان بزرگترین مسجد هند یاد می کنند، البته این موضوع قطعی نیست و تنها می توان از این بابت مطمئن بود که مسجد جامع جزو چند مسجد بزرگ هند است، و مهمترین آن ها به شمار می رود.

از این مکان مقدس با نام "مسجد جهان نما" نیز یاد می کنند چرا که بر روی منطقه ای مرتفع نسبت به اطرافش قرار دارد و چشم انداز بسیار زیبایی پیش روی عبادت کنندگان و گردشگران می گذارد. این جا را یکی از مکان های مورد احترام در شهر دهلی نو می دانند و البته از دیدنی های مهمی به شمار می رود که هر گردشگری با ورودش به پایتخت دیدنی هند، از آن بازدید می کند و محو شکوهش می شود. محوطه این مسجد گنجایش 25 هزار نفر را دارد و یکی از بهترین مکان ها برای برگزاری اعیاد و جشن های مسلمانان به حساب می آید. به وقت رمضان و همچنین در زمان هایی همچون عید قربان در این جا شور و حال عجیبی برپا می شود.

در ادامه همراه مان باشید تا کمی از تاریخچه مسجد جامع دهلی برای تان بگوییم، توضیحاتی در رابطه با ویژگی های ظاهری آن داشته باشیم و در کل اطلاعات جامعی از این مکان مقدس در اختیارتان بگذاریم. 

پاورقی

1- دهلی نو، پایتخت هند، در حقیقت منطقه ای شهری درون کلان شهر دهلی است و بخش تاریخی دهلی قدیم را نیز در خود جای داده است. 

معماری مسجد جامع هند

معمار مسجد جامع دهلی استاد خلیل (Ustad Khalil) نام داشت که در طراحی این سازه از سبک معماری اسلامی - هندی پیروی کرد. از این سبک به عنوان یکی از موفق ترین شیوه‌ های معماری در تاریخ معماری جهان یاد می کنند؛ پس جای تعجب ندارد اگر همه به تحسین بنای مسجد جامع بپردازند و از زیبایی و شکوهش داستان ها بگویند. 

در ساخت بنای این مسجد عمدتا از ماسه سنگ قرمز استفاده کرده اند و در برخی نواحی آن، مرمر سفید نیز به کار رفته است. سازندگان در ساخت این مسجد به نکات ریز و جالبی توجه داشته اند که در ادامه به صورت جزیی آن ها را برای تان شرح می دهیم. 

مسجد جامع دقیقا رو به قبله و به سوی مکه مکرمه قرار دارد. سطح مسجد از نواحی اطرافش بلندتر است و با بالا رفتن از پله هایی که در 3 طرف مسجد تعبیه شده اند می توانید به آن برسید؛ تعداد پله های شرقی، 35، پله های شمالی، 39 و پله های جنوبی، 33 تاست.

در گذشته، درِ شرقی مخصوص ورود افراد بلندمرتبه و خانواده امپراتوری بود. دیگر افراد از دروازه های کوچکی که در شمال و جنوب قرار دارند برای رفت و آمد استفاده می کردند. دروازه شرقی زیباتر از دو دروازه دیگر است و ارتفاعش نیز با یک ساختمان 3 طبقه برابری می کند، در حالی که دروازه های دیگر، ارتفاعی به اندازه ساختمانی 2 طبقه دارند. امروزه دروازه شرقی آخر هفته ها بسته است. 

در سه طرف مسجد، گویی بارویی کشیده شده است و دیواره های این بارو با ستون های طاقی شکل تزیین شده اند. تمامی طاق هایی که دورتاودر مسجد را فرا گرفته اند، قوس هایی دالبُری دارند. در مرکز و دقیقا رو به روی ساختمان اصلی مسجد، یک ساختمان بلند قرار دارد که به دروازه شرقی ختم می شود.

مانند تمامی مساجد در دنیای اسلام، مسجد جامع نیز 3 گنبد پیازی شکل دارد که به سنگ های مرمرِ سفید و مشکی مزین است و مانند بیشتر سازه های اسلامی، بالای گنبدها تزیینات طلایی هم به چشم می خورد. سه گنبد وسیع مرمرین مسجد، همگی به روی سقف سالن نمازگراران قرار دارند. زمانی که وارد مسجد شدید حتما نگاه دقیقی به گنبدها داشته باشید تا مسحور زیبایی و هنری که در ساخت آن ها به کار رفته شوید. 

بخش های مختلف مسجد جامع دهلی

در ادامه با بخش های مختلف مسجد جامع هند آشنا می شویم:

1- حیاط مسجد

حیاط این مسجد زیبا 25 هزار نفر را در خود جای می دهد. کف حیاط مسجد را با ماسه سنگ های قرمز و رگه هایی از مرمر سفید فرش کرده اند. خطوطی که به وسیله مرمر سفید کشیده است، جایگاه نمازگزاران و فاصله ای که باید رعایت کنند را مشخص می کند. دورتادور حیاط، طاق های سرباز در کنار هم چیده شده و دروازه ها نیز در میان شان قرار گرفته اند. زمین زیر طاق ها، 40 سانتیمتر از سطح محوطه اصلی حیاط بالاتر است. در چهارگوشه دروازه، در امتداد باروی مسجد، 4 چهاتری (Chhatri) به چشم می خورد. چهاتری، نوعی پاویون با سقف گنبدی شکل است که در معماری هندی به کار می رود. 

در وسط حیات حوضچه ای برای شست و شو قرار دارد که به زیبایی، دورتادورش با سنگ مرمر سفید تزیین شده است. طول این حوضچه از سمت شمال به جنوب، 17 متر و از شرقه به غرب 15 متر است. در وسط حوضچه، فواره ای باز هم از جنس مرمر سفید دیده می شود. 4 چراغ مرمرین نیز چهارگوشه حوضچه را نشانه گذاری می کنند. ارتفاع پایه این چراغ ها 3 متر است. 

 2- مناره ها

 این مسجد دو مناره 40 متری دارد که در جنوب شرقی و شمال شرقی مسجد قرار گرفته اند. بر روی این مناره ها، سنگ های مرمر سفید و ماسه سنگ قرمز به صورت راه راه کار شده است. درون هر کدام از مناره ها 130 پله وجود دارد و می توان از آن ها بالا رفت و به تماشای شهر نشست؛ اما باید بدانید که در حال حاضر، فقط امکان بازدید از مناره شرقی در ازای پرداخت 100 روپیه هند (52,830 تومان) وجود دارد. در بالای این مناره می توان سراسرنمایی از شهر دهلی را به تماشا نشست؛ مرکز تجاری و بازرگانی کونات پلیس (Connaught Place) و ساختمان مجلس هند به وضوح از این جا قابل رویت هستند. در محوطه پشتی این مسجد نیز 4 مناره کوچک قرار گرفته است که به مناره های جلویی شباهت دارند.

3- سالن نمازگزاران

مسجد 80 متر ارتفاع و 27 متر عرض دارد و سالن اصلی نماز درون آن قرار گرفته است. 7 ورودی طاقی شکل، نمازگزاران را به سوی سالن اصلی نماز هدایت می کنند. محراب هم در این سالن قرار دارد. دیوارهای درون مسجد تا نیمه با مرمر تزیین شده اند، بالای طاق های ورودی لوح هایی از جنس مرمر سفید رنگ در ابعاد 1.2 متر در 0.76 متر به چشم می خورد که بر روی شان با مرمر مشکی تاریخ ساخت مسجد و جملاتی از فضائل و سلطنت شاه جهان حکاکی شده است؛ این کتیبه ها به زبان فارسی و خط ثلث نورالله احمد هستند که در سال ۱۰۶۰ ه‍جری قمری به صورت معرق سنگ اجرا شدند؛ سبک نگارشی آن ها همانند سنگ نوشته‌های تاج محل است. اما بالای طاق ورودی اصلی، فقط نام راهنما (The Guide) به چشم می خورد.

بزرگترین ورودی به داخل ساختمان مسجد، رو به سالن نماز قرار دارد که ابعادش 27.4 در 60.96 اندازه گیری شده است. بالای سالن نماز، خطاطی هایی به زبان فارسی دیده می شود. حضور این سنگ نوشته ها شاید شما را به حیرت بیندازند؛ اما باید بدانید که در اکثر مساجد شبه قاره هند سنگ نوشته هایی به خط زیبای فارسی دیده می شوند. 10 کتبیه فارسی بالای ایوان های ورودی مسجد جامع قرار دارند. این سنگ نوشته ها 10 خانه مربع-مستطیل شکل هستند که نوشته هایی به خط نسخ بر روی آنها به چشم می خورد. زبان نوشته ها، ویژگی های فارسی دوره صفوی را دارد.

سالن بسیار بزرگی در سمت غربی مسجد قرار دارد که در آن 260 ستون به چشم می خورد. در همه جای این سالن، تزییناتی از نقش گل ها و یا نوشته دیده می شود، روی دیوارها، ستون ها، طاق ها و ... همگی به زیبایی مزین شده اند.

اشیای درون مسجد

در این مسجد چندی از اشیای تاریخی و ارزشمند مربوط به دین اسلام وجود دارد؛ همچون نسخه رونوشتی از قرآن بر روی پوست گوزن. همینطور در برخی منابع ذکر شده است که در این مسجد اثری از جای پا، صندل و ریش قرمز حضرت محمد (ص) نیز نگهداری می شود. البته این اشیا به نمایش گذاشته نشده اند و کمتر کسی ست که از حضور آن ها به صورت دقیق اطلاع داشته باشد.

تاریخچه مسجد جامع دهلی

شاید تا به حال داستان هایی درباره عشق افسانه ای میان ممتاز محل و شاه جهان را شنیده باشید؛ بارزترین نمود از داستان عاشقانه میان این دو نفر، تاج محل است که پس از مرگ ممتاز محل و به یاد وی در شهر آگرا ساخته شد. البته در همین گیر و دار ساختن تاج محل، امپراتور محزون تصمیم بر آن گرفت که پایتختش را جا به جا کند و به دهلی امروزی ببرد. بعد از این تصمیم بود که او شاه جهان آباد یا آنطور که امروزه آن را می شناسیم یعنی دهلی قدیم را برپا کرد؛ شهری محصور میان دیوارها. سرزمینی که شاه جهان برپا کرده بود تا انتهای حکومت گورکانیان تا سال 1857 عنوان پایتختی را از آن خود داشت. در دوره حکومت شاه جهان سازه های زیبای بسیاری در هند بنا شد که از جمله شان می توان به تاج محل، لال قلعه و .. اشاره کرد. مسجد جامع هم یکی از آخرین یادگاری های شاه جهان بود. حالا که این شهر عنوان پایتختی هند را به دست آورده بود نیاز به مسجدی بزرگ و باشکوه داشت تا نمازهای جمعه در آن برگزار شود و محل تجمع مسلمانان در اعیاد و رویدادهای مهم باشد. پس به دستور شاه جهان بین سال های 1644 تا 1656 مسجد جامع دهلی توسط بیش از 5 هزار کارگر ساخته شد و سعد الله خان، وزیر وقت شاه جهان نظارت بر ساخت سازه را بر عهده داشت. این سازه تا پایان حکومت گورکان ها به عنوان مسجد سلطنتی این پادشاهی بود. در ابتدا این مکان را مسجد جهان نما خطاب می کردند چرا که بالاتر از دیگر نقاط شهر قرار گرفته بود و منظره ای تماشایی به اطراف داشت؛ اما با مرور زمان نام مسجد جامع که محل تجمع مسلمانان برای نماز جمعه است میان مردم جا افتاد. 

این مسجد تحت نظارت وزیر شاه جهان، یعنی سعد الله خان ساخته شد. در آن زمان برای ساخت مسجد جهان نما یک میلیون روپیه هزینه کردند. اولین بار شاه جهان از یکی از مُلاهای شهر بخارا برای برگزاری نماز در این جا دعوت کرد و بدین ترتیب، مسجد در تاریخ 23 ژوئیه 1656، توسط همین شخص که سید عبدل غفور شاه بوخاریل (Sayed Abdul Ghafoor Shah BukhariI) نام داشت افتتاح شد. شاه جهان توجه ویژه ای به این بخارایی داشت و به او مقام والای آیت الله عظما را داد.

غصب مسجد جامع توسط حکومت بریتانیا

این مسجد در طول تاریخ نقش پررنگی برای مسلمانان هند پیدا کرد و به یکی از مهمترین مساجد این سرزمین تبدیل شد. اما در برهه ای از تاریخ، بریتانیایی ها مسجد جامع را غصب کردند و سربازان خود را در آن اسکان دادند. 

ماجرا به سال 1857 باز می گردد، زمانی که هندی ها دست به شورش هایی علیه کمپانی هند شرقی و بریتانیا زدند. (1) پس از این شورش، مسجد جامع توسط بریتانیایی ها مصادره شد و سربازان بریتانیایی در این جا مستقر شدند. بریتانیا در برهه ای از زمان برای سرکوب و مجازات مردم شهر، تصمیم داشت که مسجد جامع را به کلی تخریب کند؛ اما با وجود اعتراض های شدید مردم، نتوانستند به خواسته شان جامه عمل بپوشاندند و این مسجد باشکوه و زیبا همچنان پابرجا باقی ماند. 

پاورقی

1: شورش ۱۸۵۷ (Revolt of 1857) از سوی سپاهیان هندی شاغل در کمپانی هند شرقی بریتانیا در تاریخ ۱۰ مه ۱۸۵۷ در شهر میروت شروع شد و به سرعت به شورش‌ سربازها و مردم عادی در نواحی دیگر هند انجامید.

سرگذشت مسجد جامع دهلی در طول تاریخ 

در سال 1948، از میر عثمان علی خان، آخرین پادشاه حکومت حیدرآباد، تقاضا شد تا مبلغ 75,000 روپیه را برای بازسازی یک چهارم از مسجد وقف کند. میرعثمان در عوض، مبلغ 300 هزار روپیه را به مسجد برای بازسازی اهدا کرد و گفت که سه چهارم دیگر از مسجد نباید کهنه باقی بماند. 

حملات تروریستی در مسجد جامع

تا به امروز، مسجد جامع دهلی شاهد دو حمله تروریستی بوده است. البته از آن جایی که اطلاعات دقیقی در رابطه با این دو حمله وجود دارد، تروریستی بودن این حملات در حد احتمال است و خبری دقیقی مبنی بر تایید آن ها وجود ندارد.

14 آپریل 2006

در این تاریخ، پس از نماز جمعه مسلمانان در مسجد جامع، دو انفجار صورت گرفت؛ مواد منفجره در کیسه های خرید بدون صاحبی در صحن مسجد رها شده بودند. هنوز مشخص نیست که این انفجارها به چه دلیل و یا از طرف چه کسی صورت گرفته است. در اثر این حادثه 8 نفر دچار صدمات سطحی شدند و یک نفر به صورت جدی صدمه دید. 

پس از این ماجرا، امام بوخاری اظهار کرد:

در میان مردم ما خشم و عصبانیت وجود دارد؛ اما من از همه می خواهم تا آرامش خود را حفظ کنند.

15 سپتامبر 2010

در این تاریخ، شخصی سوار بر موتور سیکلت به روی اتوبوسی که در نزدیکی ورودی 3 مسجد پارک شده بود آتش گشود و در اثر این حادثه 2 گردشگر تایوانی آسیب دیدند. پس از این حاثه، پلیس 30 نفر را بازجویی کرد و اطراف مسجد تا مدت ها به شدت تحت نظر پلیس قرار گرفتند.

در نوامبر 2011، پلیس دهلی 6 نفر از مجاهدین هندی را به خاطر همین حمله مسلحانه در کنار مسجد جامع دستگیر کرد. به گفته منابع، یکی از این مردان بمبی را درون ماشینی بیرون مسجد به کار گذاشته بود.

در سپتامبر 2013، گزارش شد که یاسین باتکال (Yasin Bhatkal) رئیس گروه، همراه با اسدالله اختر دستگیر شده اند. یاسین عنوان کرد که دستور این حمله را ریاض باتکال (Riyaz Bhatkal) -فرمانده مهاجدین هندی در شهر کراچی- به او داده است چرا که امام مسجد اجازه ورود خارجی های نیمه برهنه را به داخل مسجد جامع داده است.

پاورقی

 1: شورش ۱۸۵۷ یا جنگ اول استقلال هند یا شورش کبیر از سوی سپاهیان هندی شاغل در کمپانی هند شرقی بریتانیا در ۱۰ مه ۱۸۵۷ در شهر میروت آغاز شد و در ادامه افراد بیشتری به این شورش اضافه شدند. 

آداب ورود

همان طور که می دانید مسجد جامع دهلی مکان مقدسی ست و مانند هر مسجد دیگری برای مسلمانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پس حین بازدید از این مسجد، باید رفتاری مناسب داشته باشید و اهانتی به مقدسات مسلمانان نکنید. یکی از نکات جالب برای بازدید این مسجد، آن است که این جا هیچ قانونی برای پوشش وجود ندارد و گردشگران با هر نوع پوششی می تواند به داخل این مکان بروند، اتفاقی که کمتر در مساجد می افتد. البته به گفته برخی بازدیدکنندگان در ورودی مسجد چادر هم قرض داده می شود.

به جز مسئله پوشش، حتما باید این را در نظر داشته باشید که ورود به مسجد با کفش ممنوع است. در هنگام ورود از شما می خواهند که کفش های تان را در بیاورید و به کفشداری تحویل دهید یا این که آن ها را با کیسه به داخل ببرید. برای نگهداری کفش ها هم ممکن است از شما پول بگیرند، البته برای پرداخت این مبلغ می توانید چانه بزنید؛ چرا که بیشتر این مبالغ دریافتی در مسجد جامع دهلی بر اساس قانونی نانوشته پرداخت می شوند. 

اعیاد و مناسبت های خاص در مسجد جامع دهلی

اعیاد مسلمانان همیشه از شور و حال برخوردار است؛ اما در مساجد جامع این شور و حال به مراتب بیشتر است. پس اگر به وقت اعیاد اسلامی در دهلی نو بودید و می خواستید از شور و حال هندی ها در زمان عید عقب نمانید راه تان را به سوی مسجد جامع دهلی کج کنید. یکی از اعیادی که در این جا به شدت مورد توجه قرار می گیرد عید فطر است. مسلمانان زیادی به سوی این مسجد می آیند و نماز عید را در این مکان به جا می آورند؛ شیرینی های خوشمزه هندی را در منطقه پخش می کنند و با لبخند، برای یکدیگر دعای خیر می خوانند. البته دیگر مناسبت ها همچون عید قربان و تولد پیامبر نیز از چشم مسلمانان هندی پنهان نمی ماند. 

همچنین، در ماه مبارک رمضان نیز این جا سفره های افطار به وقت اذان مغرب پهن می شود و خوراکی های رنگین و دلچسب در سفره ها چیده می شود. پس حتما مناسب های اسلامی را برای بازدید از مسجد جامع دهلی در نظر داشته باشید. البته اگر غیرمسلمان باشید ممکن است برای ورود به مشکل بخورید اما در غیر اینصورت، می توانید با دیگر مسلمانان به شادی و جشن بپردازید.

 هزینه 

ورود مردم محلی کاملا رایگان است و احتیاج به پرداخت هیچ مبلغی نیست. اما گردشگران برای آوردن دوربین و گوشی تلفن همراه هوشمند، باید مبلغی بین 200 روپیه هند (105,659 تومان) تا 300 روپیه هند (158,489 تومان) روپیه پرداخت کنند؛ البته این مبلغ به هیچ وجه قطعی نیست و جای چانه زدن دارد. فراموش نکنید که به ازای آوردن هر گوشی موبایل و دوربین شما باید این هزینه را پرداخت کنید. 

هزینه بازدید از مناره

همچنین برای بالا رفتن از مناره شرقی نیز مبلغ 100 روپیه هند (52,830 تومان) گرفته می شود. اگر هم بخواهید که کفش های تان را هنگام ورود به کفشداری بسپارید باید مبلغ 100 روپیه هند (52,830 تومان) را بپردازید. 

آدرس: هند، شهر دهلی نو، دهلی قدیم، منطقه چاندنی چوک، مسجد جامع دهلی

Address: Jama Masjid, Chandni Chowk, Old Delhi ,New Delhi city, India

دیدنی های اطراف

• پارک مرکزی | Central Park: در فاصله 820 متری
• دروازه اجمری | Ajmeri Gate: در فاصله 550 متری
• لال قلعه | red fort: در فاصله 1 کیلومتری با ماشین
• بازار مینا | Meena Bazaar: در فاصله 280 متری
• بازار چاندنی چوک | Chandni Chowk Market: در فاصله 400 متری

ویدیویی از مسجد جامع دهلی

نکاتی درباره مسجد جامع

1- بسیاری از گردشگران انگلیسی زبان از مسجد جامع دهلی با عنوان فرایدی ماسک (Friday Mosque) یا "مسجد جمعه" یاد می کنند. بد نیست در این جا به این نکته نیز اشاره کنیم که مسجد جامع هر شهر، همان مسجدی ست که در آن نماز جمعه برگزار می شود و مسجد جامع دهلی هم محل تجمع مسلمانان در روز جمعه است. 

2- معماری مسجد جامع، الگویی شد برای ساخت بسیاری از مساجد در کشور هند و حتا دیگر کشورها. از جمله مساجد مشابه این سازه می توان به مسجد پادشاهی (Badshahi Mosque) در شهر لاهور پاکستان اشاره کرد که توسط پسر شاه جهان ساخته شد. 

3- گفته می شود در هنگام ساخت مسجد جامع، پایه این سازه دقیقا هم تراز با نوک تخت طاووس تنظیم شده بود. در آن زمان تخت طاووس در قلعه سرخ نگهداری می شد. این ماجرا پیش از آن است که نادرشاه به هند لشکرکشی کند و تخت طاووس را به عنوان غنیمت جنگی با خود به ایران بیاورد. 

4- متاسفانه در حال حاضر، مسجد جامع دهلی از وضعیت خوبی برخودار نیست چرا که بازسازی های لازم در این جا صورت نمی گیرد و بازرسی و توجه کافی نسبت به آن وجود ندارد. آخرین بار 11 سال پیش بود که بازسازی هایی در این مسجد تاریخی توسط وزارت فرهنگ هندوستان صورت گرفت. اما گویا بودجه کافی برای تغییرات و بازسازی های اساسی در این مسجد وجود ندارد و مسئولان سرزمین هند در حال رایزنی هایی برای بازسازی مسجد هستند.

توصیه های کارناوالی

در این مسجد و تقریبا تمامی هند، گردشگران را مانند کیف پولی می بینند که به هر قیمتی و با هر بهانه باید پولی از آن ها گرفته شود و این موضوع، بسیاری از گردشگرانی که مسجد جامع رفته اند را ناراحت کرده است و باعث شده تا خاطره خوشی از سفرشان نداشته باشند. مثلا گفته می شود که اگر از کسی درخواست کنید که از شما عکس بگیرد، ممکن است پس از انجام این کار از شما اجرتی در حد 100 روپیه هند (52,830 تومان) بخواهد! پس حواس تان را جمع کنید و در این مواقع، حتما قبلش بر سر قیمت و پولی که باید پرداخت کنید چانه های تان بزنید. 

در اطراف مسجد جامع چندین بازار وجود دارد و همچنین، فروشنده های غذاهای خیابانی نیز حضور دارند، پس حتما یادتان باشد که گشتی در اطراف مسجد بزنید و از هیاهوی هند تا جایی که ممکن است لذت ببرید. 

اگر می توانید با خود کیف یا پلاستیکی بیاورید، چرا که کفشداری برای نگهداری از کفش های تان هزینه می گیرد. 

یکی از بهترین زمان ها برای بازدید از مسجد، بعد از نماز صبح است که مسجد هنوز شلوغ نشده و نور صبحگاهی هم جلوه زیبایی به تصاویر می دهد. 

سخن آخر

بازدیدی از مسجد جامع دهلی در هند انداختیم و قدری با تاریخچه و بخش های مختلف آن آشنا شدیم. کمی از حال و هوای آن نیز شنیدیم. به پای تصاویرش نشستیم و دیدیم که این مسجد، چه ویژگی شاخصی دارد و چرا برای مسلمانان و هندی ها مورد توجه است و نظر گردشگران را به خود جلب کرده است.