معبد هندوها بندرعباس

برای دیدن یکی از متفاوت ترین بناهای تاریخی ایران به معبد هندوها در بندرعباس می رویم؛ تاریخچه معبد هندوها را برای تان بازگو می کنیم و به شما می گوییم که چگونه یک معبد سر از جنوب ایران در آورده است. نگاهی به عکس های معبد هندوها می اندازیم و مروری بر ویژگی های معماری آن داریم. همراه مان باشید.

چرا معبد هندوها در بندرعباس؟

• از دیدنی های معروف بندرعباس است.
• یک ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ در جنوب ایران محسوب می شود.
• یکی از متفاوت ترین آثار قاجاری ایران به شمار می آید.
• شما را تا حدودی با پیشینه حضور هندیان در ایران و آیین پرستش آنها آشنا می کند.
• معماری چشمگیر و قابل توجهی با جزییات فراوان دارد.
• ترکیب منحصر به فردی از معماری ایرانی و هندی را به نمایش گذاشته است.

آشنایی با معبد هندوها در بندرعباس

معبد هندوها، پرستشگاه هندوها یا پرستشگاه بت گوران، نام بنایی دیدنی در مرکز شهر بندرعباس است که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. این بنا از دوران قاجار در این شهر جا خوش کرده و زمانی محل عبادت هندوها در ایران بوده است. هندوئیسم، هندوگرایی یا آئین هندو یک دین هندی با بیش از شش هزار سال قدمت و میلیون ها پیرو است و پس از مسیحیت و اسلام سومین دین بزرگ جهان به شمار می آید. 

امروزه معبد هندوها کاربری سابقش را از دست داده اما به عنوان یک جاذبه گردشگری، مسافران را به سوی خود می کشاند و جلوه ای از ترکیب معماری ایرانی، اسلامی و هندی را به آنها نشان می دهد. ترکیبی که در مسجد رنگونی های آبادان نیز قابل مشاهده است و موجب شگفتی هر بازدیدکننده ای می شود. 

تاریخچه معبد هندوها

برای آنکه به تاریخچه معبد هندوها بپردازیم لازم است کمی به عقب تر برگردیم و به زمانی برویم که روابط تنگاتنگ سیاسی و فرهنگی هند با ایران، موجب ساکن شدن هندی ها در کشورمان شد. در زمان شاه اسماعیل یکم (پایه‌گذار و نخستین شاه دولت صفوی) و پس از جنگ های متعدد با ازبک ها و عثمانی ها و متحمل شدن شکست، پرتغالی ها از وضعیت نابسامان کشور استفاده کردند و از طریق هند خود را به ایران رساندند. آنها در جنگی خونین، موفق به تسخیر هرمز شدند. در آن زمان پرتغالی ها در هند مستقر بودند و همین امر باعث شد تا پای هندی ها بیش از گذشته به ایران و جنوب آن باز شود. 

حضور هندی ها در ایران حتی پس از آزاد شدن هرمز ادامه یافت. در زمان قاجار ﻫﻨﺪﻭﻫﺎی ﺗﺎﺟﺮ در ﮔﺮﻭﻩ‌ﻫﺎی ۷۰ ﺗﺎ  ۸۰ ﻧﻔﺮی، ساکن ﺑﻨﺪﺭعباس ﺑﻮﺩﻧﺪ. آنها برای برگزاری مراسم مذهبی شان به کاروانسراها می رفتند و هر بار به زحمت مکانی را برای خود آماده می ساختند. در این اوضاع، ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‌ﻫﺎی ﺷﻮﻝ ﺭﺍﻡ ﻭ ﺩﺩﻩ ﺭﺍﻡ بانی خرید زمینی شدند و کلنگ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻌﺒﺪی را ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒﺎﺱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ بر زمین زدند. بر روی کتیبه‌ای ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻌﺒﺪ و با ﺧﻂ ﻫﻨﺪی، نام این دو بانی و ﺳﺎﻝ ﺍﺣﺪﺍﺙ بنا ﺑﻪ ﺳﺎﻝ ﺳﺎﻣﺒﺎﺕ ﻫﻨﺪی آمده است. 

معماران از هند آمدند و دست به کار شدند و هزینه ساخت از محل جمع‌آوری هدایای هندوها و توسط تجار هندی تامین شد. گفته می شود سرمایه داران شهر شیکارپور هند سهم زیادی در تامین هزینه های ساخت این معبد داشته اند. به این ترتیب در سال ۱۲۶۷ خورشیدی همزمان با فرمانروایی محمدحسن‌خان سعدالملک -فرمانروای محلی بندرعباس- معبدی در بندرعباس سر برآورد. محلی ها این بنا را بت گوران نامیدند؛ چرا که مردم، هندی ها را گور یا گبر می خواندند و نام بت گوران کاملا کاربرد این بنا را مشخص می کرد.

ﻣﺠﺴﻤﻪ‌هایی ﺍﺯ ﺑﺮﻫﻤﺎ، ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﻭﺷﻴﻨﻮ (الهه های هندی) را در این معبد قرار دادند تا پیروان آیین های هندی بتوانند در آن به عبادت بپردازند. گفته می شود ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ۱۳۴۴ هندی ها راهی کشورشان شدند و با ترک ایران مجسمه ها و بت های شان را نیز با خود بردند. 

معماری معبد هندوها

سه فرقه مهم میان هندوها وجود دارد که ویشنوان، شیوان، و شاکتیان خوانده می شوند و ویژگی هایی از همه اینها در معماری معبد به ویژه در تزیینات و محراب دیده می شود. هندوها از مکتب برهمنی پیروی می کنند که پیروان آن جمع بزرگی از ملت هندوستان هستند و به خدایان برهما، ویشنو و تسیوا اعتقاد دارند. آنچه از سبک معماری معبد هندوهای بندرعباس برداشت می شود، نشان می دهد که این بنا بر اساس باور به خدایان ویشنو و شیوا پرستان شمال هندوستان ساخته شده و بر اساس تحقیقات، این معبد به خدایان ویشنو تعلق داشته است.

ویژگی متمایز معماری معبد هندوها

در اینجا آنچه معبد هندوهای بندرعباس را از دیگر معابد هندوها متمایز می سازد، وجود نشانه هایی از معماری ایرانی و حتی اسلامی در آن است. شاید همین باعث شده تا این بنا به یک ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ در جنوب ایران و ﺑﻨﺎیی منحصر به فرد در کشور بدل شود. 

مصالح متفاوت معبد هندوها

اغلب معابد برهمنی در هند از سنگ شاخته می شوند؛ اما معبد هندوها بر اساس مصالح در دسترس و از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج، سنگ‌های مرجانی خاک و گچ های ضخیم ماده و گچ لویی ساخته شده است.

بخش های مهم معبد هندوها

گنبد خانه معبد

قسمت اصلی بنای معبد، گنبدخانه آن است که شکلی شبیه به چهار گوش دارد و گنبدی بر فراز آن خودنمایی می کند. در زیر گنبد بت اعظم را قرار می دادند. چهار نورگیر در چهار طرف اتاق اصلی تعبیه شده و روی دیوارها نقاشی‌های آئینی و طاقچه و قاب‌ها دیده می شوند.

دور تا دور این اتاق، راهروهایی وجود دارد که برای گشتن به دور معبد و زیارت استفاده می شده اند. اتاقک هایی ﺑﺎ ﻃﺎﻗﭽﻪ ای برای ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ در این راهروها وجود دارد که برای مراقبه راهبان و طلبه های برهمنی بوده اند؛ از جمله این اتاقک ها می توان به محراب شیوا (مظهر فنا و نابودکننده)، محراب شکتی (الهه قهر و نابودی)، محراب سَرَسْوَتی (الهه علم و دانش) و ... اشاره کرد. نقاشی های مذهبی به دیوار برخی اتاق ها زینت داده و یکی از مهم‌ترین آنها جلوه ای از خدای فلوت‌زن به نام کریشنا را به نمایش گذاشته است. از داخل راهروی غربی گنبدخانه می توان با پیمودن راه پله‌های مارپیچی به سمت بالا و بام معبد رفت که به ساق معبد شهرت دارد. دیوارهای پس‌رونده در این قسمت با الهام از معماری ایرانی ساخته شده اند. ۴ نورگیر در ۴ طرف این فضای چند ضلعی وجود دارد و گنبد عظیمی بر فراز آن است.

گنبد معبد هندوها

72 علمک (برجک مخصوص هندویی) بر روی گنبد معبد خودنمایی می کند و در میان گنبد، میله بزرگی وجود دارد که نشان دهنده حقیقت محور زمین و آسمان است. این گنبد نشانه های بارزی از معماری هندی دارد. مقرنس های اطراف این گنبد، آن را از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس و سراسر ایران متمایز کرده و تاﺛﻴﺮ ﻫﻨﺮ ﺍﺳﻼمی در معماری هندی را به نمایش می گذارد.  

قسمت های دیگر

در قسمت ضلع شرقی گنبد به تالار بزرگی می رسیم که به عنوان تالار اجتماعات از آن استفاده می کرده اند. هر یک از نقاشی های موجود در این تالار، بیانگر فلسفه خاصی از اعتقادات مختلف مردم هند هستند. محراب نیز در قسمت شمال معبد قرار دارد. در گذشته این معبد، حیاط وسیعی داشت اما به مرور تخریب و کوچکتر شد و به شکل حیاط کوچک امروزی درآمد.

بخش هایی از این معبد نیز به نمایش آثار تاریخی مرتبط با هندوها اختصاص یافته اند و موزه ای جذاب را به وجود آورده اند.

دیدنی های اطراف

بازار بندرعباس | 600 متر پیاده روی

حمام گله داری | 1.5 کیلومتر

برکه گرد | 1.5 کیلومتر

ساحل سورو | 6.2 کیلومتر

سخن آخر

سری به خطه جنوب ایران و شهر بندرعباس زدیم. آیا شما به این شهر سفر داشته اید؟

فکر می کنید آن چنان که باید از آثار تاریخی بندرعباس نگهداری می شود؟

نظرتان در مورد معبد هندوها و وضعیت آن چیست؟

به نظر شما چه کارهایی برای حفظ این اثر ارزشمند و تبلیغ برای آن می توان انجام داد؟

منتظر دیدگاه های تان هستیم...

شما می توانید با عضویت در سایت کارناوال، تصاویر و نوشته های تان را در مورد سفر با دیگر دوستان به اشتراک بگذارید و آنها را در لحظات شیرین گشت و گذارتان شریک کنید:

ورود به صفحه کارناوالی شـــــــــــــو