جنگل حرای قشم | طلای سبز خلیج فارس

جنگل حرای قشم، یکی از دیدنی ترین و خاص ترین جاذبه های ایران است که حیرت همه را برمی انگیزد. در ادامه به این جاذبه قشم سر می زنیم، عکس های جنگل حرا را به شما نشان می دهیم، هزینه بازدید از جنگل حرا را اعلام می کنیم و به شما می گوییم که چگونه می توانید به بازدید از این اثر شگفت انگیز بروید.

چرا بازدید از جنگل حرای قشم؟

• حرا تنها جنگلی است که برای دیدنش باید به میان آبهای شور خلیج فارس بروید و به واسطه بازدید از آن قایق سواری در میان این خلیج نیلگون را نیز تجربه می کنید.
• جنگل حرای قشم یکی از جلوه های کمیاب طبیعت است که نمونه اش تنها در برخی نقاط جهان به چشم می خورد.
• یکی از خاص ترین جاذبه های طبیعی ایران است.
• این جاذبه دارای شهرتی جهانی است و میراث طبیعی مهمی برای ایران به شمار می رود.
• جنگل حرای قشم انبوه ترین و وسیع ترین جنگل حرای کشور است.

آشنایی با جنگل حرا | اعجاز طبیعت قشم

حرا، جنگلی در جنوب ایران است که با ظاهری متفاوت و در میان آب های شور شکل گرفته است. درختان این جنگل، آب شور دریا را برای خودشان شیرین می کنند و همین رمز پایداری آنها در این شرایط است. درختان همیشه سبز حرا همچون یک کارخانه آب شیرین‌کنِ طبیعی و خدادادی عمل می کند و آب دریا را جذب کرده و نمک آن را دفع می سازد. 

از چهارهزار میلیارد هکتار وسعت جنگل های دنیا تنها 15 میلیون هکتار آن از جنگل های حرا تشکیل شده که 22000 هکتار آن در ایران است. حرا در ۸ منطقه حفاظت شده ایران و در سواحل خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد و در بسیاری از نقاط جنوبی ایران در استان های هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان دیده می شود. بهترین نوع حرا از نظر رشد ارتفاع و تراکم، در ناحیه قشم و در میان بندر پل و بندر خمیر به چشم می خورد و در فاصله 60 کيلومتری شهر قشم و در مناطق باتلاقی و تالابی حاشيه شمال غربی جزيره قشم قابل مشاهده است. این جنگل از بندر لافت تا روستای طبل كشیده شده است و زیباترین قسمت آن در مثلث بندر لافت، منطقه گازی گورزین و روستای كوران به چشم می خورد. جزایر کوچک و بزرگی نیز در آب تشکیل شده و جنگل زیبا و شگفت انگیز حرا را در خود جای داده اند که در میان آنها جزایر زمرد، نگین و مروارید وسعت بیشتری از دیگر جزیره های به وجود آمده در گستره حرا را دارند.

حرا یعنی چه؟

کسی دقیقا نمی داند که حرا به چه معناست اما برخی از بومیان قدیم قشم بر این باورند که چون در گذشته درختان اینجا را هرس می‌کردند به آن جنگل هرس و سپس جنگل حرا گفتند و تا به امروز آن را به همین نام می خوانند.

تفریحات جنگل حرای قشم

قایق سواری و عکاسی: برای دیدن این جنگل و درختان زیبای آن باید به دل آب های خلیج فارس بزنید و یک قایق سواری متفاوت در آب های فیروزه ای را تجربه کنید. در ابتدا همه چیز مانند یک قایق سواری عادی است تا اینکه از دو سو با درختان احاطه می شوید و در میان آنها پیش می روید.

هزینه قایق برای هر نفر 15000 تومان است و هر قایق 6 نفر ظرفیت دارد. شما می توانید با پرداخت 90000 تومان، قایق را به صورت دربست بگیرید. برای قایق سواری باید به اسکله سهیلی، بندر لافت یا روستای طبل بروید که سهیلی معروف تر و پرتردد تر است.

بازدید از درختان کم نظیر حرا و چندل: درختان جنگل حرای قشم از دو نوع حرا و چندل هستند، گیاهانی شورپسند که سازگار با شوری آب هستند و به همین سبب به عنوان گیاهانی استثنایی از آنها یاد می شود و از ارزش بسیار زیادی برخوردارند. 

امکانات جنگل حرای قشم

به دلیل قرارگیری جنگل حرا در میان آب، و اهمیت آن برای محیط زیست هیچگونه امکاناتی در میان آن وجود ندارد اما اسکله هایی که رفتن به درون جنگل را با قایق برای شما فراهم می کنند دارای امکاناتی همچون سرویس بهداشتی، فروشگاه های سوغات و صنایع دستی، اقامتگاه، سوپرمارکت و ... هستند.

بهترین فصل سفر به جنگل حرای قشم

برای سفر به جزیره قشم زمانی را میان آبان تا اردیبهشت در نظر بگیرید چرا که در سایر ایام سال، گرمای هوا آزاردهنده خواهد بود.

بهار: در دو ماه ابتدایی این فصل، قشم آب و هوای نسبتا معتدلی دارد اما در خرداد ماه گرمای هوا به شدت افزایش می یابد.

تابستان: گرمای هوای قشم در فصل تابستان به اوج خود می رسد؛ اما یکی از زیباترین جشن های ساکنان این جزیره به نام نوروز صیاد در اواخر تیر برگزار می شود که می تواند بهانه ای برای سفر به قشم باشد.

پاییز و زمستان: با شروع ماه آبان، بازار سفر به قشم داغ می شود و این مسئله تا اواخر زمستان نیز ادامه دارد. در این فصول می توانید پرندگان مهاجر را نیز ببینید.

نکات بازدید از جنگل حرای قشم

جنگل های حرا از مناطق حفاظت شده کشور و یکی از ذخیره گاه های زیست کره است، پس رعایت نکات زیر در بازدید از آن ضروری است:

1- سلاح گرم برای شکار به همراه نداشته باشید و با توجه به نقش پروانه ها و حشرات در امر گرده افشانی، از آوردن تورهای مخصوص برای صید آنها خودداری کنید.

2- شاخ و برگ درختان را قطع نکنید و به موارد ایمنی، مانند مراقبت از برخورد با شاخه درختان و خودداری از روشن کردن آتش، توجه داشته باشید.

3- آرامش و سکوت منطقه را در طول بازدید از جنگل بر هم نزنید و به مسائل بهداشتی و حفظ محیط زیست آبی و خاکی منطقه توجه کامل داشته باشید.

4- از دست زدن و تخریب آشیانه پرندگان و موش ها و مخصوصا برداشتن تخم پرندگان خودداری نمایید و به توصیه های راهنما توجه کنید.

به سبب تراکم جنگل و تعدد آبراهه های  فرعی و بن بست، باید از وارد شدن به مسیرهای ناشناخته خودداری کرد پس قایقرانان را تحت فشار قرار ندهید.

نکات جالب درباره جنگل حرای قشم

چهره ای تازه در هر ساعت از شبانه روز

نکته جالب توجه در باره جنگل حرا این است که آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر بیشتر نیست بنابراین در هنگام جزر و مد (پایین و بالا رفتن آب) به شکلی متفاوت ظاهر می شوند؛ در زمان جزر، این درختان به مدت ۶ تا ۷ ساعت همچون گیاهانی در سرزمین خشک دیده و به هنگام مد بر روی آب شناور می شوند. همین مسئله بر جاذبه های این جنگل می افزاید و باعث می شود در ساعت های مختلف روز چهره ای متفاوت از آن را ببینید. 

به لطف همین جزر و مد است که درختان این جنگل رشد یافته و تکثیر می شوند. آنها در زمان مد به زیر آب رفته و گاهی فقط سرشاخه هایشان دیده می شود اما هر 6 ساعت يك بار به هنگام جزر ريشه‌های اين درختان از آب بيرون آمده و اكسيژن مورد نيازشان را از هوا دریافت می کنند و با مد باز هم به زیر آب می روند. 

داستان هایی درباره گیاه حرا

• نام علمی گیاه حرا، Avicennia Marina است و گفته می شود که لینه، زیست شناس نامی جهان، به افتخار حكیم و فیلسوف بزرگ ایرانی (ابوعلی سینا) چنین نامی را بر آن نهاده است.
• برخی این درخت را معجزه می دانند و معتقدند این گیاه از اشک چشم آدم روییده است. 
• برخی نیز می گویند که این درخت سوغات یک ایرانی از هندوستان است. او این درخت را به ایران آورده و در نزدیكی بندر لافت قشم کاشته است.
• عده ای عقیده دارند این درختان طی سالیان دراز تكامل یافته و از دست آسیب های انسانی، به بستر گلی سواحل و آب شور دریا پناه برده اند. 

میوه ها و گل های حرا

پیش از این گفتیم که در جنگل حرای قشم دو نوع گیاه حرا و چندل وجود دارد. گیاه حرا گل طلایی بسیار ریز و کوچکی می دهد که دارای 4 گلبرگ می دهد و عطر شیرین و خنک آن تا شعاع چند متری به مشام می رسد. این گل ها در اواخر تیر و اواسط مرداد دیده می شوند و غذای مطلوبی برای زنبورهای عسل و پرندگان به شمار می روند.

میوه حرا، به شکل بادام است که در تابستان دیده می شود. این میوه پس از مدتی جوانه‌ زده و به داخل آب می افتند و در خاک های ساحلی ریشه دوانده و رشد می کند. 

گل های سفید یا زردرنگ چندل به صورت خوشه ای و بلند و باریک، در زمستان ها بر روی درخت نمایان می شوند. میوه این گیاه قهوه ای و بیضی شکل و یا گلابی شکل است و در فصل بهار می رسد و قابل خوردن می شود.

کاربرد درختان جنگل حرا

این درخت برای ساکنان بومی نقشی حیاتی دارد و در زمینه های تامین غذا و علوفه دام، تولید چوب، تولید ذغال، تهیه خمیر كاغذ، تولید عسل، تولید ابریشم مصنوعی، تولید الكل و شكر، مصارف پزشكی، صنایع كبریت سازی، درمان بیماری های پوستی شایع در هرمزگان و ... به کار می رود. 

چوب این درختان دود سیاه ندارد و به سبب جذب آب نمک و مواد چربی، گزینه ی خوبی برای تهیه ذغال به شمار می روند. همین مرغوبیت سبب شده بود تا در گذشته این چوب ها به قطر فرستاده شوند اما امروزه جلوی این کار گرفته شده است.

میوه و برگ این درختان حرا نوعی داروی گیاهی هستند و ریشه های آنها به منزله سدی طبیعی، از این دیار در برابر فرسایش و ویرانی تاسیسات ساحلی توسط امواج و طوفان‌های دریایی محافظت می کند. 

اولین دهل قشم از تنه درختان حرا

درختان حرا آن قدر عمر می‌کنند که تنه هایشان بسیار محکم می گردند و به همین دلیل زمانی که تکنولوژی خالی کردن داخل چوب وجود نداشت، از آن برای ساخت دهل استفاده می نمودند. مردم دو سر چوب تنه های این درخت را برش زده و می بستند و آن را به دهل تبدیل می کردند. اولین دهل در جزیره قشم با چوب همین درختان ساخته شده و به همین دلیل اهمیت این درختان نزد مردم بسیار است.

 عسل حرا کیلویی 500هزار تومان

عسلی که ار حرا به دست می آید یکی از مرغوب ترین عسل ها و مفید ترین آنهاست. در امارات برای خرید هر کیلو از این عسل حدود 500 هزار تومان می پردازند و مردم قشم آن را با قیمت حدود 350000 تومان تهیه می کنند. بهترین استفاده این عسل نیز مالیدن آن به روی صورت و به عنوان ماسک است. 

لاغری با گل و لای حرا

سال ها پیش وقتی خبری از روش های موسوم امروزی برای لاغری نبود مردم آب و گل این منطقه را برای لاغر شدن استفاده می‌کردند. آب و گل جنگل حرا نمک و آهک دارد و از نظر مردم برای تناسب اندام می توان از آن استفاده نمود. مردم گل این جنگل را به تن خود می مالیدند و نیم ساعت در آب آن به شنا می پرداختند تا تاثیر آن را ببینند.

اهمیت حرا برای آبزیان

آب در این جنگل ها بالاترین کیفیت را از نظر مواد غذایی و خواص فیزیكوشیمیایی دارد كه جزر و مد نقش مهمی در این زمینه ایفا می کند. به همین دلیل است که آبزیان برای تخم ریزی و رشد نوزادان خود كه حساس ترین مرحله تولید مثل محسوب می شود به این جنگل ها پناه می برند.

از آنجا که جنگل های حرا شور پسند هستند، مقدار زیادی نمک را از آب دریا می گیرند و با ذخیره آن در خود باعث كاهش شوری می شوند. از سوی دیگر ریشه ی این درختان، املاح مضر را در آب جذب کرده و از این طریق كمك شایانی به زندگی آبزیان موجود در این نواحی می کنند. 

لاک پشت های سرخ، سبز، پشت چرمی و عقابی خلیج فارس نیز علاقه ی زیادی به زیست در جنگل های حرا از خود نشان می دهند چرا که علاقه زیادی به خوردن ریشه و برگ درختان حرا دارند که احتمالا بر روی قوه باروری و مقاومت آنها تاثیر می گذارد.

گرانترین شاهین منطقه در حرا

شاید برخی از تعداد زیاد موش‌ها در این جنگل ها به ستوه آمده باشند و آنها را آفت بپندارند اما همین موش خرماها باعث می شوند تا معروفترین شاهین دنیا که نامش شاهین سینه خیاری آفریقایی است راهش را به سمت حرا کج کند. این شاهین گرانترین قیمت را در امارات دارد و با قیمت حدود ۶۲ میلیون تومان خرید و فروش می شود.

خرچنگی که گیتار می زند

یک یاز جالب ترین جانداران حرا، خرچنگ گیتارزن است که یک دستش کوتاه و دست دیگرش بلند است و چهره ای شبیه گیتار را به آن می دهد. به همین دلیل است که مردم قشم، آن را به این نام می خوانند.همچنین این منطقه، زیستگاه سخت پوستانی چون انواع خر چنگ ویلن زن و دراز چنگ شناور و صورتی است.

ثبت ملی و جهانی جنگل حرا

مجموعه جنگل های حرا در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر در استان هرمزگان از تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۶۱ تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و با عنوان منطقه حفاظت‌شده حرا و تالاب بین‌المللی خور خوران شناخته می شوند. مجموعه حرای شمال غربی قشم نیز به دلیل اهمیت زیاد ۳ عنوان منطقه حفاظت شده (ملی)، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین‌المللی را به خود اختصاص داده است.

این جنگل در كنوانسیون محیط زیست ایران در سال 1351 خورشیدی که به کنوانسیون رامسر شهرت دارد، به عنوان منطقه حفاظت شده تصویب شده است.

سازمان جهانی یونسکو این جنگل ها را بسیار منحصر به فرد دانسته و نامش را به عنوان ذخیره گاه زیست کره در 17 ژانويه سال 1977 ميلادی در فهرست جهانی قرار داده است. جنگل حرای قشم یکی از ۱۱ ذخیره‌گاه زیست‌کره در ایران است چرا که هم میزبان درختان شگفت انگیز حراست و هم ۸۰ درصد آبزیان خلیج‌فارس دوره تخم‌ریزی خود را در آن می گذرانند.

بد نیست بدانید که ذخیره‌گاه زیست‌کره، به مناطق حفاظت‌شده طبیعی-زیستی بین‌المللی اطلاق می شود که علاوه بر تلاش برای حفاظت، به عنوان سایت های مطالعاتی کم‌ نظیر در اختیار دانشمندان قرار دارند. ثبت این ذخیره‌گاه‌ها برای جلوگیری از تغییرات برگشت ناپذیر و بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی، صورت می گیرد و به یکی از تقسیم بندیهای مهم حفاظتی جهان بدل شده است.

دغدغه های کارناوالی

این جنگل ها و درختان آنها ارزش بسیار زیادی دارند و دارای اثرات انکارناپذیر اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی هستند. این گیاهان در منبع درآمد اهالی منطقه، ارزش‌ های زیست محیطی، میراث تاریخ طبیعی و جاذبه‌ های گردشگری و ذخایر بیوسفری و ژنتیکی نقش همی را ایفا می کنند اما متاسفانه توسعه ناپایدار و اجرای پروژه های عمرانی بذون ارزیابی زیست محیطی و بهره برداری بیش از حد بلایایی هستند که به جان این گنج طبیعی افتاده اند و روز به روز آن را به مرگ نزدیک تر می کنند. لازم است که مسئولان و مردم محلی بکوشند تا با حفظ این اثر طبیعی منحصر به فرد آن را برای آیندگان نیز حفظ کنند و جلوی این تخریب را بگیرند. 

نکته مهم دیگر این است که برای بازدید از منطقه به طور معمول از قایق های تندرو استفاده می شود در حالی که بر هم زدن سکوت حرا می تواند خطراتی را برای جانداران آن به همراه داشته باشد پس بهتر است از قایق هایی در انواع پارویی و برقی با ظرفیت بیشتراستفاده شود.

در آینده و در مطلبی جداگانه به طور مفصل از مشکلات این گنجینه طبیعی ایران برای شما سخن خواهیم گفت.

 سخن آخر

قشم جزیره ای بی نظیر است که شیرینی طعم سفر به آن تا مدت ها از خاطرتان نخواهد رفت. این دیار با جاذبه هایش شما را مسحور خود خواهد کرد و خاطرات خوشی را به شما هدیه خواهد داد. در برنامه ریزی هایتان برای سفر حتما به این جزیره نیز توجه داشته باشید و تجربه بازدید از جنگل های حرا را نیز از دست ندهید.

تا به حال به قشم سفر کرده اید؟

جنگل های حرا را از نزدیک دیده اید؟

چه جاذبه های دیگری را در این جزیره می شناسید؟

منتظر دیدگاه های شما هستیم...