دریاچه گهر دورود | نگین اشترانکوه

مقصد امروز کارناوال، یکی از معروف‌ترین جاذبه های طبیعی استان لرستان است، دریاچه گهر. همراه ما باشید تا راهی این دریاچه زیبا شویم و اطلاعات مفیدی در مورد سفر به دریاچه گهر به دست بیاوریم، اطلاعاتی مانند مسیر دریاچه گهر یا امکانات دریاچه گهر که به ما کمک می کند تا با آمادگی بیشتری کوله بار سفرمان را ببندیم و تجربه دلچسب‌تری داشته باشیم. 

چرا سفر به دریاچه گهر؟  

• دریاچه کوهستانی گهر، با آب زلال و شفاف و طبیعت بکر خود یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین کشور است. 
• اگر از علاقه‌مندان به کوه‌نوردی هستید، صعود به قله‌های مرتفع اشترانکوه اطراف دریاچه، گزینه‌ای عالی برای شما محسوب می‌شود. 
• گهر از بهترین مکان‌ها برای صید ماهی قزل آلاست. 

آشنایی با دریاچه گهر | نگین اشترانکوه

برای رسیدن به دریاچه گهر باید راهی دورود شویم و از آنجا 35 کیلومتر در دل طبیعت زیبای منطقه به سمت جنوب شرقی این شهر به پیش برویم تا به کوه‌های سربه فلک کشیده اشترانکوه برسیم. دریاچه آب شیرین و بکر گهر که از آن به عنوان نگین اشترانکوه نیز یاد می‌کنند، در میانه این رشته کوه، جایی در ارتفاع 2350 متری جای خوش کرده است و روزگار می‌گذراند. آبگیری بزرگ که خود از دو دریاچه گهر بزرگ (کله گهر یا گهر بالا) و گهر کوچک (پایین یا دوم یا کره گهر) تشکیل شده است و هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند. نام این دریاچه در زبان مردم محلی، به معنای آب جمع شده در گودی ست که عمق زیاد دارد و ساکن به نظر می‌رسد و این تنها آغاز زیبایی‌های دریاچه گهر و ماجراجویی‌های ما برای سفر به این منطقه است. همراه‌مان بمانید...

نکته: توجه داشته باشید که برنامه سفر به دریاچه گهر، برنامه سفری یک و نیم روزه و بیشتر است و شما با توجه به موقعیت این دریاچه حتما باید یک شب را در کنار آن بگذارنید.

دیدنی ها و تفریحات دریاچه گهر

قایق سواری

از تفریح‌های مفرح در زمان سفر به دریاچه گهر، قایق سواری ست که نباید آن را از دست دهید. البته باید توجه داشته باشید که در این دریاچه تنها می‌توانید از قایق‌های بادی استفاده کنید و اینکه خودتان باید تجهیزات قایق بادی را همراه ببرید. 

اسکی روی آب

اسکی روی آب از جمله تفریح‌هایی‌ ست که در دریاچه گهر به آن اشاره شده است اما کارناوال در جستجویی که از افراد محلی این استان انجام داد متوجه شد که با توجه به عمق زیاد و آب سرد دریاچه، اسکی روی آب ورزش چندان مناسبی برای این مکان نیست. به همین دلیل اگر علاقه‌مند به تفریح‌هایی مانند اسکی روی آب، شاتل، جت اسکی، جت بوت و ... هستید، می‌توانید به دریاچه کیو خرم آباد، تنها دریاچه درون شهری ایران مراجعه کنید. 

ماهی‌گیری

یکی از کارهایی که در دریاچه گهر می‌توان انجام داد و طرفداران زیادی نیز دارد، ماهی‌گیری به ویژه صید ماهی قزل آلاست. البته باید بدانید صید ماهی تنها به وسیله تک قلاب و تنها با همراه داشتن مجوز و پروانه صید از واحد محیط زیست مستقر در غرب دریاچه امکان پذیر است. 

پیاده‌روی، راه‌پیمایی، دوچرخه سواری و عکاسی 

به مانند هر جاذبه طبیعی دیگر، در گهر نیز می‌توانید از پیاده‌روی در طبیعت، پیمایش در اطراف دریاچه و عکاسی از چشم‌اندازهای بی‌نظیر لذت ببرید. در کنار اینها گروهی از علاقه‌مندان به طبیعت، با دوچرخه‌های حرفه ای خود به گهر سفر می‌کنند و در مسیرهای دوچرخه سواری اطراف دریاچه، از تماشای دیدنی‌های منطقه لذت می‌برند. 

نکته

از ترددهای شبانه در قسمت‌های بالایی دریاچه خودداری کنید تا مشکلی برای شما پیش نیاید.

کوه‌پیمایی

همان‌طور که پیشتر نیز گفتیم، دریاچه گهر در میان کوه‌های زاگرس و در منطقه کوهستانی و حفاظت شده اشترانکوه قرار گرفته است. اگر از علاقه‌مندان و دوست داران کوه و طبیعت آن هستید، کوه‌نوردی در دامنه این مناطق می‌تواند خاطره خوشی برای‌تان به ارمغان بیاورد. 

البته باید توجه داشته باشید که برای رسیدن به دریاچه نیز نیاز است تا قسمتی از مسیر را کوه‌پیمایی کنید. 

شنا ممنوع 

به احتمال زیاد عکس‌های زیادی از شنای افراد در دریاچه گهر دیده باشید؛ اما باید بدانید که شنا در این دریاچه ممنوع است و اداره محیط زیست استان لرستان و مدیریت مجموعه اجازه شنا به گردشگران را نمی‌دهد.  

"بهتر است بدانید سال 1395 جسد یکی از هموطنان‌مان که 9 سال قبل در دریاچه غرق شده بود از آب گرفته شد. شاید شنا در دریاچه گهر ظاهری فریبنده و وسوسه انگیز داشته باشد اما خطراتی از این دست نیز در خود دارد که باید برای جلوگیری از آنها، به مقررات و توصیه‌های نهادهای مسئول گوش فرا دهید. برای این شهروند، سنگ قبری نیز در کنار دریاچه قرار داده شده است. امیدواریم سرگذشت دردناک این هموطن‌مان مانع از تکرار اشتباه‌های دیگران شود."

شکار ممنوع 

دریاچه و کوه‌های اطراف آن زیستگاه حیوان‌های مختلفی ست. این موضوع شاید بسیاری را برای شکار به این منطقه روانه کند؛ اما باید بدانید که صید، شکار و آزار و اذیت موجودات زنده و حمل هر گونه سلاح در این منطقه حفاظت شده، ممنوع است.

اقامت در دریاچه گهر

مسیر رسیدن به دریاچه گهر طولانی ست و اگر از نقاط دور بخواهید به این مکان سفر کنید، بهتر است طوری برنامه بچینید که حداقل یک شب را در کنار دریاچه بمانید. برای این کار باید لوازم کمپینگ و شب مانی را با خود به همراه داشته باشید تا سفرتان لذت بخش‌تر و راحت‌تر باشد. در بخش‌هایی از ساحل دریاچه مکان‌هایی برای چادر زدن درست شده است؛ اما قبل از برپایی چادر لازم است نکات زیر را رعایت کرده و در خاطر داشته باشید تا به مشکلی برنخورید: 

• در اطراف دریاچه گله‌هایی از گرازهای وحشی زندگی می‌کنند که بعضی اوقات در ساعت‌های پایانی شب به دریاچه نزدیک می‌شوند و از لابه‌لای چادرهای مسافران عبور می‌کنند. آنها تنها به دنبال غذا هستند، پس نترسید. برای احتیاط اگر داخل چادر هستید بیرون نیایید و اگر بیرون چادر هستید به گرازها نزدیک نشوید چون امکان دارد به سوی شما حمله‌ور شوند.
• ظروف و لباس‌های خود را تنها در مکان‌هایی که در پایین دست دریاچه برای این کار پیش بینی شده است، بشویید.  
• بهتر است برای چادر زدن سمت غرب دریاچه را انتخاب کنید که دارای نگهبانی، برق و سکوی چادر زدن است. 
• حتما برای اقامت در کنار دریاچه چادر همراه داشته باشید؛ اما اگر نتوانستید چادر همراه ببرید نگران نباشید، هلال احمر می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. البته توجه داشته باشید هلال احمر تنها در تابستان در اینجا اقامت دائم دارد. 
• آذوقه چند روز اقامت خود را حتما از قبل تهیه کنید و همراه داشته باشید. 

امکانات دریاچه گهر

کنار دریاچه یک سری امکانات برای رفاه گردشگران ایجاد شده است که البته با توجه به حجم گردشگران کافی به نظر نمی‌رسد. از جمله این امکانات می‌توان به سرویس بهداشتی کنار دریاچه، پاسگاه نیروی انتظامی، کمپ اداره محیط زیست، کمپ موقت تابستانی هلال احمر، سیستم روشنایی و آب آشامیدنی اشاره کرد. 

همچنین در مسیر رسیدن به دریاچه، پارکینگ روبازی وجود دارد که می‌توانید برای پارک خودروی شخصی‌تان از این پارکینگ استفاده کنید. پارکینگ سرویس بهداشتی داد و در نزدیکی آن نیز یک چشمه آب قرار دارد. فقط توجه کنید که تا زمان بازگشت، فیش پارکینگ را همراه نگه دارید که در صورت به همراه نداشتن این فیش، مجبور به خرید دوباره بلیت می‌شوید. 

بهترین فصل سفر به دریاچه گهر

 بهترین زمان بازدید از دریاچه گهر اواخر فصل بهار تا اواسط تابستان است؛ اما باید بدانید که شب‌های دریاچه‌ سرد می‌شود. نکته‌ای که باید قبل از سفر به گهر حتما در نظر داشته باشید، چک کردن وضعیت آب و هوا و راه‌ها پیش از حرکت است. 

بهار: ماه ابتدایی بهار به دلیل سرمای هوا و وجود برف بر قله‌های اشترانکوه برای سفر خانوادگی و طبیعت گردی چند روزه چندان مناسب نیست. اگر در ماه فروردین و اوایل اردیبهشت به این منطقه سفر می‌کنید بهتر است تجهیزات زمستانی همراه داشته باشید و با آمادگی کامل سفر کنید. از اواسط اردیبهشت، اندک اندک هوا گرم‌تر شده و از اواخر اردیبهشت تا پایان خرداد مسیر پوشیده از شقایق‌های رنگی و لاله‌های واژگون می‌شود. 

"البته توجه داشته باشید به منظور محافظت از طبیعت بکر منطقه، سفر به دریاچه گهر تا 15 خرداد هر سال امکان پذیر نیست."

تابستان: تابستان دریاچه گهر و ارتفاعات اشترانکوه بهترین زمان سفر به این نقاط است. البته اگر در این سفر دنبال آرامش هستید بهتر است در زمانی دیگر از دریاچه بازدید کنید زیرا دریاچه در تابستان بسیار شلوغ می‌شود. 

پاییز: پاییز دریاچه گهر سرد است و در ماه‌های پایانی این فصل حال و هوایی زمستانی می‌گیرد، بنابراین باید با تجهیزات کامل به این جاذبه سفر کنید.

زمستان: اگر بارش برف در دریاچه و ارتفاعات اطراف زیاد باشد، دریاچه در این فصل یخ می‌زند و کار صعود و رسیدن به دریاچه برای افراد غیر حرفه‌ای غیر ممکن می‌شود. این فصل از سال بیشتر کوه‌نوردان حرفه‌ای با تجهیزات حرفه‌ای و آموزش‌های کامل به اشترانکوه و دریاچه گهر می‌روند.

از الیگودرز

راه الیگودرز تا دریاچه گهر سه ساعت و نیم مسیر ماشین رو و یک ساعت و نیم مسیر پیاده، پیش روی شماست. این مسیر سخت‌تر و کوهستانی‌تر از مسیر دورود است ولی جاذبه‌های طبیعی فراوانی دارد که در چند سال اخیر مورد توجه علاقه‌مندان به کوه‌نوردی قرار گرفته است. برای این کار باید از شهرستان الیگودرز حرکت کنید و مسیر 65 کیلومتری ماشین رو را ادامه دهید. البته توجه داشته باشید که این راه برای ماشین‌های معمولی چندان مناسب نیست و بهتر است با تجهیزات کامل راهی این مسیر شوید. روستاهای جوشان، ززم، برم، خان آباد و چشمه پر در راه دیده می‌شوند. پس از گذر از این روستاها، دشتی زیبا و وسیع در برابرتان قرار می‌گیرد که در اردیبهشت ماه پوشیده از لاله‌های واژگون است. ادامه‌ راه پس از این خاکی و ناهموار است. 20 کیلومتر از مسیر ماشین رو را که طی کنید به تپه تاپله می‌رسید. اینجا جایی است که باید ماشین خود را متوقف کنید زیرا مسیری 7 کیلومتری از پیاده راه کوهستانی در برابر شماست. در ابتدای راه، روستای طیان در برابر شما قرار دارد و از اینجا می‌توانید مسیر را به سمت دریاچه ادامه دهید. در سمت چپ مسیر شما، رودخانه گهر جاری است و قله‌های اشترانکوه نیز در سمت راست راه تان دیده می‌شود. پس از 5 کیلومتر طی مسیر، در ابتدا دریاچه گهر کوچک را محصور در درختان بید خواهید دید و سپس 2 کیلومتر بالاتر، کرانه دریاچه گهر در برابر چشمان شما قرار می‌گیرد.

"توجه داشته باشید به دلیل پوشش گیاهی پراکنده در منطقه، در طول روز سایه بانی وجود ندارد. بنابراین سعی کنید برنامه حرکت خود را طوری بچینید که برای قسمت کوه‌نوردی تا دریاچه به طول روز و تابش آفتاب برنخورید."

نحوه شکل گیری دریاچه گهر

در مورد نحوه شکل گیری دریاچه گهر گفته شده است که به احتمال زیاد پس از وقوع زلزله بزرگ سیلاخور (1)، دره رشته کوه اشترانکوه با ریزشی عظیم بسته شد و دریاچه در میان این دره شکل گرفت. زلزله سیلاخور یکی از بزرگ‌ترین زمین‌لرزه‌های ایران است که در 3 بهمن 1287 اتفاق افتاد و با 7.3 ریشتر قسمت‌های بزرگی از استان لرستان مانند شهر بروجرد و دورود را لرزاند. بررسی‌ها نشان می‌دهد دو توده از دامنه‌های شمال و جنوب دریاچه در حرکتی ناگهانی در جهت غرب و شرق، در محل سرریز خروجی دریاچه به سمت هم حرکت می‌کنند. این امر باعث می‌شود بستر طبیعی گهر مسدود شود و دریاچه شکل بگیرد. دریاچه کوهستانی گهر امروزه بر گسل زاگرس قرار دارد.

پاورقی

 1- دشت سیلاخور بزرگ‌ترین زمین هموار در غرب ایران است که در استان لرستان واقع شده است. بیشتر مساحت این دشت وسیع متعلق به شهرستان‌های بروجرد و دورود است. 

تاریخچه کشف دریاچه گهر

اولین بار زمین شناسی اتریشی به نام آ-رودلر در سال 1888 میلادی (1266هجری شمسی) موفق شد تا با صعود به ارتفاعات زاگرس و حرکت از ازنا، دریاچه گهر را کشف کند. در سال 1890 میلادی نیز زنی انگلیسی به نام ایزابلا بیشوپ به مدت سه ماه در این منطقه ماند، هزار کیلومتر از اطراف دریاچه را پیاده‌روی کرد و در مورد گهر و طبیعت آن پژوهش انجام داد. کارهای او باعث شد تا دریاچه گهر بین اروپایی‌ها و گردشگران معروف شد و به نام "دریاچه ایران" بین آنها شهرت پیدا کند. اولین و قدیمی‌ترین تصویر از دریاچه نیز توسط گردشگر فرانسوی به نام ژان ژاک دومرگان در تاریخ 1891 میلادی (1269 ه.ش) ثبت شده است. 

آشنایی با گهر بزرگ و کوچک 

همان‌طور که گفته شد، دریاچه گهر از دو دریاچه گهر بزرگ و کوچک تشکیل شده است:

گهر بزرگ 

عمق دریاچه 85 هکتاری گهر بزرگ بین 4 تا 28 متر متغیر است. این دریاچه با 1500 متر طول و عرض بین 400 تا 800 متر، شکوه خاصی به رشته کوه زاگرس و مناظر طبیعی اطراف خود داده است. آب دریاچه گهر بزرگ زلال و عاری از آلودگی است و به دلیل بازتاب و شکست نور در آب، به صورت فیروزه‌ای رنگ دیده می شود. دریاچه به اندازه‌ای شفاف است که در قسمت‌های کم عمق می‌توان به راحتی کف دریاچه را تماشا کرد و از زیبایی آن لذت برد. گهر بستری سنگی دارد و آب با حجم 10 فوت مکعب بر ثانیه داخل آن شده و با حجم 20 فوت مکعب بر ثانیه از آن خارج می‌شود. دلیل افزایش حجم آب به هنگام خروج، وجود چند چشمه در قسمت انتهایی دریاچه است. آب دریاچه گهر بیشتر از رودخانه‌ای به نام تاپله تامین می‌شود. علاوه بر این، تعدادی رودخانه فصلی و برف چال‌های بزرگ و کوچک نیز آب دریاچه را تامین می‌کنند.

دریاچه بزرگ خود دو بخش ساحلی ماسه‌ای و صخره‌ای دارد. بخش ماسه‌ای آن در غرب و شرق دریاچه قرار گرفته است و باقی نقاط، ساحلی صخره‌ای دارد. در سال‌هایی که میزان بارش برف زیاد است سطح دریاچه یخ می‌زند و مناظر بدیع و بسیار زیبایی به وجود می‌آورد.

گهر کوچک 

دریاچه گهر کوچک در حدود دو کیلومتری دریاچه گهر بزرگ قرار گرفته و توسط درختان بید احاطه شده است. با 40 دقیقه پیاده‌روی می توان از گهر بزرگ به گهر کوچک رسید. این دریاچه 5 هکتاری آبی نسبتا شفاف دارد و عمق آن نیز تقریبا به دو متر می‌رسد. اگر کمی دقت کنید می‎توانید بازی ماهی‌ها را در کف دریاچه ببینید.  

پوشش جانوری دریاچه گهر 

دریاچه گهر جزوی از منطقه حفاظت شده اشترانکوه است و از مهم‌ترین حیواناتی که در این منطقه زندگی می‌کنند می‌توان به بز، قوچ، کبک دری (سمبل پرنده‌های اشترانکوه)، عقاب طلایی، وزغ لرستانی و سمندر کوهستانی، ماهی سیاه، ماهی قزل آلای رنگین کمان و اشاره کرد. 

پوشش گیاهی اطراف دریاچه گهر

کوه‌ها و تپه‌هایی که به دریاچه مشرف شده ‌اند، کم پوشش هستند البته در پایین دست دریاچه جنگل انبوهی به نام بیدستان وجود دارد که در این سال‌ها به دلایل مختلف در معرض نابودی قرار گرفته است. از دیگر گونه‌های مهم گیاهی مهم اطراف دریاچه می‌توان از زرشک، سیب وحشی، گردو، بادام و پسته وحشی، میخک اشترانکوهی، آویشن و ... نام برد.

دغدغه‌های کارناوال

دردهای دریاچه گهر بسیار است و صحبت از تمام آنها در اینجا نمی‌گنجد. از این رو سعی می‌کنیم تا به مهم‌ترین مسائلی که دریاچه با آن روبه‌روست بپردازیم و بعد در مطلبی جداگانه شرحی کامل از مشکل‌هایی که گریبان این دریاچه را گرفته‌اند، بیان کنیم. 

مشکل زباله: هجوم گردشگران در سال‌های گذشته به دریاچه گهر، باعث شده این دریاچه با مشکل انبوه زباله و جمع آوری و دفن آن مواجه شود تا حدی که امروزه محیط زیست این دریاچه به خطر افتاده است. جمع آوری دیر به دیر زباله به ویژه در ماه‌های گرم‌تر سال، باعث افزایش و هجوم ناگهانی مگس‌ها و در پی آن انتقال بیماری می‌شود. مشکل دیگر ورود مواد شیمیایی بر اثر شستن ظروف و لباس به درون آب است. 

قطع درختان و از بین بردن پوشش گیاهی: از جمله مشکل‌هایی که گردشگران با خود به همراه آورده‌اند، قطع درختان تر و خشک برای برپا کردن آتش است که این امر باعث ایجاد دود و آلودگی هوا می‌شود و در برخی موارد آتش سوزی جنگل‌ها و چمن‌زارهای اطراف را به همراه دارد. سال‌های پیش اگر به دریاچه سفر می‌کردید جنگلی انبوه در قسمت پایینی دریاچه می‌دیدید که متاسفانه امروز این جنگل در خطر نابودی قرار گرفته است.

تلف شدن ماهی‌های دریاچه: از آنجایی که ماهیان دریاچه، بعدا به این محیط آورده شده‌اند، مشکل‌های بسیاری در زمینه تامین غذای آنها وجود دارد. همین امر باعث شده تا در برخی سال‌ها، صدها ماهی تلف شوند. 

شکار بی‌رویه: صیدها و شکارهای غیر مجاز و بی‌رویه که به وسیله گردشگران، عشایر و روستائیان انجام می‌پذیرد، آسیب‌های زیادی به اکوسیستم دریاچه وارد کرده است. 

توصیه‌های کارناوال

زمانی که در راه دریاچه هستید و به ابتدای چشمه خیه می‌رسید، ارتباط تلفنی شما قطع می شود و نمی‌توانید تماسی تلفنی برقرار کنید. پس بهتر است حتما دوستان و خانواده خود را قبل از سفر به گهر در جریان این موضوع بگذارید. 

توصیه‌های کامل برای بازدید از دریاچه گهر در بخش‌های مختلف دیدنی‌ها و تفریحات، اقامت و امکانات و فصل سفر آمده است. لطفا برای داشتن سفری راحت‌تر و امن‌تر به تمامی آنها توجه کنید. 

هشدارهایی که در زمینه رعایت مسایل مختلف به ویژه در رابطه با صید، شکار و شنا آمده است با دقت بسیار توسط اداره محیط زیست استان لرستان پیگیری می‌شود و هر گونه تخلف، پیگرد قانونی دارد. 

در مسیر دورود تا دریاچه در برخی ماه‌های سال، چادری وجود دارد که مواد غذایی و خوراکی مورد نیاز مسافران را عرضه می‌کند. در گزارش‌هایی آمده است که قیمت اجناس این مغازه تا چند برابر مکان‌های معمول است. بنابراین بهتر است مواد مورد نیاز خود را از قبل تهیه کنید تا مجبور نشوید با چند برابر قیمت، آنها را از این چادر بخرید. 

سخن آخر

 امروز به همراه شما راهی یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی ایران شدیم و دیدنی‌ها و جذابیت‌های مختلف دریاچه گهر را از نظر گذراندیم. 

نظر شما در مورد این زیبای بی تکرار طبیعت ایران چیست؟

آیا تاکنون از دریاچه گهر دیدن کرده‌اید؟ چه توصیه‌هایی برای عاشقان سفر به این مکان زیبا دارید؟ دیدگاه‌ها، نظرها و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید.