باغ فتح آباد کرمان | مقصدی جذاب برای شب گردی

سفر به کرمان جذابیت های فراوانی دارد اما شب های این شهر برای گشت و گذار چندان معروف نیست. با این وجود امروز در کارناوال می خواهیم با معرفی باغ فتح آباد کرمان، نظر شما را در این مورد تغییر دهیم و یکی از بهترین گزینه های شب گردی در کرمان را به شما معرفی کنیم. باغی تاریخی که یکی از مشهورترین دیدنی های کرمان به حساب می آید و در سال های اخیر به زیبایی مورد بازسازی قرار گرفته است. همراه ما شوید تا سری به گوشه و کنار باغ فتح آباد بزنیم و شما را با بخش های مختلف، امکانات و آدرس باغ فتح آباد کرمان آشنا کنیم. 

چرا باغ فتح آباد کرمان؟

• الگوی ساخت باغ ثبت جهانی شده شاهزاده کرمان بوده است. 
• باغ فتح آباد کرمان برای نورپردازی های ویژه و زیبای خود در شب، یکی از بهترین انتخاب ها برای گردش شبانه در کرمان است. 
• یکی از بزرگترین و متنوع ترین باغ های کِشتِ گیاهان دارویی ایران را در خود جای داده است. 

آشنایی با باغ فتح آباد کرمان | شاهکار هنر و معماری ایرانی

استان کرمان، دیار کریمان، دیدنی ها و جاذبه های بسیاری را در خود جای داده است. از کویر لوت و کلوت های شهداد تا باغ شاهزاده و بازار تاریخی آن. در این میان جاذبه های تاریخی هستند که کمتر بین مردم شناخته شده اند؛ از جمله آنها می توان به باغ و عمارت فتح آباد در شهر کرمان اشاره کرد که با نام صاحب قدیمی آن به نام باغ بیگلر بیگی نیز شناخته می شود. سوار بر قطار کرمان که باشید می توانید در گذر از دشت ها این بنای تاریخی را از داخل واگن مشاهده کنید که به مانند نگینی در میان کویر می درخشد. 

باغی که در اصل در منطقه اختیارآباد کرمان و 25 کیلومتری مرکز این شهر واقع شده است. باغ فتح آباد در زمان خود رونق و شکوه فراوانی داشت و سبک ساخت آن، بعدها الگویی برای ساخت مجموعه جهانی باغ شاهزاده ماهان شد؛ اما بی توجهی ها به فتح آباد باعث شد تا نتواند آن شهرتی که شایسته‌اش بود را به دست آورد و برای سالهای طولانی زیر سایه باغ شازده ماهان باقی ماند.

قدمت این مجموعه به دوره قاجار باز می گردد و در سالهای اخیر مرمت شده است. باغ فتح آباد کرمان امروزه به عنوان یکی از جاذبه های برتر گردشگری کرمان شناخته می شود به طوری که در عید سال 1396 پربازدیدترین جاذبه کرمان لقب گرفت. زمانی که به بازدید این مجموعه می روید توجه داشته باشید که حتما هم روز و هم شب آن را تجربه کنید. باغ عمارت فتح آباد برای شب ها و نورپردازی ویژه آن محبوبیت بسیاری پیدا کرده است. تا اندازه ای که به دلیل نورپردازی های بزرگ کنار حوض آن، این تصور برای هواپیماها به وجود می آید که باند فرودگاه کرمان در این محل قرار گرفته است. 

این اثر تاریخی و گران بها در تاریخ دوازدهم بهمن ماه سال 1381 با شماره ثبت 7284 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است. باغ فتح آباد یکی از املاک وقفی استان کرمان به حساب می آید و به همین دلیل مدیریت آن زیر نظر اداره کل موقوفات و امور خیریه استان کرمان قرار دارد؛ اما کارهای مرمت این اثر زیر نظر سازمان میراث فرهنگی انجام شده است. البته این روزها این مجموعه زیر نظر خانم سروناز نخعی -مسوول سابق رستوران و هتل باغ شازده- اداره می شود. 

معماری و بخش های مختلف باغ فتح آباد

باغ فتح آباد در زمینی به وسعت 13هکتار و زیربنای 1500 متر بنا شده است. این بنا سبکی اروپایی- ایرانی دارد و زمین های کشاورزی و باغ های گوناگون آن را احاطه کرده اند. زمانی که وارد عمارت فتح آباد می شوید، در مقابل خود حوضی بزرگ و مستطیلی شکل به ابعاد 60 متر در 6 متر می بینید که انعکاس عمارت اصلی در مقابل آن بر شکوه و جلال ساختمان و باغ می افزاید. 

در ادامه به معرفی بخش های مختلف این جاذبه می پردازیم:

1- ساختمان اصلی باغ فتح آباد

عمارت فتح آباد یا ساختمان (کوشک) اصلی در انتهای شمالی باغ واقع شده و دو طبقه دارد. این ساختمان با طاق نماها در دو طرف عمارت و اتاق های سه دری و پنج دری، در میان مجموعه فتح آباد خودنمایی می کند. ساختمان اصلی با مصالح خشت خام و ملات گل ساخته شده است و روی آن را با لایه ای از گچ پوشانده اند. فضاهای درونی نیز از گچ کاری های زیبا بی بهره نبوده است و استادکاران با مهارت خاص خود سطوح دیوارها، پیشانی ورودی ها، قوس ها و پیرامون بخاری ها را به شکلی تماشایی تزیین کرده اند. اتاق های این کوشکِ تاریخی نیز به سبک اتاق های سنتی قاجاری تزیین و به شکل زیبایی نورپردازی شده که معروف ترین اتاق آن،‌ اتاق شاه نشین است. 
بر بالای سر در ورودی عمارت اصلی، روزنه های مدوری دیده می شود که در گذشته ذره بین های قوسی درون آن کار گذاشته بودند تا نور چراغ های بادی (1) را شب ها در جلوخانِ بنا منعکس کنند. بر روی سر در آن نیز کتیبه ای گچی دیده می شود که با خط زیبای نستعلیق آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» و «نصرمن الله و فتح قریب» بر روی آن نقش بسته است. در کنار آن تاریخ 1310 ه.ق نیز نوشته شده که به احتمال زیاد در این تاریخ ساختمان مورد بازسازی قرار گرفته است.

پاورقی

 1- نوعی چراغ که در جای بدون سقف از آن استفاده می کنند و برای اینکه باد نتواند نور چراغ آن را خاموش کنند با محفظه ای (شیشه) آن را می پوشانند. از انواع آن می توان به فانوس، چراغ توری اشاره کرد. 

2- موزه حکام

یکی از قسمت های مجموعه باغ فتح آباد،‌ موزه حکام آن است که زندگی نامه و تصاویری از حاکمان قبلی کرمان در آن به تصویر کشیده شده است. 

3- اتاق نقاشی

عمارت اصلی اتاقی دارد که به نام اتاق نقاشی مشهور شده است. این اتاق در قدیم محل اقامت حاکم کرمان بود و دور تا دور آن نقاشی ها و دیوارنگاره هایی نفیس دیده می شد. از آنجایی که در هنگام کشیدن این نقاشی ها و تزیین آنها از آب طلا استفاده کرده بودند برخی افراد این نقاشی ها را تخریب کرده و طلاهای آن را به سرقت بردند. البته هنوز تعدادی از این دیوانگاره ها باقی مانده است. فعلا درهای این اتاق تا زمان تکمیل مرمت و نصب شیشه هایی بر روی نقاشی ها بسته است. 

4- ساختمان های جنوبی عمارت اصلی

در سمت جنوبی عمارت اصلی، حیاطی مستطیلی شکل وجود دارد که در دو طرف آن اتاق هایی ساخته اند. ورودی برخی از آنها از داخل عمارت و ورودی بعضی دیگر از سمت حیاط است.

5- عمارت چهارفصل | اتاق VIP

از عمارت اصلی به اندازه سی متر رو به سوی شرق حرکت کنید؛ عمارت چهارفصل را می بینید که با یک طبقه، گنبد مرکزی و ایوان های ستون دار جلوه خاصی به مجموعه باغ داده است. آجرکاری ها و گچ کاری های این سازه به قدری زیباست که تماشای‌شان هوش از سر بازدیدکنندگان می برد و آنها را به تحسین هنر ایرانی وادار می کند. امروزه این اتاق کاربری VIP دارد و برای انجام مراسم و جشن های مختلف به افراد اجاره داده می شود.  

6- زمین های کشت داروهای گیاهی

کرمان برای داروهای گیاهی خود بسیار معروف است و این نوع داروها یکی از سوغاتی های اصلی این استان به حساب می آید. در زمان بازسازی باغ فتح آباد، مسوولان تلاش کردند تا بخشی از این باغ را به کشت گیاهان دارویی اختصاص دهند تا هم از ظرفیت های زمین های اطراف باغ استفاده کنند و هم درآمدزایی برای مجموعه و پوشش هزینه های خرج شده برای آن داشته باشند. خوب است بدانید که این مجموعه بزرگترین مجموعه کشت گیاهان دارویی در کشور است و تنوع گیاهی آن در جای دیگری وجود ندارد. در مورد آبی که این زمین ها را آبیاری می کند نیز باید گفت که با توجه به خشک شدن قنات فتح آباد، امروزه چاه و آب شیرین کن های نصب شده در مجموعه، زمین های کاشت گیاهان دارویی را سیراب می کند. 

7- درختان قدیمی باغ فتح آباد

در قسمتی از باغ 5 درخت قدیمی و بلند دیده می شود که یادگار روزهای آبادانی و رونق فتح آباد هستند و از ناملایمات روزگار جان سالم به در برده اند. 

تاریخچه باغ فتح آباد

سنگ بنای باغ فتح آباد بین سالهای 1253 تا 1255 ه.ق (1216 تا 1218 ه.ش) و در زمان محمد شاه قاجار گذاشته شد. این باغ که یکی از قدیمی ترین و زیباترین باغ های دوران قاجار به حساب می آید، به دستور فضل علی خان بیگلربیگی در روستای اختیارآباد کرمان ساخته شد و به نام عمارت بیگلربیگی نیز شهرت پیدا کرد. فضل علی خان حاکم کرمان بود و با لقب بیگلربیگی بین مردم شناخته می شد. کار ساخت باغ فتح آباد ۵ سال طول کشید و حاکم کرمان از این باغ به عنوان مکانی برای تفریح و استراحت استفاده می کرد. وی اطراف عمارت فتح آباد را باغِ پسته کاشته بود و از زمین های آن برای ضبط و خشک کردن پسته بهره می برد. فضل علی خان هفته ای سه بار به این مکان می آمد و از باغ و زمین های اطراف آن سرکشی می کرد. نصرت الممالک اول و دوم، حاکمان بعدی کرمان نیز برای استراحت و تفریح از این باغ استفاده می کردند. زمانی که عبدالحسین میرزا فرمانفرما، حاکم کرمان شد قصد می کند این باغ را بخرد اما آن را به او نمی فروشند. باغ فتح آباد در این زمان بسیار پر رونق و شکوفا بود. در ورودی باغ، چهار بلوار به طول تقریبی 6 کیلومتر و عرض 60 متر دیده می شد که با گلها و دو ردیف درختان چنار تزیین شده بود. آب قنات فتح آباد نیز در نهرهایی کوچک در دو طرف هر بلوار، درختان و گلها را سیراب می کرد و وارد باغ می شد و حوض مقابل عمارت را پرآب می کرد.

زمان گذشت و این ملک به رستم خان امیری رسید. او پنج همسر داشت و برای تقسیم این باغ بین فرزندانش اختلاف افتاد. رستم خان امیری هم باغ فتح آباد را در دی ماه 1352 وقف کرد و دیگر به آن رسیدگی نکرد. اندک اندک آب قنات فتح آباد نیز خشک شد و روزهای رونق و آبادانی باغ فتح آباد نیز به شماره افتاد و رو به خرابی و ویرانی رفت. این عمارت که روزگاری بنایی باشکوه بود و با باغ های بزرگ میوه، پسته و زمین های کشاورزی احاطه شده بود کم کم از یادها رفت.

باغ فتح آباد در سال 1381 در فهرست بناهای ملی به ثبت رسید؛ اما این اتفاق هم شهرت پیشین باغ فتح آباد را به آن بازنگرداند. این باغ که دورانی یکی از زیباترین باغ های ایران و الگوی ساخت باغ شاهزاده ماهان به شمار می رفت، در این سالها به سرپناهی برای افراد معتاد و کارتن خواب تبدیل شد. دیوارها، سنگ ها و آجرهای آن فرو ریختند و مردم محلی، از خاکی که از ریزش ساختمان عمارت باغ به وجود می آمد در زمین های کشاورزی خود استفاده می کردند. 

اما خبرهای خوب برای باغ فتح آباد در راه بود. مهندس رزم حسینی، استاندار کرمان از وجود این باغ که در حال فروریختن بود، مطلع شد و دستور بازسازی آن را صادر کرد. موسسه اجرایی بنیاد توسعه و عمران موقوفات به کمک سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کار بازسازی اینجا را بر عهده گرفت و برای 15 سال آن را از اداره اوقاف استان کرمان اجاره کرد. کارهای بازسازی با بودجه 9 میلیارد تومانی در اوایل سال 1393 به سرعت آغاز شد و استادکاران دست به کار شدند و بهترین هنر و مهارت خود را به میان آوردند. آنها محوریت کار خود را بر استحکام بنا و حفظ شمایل تاریخی آن گذاشتند. قسمت های قدیمی باغ در حین اجرای کار احیا شدند و قسمت هایی از آن به کاشت گیاهان دارویی اختصاص داده شد. بخشی از عمارت نیز به کارگاه های ساخت و فروش صنایع دستی تغییر کاربری دادند. رستورانی در باغ افتتاح شد، آب به درون حوض عمارت بازگشت و باغ فتح آباد جانی دوباره گرفت. سرانجام درهای مجموعه تاریخی-تفریحی باغ فتح آباد در مرداد ماه سال 1394 در حضور استاندار کرمان و وزیر کشور برای استفاده مردم باز شد.

امروزه این باغ به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی و تفریحی شهر کرمان، میزبان بسیاری از گردشگران است و با جلوه های بی نظیر نور در شب اوقات خوشی را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد. در کنار اینها مراسم و برنامه های فرهنگی زیادی نیز در مجموعه باغ فتح آباد برگزار می شود. 

امکانات

در باغ فتح آباد امکاناتی برای بازدیدکنندگان فراهم آورده شده است که در این قسمت به معرفی آنها می پردازیم. 

1- شربتخانه و چایخانه

در شربتخانه و چایخانه باغ انواع عرقیجات، گیاهان دارویی و معطر، فالوده کرمانی و بستنی سنتی مخصوص سرو می شود. این مجموعه سنتیِ باغ فتح آباد در نزدیکی رستوران واقع شده است و در حدود 25 نوع دمنوش ایرانی و انواع کیک های گیاهی و رژیمی را به مشتریان خود ارایه می دهد. در بیرون نیز صندلی های متعددی گذاشته شده است که به گردشگران این امکان را می دهد تا از فضای باغ لذت ببرند. در برخی فصل های سال در کنار بلیت اصلی مجموعه بلیتی رایگان برای شربتخانه به بازدیدکنندگان داده می شود که با استفاده از آنها می توانید یک شربت رایگان میل کنید. 

زمان استفاده: از ساعت 17:00 تا 20:00

2- آلاچیق 

در محوطه باغ که گشتی بزنید با چند استراحتگاه چوبی مواجه می شوید که حکم آلاچیق را برای مجموعه دارند. این آلاچیق ها که در اصطلاح محلی به آنها کپر می گویند محلی خوب برای دور کردن خستگی هاست. 

4- غرفه های فروش صنایع دستی 

قسمتی از باغ نیز به غرفه های فروش صنایع دستی اختصاص داده شده است تا در آن صنایع دستی و سوغات بومی کرمان به بازدیدکنندگان عرضه شود. 

5- غرفه فروش گیاهان دارویی (عطاری)

همان گونه که قبلا هم گفتیم باغ فتح آباد یکی از قطب های کشت گیاهان دارویی ست و به همین خاطر در این مجموعه مکانی برای عرضه این نوع از گیاهان و دیگر محصولات گیاهی وجود دارد. 

6- برگزاری مراسم و جشن 

پس از بازسازی باغ فتح آباد این مجموعه میزبان مراسم و جشن های بسیاری شده است. از آیین تعزیه تا جشن نوروز و کنسرت در این مجموعه برگزار می شود. همچنین سالن VIP باغ برای مراسم و میهمانی ها، سمینارها، جلسات رسمی و کاری، میهمانی های خانوادگی و دانشجویی، جشن تولد، جشن سالگرد ازدواج، جشن فارغ التحصیلی و … با پارکینگ اختصاصی اجاره داده می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر از زمان مراسم مختلف می توانید به صفحه رسمی اینستاگرام این مجموعه مراجعه کنید. 

اگر دوست دارید تا در این باغ شبی را به همراه عزیزانتان بگذارنید می توانید یکی از اتاق های شاه نشین با هزینه 300 هزار تومان، عمارت چهار فصل با هزینه 420 هزار تومان و یکی از اتاق های معمولی را با هزینه 70 هزار تومان اجاره کنید. 

هزینه ورودی ایرانی ها: 20000 هزار تومان (در برخی مواقع سال به همراه بلیت باغ، بلیتی رایگان نیز برای شربتخانه به بازدیدکنندگان داده می شود.)

هزینه ورودی خارجی ها:‌ 200000 تومان

مقررات بازدید

ورود به باغ فتح آباد همراه با مواد خوراکی، وسیله نقلیه و حیوانات ممنوع است. 

جاذبه های اطراف

حالا که تا شهر کرمان آمده ایم بهتر است با چند مورد از جاذبه های اطراف این مجموعه آشنا شویم تا گردشی کامل تر و جذاب تر در این دیار زیبا داشته باشیم. 

بازار گنجعلی خان فاصله تقریبی 21 کیلومتر

حمام گنجعلی خان فاصله تقریبی 21 کیلومتر 

بازار وکیل فاصله تقریبی 22 کیلومتر 

کاروانسرای گنجعلی خان 21 کیلومتر

تجربه سفر گردشگران خارجی

برای ما ایرانی ها جالب است که بدانیم گردشگران خارجی چه نظری در مورد سفر به کشورمان و دیدار از جاذبه های تاریخی و تفریحی مان داشته اند. در این قسمت ما نیز می خواهیم به سراغ تعدادی از گردشگران خارجی برویم تا نظر آنها را در مورد باغ فتح آباد کرمان بدانیم. 

گردشگری از کشور مالزی | تاریخ سفر آبان 1397

اینجا را باید بعد از غروب آفتاب دید

اگر برای بازدید از این باغ می آید حتما دوربین های تان را همراه داشته باشید تا بتوانید تصاویر جذابی شکار کنید. 

گردشگری از استرالیا | تاریخ سفر اردیبهشت 97

از باغ در زمان غروب آفتاب دیدن کنید

باغ ماهان از باغ فتح آباد مشهورتر است اما این باغ نیز زیبایی های خاص خود را دارد. اینجا پر از گل رز است و ساختمان های داخل باغ به زیبایی بازسازی شده اند. 

گردشگری از کشور استرالیا | تاریخ سفر اوایل آذر 1396

بهتر از باغ شاهزاده ماهان و البته ارزان تر

این مکان زیباست، به خصوص زمانی که آب شما را در انتها به بنای اصلی هدایت می کند. متاسفانه مسوولان چراغ ها را در زمان غروب آفتاب به دلیل اینکه تعدادمان کم بود روشن نکردند. اگر تاکسی بیرون محوطه وجود نداشت از کارکنان باغ بخواهید برای شما با آژانس تماس بگیرند. هیچ گاه درخواست کارکنان مجموعه را زمانی که می گویند می توانند شما را به مقصد برسانند قبول نکنید زیرا آنها 4 برابر کرایه اصلی را از شما دریافت می کنند. 

گردشگری از آمریکا | تاریخ سفر شهریور 1396

خیلی ناامید کننده 

این مکان به وسیله دولت اداره می شود. آنها این مکان را بازسازی و تعمیر کرده اند؛ اما آن توان مدیریتی که بتواند این مجموعه را به مکان گردشگری فوق العاده ای تبدیل کند در مسوولان دیده نمی شود. باغ شاهزاده نظم خیلی بهتری دارد و بر خلاف باغ شاهزاده ماهان برای ورود به باغ فتح آباد باید هزینه پرداخت کنید و نمی توانید غذای خود را به داخل مجموعه بیاورید. در باغ شاهزاده ماهان تنها برای بازدید از ساختمان از شما هزینه می گیرند نه بازدید از خود باغ. برخورد کارکنان رستوران و منوی غذایی آن خوب نبود و موضوع بد دیگر که خیلی به چشم می آمد، پرسه زدن گربه ها در کنار میزهای غذا و خوردن باقی مانده غذاها بود. در کل اگر می خواهید از فضا لذت ببرید بهتر است قبل از رفتن چیزی بخورید. 

باغ فتح آباد در سال های گذشته با بودجه ای 9 میلیارد تومانی بازسازی شده است. در زمان بازدید از این باغ نهایت توجه را داشته باشید تا به امکانات و فضای آن آسیبی نرسانید و آن را به زیبایی برای آیندگان حفظ کنید.

در برنامه ریزی های خود برای بازدید از باغ فتح آباد طوری زمان بندی کنید که هم روز و هم شب این باغ را ببینید. غروب و شب باغ فتح آباد با نورپردازی های خاص آن زبانزد خاص و عام شده است.

دغدغه های کارناوال 

آن گونه که برخی گردشگران خارجی گفته اند کیفیت خدمات دهی باغ فتح آباد کرمان به ویژه رستوران آن به اندازه نام این باغ نیست. شایسته است مسوولان باغ تمام تلاش خود را برای راضی نگه داشتن تمام گردشگرانی که از این مجموعه بازدید می کنند داشته باشند. 

در کنار اینها وجود گاری های اغذیه فروشی و بلال فروشی های اطراف باغ از وجه تاریخی آن کم کرده و این مجموعه را بیشتر به یک غذاخوری تاریخی تبدیل کرده است تا اثری ثبت ملی. هر چند مخارج نگهداری از این باغ سنگین بوده و هزینه مرمت و احیای آن باید به گونه ای بازگردانده شود؛ اما شایسته است مسوولان حفظ منظر تاریخی باغ را در اولویت برنامه های مدیریتی خود قرار دهند.

سخن آخر

امروز به همراه شما گشتی در شهر کرمان و باغ تاریخی فتح آباد زدیم. غرق نورپردازی رویایی آن شدیم و دیدنی های آن را با هم مرور کردیم. 

نظر شما در مورد این باغ تاریخی و تماشایی چیست؟ آیا تا کنون از آن بازدید کرده اید؟ 

دیدگاه ها، تجربه ها و عکس های خود را با ما و دوستان کارناوالی تان به اشتراک بگذارید.