اروندرود

اروندرود، رودخانه‌‌ای پهناور در جنوب‌غربی ایران است که در مرز ایران و عراق قرار دارد و از به‌هم پیوستن رودهای دجله، فرات و سپس کارون تشکیل می‌شود. دجله و فرات ابتدا در شهر قرنه بغداد به یکدیگر می‌پیوندند و سپس به کارون می‌ریزند. اروندرود واژه‌ای فارسی است که در آن اروند به معنای بزرگ و پهناور و رود به معنای رودخانه است. به این رود شط العرب نیز می‌گویند. اروندرود 500 الی 1000 متر عرض و بین 9 الی 15 متر عمق دارد که در برخی مواقع ممکن است به 25 متر نیز برسد؛ علت این تغییر عمق جزرومد حاصل از نیروی ماه است. شدت بالای این جزرومدها موجب شده تا به این رود لقب رود وحشی را بدهند.

وجود اروندرود موجب شده تا شهرهای اطراف این رود از جمله بصره، خرمشهر، آبادان، خسرو آباد و فاو به بندرهای مهم ایران و عراق تبدیل شوند که این ویژگی رونق بازرگانی این مناطق را در پی داشته است. چند جزیره کوچک به نام‌های صالحیه، بلجانیه، ام‌الرصاص، ام‌الطویل و ام‌البابی در محلی که رود کارون به اروندرود می‌ریزد، به وجود آمده است.

در ساحل رودخانه اروند، دو نوع پوشش گیاهی نی‌زار (با ارتفاع 3الی4 متر) و چولان (بوته‌های بلند لب رودخانه) وجود دارد. در پیچ‌وخم‌های اروندرود به دلیل فشار آب پوشش‌های گیاهی وجود ندارند. به غیر از چولان‌های بلند و نی‌زارها، اگر از ساحل کمی فاصله بگیرید نخلستان‌هایی را مشاهده خواهید کرد که فقط قسمت‌های سخت زمین در این نخلستان‌ها جاده شده است. 

اروندرود مرز بین ایران و عراق

دولت عثمانی مرز ایران را ساحل شرقی اروندرود می‌دانست و ایران حق مالکیت و استفاده از اروندرود را نداشت، بنابراین قرارداد قسطنطنیه بین ایران و دولت عثمانی بسته شد و دولت عراق هم از آن پیروی کرد تا مرز ایران و عراق ساحل شرقی اروندرود باشد. ایران با این قرارداد مخالف بود چرا که رودخانه اروند را یک رود مرزی می‌دانست و معتقد بود مرز بین دو کشور ایران و عراق باید خط تالوگ (خط طولی که به صورت فرضی از عمیق‌ترین قسمت رودخانه کشیده می‌شود تا مرز مشخص شود) باشد.

اختلاف ایران و عراق برسر اروند رود به جامعه ملل کشیده شد که توافقی صورت نگرفت. در نهایت در سال 1973 میلادی معاهده مرزی بین ایران و عراق بسته شد که در آن مرز بین دو کشور در امتداد ساحل شرقی طوری تعیین شد که یک قسمت 4 مایلی (حدود 6/5 کیلومتر) از لنگرگاه در کنار آبادان را به ایران اختصاص دادند. به دلیل مخالفت دو کشور این معاهده فسخ شد و کشورها خواستار مذاکره جدید برای تعیین مرز ایران و عراق شدند. 

عدم موافقت عراق با خط تالوگ برای تعیین مرز موجب حمایت محمدرضا پهلوی از شورشیان قسمت شمال عراق شد که در نتیجه صدام حسین تعیین مرز براساس تالوگ را پذیرفت و محمدرضا پهلوی نیز به حمایت از شورشیان پایان داد. ایران و عراق در ۱۵ اسفند سال ۱۳۵۳ طی معاهده ۱۹۷۵ الجزایر ژرفگاه، اروندرود را به عنوان خط مرزی میان دو کشور تعیین کردند. 5 سال بعد از این قرارداد صدام حسین آن را فسخ و 5 روز بعد از فسخ به ایران حمله کرد.