اتاق کهربا کاخ کاترین

اتاق کهربا یکی از جاذبه‌های پر رمزوراز سن پترزبورگ روسیه است که روزگاری در کاخ زیبا و باشکوه کاترین در دهکده تزارها قرار داشت. در ساخت اتاق کهربا کاخ کاترین از انواع سنگ‌های قیمتی و کهربا استفاده شده بود که پس از جنگ جهانی دوم و حمله نازی‌ها این اتاق و تزییناتش ناگهان ناپدید گشت. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا برایتان از اتاق کهربا روسیه، تاریخچه اتاق کهربا و چگونگی گم شدن این اتاق شگفت‌انگیز بگوییم.

چرا اتاق کهربا کاخ کاترین؟

• اتاق کهربا روسیه، هشتمین اثر عجیب جهان محسوب می‌شود.
• این اتاق از گنجینه‌های ارزشمند روسیه و مشهورترین گنج گمشده دنیا است.
• اتاق کهربای کاترین از نادرترین جاذبه‌های جهان به شمار می‌رود.
• با ارزش‌ترین اثر هنری است که نازی‌ها در جنگ جهانی دوم آن‌ را به سرقت بردند.
• دولت شوروی این اتاق را گنجینه‌ای فرهنگی قلمداد می‌کرد.
• تمام دیوارهای این اتاق با کهربا، انواع جواهرات قیمتی، آینه‌های طلاکاری شده و چهار نوع موزاییک‌کاری فلورانسی تزیین شده ‌بود.

اتاق کهربا روسیه | هشتمین اثر شگفت‌انگیز جهان

اتاق کهربا یکی از جاذبه‌های دیدنی روسیه و هشتمین جاذبه شگفت‌انگیز جهان است که داستان‌های گوناگونی از چگونگی ناپدید شدن و یافتن آن نقل می‌شود. این اتاق در کاخ دیدنی و زیبای کاترین قرار داشته که ناپدید شدن آن در خلال جنگ جهانی دوم و با حمله نازی‌ها صورت گرفته است. برخی می‌گویند روس‌ها نمونه اصلی این اتاق را پنهان کردند و آنچه به دست نازی‌ها افتاد چیزی جز نمونه تقلبی این اتاق نبوده است. در مقابل عده‌ای دیگر بر این باورند که نازی‌ها پس از ربودن تمامی آثار و تزیینات این اتاق آن را در جعبه‌های قرار دادند و در گوشه‌ای پنهان کرده‌اند. اتاق کهربا کاخ کاترین در سال 1979 میلادی بار دیگر و با استفاده از حدود 86 عکس سیاه و سفید به‌جامانده از قبل از جنگ جهانی دوم بازسازی و در معرض دید عموم قرار گرفت. امروزه اتاق کهربای کاخ کاترین به جاذبه‌ای اسرارآمیز برای علاقه‌مندان تبدیل شده است. در ادامه به شما از رازورمزهای اتاق کهربا، تاریخچه آن و گم شدن این اتاق خواهیم گفت.

کاخ کاترین (قصر خامه‌ای)

پیش از ورود به اتاق کهربا و داستان‌های آن، بهتر است کمی با کاخ کاترین که این اتاق در آن قرار داشته آشنا شوید. کاخ کاترین در ۳۰ کیلومتری سن پترزبورگ و در مکانی به نام تزارسکویه سلو به معنای دهکده تزارها قرار دارد. این منطقه تا قرن هجدهم میلادی در اشغال کشور سوئد بود که پس از پیروزی روسیه بر ارتش سوئد دوباره در اختیار کشور روسیه قرار گرفت. این کاخ نماد شکوه و عظمتی شگفت‌انگیز است که در زمره جاذبه‌های گردشگری خارق‌العاده دنیا قرار دارد و نمادی از آثار زیبا و منحصربه‌فرد روسیه نیز محسوب می‌شود. 

کاخ کاترین که به دلیل شکل خاصش در میان مردم به قصر خامه‌ای نیز معروف است، به دستور کاترین اول برای هدیه به پتر کبیر ساخته شد و معمار بزرگ روسی برانشتین ساخت این قصر را به عهده گرفت. این کاخ را می‌توان یکی از بهترین انواع معماری‌های دنیا دانست. این کاخ به سبک هنری به نام روکو ساخته شده و تزیینات فوق‌العاده‌ای که در آن به‌کاررفته بر جذابیت این کاخ افزوده است. کاخ کاترین سالن بزرگی به طول ۳۰۰ متر با پله‌های بزرگ و اتاق‌های زیبا دارد و  تزئینات آن نیز آب‌طلا و آینه‌کاری است.

بعدها به دستور الیزابت اول این کاخ توسعه داده شد و هر روز به جذابیت آن افزوده شد تا اینکه امروزه به یکی از کاخ‌های معروف جهان و جاذبه‌های گردشگری شهر سن پترزبورگ تبدیل شده است. چندین قسمت دیگر مانند کلیسای اختصاصی خانواده تزار، حمام سرد و پارک‌های بزرگ به سبک‌های فرانسوی و انگلیسی و در زمان کاترین کبیر به این کاخ اضافه شدند. در سال‌های آخر نیز قصر الکساندر با سبک کلاسیک به این مجموعه اضافه و سپس مدرسه‌ای مخصوص اشراف‌زادگان و تیزهوشان در آن ساخته شد. آرمیتاژ کوچک، ساختمان نیروی دریایی، استراحتگاه تابستانی، دریاچه مصنوعی و مجسمه های رومی در پارک کاخ دیده می‌شوند.

هنگام ورود به کاخ کاترین باغ سرسبز و بزرگ با دریاچه‌ای که میان آن قرار دارد بسیار چشم‌نواز است. این دریاچه را به یاد پیروزی ارتش روسیه بر نیروی دریایی عثمانی در دریای سیاه ساختند. اتاق کهربا، اتاق طلایی و اتاق سبز از بخش‌های معروف و دیدنی این مجموعه به شمار می‌روند. در ادامه از اتاق کهربا به طور مفصل خواهیم گفت؛ تالار بزرگ این مجموعه که به اتاق طلایی شهرت دارد روبه‌روی درب ورودی کاخ است که هنگام تابش نور فضایی خیره کننده را خلق می‌کند از این جهت به تالار نور نیز معروف است.

اتاق سبز نیز به دستور کاترین کبیر برای پسرش پل اول و همسرش ناتالیا اکسونیا ساخته شده بود. دیوارهای اتاق سبز کم‌رنگ با گچ‌بری‌های سفید است و بر روی دیوار این اتاق مجسمه‌های زن و مردی با لباس‌های سنتی روسیه به چشم می‌خورند. در آتش‌سوزی سال ۱۸۲۰ این اتاق تقریبا از بین رفت اما به دستور امپراتور الکساندر اول قسمت‌های سوخته اتاق به همان سبک گذشته بازسازی شدند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید وسایل مورد استفاده خانواده تزار و شخص تزار در حال حاضر در این قصر قرار گرفته‌ است.

تاریخچه اتاق کهربا

حالا ببینیم داستان اتاق کهربای این کاخ چه بوده است؟!

اتاق کهربا یا اتاق آمبر نخستین بار در قرن 18 میلادی برای پادشاه پروس (1) و به عنوان اقامتگاه زمستانی پسر او ساخته شد. کار بر روی تزیینات این اتاق از سال 1701 در کاخ شارلوتنبورگ برلین آغار شد و در پایان در کاخ شهر نصب گردید. آندرئاس شلاوتر، مجسمه‌ساز آلمانی سبک باروک و گوتفرید ولفرام، صنعت‌گر کهرباکار دانمارکی طراحان این کاخ بودند. تا سال 1707 شلاوتر و ولفرام بر روی این اتاق کار کردند و پس از آن‌ها دو صنعت‌گر اهل گدانسک به نام‌های ارنست شاخت و گوتفرید ادامه کار را به دست گرفتند.

در سال 1716 و پس از سفر پتر کبیر به آلمان وی شیفته زیبایی این اتاق شد؛ فردریش پروس نیز به دلیل علاقه زیاد پتر کبیر و برای نشان دادن اتحاد روسیه و پروس در مقابل سوئدی‌ها اتاق کهربا را در 18 صندوق بزرگ به روسیه هدیه داد. این اثر به عنوان بخشی از مجموعه هنری اروپا، در ساخت اتاق کهربا مورد استفاده قرار گرفت.

سرانجام اتاق کهربا با بیش از ۶ تُن کهربا تکمیل شد. ابتدا الیزابت اول (دختر پادشاه روسیه) اتاق کهربا را در قصر زمستانی خود برپا کرد و با توجه به اینکه حجم کهرباهای موجود برای ساخت این اتاق کافی نبود معماران از پلاسترهای آینه‌ مانند و پنل‌هایی به رنگ کهربا برای اتاق استفاده کردند.

پاورقی

1. پروس در آغاز و قبل از شکل‌گیری آلمان امروزی منطقه کوچکی از شمال لهستان، استان کالینینگراد روسیه و قسمت‌هایی از لیتوانی امروزی بود. بخش کالینینگراد بخشی جدا از خاک اصلی روسیه است که در میان لهستان و لیتوانی در ساحل دریای بالتیک در شمال اروپا قرار دارد.

چند سال بعد الیزابت بنابر دلایل نامعلومی تصمیم گرفت این اتاق را به جای دیگری منتقل کند، در نتیجه تمامی پنل‌ها مجدد جمع‌آوری شده و به قصر تابستانی وی، کاخ کاترین، انتقال یافتند. این اتاق در طول قرن ۱۸ مرمت و بزرگ‌تر‌ شد. فرانسیسکو بارتولومئو راسترلی (Francesco Bartolomeo Rastrelli) طراح ایتالیایی ابعاد تالار کهربا را با اتاق‌های بزرگ کاترین کبیر در مساحت 55 متر مربع با کهربای اضافی، شمعدان، کاشی‌کاری و تصاویر طلاکوب بعلاوه پنل‌های اصلی کهربا تزیین کرد. ملکه کاترین از این اتاق به عنوان محلی برای گردهمایی‌های دوستانه و جایی برای آرامش و الکساندر دوم از آن به عنوان اتاق غنائم برای کالکشن‌های کهربا استفاده می‌کرد.

در فضای این اتاق بیشتر از کهربا استفاده شده است و برای تزیین آن طلا و سنگ‌های گران قیمت به کار برده‌اند. اتاق کهربا برای ۲ قرن متمادی، محبوب‌ترین جاذبه روسیه به شمار می‌رفت. تمام وسایل آن از میز و صندلی گرفته تا کف‌ و دیوارها همه با کهربا تزیین شده‌ بودند. دلیل شکنندگی و گران‌بها بودن وسایل این اتاق یک نفر را به صورت تمام وقت برای نگهداری و مراقبت از آن در نظر گرفتند.

گم شدن اتاق کهربا

هنگام جنگ جهانی دوم، در سال 1941، با حمله نازی‌ها به روسیه آن‌ها به این کاخ یورش بردند. روس‌ها سعی کردند با پوشاندن اتاق به وسیله کاغذ دیواری، آن را پنهان کنند اما نقشه‌ آن‌ها شکست خورد. در این حمله نازی‌ها تمامی تزیینات اتاق کهربا را در عرض ۳۶ ساعت جدا کردند و در جعبه‌هایی جا دادند. شوروی که به دنبال جواهرات این قصر بود تصمیم گرفت تا قلعه را منفجر کند. برخی معتقدند جعبه‌های حاوی کهرباها در این آتش‌سوزی از بین رفته‌اند اما اثری از کهربای سوخته در کاخ پیدا نشد. 

عده‌ای دیگر این اتاق را نمونه تقلبی اتاق کهربا می‌دانند و معتقدند ارتش آلمان به کپی اتاق کهربا دست یافته و مجموعه اصلی همچنان پنهان است. احتمال پنهان کردن این اتاق در زیرزمین یا انتقال به جای دیگر نیز وجود دارد. گفته شده پس از خروج کهرباها از کاخ، آلمان‌ها کهرباها را به قلعه "کونیگسبرگ" در استان پروس آلمان انتقال دادند. کونیگسبرگ پایگاه اشیا فرهنگی غارت شده برای حمل‌و‌نقل به دیگر بخش‌های آلمان بود اما در سال 1945 وقتی ارتش سرخ روسیه شهر کونیگسبرگ (کالینین‌گراد) را تصرف کرد هیچ اثری از اتاق کهربا در آن نیافت.

اتاق کهربا پیدا شد!

تاکنون احتمالاتی برای پیدا شدن اتاق کهربا مطرح شده است اما از آنجا که کهربا ماده‌ای شکننده است و با گذر زمان نیز تغییر می‌کند در صورت پیدا شدن نیاز به بازسازی کامل توسط کارشناسان با مهارت دارد. در ادامه به چند مورد از گمانه‌زنی‌ها درباره پیدا شدن اتاق کهربا می‌پردازیم. 

یک گارد سابق نازی ادعا کرده که در زمستان سال 1944 شاهد ورود کامیون‌هایی به شدت حفاظت‌شده به پناهگاه و تخلیه محموله‌ای بزرگ بوده است. پس از اتمام کار، اتاقی که بار محموله در آن قرار گرفته بود، مهر و موم شد. 

پیدا شدن کشتی نازی‌ها موسوم به "کارلسروهه" که در آوریل سال ۱۹۴۵ پس از بمباران توسط هواپیما‌های شوروی به اعماق دریای بالتیک فرو رفت. کشف صندوق‌های گنجی در این کشتی این احتمال را به وجود آورد که آثار گمشده اتاق کهربا در آن‌ها باشد. با این حال هنوز اطلاعات معتبری در این مورد منتشر نشده است. 

سال 2000 تیم‌هایی با تجهیزات پیشرفته به جست‌وجو اتاق پرداختند که در عملیات‌های مختلف آثار هنری و جواهرات دیگری از جنگ جهانی دوم یافتند اما هیچ اثری از اتاق کهربا پیدا نکردند. کارفرمایان موزه «مامرکی» در نزدیکی شهر وگورزیو در شمال‌شرقی لهستان، اتاقی ناشناخته را کشف کردند و با استناد به عکس‌هایی از تفسیر ژئورادار مدعی‌اند پناهگاهی مخفی وجود دارد که به عنوان انبار گنجی در هنگام جنگ جهانی دوم بوده اما سرانجام معلوم شد که خبری از آن جواهرات در این انبارها نبوده است.

سه شکارچی گنج مدعی‌اند که اتاق باید در شبکه‌ای از تونل‌ها در زیر غاری در کوه‌های سنگ معدن در شرق آلمان مخفی شده باشد. جست‌وجو برای اتاق کهربا تاکنون جان بسیاری از جویندگان گنج و حتی افسران وزارت امنیت دولت آلمان شرقی را گرفته است. 

بازسازی اتاق کهربا

پس از ناامیدی از یافتن اتاق کهربا، مسئله بازسازی آن مطرح شد. اتحاد جماهیر شوروی در سال 1979 میلادی با استفاده از حدود 86 عکس سیاه و سفید که قبل از جنگ جهانی دوم از اتاق گرفته شده بود، کار بازسازی را آغاز کرد. ساخت این اتاق نیاز به هنرمندانی داشت که هنر فراموش شده طراحی این اتاق را دوباره یاد بگیرند، به همین دلیل بازسازی اتاق کهربا 23 سال زمان برد. همزمان با ۳۰۰ سالگی سن پترزبورگ اتاق بازسازی شده کهربا، اتاقی‌ با رنگ طلایی- حنایی، در مجموعه تاریخی "تزارسکویه سلو" در کاخ کاترین در معرض دید عموم قرار گرفت. در بازسازی این اتاق شرکت‌های آلمانی معروفی هزینه‌های مالی را تامین کردند.

نظریه‌ها و نفرین‌ها

• در این نظریه احتمال داده شده که جعبه‌ها در بمب‌گذاری از بین رفته‌اند اما با توجه به نیافتن اثری از کهربای سوخته این نظریه را عده‌ای رد کردند.
• برخی دیگر معتقدند که این اتاق هنوز در کالینینگراد است.
• شماری دیگر می‌گویند این اتاق روی یک کشتی بارگیری شده است و می‌شود آن را در جایی در پایین دریای بالتیک پیدا کرد.
• نظریه دیگر این است که استالین در واقع یک اتاق کهربا دوم داشته و آلمانی‌ها نسخه جعلی آن را به سرقت برده‌اند.
• در سال 1997 گروهی از کارآگاهان هنری در شهر برمن یكی از تابلو‌های معرق اتاق را پیدا كردند، اما فروشنده پسر یک سرباز متوفی بود و از هیچ چیز اطلاع نداشت.

بسیاری از افراد مرتبط با داستان اتاق کهربا که مرده‌اند 

• Rohde در حال تحقیق در مورد اتاق کهربا در KGB، درگذشت. 
• ژنرال گوسف افسر اطلاعاتی روسی پس از صحبت با یک روزنامه‌نگار در مورد اتاق کهربا در یک سانحه رانندگی درگذشت. 
• شکارچی اتاق کهربا و سرباز سابق آلمانی جورج استین در سال 1987 در یک جنگل به قتل رسید.

کهربا چیست؟

کهربا در اصل یک سنگ نیست بلکه رزین (صمغ) فسیل شده از درختان همیشه سبز مانند کاج است و به دلیل ارزشی که دارد در طبقه‌بندی سنگ‌های قیمتی قرار می‌گیرد. کهربا در زمره جواهراتی است که به رنگ طلایی یا قهوه‌ای وجود دارد و قیمت آن با توجه به نوع و کاربردش تعیین می‌شود. از دوران باستان تا به امروز از این سنگ ارزشمند برای ساخت محصولات سلطنتی و مذهبی به ویژه در اروپای شرقی استفاده می‌کردند. کهربا سنگی شکننده و آرام‌بخش است که پادشاهان از آن برای آرامش اعصاب، حظ بصری و حتی عنصری برای حفظ جوانی استفاده می‌کردند.

سخن آخر

روسیه با شگفتی‌ها و جاذبه‌هایش یکی از دیدنی‌ترین شهرهای جهان به شمار می‌رود. به یکی از اتاق‌های این شهر در کاخ کاترین سن پترزبورگ قدم گذاشتیم تا کمی با آن آشنا شویم، رازورمزها و افسانه‌هایش را شنیدیم و فضای زیبای آن را دیدیم. به نظر شما چه بر سر این اتاق آمده است؟! اسرار دیگری از این اتاق را شنیده‌اید؟ برای ما از دیده‌ها و شنیده‌های خود بگویید.