باغ دولت آباد یزد | میزبان بلندترین بادگیر جهان

در فهرست باغ‌های ایرانی که به ثبت جهانی رسیده‌اند، دست روی باغ دولت آباد یزد می‌گذاریم که سرسبزی درختان سربه‌فلک کشیده، صدای آب و گذرگاه زیبایش خستگی‌ها و روزمرگی‌ها را از تن می‌زداید. باغ دولت آباد باغی تماشایی است که نمونه‌ای شگفت‌انگیز از بادگیر را نیز می‌توانید در آن ببینید. در این سفری تاریخی برایتان از تاریخچه باغ دولت آباد یزد خواهیم گفت. در ادامه این مسیر همراه ما باشید.

چرا باغ دولت آباد؟

• باغ دولت آباد یکی از 9 باغ ایرانی است که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو به چشم می‌خورد و شهرت بین‌المللی دارد.
• این باغ بلندترین بادگیر جهان را در خود جای داده و از نظر معماری، بسیار ارزشمند است.
• در فضای چشم‌نواز این باغ و ساختمان قدیمی آن کافه‌ای سنتی وجود دارد که می‌تواند لحظات خوشی را برای شما بیافریند.
• شب‌های زیبا و خیره‌کننده‌ای در این باغ انتظارتان را می‌کشد.
• یکی از زیباترین ساختمان‌های حکومتی و تاریخی یزد در این باغ قرار دارد.

آشنایی با باغ دولت آباد یزد | خنکای نسیم در میان شهر کویری

در میان شهر یزد که با آغوش گرم خورشید عجین شده است، فضایی دل‌انگیز وجود دارد که برای لحظاتی تو را از شهر و دغدغه‌هایش دور می‌کند. در بلوار دولت آباد این شهر، ورودی ساده‌ای با تابلوی باغ دولت آباد، رهگذران را به سوی خود می‌خواند. به هنگام ورود باید از یک هشتی زیبا بگذری که با نمایش معماری ایرانی روحت را نوازش می‌دهد و با غرفه‌های صنایع‌دستی سفالین از تو استقبال می‌کند. قدم به درونش که می‌گذاری بادگیر بلندی را در انتهای گذرگاه باغ می‌بینی که تا میانه آبی آسمان پیش‌رفته و قد کشیده است.

باغ دولت آباد یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های ایرانی و دارای آوازه‌ای جهانی است و بیش از 260 سال قدمت دارد. در هر گوشه از وسعت 6.4 هکتاری این باغ نشانه‌ای از بهشت به چشم می‌خورد که بازدیدکنندگان را به دنیای دیگری می‌برد. درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج در همه جا به چشم می‌خورند و در فصل بهار بوی گل‌های محمدی و سرخ به مشام می‌رسد.

از میان درختان و از کنار جوی آب به ساختمان معروف باغ می‌رسیم که بلندترین بادگیر خشتی جهان را بر فراز خود دارد و حس غرور و افتخار به هنر بی‌بدیل معماری ایرانی را در دل زنده می‌کند. همه چیز به همین نگاه سطحی ختم نمی‌شود، کمی بیشتر که از ویژگی‌های باغ بدانید تازه متوجه می‌شوید که چگونه سازندگان آن قوانین معماری را به کار گرفته‌اند تا در میان این شهر کویری چنین باغ سرسبزی خلق کنند و شاهکاری کم‌نظیر را بیافرینند.

تاریخچه باغ دولت آباد یزد

در زمان افشاریه، محمد تقی خان بافقی ملقب به خان بزرگ، عنوان حاکم و والی یزد را در دست داشت. وی سرسلسله خاندان خوانین یزد به شمار می‌رفت و پدر عبدالرضاخان یزدی (حاکم بعدی یزد) و جد سلطانعلی خان وزیر افخم (وزیر دوره قاجار) و خانواده‌های افخم ابراهیمی و افخمی بود. او در سال 1160 هجری قمری همزمان با اواخر دوره افشاریه باغی را بنا نهاد. این باغ در دوره بعد به عنوان محل اقامت حاکم وقت و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم خان زند مورد استفاده قرار گرفت. طولی نکشید که در دوره زندیه این بنا به عنوان مجموعه‌ای چشم‌نواز به هشت باغ دولت آباد مشهور شد و نامش بر سر زبان‌ها افتاد.

باغ دولت آباد در زمان محمد تقی خان، خارج از حصار شهر یزد قرار داشت و سمت شمالی باغ به خیابانی پردرخت منتهی می‌شد. تعداد این درختان به حدی بود که مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند و فضایی دور از چشم همگان را در باغ ایجاد می‌کردند. این خیابان به هزار درخت شهرت داشت و با عرض 4 تا 5 متر و طولی بیش از 20 کیلومتر تا رحیم آباد ادامه می‌یافت. ضلع شرقی باغ نیز به خیابانی به طول 8 کیلومتر محدود می‌شد و از سمت غرب، باغ به مسیل رودخانه‌ای خشک می‌رسید.

با گسترش شهر در دوران قاجاریه، این باغ به دروازه چهارمنار (یکی از دروازه های شهر یزد) متصل شد اما همچنان خارج از محدوده شهر قرار داشت. با گذشت زمان، شهر بزرگ و بزرگ‌تر شد و بافت شهری اطرف باغ را پر کرد. در دوران پهلوی با گسترش ساخت‌وساز در حومه شهر، ساختمان‌ها پیرامون باغ را فرا گرفتند و به تدریج باغ به جایی در مرکز شهر یزد تبدیل شد. 

مرحوم محمدتقی خان در اواخر حیات خود مجموعه باغ دولت آباد، قنات دولت آباد و بخشی از زمین‌هایی را که به وسیله این قنات آبیاری می‌شد، وقف چهارده معصوم کرد. وی همچنین بخشی از این اراضی را به فرزند خود بخشید تا آن‌ها را اداره کند.

قنات دولت آباد وقف‌نامه مفصلی دارد که در بخشی از آن چنین نوشته شده است:

بر هیچ احدی مباح و روا نیست که پیش از گذشتن آب از باغ مذکور در آن تصرف نماید، اگر چه فی المثل، همه آب دادن یک وجب زمین باشد. مگر در صورتی که به جهت آفات سماوی، کمی آب به جایی برسد که گذشتن آب از باغ ممکن نباشد که در این صورت متولی را جایز است که در هر موضع که صلاح باشد آب را به مصرف برساند.

خدا لعنت کند آن کسی را که قبل از بیرون آمدن آب از این باغ، حتی به اندازه سیراب کردن گنجشکی از آن استفاده کند. محصول اینجا وقف بارگاه مولا در نجف است.

این باغ برای مدت‌ها محل اقامت کریم خان زند بود و مدتی نیز در دوره قاجاریه عبدالرضاخان یزدی، که با شاهزادگان قاجاری به مبارزه برخاسته بود، در آن زندگی می‌کرد. پس از قاجار این باغ برای مدتی متروکه شد تا آنکه از سال 1348 تا 1364 وزارت فرهنگ و هنر این باغ را از اداره اوقاف اجاره کرد و به دفتر حفاظت آثار باستانی کشور سپرد.

در سال 1348، عملیات مرمت و بازسازی باغ دولت آباد توسط این دفتر آغاز شد و بخش‌هایی از مجموعه شامل عمارت تالار آیینه، عمارت مستخدمین، آشپزخانه‌ها، عمارت تهران، قسمت ساباط (کوچه سرپوشیده) و آب‌انبار عمارت حرم‌خانه، عمارت بادگیر و عمارت سرو و عمارت بهشت آیین مورد مرمت قرار گرفت. بار دیگر در فاصله سال‌های 1355 تا 1361 عملیات باغ‌سازی و محوطه‌سازی در این باغ تاریخی صورت گرفت اما هیچ وقت رونق زمان محمدتقی خان به آن بازنگشت. امروزه باغ دولت آباد یزد به عنوان یادگاری ارزشمند از دوره‌های افشاریه و زندیه به شمار می‌رود و به عنوان جاذبه‌ای تماشایی مورد بازدید قرار می‌گیرد.

معماری باغ دولت آباد

طرح باغ دولت آباد یکی از اصیل‌ترین و بدیع‌ترین طرح‌های باغ ایرانی را به نمایش می‌گذارد. از نظر ساختار می‌توان باغ دولت آباد را از نوع باغ - حیاط در نظر گرفت و آن را در زمره نارنجستان قوام و باغ هفت‌تنان در شیراز به شمار آورد چرا که فضای باغ در وسط قرار دارد و ساختمان‌ها و عمارات در اطراف آن شکل گرفته‌اند. در واقع این باغ چهار بنای اصلی را در بر می‌گرفته که سه مورد از آن‌ها به نام هشتی، تالار طنبی و سردر هنوز هم وجود دارند و قسمتی از اتاق‌های زمستانی نیز به چشم می‌خورند؛ اما باقی ساختمان‌ها و حتی محوطه آن‌ها از بین رفته و تنها 40000 متر مربع از کل باغ باقی‌مانده است. 

سطح باغ دو بخش مستطیل شکل را در بر می‌گیرد که ابعاد یکی از آن‌ها 116 در 274 متر و دیگری 104 در 278 متر است و به صورت عمود بر روی یکدیگر قرار دارند. این دو مستطیل دو بخش مختلف باغ و به عبارت دیگر اندرونی و بیرونی آن را تشکیل می‌دهند که در معرفی بخش‌های مختلف باغ به آن‌ها می‌پردازیم.

باغ دولت آباد از نظر عملکرد، باغی سکونتگاهی - حکومتی به شمار می‌رفته است و بر این اساس هر یک از بخش‌های آن کاربردی خاص داشته‌اند:

• باغ بیرونی به عنوان محلی برای انجام تشریفات حکومتی، مراسم ورزشی و اداره امور شهر
• باغ اندرونی به عنوان بخش خصوصی و اقامتگاهی

در این نوع باغ‌ها بخش اندرونی کاملا متمایز از سایر بخش‌ها ساخته می‌شده و حتی دربان یا نگهبانی از آن محافظت می‌کرده است.

مصالح به کار رفته در بنای باغ | انتخاب سوال برانگیز معماران

سنگ‌های مرمر شاخص‌ترین مصالحی هستند که در ساخت باغ به کار رفته‌اند. این سنگ‌ها از شهر مراغه به اینجا آورده شده‌اند که بسیار بحث برانگیز است چراکه سنگ مرمر یزد همیشه در مرغوبیت و کیفیت شهرتی خاص داشته و زبانزد خاص و عام بوده است اما اثری از آن در باغ دولت آباد دیده نمی‌شود.

قسمت های مختلف باغ دولت آباد

حالا وقت آن است که به بخش‌های مختلف این باغ قدم بگذاریم و با آن‌ها آشنا شویم:

بخش اندرونی

مستطیل بزرگ‌تر همان قسمتی است که توسط عموم مردم به عنوان باغ دولت آباد شناخته می‌شود و در کل مجموعه، نقش باغ اندرونی را بازی می‌کند که در گذشته به عنوان باغ خصوصی و اقامتگاه خانواده کاربرد داشته است. در این قسمت با گذرگاه یا محوری روبرو هستیم که در واقع خط تقارن بخش اندرونی است و عناصر مختلف از جمله درختان به زیبایی در دو سوی آن تکرار شده‌اند. یک سر این گذرگاه به عمارت سردر و سرِ دیگر به عمارت هشتی می‌رسد. آبنما (استخر) باغ در میان این گذرگاه (منطبق بر محور اصلی) ساخته شده و 194 در 12 متر است. با این جایگذاری هوشمندانه و ابعاد حساب شده، آب‌نما دقیقا در وسط فضای اندرونی قرار دارد و باغ را در این قسمت به دو کرت (باغچه) مستطیلی متقارن تقسیم می‌کند. این کرت‌بندی بسیار منظم و دقیق است و تبعیت از تناسبات معماری به خوبی در آن دیده می شود. اگر با نگاهی تخصصی‌تر به این گذرگاه نگاه کنیم، این محور، در راستای شمال‌غربی - جنوب‌غربی کشیده شده است و نسبت به محور غربی - شرقی زاویه‌ای 30 درجه دارد.

در واقع عمارات باغ در ابتدا و انتهای این محور اصلی قرار دارند و در دو طرف آن درختانی کاشته شده‌اند. دلایل این ساختار عبارت‌اند از:

• ایجاد تمرکز دید به سمت عمارت اصلی و بادگیر
• دسترسی به چشم‌انداز باغ برای عمارات در ابتدا و انتهای محور و اتصال بصری آن‌ها
• طولانی‌تر جلوه دادن باغ

 * قسمت های مختلف اندرونی

اندرونی از ساختمان‌ها و سازه‌های مختلفی تشکیل می‌شود که عبارت‌اند از:

ساختمان هشتی | بادگیر تابستانه

مهم‌ترین ساختمان باغ، عمارت هشتی است که در انتهای محور اصلی باغ و متصل به دیوار جنوبی قرار دارد. این عمارت، ساختمان اصلی باغ را تشکیل داده است و تلفیق جریان هوا و آب را به زیباترین شکل مورد استفاده قرار می‌دهد. در این ساختمان باد و آب داخل حوض‌ها تلفیق می‌شوند و هوای خنک را از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال می‌دهند. به دلیل همین خنکای هوا به این بنا، ساختمان تابستانه یا بادگیر تابستانه نیز گفته می‌شود.

هشتی، ساختمانی دو طبقه است که شکلی شبیه به یک هشت‌ضلعی دارد. هشتی باغ دولت آباد 3 شاه‌نشین با درهای مشبک و حوضخانه‌ای با حوض مرمری، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو را در خود جای داده است. به سقف این قسمت که نگاه کنید جلوه‌ای از هنر کاربندی را در زیباترین شکل ممکن می‌بینید که هنر دست استاد حاجی علی اکبر آخوند است. زیبایی این کاربندی با سیم گِل و دَم گیری گچی ماهرانه بیشتر خودش را نشان می‌دهد. این دو از روش‌های مرسوم در معماری یزد هستند که در ساختمان‌های متعددی در این شهر به چشم می‌خورند. سیم گل ملاتی از ماسه، خاک رس، کاه خرد شده بسیار نرم و کمی گچ نیم‌کوب است که آن را برای اندود نهایی در سطوح مورد استفاده قرار می‌دهند. دَم گیری گچی هم همان‌طور که از نامش پیداست با دَم یا لبه کار سروکار دارد و برای بخش نهایی تزیینات به کار می‌رود.

در کنار تزیینات و ظریف کاری‌ها، استفاده از درِ ارسی، شیشه‌های رنگی و رقص نور آفتاب و مهتاب در آن‌ها زیبایی بیشتری به این عمارت می‌دهد. در طبقه بالایی عمارت هم، یک تالار و ایوان وجود دارد و امکان تماشای منظره زیبای باغ را فراهم می‌سازد.

بادگیر باغ دولت آباد | بلندترین بادگیر خشتی جهان 

بادگیر باغ دولت آباد بر روی هشتی قرار دارد و شاخص‌ترین نماد این باغ محسوب می‌شود. این بادگیر با ارتفاع 33.8 متر عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان را به خود اختصاص داده است.

بادگیر باغ، از نوع هشت‌ضلعی و به شکل منشوری است و یک حوض در زیر آن قرار دارد. این ساختار باعث می‌شود که به هنگام وزش باد در هر جهت، بادگیر بتواند به راحتی و به سرعت، آن را به قسمت زيرين هدايت کند. باد به سطح آب حوض می‌رسد و هوای خنکی را داخل بنا به جریان می‌اندازد. این تلفیق باد و آب‌وهوای خنک زیر بادگیر با به قسمت شاه‌نشین و تالارها می‌رساند و همچون کولرهای امروزی داخل بنا را خنک نگاه می‌دارد.

تالار طنبی

در سمت غرب عمارت هشتی، ساختمان بزرگ و مجللی به نام عمارت یا تالار طَنَبی قرار دارد که بادگیری مربع شکل بر فراز آن دیده می‌شود. در دو طرف تالار طنبی، تالارها، صفه‌ها و شبستان‌هایی در یک طبقه جای گرفته‌اند که از طریق درها و روزنه‌ها به طنبی راه می‌یابند. در زیر این تالار، زیر زمینی عمیق وجود دارد که به وسیله دو پله به باغ راه پیدا می‌کند و از طرف جنوب توسط یک راهرو به محوطه زیر بادگیر می‌رسد.

بهشت آیین | زمستانه مجموعه

بهشت آیین (زمستانه) اقامتگاه زمستانی خانواده در باغ بوده و رو به تابش جنوب احداث شده است. این ساختمان دقیقا در روبروی هشتی قرار دارد و مرز بین بیرونی و اندرونی نیز به شمار می‌رود. یعنی یک سوی آن در اندرونی و سوی دیگر ساختمان در بیرونی مجموعه قرار دارد. نواری میان دو ساختمان هشتی و این اقامتگاه (که عمارت سردر هم محسوب می‌شود) شکل گرفته است که در راستای محور مرکز قرار دارد. در این محور گیاه شبدر کاشته شده است و در دو طرف این محدوده درختان گیلاس و انار به چشم می‌خورند.

سایر بخش های اندرونی

به جز بخش‌های یاد شده، فضاهای دیگری همچون حرمخانه (حرمسرا)، مطبخ (آشپزخانه)، اتاق‌های خدمه، اصطبل‌های تابستانه و زمستانه، درشکه خانه و یک برج دیده‌بانی و آب‌انبار خصوصی نیز در این بخش وجود دارد.

بخش بیرونی

فضای مستطیل کوچک‌تر در سمت شمال واقع است و محدوده باغ بیرونی موسوم به جلوخان را تشکیل می‌دهد. این باغ به نام بهشت آیین شهرت دارد و زمانی محلی برای استقرار کاروان‌ها، برگزاری تشریفات حکومتی و مراسم ورزشی بود.

این بخش به گونه‌ای ساخته شده که محور تقارن آن عمود بر محور اصلی باغ باشد و یک حوض مستطیلی بزرگ، نیز عمود بر آن ساخته شده است. این حوض، بهشت آیین را به دو قسمت مربع شکل تقسیم می‌کند که کرت‌های باغ را تشکیل می‌دهند.

عمارت سردر، اصلی‌ترین عمارت باغ بهشت آیین به شمار می‌رود که دقیقا در مرز مشترک دو باغ اندرونی و بیرونی و به صورت دو طبقه ساخته شده است. در طبقه همکف این بنا، یک سردر، هشتی و یک اتاق بزرگ (رو به شرق) و چند اتاق کوچک (رو به شمال و جنوب) و چند راهرو به چشم می‌خورد.

به جز عمارت سردر، ساختمان‌های تالارآیینه، تهرانی، دو بازارچه، دو برج دیدبانی، آب‌انبار عمومی و دیوانخانه دیگر ساختمان‌های این باغ را تشکیل می‌دهند.

آب باغ دولت آباد از کجا تامین می شود؟

آب مهم‌ترین عنصر برای احداث چنین باغی بود و به همین دلیل خان بزرگ در ابتدای کار و پیش از احداث بنا، قناتی به طول ۶۵ کیلومتر را احداث کرد تا آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌ آباد انتقال دهد. قنات تاریخی دولت آباد یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌های شهر یزد به شمار می‌رود که دارای پنج رشته بوده و از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفته است. پس از حفر قنات و رساندن آب به محل باغ، مجموعه حکومتی یا دارالحکومه حاکم در آن بنا شد. ساختمان‌ها، حوض‌ها، آب‌نماها و درختان انار و انگور و غیره یکی یکی به این فضا اضافه شدند تا در کنار یکدیگر یکی از چشم‌نوازترین آثار را در وسعت 70000 متر مربع به وجود بیاورند. البته در دهه 1370 با ساخت خیابان بزرگی در شمال باغ، قسمت بزرگی از آن به منظور ساخت بلوار تخریب شد.

قنات دولت آباد منبع اصلی تامین آب باغ بود که نقشی اساسی را در سرسبزی و طراوت آن بازی می‌کرد. در مواقع خشکسالی و برای سیراب کردن باغ و پرکردن حوض‌های متعدد آن نیز یک چاه و منبع آب با گورو یا گاورو (1) قرار داشت که در ضلع شرقی باغ و در کنار ابنیه خدماتی تعبیه شده بود. در کنار این منابع، یک آب‌انبار نیز برای ذخیره آب و مصرف آن در مواقع اضطراری در باغ قرار داشت.

جریان آب این قنات پس از سیراب کردن بخشی از زمین‌های مهریز و به کار انداختن چندین آسیاب آبی، به سوی باغ دولت آباد می‌رفت و درختان این باغ را سیراب می‌کرد. سپس راه خودش را به قصد سیراب کردن زمین‌های کشاورزی به طرف اراضی اطراف باغ ادامه می‌داد. امروزه اثری از آب این قنات‌ها نیست و آب مورد نیاز باغ تنها توسط چند چاه نیمه عمیق تامین می‌شود.

پاورقی

1- معبری گشاد برای دسترسی به آب در زیر زمین

گردش هوشمندانه آب در باغ

آب در باغ دولت آباد بیش از هر باغ ایرانی دیگری به نمایش گذاشته شده است و در تمام سطوح آن جریان دارد. در این باغ شاهد فرو رفتن آب و فوران مجدد آن در قسمت‌های مختلف هستیم که با استفاده از قوانین معماری میسر شده است.

به‌طور کلی می‌توان بخش‌های زیر را برای جریان آب در باغ دولت آباد در نظر گرفت:

• مسیر نمایان حرکت آب
• مسیر پنهان حرکت آب
• حوض و آب‌نما

زیر بادگیرِ عمارت هشتی، نخستین جایی است که آب دیده می‌شود و در یک حوض مرمری می‌جوشد و بالا می‌آید. سپس با طی مسیری به حوضی در میان عمارت می‌رسد و از آنجا راهش را به سوی سه حوض مستطیل شکل در سه شاه‌نشین باغ ادامه می‌دهد.

آب برای طی کردن ادامه مسیرش به مقابل ارسی اتاق‌ها می‌رسد و در سه سینه کبکی جریان می‌یابد. سینه کبکی یکی از فنون هوشمندانه معماری ایرانی در باغ هاست و به استفاده از سنگ‌های تراش‌دار در کف جوی برای نمایان شدن موج آب گفته می‌شود. سینه کبکی‌های باغ دولت آباد از سنگ مرمر هستند و به شکلی تراشیده شده‌اند که موج ایجاد کنند و حجم آب را بیش از واقعیت آن نشان دهند.

آب از هر سینه کبکی، به یک حوض کوچک موسوم به حوض کلگی وارد می‌شود و از آنجا خودش را به آب‌نمای بزرگ باغ می‌رساند تا نمایشی شکوهمند را به راه بیاندازد. نکته مهم درباره این آب‌نما این است که دقیقا بر محور اصلی باغ قرار گرفته و ابعاد آن متناسب با ارتفاع بادگیر عمارت هشتی در نظر گرفته شده است. این جایگذاری درست و به جا باعث می‌شود تا تصویر این عمارت به‌طور کامل در آب انعکاس یابد و بر زیبایی باغ بیفزاید.

در گذشته پس از آب‌نما، آب به درون یک آبگردان (محلی گود) می‌ریخته است که متاسفانه امروزه اثری از آن دیده نمی‌شود. بنابراین پس از آب‌نما، آب از زیر عمارت سردر گذر کرده و وارد باغ بهشت آیین می‌شود تا خودش را به به یک استخر 12 ضلعی بزرگ، در شمال عمارت برساند. پس از این استخر بزرگ، آب به سمت سه استخر مستطیل شکل در سه سمت دیگر جاری می‌شود و سپس به سوی خیابان‌ها و آبادی‌ها می‌رود تا نیازهای کشاورزی را برطرف کند.

این نمایش آب تنها نشان از خلاقیت ذهن معمار دارد. سازنده  به جریان آب در لایه‌های زیر زمین و سیراب کردن درختان اکتفا نکرده و آب را روی زمین به راه انداخته است تا چشم و جان ساکنان کویر نیز از آن بی‌نصیب نماند.

ثبت ملی و جهانی باغ دولت آباد

ارزش تاریخی و معماری این باغ باعث شد تا نامش در تاریخ 23 اسفندماه سال 1346، با شماره ۷۷۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار گیرد. نام باغ دولت آباد در سطح جهانی نیز مطرح شد. در سال 2011 در زمره باغ‌های ایرانی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو قرار گرفت و برای ثبت آن معیارهای زیر را در نظر گرفتند:

• شاهکاری از نبوغ و خلاقیت انسانی به شمار می‌رود.
• تبادل ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی و در یک منطقه فرهنگی را نشان می‌دهد که در زمینه پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز بوده‌اند.
• سندی بی‌همتا یا دست کم استثنایی است که وجود یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته را تایید می‌کند.
• نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی است که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان می‌دهد.
• به طور مستقیم با یک یا چند مسئله دارای اهمیت عالی جهانی در این حوزه‌ها در ارتباط است: رویدادها، سنت‌های زندگی، افکار و عقاید، آثار هنری، آثار ادبی.

اطلاعات بازدید

زمان بازدید : شش ماه اول سال از 08:00 تا 21:00 و شش ماه دوم سال از 07:00 تا 22:00

هزینه ورودی: 3000 تومان برای اتباع ایرانی و 20000 تومان برای اتباع خارجی

نظر گردشگران خارجی درباره باغ دولت آباد

یکی از چیزهایی که برای هر ایرانی جالب توجه است، نظر گردشگران خارجی در مورد جاذبه‌هایی است که در ایران از آن‌ها بازدید می‌کنند. در اینجا سری به سایت تریپ ادوایزر می‌زنیم و تعدادی از این نظرات را می‌خوانیم:

گردشگر یونانی | زمان بازدید فروردین 98

عمارت برجسته

واقعا ارزش دیدن دارد. به خاطر وجود بادگیر بلند عمارت، باید حتما آن را ببینید؛ سازه‌ای که در فصول گرم، هوای خنک را به گردش در می‌آورد. این باغ چشم‌انداز رمانتیکی هم دارد. حدود 30 تا 45 دقیقه را برای گردش و قدم زدن در باغ اختصاص دهید.

گردشگر هندی | زمان بازدید فروردین 98

جایی برای دیدن و ماندن

در نزدیکی‌های غروب از این باغ دیدن کردیم و با دیدنش میخکوب شدیم. سیستم آبیاری هنوز مثل گذشته است و ترکیب آن با نورپردازی مدرن، بسیار جذاب به نظر می‌رسد. دیدن این باغ را به همه دانشجویان معماری پیشنهاد می‌کنم.

گردشگر هلندی | زمان بازدید فروردین 98

باغی زیبا و آرام

اینجا خانه حاکم سابق یزد بوده و یک باغ بسیار زیبا و آرام دارد. خانه را نمی‌توان بازدید کرد، اما یکی از ساختمان‌ها در باغ برای مردم باز است. اینجا واقعا آرام است و مکان خوبی برای بازدید به شمار می‌رود.

گردشگر اسپانیایی | زمان بازدید فروردین 98

باغ زیبا

از مرکز شهر می‌توانید با تاکسی به این باغ دوست‌داشتنی برسید. پس از ناهار، باغ پر از خانواده‌هایی شد که برای گردش و عکس گرفتن آمده بودند. بادگیرهای ساختمان اصلی فوق‌العاده هستند و باید آن‌ها را ببینید. اینجا مانند واحه‌ای در میان این شهر دوست‌داشتنی است. 

گردشگر آذربایجانی | زمان بازدید بهمن 97

یک اثر قدیمی

یک ساختمان قدیمی با بادگیر بزرگ در باغ وجود دارد. استخر طویلی در میان باغ دیده می‌شود که از دو سو با درختان احاطه شده است. بهتر است از این اثر در فصول غیر توریستی دیدن کنید تا بدون عجله بازدیدتان را انجام دهید و بیشتر لذت ببرید.

گیاهان در باغ دولت آباد یزد

از دیرباز کاشت گیاهان در باغ ایرانی سه هدف داشت: سایه، برداشت و تزیین. درختان سایه‌دار و مثمر بخش عمده درختان باغ را تشکیل می‌دادند و گل‌ها و گیاهان زینتی سهم کمتری داشتند. باغ دولت آباد هم از این قاعده مستثنا نیست. همان‌طور که پیش از این گفتیم سطح باغ دولت آباد دو بخش دارد که شامل یک باغ خصوصی و یک باغ برای مراسم و ورزش می‌شود. در نواری که میان دو ساختمان باغ و در راستای محور مرکز قرار دارد به گیاه شبدر بر می‌خوریم و در دو طرف این نوار درختان گیلاس و انار را می‌بینیم. درختان مختلف دیگری نیز در باغ به چشم می‌خورند که بیشتر آن‌ها سرو و کاج هستند. انگور دیگر درخت مثمر باغ است که در داخل کرت‌ها کاشته شده است. بوته‌های گل سرخ نیز بخش دیگری از گیاهان را تشکیل می‌دهد که به وفور و به صورت ردیفی کاشته شده‌اند.

توصیه های کارناوالی

• باغ دولت آباد یکی از بناهای تاریخی مهم ایران است که در سطح جهانی شهرت دارد پس مراقبت بیشتری می‌خواهد. به هنگام بازدید از این شاهکار هنر و معماری مراقب آن باشید.
• می‌توانید پس از گشت‌وگذار در باغ از کافی‌شاپ موجود در آن نیز استفاده کنید و لذت بیشتری از بودن در فضای باغ ببرید.
• در سفر به یزد از خرید سوغاتی‌های این شهر غافل نشوید. 
• چشیدن طعم غذاهای سنتی یکی از تجربیاتی است که می‌تواند در این سفر، نصیب شما شود پس آن را از دست ندهید. 

سخن آخر

سفر به یزد و گردش در این شهر یکی از تجربه‌های شیرین برای هر کسی است. در این دیار می‌توانید شاهد سنت و معماری در ناب‌ترین شکل آن باشید و از بودن در میان مردمی خونگرم لذت ببرید. باغ دولت آباد یزد را در گشت‌وگذارتان فراموش نکنید و حتما وقتی را به آن اختصاص دهید. 

تا به حال به شهر یزد سفر داشته‌اید؟

کدام یک از جاذبه‌های این شهر را از نزدیک دیده‌اید؟

آیا به درون باغ دولت آباد قدم گذاشته‌اید؟

تجربه‌هایتان را با دوستان کارناوالی خود به اشتراک بگذارید...