آرامگاه نادرشاه افشار مشهد | باغ موزه نادری

آرامگاه نادرشاه افشار مشهد مقصد گشت‌وگذار امروز ماست؛ جایی که خانه ابدی ناپلئون ایران و اسکندر دوم است و یکی از جاذبه های گردشگری مشهد به حساب می‌آید. این جاذبه خیلی از حرم فاصله ندارد و برای دسترسی به آرامگاه نادرشاه راه سختی در پیش ندارید. با این حال در کنار نشان دادن عکس‌های این مکان و بررسی ویژگی‌های آن، آدرس آرامگاه نادرشاه را به طور دقیق برای شما ذکر می‌کنیم تا به راحتی آن را بیابید. همراه کارناوال باشید.

چرا آرامگاه نادرشاه افشار مشهد ؟

• یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد و متفاوت مشهد است که در نزدیکی حرم امام رضا (ع) قرار دارد.
• این مجموعه پس از حرم امام رضا دومین جاذبه مهم شهر محسوب می شود.
• مجموعه باغ، موزه، کتابخانه نادری و مجسمه برنزی نادرشاه سوار بر اسب، دیدنی‌هایی هستند که در این گشت‌وگذار خواهید دید.
• با رفتن به این مکان می‌توان از موزه نادری دیدن کرد.
• در موزه نادری اشیای تاریخی مثل شمشیر نادرشاه افشار و دیگر اشیای تاریخی متعلق به دوره افشار و اشیای باستانی از دوره صفویه تا معاصر و ... را خواهید دید.
•  نادرشاه یکی از شخصیت‌های مشهور ایران به شمار می‌رود که تاریخ مشهد از نظر سیاسی و اجتماعی با نام او گره خورده است.

آرامگاه نادر شاه افشار | باغ موزه نادری

آرامگاه نادرشاه افشار از مکان های دیدنی مشهد به شمار می‌رود که در سال 1342 خورشیدی و برای بزرگداشت نادرشاه افشار به دست هوشنگ سیحون، از اساتید برجسته مجسمه‌سازی و معماری، طراحی و ساخته شد. ساختمان این آرامگاه در میان باغ نادری قرار دارد و از یک قسمت مرکزی که مقبره نادرشاه است و دو موزه تشکیل شده؛ یکی از موزه‌ها مختص ادوات جنگی و آثار دوران نادرشاه است و دیگری سلاح‌هایی از دوران مختلف تاریخی را در خود دارد.

نادرشاه افشار کیست؟

نادرشاه افشار بنیانگذار سلسله افشاریه و از مشهورترین پادشاهان ایران پس از اسلام بود که مغول‌ها را سرکوب و عثمانی و روسیه را از ایران بیرون راند. فتح دهلی و ترکستان، جنگ‌های پیروزمندانه و تجدید استقلال ایران سبب شهرت وی شد و غنایم جنگی‌اش هنوز بر سر زبان‌ها هستند. او علاوه بر اشیای گرانبها و جواهرات، چندین هزار جلد کتب نفیس نیز از هند به عنوان غنیمت به ایران آورد. الماس دریای نور و الماس کوه نور از مشهورترین و باارزش‌ترین این غنائم بود که الماس دریای نور هم‌اکنون در موزه جواهرات ملی تهران نگهداری می‌شود و الماس کوه نور پس از کشته شدن نادرشاه به افغانستان و سپس هند برده شد. این الماس هم‌اکنون گوهر تاج ملکه الیزابت انگلستان است. براساس گفته مورخان هنگامی که نادرشاه برای دفع یکی از شورش‌ها به خراسان رفته بود جمعی از سرداران او در قوچان تحت رهبری علی‌قلی خان شبانه به چادر وی حمله کردند و او را کشتند.

تاریخچه آرامگاه نادرشاه افشار

اگر بخواهیم در مورد تاریخچه آرامگاه افشار صحبت کنیم باید چرخ زمان را به دوره حیات او بازگردانیم؛ زمانی که در سال 1112 ه.ش. خود او دستور داد تا از خشت و گل در کنار چهارباغ شاهی، در مکانی درست روبروی حرم امام رضا (ع)، آرامگاهی برایش بسازند. البته این تنها آرامگاهی نبود که او دستور به ساخت آن داد؛ نادرشاه پس از بازگشت از سفرش از هند، از معماران آن زمان خواست تا هم، در مکان فعلی آرامگاه نادری، مقبره دیگری برای او تدارک ببینند و هم در شهر کلات نادری امروزی، مقبره ای خانوادگی برایش بسازند. ساخت یک مقبره در مشهد برای او به اندازه‌ای اهمیت داشت که فرمان داد تا سنگ‌های مرمر سیاه حجیمی را با هزینه‌ای بسیار زیاد و با کاری طاقت‌فرسا، از دهخواران آذربایجان به این شهر منتقل کنند. 

مدت زمانی بعد، همانطور که در قسمت معرفی خواندید، نادرشاه افشار یک شب در تاریکی چادر خود، در قوچان سرش را از دست داد و جسد او برای دفن به مشهد فرستاده شد. هر چند در برخی منابع آمده است جسدی که در مشهد دفن شد بی سر بود و سر او بعد از مرگش، از قوچان به هرات فرستاده شد. مساله‌ای که نمی توان از صحت و سقم آن مطمئن بود و منابع چندانی برای تایید این حرف وجود ندارد؛ چرا که می‌گویند بعدها در زمان نبش قبر او جسدی با سر پیدا شد که این نشان می‌دهد سر نادرشاه یا از ابتدا همراه پیکر او بوده یا اینکه بعدها در کنار باقی جسد او دفن شده است. 

به هر حال پس از روی کارآمدن قاجار، آغامحمدخان پیکر او را به تهران انتقال داد و بعد از آن در سال 1296 ه.ش.، قوام السلطنه (والی خراسان) توانست جسد او را دوباره به مشهد بازگرداند و آن را در محل مقبره فعلی نادرشاه دفن کند. قوام‌السلطنه برای انجام این کار به طرحی استناد کرد که دو سال پیش به سختی در مجلس به تصویب رسیده بود، طرحی که در ابتدا مخالفان بسیاری داشت؛ اما با یک سخنرانی نظرها نسبت به آن موافق شد. اما این طرح چه بود؟ در سال 1294 ه.ش.، عبدالحسین تیمورتاش، نماینده قوچان طرح بازسازی آرامگاه را به مجلس داد و به دلیل مخارج بالا با مخالفت بسیاری از نمایندگان روبرو شد، اما سلیمان میرزا اسکندری در دفاع از این طرح چنین گفت و نظر بسیاری از مخالفان را برگرداند: 

بهترین پولى که از بودجه ما خرج مى‌شود، پولى است که از براى یادگار این شخص بزرگ خرج مى‌شود که مملکت ما را در یک موقع خیلى خطرناکى خلاص کرده و از براى مملکت ایران متصرفات خیلى بزرگ تهیه نموده است و حقیقتاً تا وقتى که اسم ایران هست باعث افتخار ایران و ایرانیان است.

در این طرح، قرار بر این شد که هزینه ساخت آرامگاه نادرشاه افشار از محل بیست درصد از مالیات تردد انواع وسایل نقلیه در مشهد تامین شود و پس از پایان بازسازی هم هر ماه پنجاه تومان برای نگهداری آرامگاه اختصاص پیدا کند.  

اما این آرامگاه نیز در گذر سالها رو به تخریب رفت و در زمان سلطنت محمدرضاشاه، تصمیم دیگری برای احیا و بازسازی بنای این مقبره گرفته شد. در سال 1335 خورشیدی، انجمن آثار ملی ایران تصمیم گرفت آرامگاهی در شان نادرشاه در همان محل انتخابی قوام السلطنه، بسازد. کاری که از سال ۱۳۳۶ به دست توانمند مهندس هوشنگ سیحون (طراح و سازنده آرامگاه های فردوسی و خیام) آغاز شد و در سال ۱۳۴۲ خاتمه یافت. در نهایت ساختمان جدید آرامگاه و باغ نادری در 12 فروردین ۱۳۴۲ با حضور محمدرضا شاه پهلوی بازگشایی شد. این مجموعه در سال 1354 به ثبت ملی نیز رسید.

در اواخر سال ۱۳۸۶ مرمت‌هایی در این مجموعه صورت گرفت که منجر به تعطیلی 6 ماهه آن شد. بد نیست بدانید در سال 1389 علی حسن‌زاده فیلمی درباره آرامگاه ساخته است.

بخش های مختلف آرامگاه نادرشاه افشار

آرامگاه و باغ نادری، حدود 14 هزار و 400 مترمربع مساحت دارد و از چهار طرف به خیابان‌های مختلف منتهی می‌شود. نکته جالب توجه آنکه در این مجموعه طراحی حوض‌ها، جویبارها و آبریزها بر پایه باغ ایرانی صورت گرفته است. در ادامه نگاهی به بخش‌ها و دیدنی‌های این مجموعه داریم:

مجسمه نادرشاه

آنچه پیش از ورود به این باغ زیبا جلب توجه می‌کند، مجسمه مفرغی نادرشاه افشار سوار بر اسب و به همراه 3 سرباز است که بر فراز قطعه سنگی مرتفع قرار دارد و ارتفاع آن به 6.5 متر می رسد. این تندیس یکی از کارهای برجسته ابوالحسن صدیقی از شاگردان استاد کمال الملک به شمار می‌رود که در رم ایتالیا ساخته شده است.

آرامگاه نادرشاه افشار

بخش اصلی و پربازدید مجموعه آرامگاه نادر است که سکویی با دوازده پله‌ دارد. تالاری مربع شکل با 16 ستون سنگی عظیم که به شکل خیمه و چادر عشایری ساخته شده تا تداعی‌کننده محل تولد و مرگ نادر، یعنی چادر عشایر باشد. پوشش دیوارهای داخلی نیز از سنگ مرمر اُخرایی رنگ مراغه است تا به خوبی جنگ و قتل نادرشاه در داخل چادر را به تصویر بکشد. فضای باز این تالار نیز به معنای صحنه جنگ (دفاع و حمله) است.

دو شکل اصلی هندسی (مربع و مثلث) برای ساخت بنا به کار رفته است و تلفیق قطعات بزرگ سنگ‌های سخت گرانیت کوهسنگی مشهد با نرده‌های آهنی به شکل تبرزین، عظمت و صلابت نادرشاه را نشان می‌دهد. برجستگی‌هایی با اندازه‌های متفاوت از دو دیوار بیرون آمده‌اند که نشان‌دهنده نبردهای نادر هستند. سنگ مزار نیز در پناه دو دیوار و در گوشه مربع قرار گرفته است.

موزه نادری

در بخش اصلی بنای یادبود نادرشاه افشار، 2 تالار در مجاورت هم قرار دارند که به معرفی آثار دوره وی پرداخته‌اند:

تالار شماره یک

در این تالار بازدیدکنندگان می‌توانند آثار تاریخی متعلق به دوران افشاریه که شامل البسه و پوشاک رزمی، ادوات جنگی، وسایل سوارکاری، تابلوهای نقاشی از نادر و جنگ‌‌های آن دوران، وسایل سوارکاری، نسخ خطی نفیس از جمله تاریخ جهانگشای نادری، شمشیرهای متعلق به نادرشاه که بر روی یکی از آنها "السلطان نادر" حک شده و بر روی دیگری این بیت شعر طلاکوب شده است، را ببینند:

      هست سلطان بر سلاطین جهان                     شاه شاهان نادر صاحب قران

تالار شماره دو

در سال 1373 این تالار به مجموعه اضافه شد. ظروف و اشیای باستانی از دوره صفویه تا معاصر، انواع سکه، اشیای باستانی و مردم‌شناسی از دیدنی‌های این مجموعه این شمار می‌روند.

توپ جنگی

یک لوله توپ جنگی در کنار ساختمان آرامگاه دیده می‌شود که به فیلیپ دوم، پادشاه اسپانیا و پرتغال تعلق دارد و از غنائم جنگی نبرد با متجاوزان پرتغالی به شمار می‌رود. 

آرامگاه کلنل پسیان

در گوشه شمالی باغ، مزار کلنل محمدتقی خان پسیان قرار دارد؛ از نظامیان اواخر دوره قاجار که علاوه بر آنکه ذوق و قریحه ادبی داشت به عنوان اولین خلبان ایرانی نیز 33 بار در آلمان به هوانوردی پرداخت. وی در سال 1300 و به عنوان فرمانده ژاندارمری خراسان، حکومت شبه خودمختار جمهوری خراسان را تشکیل داد؛ اما پس از مدتی توسط احمد قوام، نخست وزیر وقت سرکوب و کشته شد. طراحی سنگ مزار وی را در سال 1379 توسط یعقوب دانش دوست انجام گرفت. 

امکانات آرامگاه نادرشاه افشار

• سرویس بهداشتی
• فضای سبز
• موزه
• راهنما

ساعت و هزینه بازدید آرامگاه نادرشاه افشار

ساعات بازدید

نیمه اول سال: 09:00 تا 19:00

نیمه دوم سال:08:00 تا 17:00

هزینه بازدید

گردشگران ایرانی: 5000 تومان

گردشگران خارجی: 50000 تومان

سخن آخر

درگذری به این آرامگاه با ما همراه بودید و آنچه که در تاریخ روی داده بود را همراه هم مرور کردیم. اگر تاکنون بازدیدی از این آرامگاه داشته اید تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

امکانات آن را چطور ارزیابی می‌کنید؟ تا چه حد این امکانات توانسته رضایت شما را جلب کند؟

منتظر دیدگاه‌ شما هستیم.