میدان سرخ مسکو | قلب تپنده روسیه

در اکثر شهرهای بزرگ و قدیمی دنیا مکان‌ هایی وجود دارد که بار تاریخی و احساسی آن شهر و چه بسا آن کشور را به دوش می‌ کشند. مکان هایی که بودن و حضور در آنها باعث قوت قلب شهروندان و گردشگران می شود و آنها را به خواندن و شنیدن تاریخ پر رمز و راز خود فرا می خواند. امروز همراه با شما در کارناوال به یکی از این مکان های به غایت زیبا و دیدنی خواهیم رفت و برای تان قصه پر فراز و نشیب و خواندنی میدان سرخ مسکو را بازگو خواهیم کرد.

این میدان تاریخی در شمال رودخانه مسکوا و کنار دیوار کاخ بزرگ کرملین، قرار گرفته و قلب و روح مسکو و روسیه است. اهمیت میدان سرخ  نه فقط به دلیل تاریخچه اش بلکه به دلیل موقعیت جغرافیایی آن نیز هست. این میدان در مرکز شهر تاریخی مسکو قرار گرفته است و اکثر مسیرها و راه ها به آن منتهی و از آن دوباره آغاز می شوند. میدان سرخ برای مردم روسیه یادآور همزیستی، همدلی، جشن ها و شادی ها، تاجگذاری ها و در عین حال جنگ ها، رژه ها، تظاهرات، اعدام ها و خشونت هاست. آن چه که در ادامه و در مطلب پیش رو خواهید خواند، نمایانگر غنای تاریخی میدان سرخ مسکو و روسیه است. 

همراه کارناوال باشید تا شما را به دیدن زیبایی های این میدان زیبا و معروف ببریم. 

ورود به صفحه بررسی هزینه های سفر به مسکو

چرا میدان سرخ مسکو؟ 

• مهمترین و پربازدیدترین مکان تاریخی در روسیه است.
• این میدان دربرگیرنده برخی از مهمترین نمادها و مکان های تاریخی روسیه مانند کلیسای سنت باسیل، کاخ کرمیلن و ... است.
• میدان سرخ مسکو میزبان کنسرت ها و فستیوال های فرهنگی و هنری بسیاری است. 
• یکی از آثار ثبت جهانی شده از طرف روسیه در فهرست یونسکوست. 

معرفی میدان سرخ مسکو | Red Square

میدان سرخ (به زبان روسی Krasnaya ploshchad)، بعد از ساخته شدن قلعه کرملین (1) در قرن 12 میلادی متولد شد و نامش بر سر زبان ها افتاد. میدان سرخ، نامی که به زمین شرقی ساختمان مثلثی شکل کرملین داده شده بود، در آن دوران مکانی برای افراد فقیر، خلافکاران و مست ها و بینوایان به شمار می رفت. آن روزها میدان سرخ به عنوان حومه شهر شناخته می شد و با آلونک های چوبی در اطرافش، چهره رقت‌انگیز مسکو را در کنار عظمت کرملین به نمایش می گذاشت. هیچکدام از مردم حومه نشینِ آن روزهایِ مسکو و میدان سرخ هرگز پیش بینی عظمت این روزهای میدان را نمی کردند. 

میدان مربعی شکل سرخ با وسعت 73 هزار مترمربع و با یادگارهایی از دوران مختلف روسیه اکنون به یکی از جذابترین و مشهورترین مکان های گردشگری این کشور تبدیل شده است. با حضور کلیسای سنت باسیل (Saint Basil's Cathederal) در جنوب این میدان که با معماری منحصر به فرد خود هر بیننده ای را مسحور سلیقه و خوش ذوقی معمارش می کند، با استواری کاخ کرملین در غرب آن که نماد سیاست و حکومت در روسیه است، با بنای موزه تاریخی دولت (State Historical Museum) و کلیسای زیبای کازان (Kazan Cathederal) در شمال آن که بازگوکننده قرن ها تلاش انسان هاست و با فریبندگی بازار باشکوه گوم (Gum) در شرق میدان وسیع سرخ؛ این ها تمام آن چیزی است که هر گردشگر برای سفر به شهری با عظمت مسکو تصور می کند. 

مجموعه میدان سرخ و ارگ کرملین مسکو در سال 1990 میلادی بنا بر شواهد و مدارک تاریخی موجود به مجموعه میراث جهانی یونسکو اضافه شد تا مردم دنیا در کنار مردم روسیه نگهدار و مراقب این میراث تاریخی شکوهمند باشند. 

پاورقی

1- قلعه کرملین در قرن دوازدهم ساخته شد و در ابتدا بنایی چوبی بود. بعدها پس از آتش سوزی که در میدان سرخ رخ داد، کرملین را از سنگ ساختند و میدان سرخ در کنار آن رفته رفته هویت اصلی خود را پیدا کرد. جالب است بدانید که در روسیه واژه کرملین، همان معنای دژ یا قلعه را می دهد و این بدان معناست که در جای جای این کشور کرملین های دیگری نیز خواهید دید. اما در این میان، کاخ بزرگ کرملین از شهرت بیشتری برخوردار است.

ویدیویی زیبا از میدان سرخ را به تماشا بنشینید

تاریخچه میدان سرخ مسکو

برای آشنایی بیشتر با میدان سرخ می خواهیم به راز و رمزهای آن گوش فرا دهیم و بدانیم چه باعث شد که اکنون به مهمترین میدان روسیه تبدیل شده است. سعی می کنیم در این مطلب به ترتیب، تاریخ و وجهه های مختلف میدان سرخ را بیان کنیم تا تصویری مناسب و جامع از آن به شما بدهیم. 

* سرگذشت نظامی میدان در طی قرون مختلف

در طول تاریخ یکی از عناصری که به مکان ها و افراد هویت و نام می بخشید، جنگ ها و درگیری ها بوده است. میدان سرخ نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این بخش می خواهیم سرگذشت نظامی و جنگی این میدان را بازگو کنیم و بدانیم چگونه جنگ ها، می توانند زندگی، معماری، تجارت و فرهنگ مردم را تغییر دهند.

- قبل از قرن نوزدهم

همان گونه که بالاتر و در قسمت معرفی به آن اشاره کردیم میدان سرخ در ابتدا مکانی برای افراد طبقه پایین جامعه و خلافکاران بود؛ اما با حاکم شدن ایوان سوم (Ivan III) -معروف به ایوان بزرگ- بر روسیه در اواسط قرن پانزدهم میلادی بساط آلونک های چوبی برچیده شد.

بعد از حمله تاتارها و مغول ها به شهر چوبی مسکو و به آتش کشیده شدن قلعه چوبی کرملین در قرن سیزدهم، ایوان سوم دیواره های سنگیِ بزرگی را در اطراف کرملین برپا کرد که بلندترین آن ها در سمت میدان سرخ بود. او سپس به توصیه معماری ایتالیایی و به دلیل اینکه ضلع شرقی قلعه کرملین از نظر جنگی و استراتژیک آسیب پذیر بود آن را به میدان مشق (جایی برای حضور توپ های جنگی و سربازها) تبدیل کرد و برای انجام این کار دستور به پاکسازی میدان تا شعاع 234 متری آن داد.

 تا سال ها و قرن ها بعد میدان سرخ همواره در معرض هجوم تزارها و مغول ها قرار داشت و جولانگاه جنگ های خونین بسیاری بود که گاهی منجر به آتش کشیده شدن مسکو و مغازه های موجود در میدان می شد. به همین دلیل در تاریخ از این مکان به عنوان "میدان آتش" نیز یاد می کنند. 

در قرن شانزدهم با کمک و طراحی معمار ایتالیایی با نام آلویسو (Aloisio da Milano)، در کنار دیوار شرقی کرملین، خندقی به طول 541، عرض 36 و عمق 9.5 تا 13 متر برای محافظت از کرملین ایجاد شد که دو رود مسکوا (The river Moskova) و نجلینایا (Neglinnaya River) را به یکدیگر متصل کرده و بر روی آن ورودی هایی ایجاد شد. در سمت میدان سرخ سه دروازه وجود داشت، مهمترین ورودی دروازه اسپاسکی (Spasky) بود که در نزدیکی ورودی کرملین بود تا قرن ها از آن برای عبور و مرور درباریان استفاده می شد. در کنار این ورودی مغازه هایی برای فروش کتاب و همچنین سکوهایی سنگی برای تفنگ ها دیده می شد. علاوه بر اینها توپخانه تزار در کنار سکوی لوبنویی مستو (Lobnoye mesto) به محافظت از این میدان و دروازه های خندق می پرداخت. (نکته: در مورد این سکو در ادامه مطلب توضیح خواهیم داد)

پس از به تصرف در آمدن قلعه تاتاری کازان در سال 1552 که فتحی بزرگ برای ایوان پنجم (Ivan IV) در جنگ با مغول ها بود "کلیسای جامع سنت باسیل" برای پاسداشت این پیروزی ساخته شد. در اوایل قرن هفدهم بنای زیبای دیگری نیز به مجموعه میدان سرخ اضافه کردند. کازان، این کلیسای باشکوه برای گرامیداشت پیروزی شاهزاده پوژارسکی (1) بر متجاوزان لهستانی در سال 1612 به وجود آمد تا بار دیگر بر نقش جنگ ها در تغییر چهره و معماری دنیای اطراف مان تاکید کند. 

- قرن نوزدهم و بیستم 

 یکی از بزرگترین آتش سوزی ها و جنگ هایی که در میدان سرخ اتفاق افتاد در دوران تجاوز ناپلئون بناپارت به روسیه در سال 1812 بود. او در این نبرد پیروز شد و شهر مسکو را به آتش کشید. بعد از این آتش سوزی چهره میدان سرخ تغییر کرد، خندق ها پر شدند و بر جای آنها ردیف هایی از درختان کاشته شد. در سال 1818 مجسمه مینین و شاهزاده پوژارسکی که سمبل وطن پرستی روس ها به شمار می آید در این میدان نصب شد. 

در دوران اتحاد جماهیر شوروی میدان سرخ اهمیتی بیش از پیش پیدا کرد که در ادامه به آن می پردازیم. 

پاورقی

1- شاهزاده دیمیتری پوژارسکی (1577-1642) رهبر روس ها در زمان حمله لهستانی ها و لیتوانیایی ها به این کشور در سال 1611 تا 1612 میلادی بود.

*دوران شوروی و دوران مدرن 

مهمترین بخش هویت نظامی میدان سرخ به دوران حکومت اتحاد جماهیر شوروی بر می گردد. رژه ها، سخنرانی ها و تظاهرات مختلف نظامیان و مردم کمونیست، چهره سرخ این میدان را خاکستری کرد و بیش از پیش وجهه نظامی آن را به رخ دنیا کشید. این تا جایی پیش رفت که میدان سرخ به عنوان مکان رسمی رژه ها و تظاهرات شوروی انتخاب شد تا بتوانند از طریق آن، قدرت نظامی و سرکوبگری شان را به ویژه در طول جنگ های جهانی به مردم دنیا نشان دهند. دو رژه نظامی که در روزهای کارگر (1 می) و روز پیروزی انقلاب اکتبر (7 نوامبر)، برگزار شده بود به عنوان معروفترین رژه های دوران حکومت کمونیست در روسیه لقب گرفت. علاقه‌مندی سران شوروی به این میدان باعث شد تا بنای آرامگاه بنیانگذار و رهبر شوروی، لنین را در این میدان و پای دیوار کرملین بسازند تا هر روز با آن چشم در چشم باشند و آرمان های خود را از یاد نبرند؛ آرمان هایی که باعث شد به خاطر آنها چهره میدان را تغییر داده و ساختمان های دروازه رستاخیز و کلیسای کازان را تخریب کنند تا این مکان بزرگتر و باعظمت تر به نظر برسد. (نکته: در مورد این دو بنا در ادامه توضیح خواهیم داد.)

در این میدان رژه های زیادی به وسیله ارتش جماهیر شوروی برپا شد؛ اما از دو مورد از این رژه‌ها در تاریخ بیشتر سخن به میان آمده است:

نخستین آنها، رژه هفتم نوامبر سال 1941 بود که ستون هایی از دانشجویان نظامی با خطوطی به طول 50 کیلومتر، جدیت خود را برای مقابله با جنگ جهانی دوم به نمایش گذاشتند. 

دومین آنها، رژه ای که در بیست و چهارم ژوئن 1945 بعد از پیروزی در جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد. جایی که هزاران هزار بیرق ارتش نازی در پای آرامگاه لنین بر زمین افتاد.

همچنین رژه بزرگداشت پنجاهمین سال پیروزی نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم جلوه دیگری از هویت نظامی این مکان بود. 

در 28 ماه می 1987 اتفاق جالبی در میدان سرخ رخ داد که بر وجهه دفاعی و نظامی شوروی خدشه وارد کرد. در این روز خلبانی آلمانی به نام متیاس راست (Mathias Rust) با 19 سال سن یک هواپیمای سبک را در این میدان بر زمین نشاند و به دنیا نشان داد لزوما جمع کردن سربازان بیشتر و برپایی رژه های طولانی کشور شما را به امنیت و قدرت نمی رساند. 

در ماه می سال 2008، روسیه اولین رژه خود به مناسبت پیروزی در جنگ جهانی دوم بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را در سال 1991 در میدان سرخ برپا کرد. این رژه بعد از اعلام توقف برگزاری رژه ادوات جنگی در این میدان در سال 2008 انجام شد. اما حادثه جالب تری دو سال بعد از این رژه اتفاق افتاد. به مناسبت شصت و پنجمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین (1)  بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اتفاقی نادر در میدان سرخ رژه رفتند. این رژه در سال 2010 به نمایش وحدتی از جهان امروز در برابر نژادپرستی و جنگ ستیزی تبدیل شد؛ اما متاسفانه با شروع جنگ سوریه به سرعت از یادها رفت. 

امروزه مردم و دولت روسیه سعی بر این دارند تا بیشتر بر جنبه شاد، رنگارنگ و مردمی این میدان تاکید کنند و با برپایی کنسرت ها، جشن های سال نو و فستیوال های فرهنگی و هنری بر وجهه دوستانه و مهمان نوازِ روسیه بیفزایند و یاد خاطره های خاکستری دوران شوروی را از ذهن مردم دنیا پاک کنند. 

پاورقی

1- نیروهای متفقین شامل آمریکا، روسیه، انگلستان، فرانسه و چین می شد. این کشورها در جنگ جهانی دوم در برابر آلمان نازی و متحدان آن ایتالیا و ژاپن به برتری رسیدند. 

*سرگذشت تجاری میدان سرخ

اما جنگ ها و نبردها تنها قسمتی از تاریخ هستند. برای بودن در نبرد نیاز به منابع است و منابع از طریق تجارت و بازار به دست می آید. میدان سرخ نیز بخش بزرگی از اهمیت خود را این طریق به دست آورده است. بعد از تمام نبردها و جنگ ها، این بازارها بودند که به میدان سرخ کمک کردند تا به حیات خود ادامه داده و آن را سرپا نگه دارند. 

- قبل از قرن نوزدهم

تا قبل از قرن شانزدهم افراد از طبقه های مختلف اجتماعی و اقتصادی به این مکان می آمدند و به تجارت و معاشرت می پرداختند؛ اما در این قرن بود که تجارت وجه جدی تری در این مکان پیدا کرد. در ابتدای این قرن بنا به نظر و دستور ایوان بزرگ (یا ایوان مخوف) تجارت فقط به صورت فرد به فرد انجام می شد؛ اما به مرور زمان این قانون منعطف شد و آلونک های چوبی، این بار به منظور خرید و فروش کالاها، چهره ای تجاری از مسکو را به نمایش گذاشتند. بعد از آتش سوزی سال 1547، ایوان مخوف دستور جابه جایی این آلونک های چوبی داد و آنها را به قسمت شرقی میدان انتقال داد. در انتهای این قرن، آلونک های چوبی تبدیل به مغازه هایی سنگی شدند و شکل بهتری به میدان سرخ دادند. 

در قرن های شانزدهم و هفدهم همسایه میدان سرخ، محله قدیمی کیتای گوراد (Kitai_Gorod) به این مکان کمک کرد تا اعتبار تجاری آن بالاتر رود. کیتای گوراد که در شرق میدان سرخ قرار دارد، دروازه ای برای ورود بازرگانان و تُجاری بود که برای فروش کالای خود به مسکو آمده و فرصت دیدار و فروش اجناس خود در میدان سرخ را از دست نمی دادند. این محله قدیمی با دیوارهای بلند و نازک اطراف خود از سمت بازارهای شرقیِ میدان سرخ، درهای تازه ای را به سوی مغازه داران این میدان گشود.

در سال 1786 کاترین کبیر دستور به بازسازی و سرو سامان دادن بازارها داد و سطح بالایی خطوط بازار را سنگی کرد و شکل رسمی تری به بازارها بخشید. 

- قرن نوزدهم و بیستم

در ابتدای قرن نوزدهم بنا به درخواست تاجران تمام سطح میدان سنگفرش شد. بعد از به آتش کشیده شدن مسکو و میدان سرخ توسط ناپلئون، خندقی که در اطراف قلعه کرملین برای محافظت از آن ایجاد شده بود پر و به جای آن درخت کاشته شد. بازارهایی که دراطراف خندق وجود داشتند بعد از این آتش سوزی از بین رفتند. این بازارها به قسمت شرقی میدان منتقل شدند و در سه ردیف به حیات خود ادامه دادند. این سه ردیف به نام های بازارهای پایینی، میانی و بالایی مشهور بودند. در مکان بازار بالایی فروشگاهی بسیار زیبا و دلباز با سبک روسی به نام گوم (Gum) ایجاد شد که تا به امروز مهمترین و گرانترین فروشگاه تجاری روسیه است و هر روز گردشگران زیادی را برای دلفریبی و خرید به سمت خود می کشاند. 

- بازار تجاری گوم، دروازه ای رو به سوی تجارت مدرن 

بازار تجاری گوم در سال 1893 در مکان خیابان بالایی بازارها که توسط آتش خشم ناپلئون از میان رفته بود بنا شد. همکاری الکساندر پامرانتسف (Aleksander Pomerantsev) معمار و ولادمیر شوکوف (Vladimir Shukov) مهندس، چهارچوبی فلزی و سقف شیشه ای، با برترین تکنولوژی دوران، گام را به یکی از معتبرترین بازارهای اروپا تبدیل کرد. 

در زمان حکومت استالین، رهبر اتحاد جماهیر شوروی و در سال 1928 گوم بسته و از مغازه های آن به عنوان دفتر کار برای مدیران رده بالای حکومت استفاده شد. این وضعیت تا 1953 ادامه یافت و در این زمان صف های بلند و افسانه ای حکومت شوروی این فروشگاه باشکوه را به تسخیر خود درآورد. اما قصه دلگیرکننده فروشگاه گوم در دوران حکومت چکش و داس (شوروی) در نهایت در دهه 90 میلادی با خصوصی سازی های انجام شده به پایان خوش خود رسید و دوباره سرزندگی و آوازه بلند خود را به دست آورد. 

ورود به صفحه معرفی بازار گوم

هویت معماری، شکوه همجواری با زیباترین بناهای تاریخی روسیه

بخش عمده ای از هویت میدان سرخ با بناهای تاریخی همجوار آن تعریف می شود. در دوره های مختلف تاریخی، فرمانرواها و تزارها با ساخت این بناها بر عظمت و اهمیت این میدان زیبا و شگرف افزودند. اکنون می خواهیم به معرفی مختصری از این بناها بپردازیم اما به زودی در کارناوال معرفی کاملی از هرکدام از این بناها خواهیم داشت.  

1- کلیسای سنت باسیل 

 در دوران فرمانروایی ایوان پنجم (Ivan IV) در قرن شانزدهم که به ایوان مخوف معروف بود، نخستین بنایی که به میدان سرخ هویت بخشید و آن را پراهمیت تر می ساخت، بنا شد. کلیسای جامع سنت باسیل با معماری شگفت انگیز و منحصربه فردش که امروزه مهمترین نماد روسیه است در پی فرمان ایوان پنجم به افتخار پیروزی اش بر مغول ها و فتح کازان در سال 1555 در جنوب شرقی میدان سرخ ساخته شد. این بنا که ساخت آن شش سال به طول انجامید به نام قدیس معروف روسیه "سنت باسیل مقدس" نامگذاری شد. معماری کلیسای جامع با آن گنبدهای رنگارنگ و پیازی شکلش چشم هر بیننده ای را خیره می کند و او را به تحسین و تامل وا می دارد. وجود این افسانه که ایوان پنجم دو معمار این بنا پوستنیک (Postnik) و بارما (Barma) را نابینا ساخت تا آنها نتوانند هرگز ساختمانی مانند آن بسازند بر جذابیت این کلیسا اضافه می کند. 

2- ارگ بزرگ کرملین

 ارگ کرملین که یادآور فرمانروایی های حاکمان قدیم، تزارها، سران حاکم جماهیر شوروی و روسای جمهور روسیه است، با بنای عظیم و برج ها و باروها، کاخ ها و کلیساهای خود از کرانه شرقی خود میدان سرخ زندگی روزمره مردم را نظاره می کند. این مجتمع که اکنون محل زندگی رییس جمهور روسیه و مکان ملاقات های سیاستمداران و تصمیم گیری های آنان به شمار می رود از چهار قصر، چهار کلیسا و دیوار و برج هایی تشکیل شده است. برج ساعت که مهمترین بلندی دیوار کرملین محسوب می شود یکی دیگر از نمادهای روسیه است و با نواخت ناقوسش در هر ربع زمان، به رهگذاران گذر عمر را یادآوری می کند.

3- کلیسای جامع کازان 

 در سمت شمال شرقی میدان سرخ، گردشگران با ساختمان کوچک و زیبایی مواجه می شوند که در یادبود ورود شاهزاده پوژارسکی (Dmitry Pozharski)، قهرمانی که از روسیه در برابر هجوم لهستان جانانه دفاع کرد، بنا شده است. این نام به افتخار "نماد کازان، مادر خدا" به این کلیسای جامع داده شد اما بعدتر مورد بی مهری کمونیست ها قرار گرفت و بخشی از آن برای گسترش میدان سرخ به منظور برپایی رژه های نظامی، تخریب شد. خوشبختانه این بنا در دوران مدرن با بازسازی دوباره به شکوه قدیم خود بازگشت. 

4- موزه تاریخی دولت

 سرخ‌ترین ساختمان میدان سرخ بنای با ابهت موزه تاریخی دولت است که در اوایل قرن نوزدهم در یادبود تاجگذاری الکساندر سوم ساخته شد. این ساختمان زیبا که وظیفه نگهداری و پاسداشت میراث روسیه از دوران قبل از تاریخ تا کنون را دارد، خود مجموعه ای کوچک از تاریخچه معماری روسیه با مناره های کوچک، سقف های شیروانی و برج هاست. موزه تاریخی دولت با نمایش آثاری از دوره پارینه سنگی تا امروز بخشی از بزرگی روسیه را به رخ دنیا می کشد. 

5- بنای یادبود لنین

پای دیوار کاخ کرملین، آرامگاه لنین، از نامدارترین مردان تاریخ روسیه قرار دارد. ولادمیر لنین (Veladimir Lenin) تئوری پرداز و یکی از بنیانگذاران حزب کمونیست، با رهبری انقلاب مردم روسیه در سال 1917، کشور اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیست را برپا کرد و کشور شوروی را به سلامت از جنگ های داخلی و جنگ جهانی اول عبور داد. بعد از مرگ او در سال 1942 جسد او را مومیایی کردند و آرامگاهی با عظمت برای نگهداری از آن ساختند. بازدید از آرامگاه زیگورات شکل لنین که هرگونه عکسبرداری از درون آن ممنوع است، تلنگر خوبی برای انسان هاست تا بدانند تا همیشه برقرار نیستند و حتا فردی به بزرگی و قدرتمندی او نیز از بین خواهد رفت. این برترین درس تاریخ است اگر بیاموزند. 

برای آشنایی بیشتر در مورد لنین و مومیایی آن می توانید به مطلب زیر مراجعه کنید:

 مومیایی ولادیمیر لنین | رهبر قدرتمند و کمونیستی روسیه

6- دروازه رستاخیز 

 دروازه رستاخیز یا ایبرین و کلیسای کوچک آن (The Ressurection gate and The Iberian Chapel)، تنها بازمانده دیوار و محله قدیمی کیتای گوراد، خوشامدگوی مسافران و گردشگران از قسمت شمال غربی است. این دروازه با زیبایی و وقار، وظیفه اصلی خود را از دوران قدیم که وصل کردن بازرگانان از نقاط مختلف به یکدیگر بود همچنان به جا می آورد و افراد را به دیدن زیبایی های میدان سرخ دعوت می کند. هر چند این دروازه و کلیسای مقدس نیز مورد غضب کمونیست ها قرار گرفت. آنها برای نمایش مخالفت خود با مکان های مقدس، نماد ایبرین که از مقدس ترین و محترم ترین نمادها برای روس ها به شمار می رفت و این مکان برای محافظت از آن ساخته شده بود را از این کلیسا خارج کرده و نماد کارگر را جایگزین آن ساختند. بعد از فروپاشی شوروی این نماد به مکان اصلی خود بازگشت و دوباره مورد احترام قرار گرفت. 

بناهایی که بودند و دیگر نیستند

در بازخوانی سرگذشت مکان های تاریخی، گاه بناهایی که دیگر از آنها اثری نیست مورد بی مهری قرار می گیرند و از چشم خوانندگان تاریخ می افتند. ساختمان هایی که روزگاری نفس می کشیدند، مامن و ماوای مردمان بودند و هدف و اثری داشتند. اکنون می خواهیم برای شما از این بناها که روزگاری در میدان سرخ زندگی می کردند و بنا به جبر روزگار یا از روی دشمنی از بین رفتند بنویسیم تا که تصویری دقیق تر از تاریخ داشته باشیم. 

- کلیسای ترینیتی یا سه گانه 

در روزگاری که هنوز نه ساختمان کلیسای سنت باسیل وجود داشت و نه کلیسای کازان، افراد برای دعا و صحبت با خدای خود به کلیسای سه گانه یا تروتسکایا (Trotskaya) می رفتند. این کلیسا آنقدر اهمیت داشت که حتی مردم میدان سرخ را به نام آن می شناختند و صدا می زدند. اما این کلیسا از بی رحمی های هجوم تارتارها در امان نماند و در سال 1571 در آتش سوزی بزرگ از بین رفت و تنها نامی از خود برجای گذاشت. 

- ساختمان شهرداری و امنیت

در سال های 1697 و 1699، دروازه های دو طرف پل وسکرسنسکی (Voskresensky) که بر روی خندق اطراف کرملین ایجاد شده بود، برای ساخت بنای سنگی عظیمی بازسازی شد: پریکاز زمسکی و مینت (The Mint and Zemsky prikaz)؛ ساختمان مسوول شهرداری و امنیت. این بنا که در مکان فعلی موزه تاریخی دولت ایجاد شده بود، به فرمان پیتر بزرگ به عنوان داروخانه اصلی شناخته می شد. در 1755 نخستین دانشگاه روسیه نیز در این مکان برپا شد اما بعدتر به ساختمانی دیگر در میدان مانژ (Manege square) انتقال یافت؛ اما در سال 1874 این بنای تاریخی برای ساخت موزه تاریخی دولت تخریب و خود به بخشی از تاریخ تبدیل شد. 

- نخستین تئاتر عمومی روسیه 

در سال 1702 نخستین تئاتر عمومی روسیه در نزدیکی دروازه نیکولسکی که در اطراف میدان سرخ قرار داشت، ساخته شد. این بنا تا سال 1737 پابرجا بود و شکلی هنری به میدان سرخ می داد. اما آتش که جزو جدانشدنی تاریخ میدان سرخ است به این بنای عمومی نیز رحم نکرد و آن را نیز در هجوم شعله های خود از بین برد. 

گردش در میدان سرخ بدون این دیدنی ها کامل نمی شود...

در مورد تاریخ و جذابیت های میدان سرخ مسکو می توان ساعت ها و روزها صحبت کرد و مطلب نوشت؛ اما اگر به این سه نکته اشاره نکنیم از  دانش مان از این میدان برجسته کم می شود. 

- نقطه یا کیلومتر صفر | Zero Point

در شمالی ترین نقطه میدان سرخ روبروی دروازه رستاخیز نقطه ای قرار دارد که به آن نقطه صفر می گویند. شهر مسکو بر مدار نقطه یا کیلومتر صفر توسعه یافته است و تمام راه ها و مسافت های روسیه از آن نقطه اندازه گیری می شود. افسانه جالبی که در مورد نقطه صفر وجود دارد اینست که اگر رو به دروازه رستاخیز بایستی و سکه ای را به هوا پرتاب کنی و این سکه در محیط دایره مربوط به آن بیافتد، آرزوی تو برآورده می شود. 

- مجسمه مینین و پوژارسکی 

 مجسمه مشهور مینینِ قصاب و شاهزاده پوژارسکی در یادبود این دو که رهبران نظامی دفاع از روسیه در حمله لهستان در سال 1612 بودند و در بدترین شرایط خطر متجاوزان را دفع کردند، ساخته شد. غیر ممکن است گردشگری به میدان سرخ برود و با این مجسمه باشکوه عکس یادگاری نگیرد، شاید این گونه بتواند در افتخار پیروزی با آنها شریک شود. 

- لوبنویی مستو، مکانی برای شادی و غم

مشتق شده از دو کلمه روسی لوب به معنای پیشانی و مستو به معنای مکان، این جایگاه سنگی در مقابل کلیسای سنت باسیل برای مردم مسکو مکانی برای خواندن اعلامیه ها، اجرای دستورهای اعدام و تماشای جشن ها توسط تزارها بود. تاریخ ساخت آن به قرن شانزدهم بازمی گردد، جایی که تزار ایوان پنجم ملقب به ایوان مخوف فرمان های خود را از بلندای آن برای مردم می خواند. این سکو بعد از آن به محلی برای گردآوری مردم توسط تزارها و فرماندهان و حاکمان آنها در میدان سرخ تبدیل شد. هرچند عمده شهرت لوبنویی مستو نشات گرفته از اعدام ها و مجازات هایی است که بر روی آن انجام می گرفت اما این تمام کارکرد این سکوی مهم نبود. این مکان علاوه بر اعلام فرامین و اعدام، به عنوان محلی برای جمع شدن مردم و برپایی جشن ها و مراسم نیز شناخته می شد. یکی از مهمترین رسم ها، برگزاری مراسم "رژه الاغ" در هفته مقدس در دوران حکومت تزارها بود. این راهپیمایی در روز پالم ساندی یک هفته قبل از عید پاک انجام می شد و سمبلی از ورود عیسی مسیح به اورشلیم را نشان می داد. در این راهپیمایی تزار با پای پیاده برای نشان دادن فروتنی پیشاپیش پدرسالار مسکو (که عنوان رسمی پیشوای کلیسای ارتدکس است و در این روز بر الاغی سوار می شد) از کلیسای سنت باسیل حرکت می کرد، به سمت میدان سرخ می رفت و بر سکوی لوبنویی مستو وارد می شد. 

این چنین این سکوی سنگی به نمادی برای شادی و غم برای مردم مسکو تبدیل شد. اکنون مردم برای بازخوانی و درک حس و حال گذشته از این سکو بازدید کرده و برای مردگان آن سکه ای به محل اعدام پرتاب می کنند. این شاید یکی از معدود نقاطی باشد که مردم می توانند از مکانی که حاکمان به مردم می نگریستند به تاریخ نگاه کنند. 

- گورستان پشت آرامگاه لنین | ظهور و سقوط یک انقلاب

در کنار دیوار کرملین، پشت آرامگاه لنین، گورستانی با نام هایی بزرگ و تاریخ ساز قرار دارد؛ جایی که با مرور اسامی آرام گرفته در آن می توان تاریخ اتحاد جماهیر شوروی و روسیه را بازخوانی کرد و از آن یاد گرفت. از جمله معروف ترین آنها می توان به ژوزف استالین (Joseph Stalin) رهبری که سیاه ترین دوران معاصر روسیه را برای این کشور رقم زد اشاره کرد. علاوه بر او، دیگر رهبران، وزیران و مارشال های اتحاد جماهیر شوروی نیز در این مکان به خاک سپرده شده اند. با بازدید از این گورستان به واقع می توان داستان اتحاد جماهیر شوروی را خواند. اما این تمام نام هایی نیست که در بازدید از این آرامگاه می توان دید. افتخار آفرینانی همچون یوری گاگارین (Yuri Gagarin)، اولین فضانورد تاریخ و ماگسیم گورکی (Maxim Gorky)، نویسنده مشهور روسی، نیز در این آرامگاه قرار گرفته اند تا تنها خاطره مردم از شوروی سیاستمداران آن نباشد. بازدید از این مکان برای مردم عادی امکان پذیر است؛ اما امکان عکسبرداری از آن وجود ندارد، شاید اینگونه می خواهند تلخی های یاد شوروی را در اذهان مردم دنیا کمرنگ کنند. 

چرا به آن میدان سرخ می گویند؟ 

یکی از جذابترین حقایق در مورد میدان سرخ مربوط به نام آن است. اغلب مردم فکر می کنند نام میدان سرخ به دلیل سرخی ساختمانهایش یا به خاطر پرچم سرخ داس و چکشِ اتحاد جماهیر شوروی به این میدان داده شده است، اما در حقیقت اینگونه نیست. نام میدان سرخ از ابتدا این نبود. قدیمی ترین نامی که از میدان سرخ می دانیم ولیکی تورگ (Velikey Torg) یا تورگ (Torg) به معنای بازار بزرگ بوده است که اشاره به نقش تجاری و بازارهای آن دارد. سپس این نام از روی کلیسای کوچک سه گانه که در حمله تاتارها در قرن شانزدهم از بین رفت به تروتسکایا (Troitskaya) تغییر یافت. بعد از آن نام این میدان به پوژار (Pozhar) به معنای سوخته شده تغییر پیدا کرد. در اواخر قرن هفدهم این میدان به نام امروزی خود میدان سرخ تغییر نام داد که برگرفته از معنی کلمه ای است که بر آن گذاشته اند، کراسنایا (krasnaya). کراسنایا در زبان روسی در قدیم به معنای زیبا بود و اکنون سرخ معنی می شود. نامی که در حقیقت برازنده ترین اسم برای این میدان چشم نواز است. 

جاذبه های اطراف میدان سرخ 

هرچند عظمت و بزرگی میدان سرخ مسکو زمان زیادی از زمان گردش و سفر به روسیه را می گیرد ولی سخت است که این همه مسیر به مسکو آمده باشید اما از مجموعه های دیدنی دیگر بازدید نکنید.

• کلیسای جامع سنت باسیل درون میدان سرخ 
• مجموعه کرملین در همسایگی میدان سرخ 
•  موزه جنگ در فاصله ده کیلومتری

نقش مردم در هویت بخشی به میدان سرخ 

 همانگونه که گفته شد میدان سرخ مکانی برای باهم بودن بوده و هست؛ چه آن زمان که مردم به تلخی در کنار یکدیگر جمع می شدند تا مراسم اعدام را تماشا کنند، چه زمانی که تزارها و حاکمان مردم را در کنار هم جمع می کردند تا برای آنها سخنرانی کرده یا مراسم الاغ سواری اجرا کنند. یا آن هنگام که مردم به شادی برای برپایی جشنی همدیگر را ملاقات می کردند و غرق سرور و زیبایی می شدند و چه اکنون که گردشگران زیادی را برای بازگویی قصه ها و خاطرات خود از تمام دنیا پیش هم می آیند. این مکان امروزه محفل عروس و دامادهاییست که برای زیباتر ساختن روز خود به میدان سرخ می آیند یا حتا شاهدیم که مسابقات ورزشی، کنسرت ها و فستیوال های مختلف در این میدان برگزار می شود. آری این وجهه عمومی و مردمی آن است که میدان سرخ را سال های سال با تمام فراز و نشیبهایش و تلخی ها و شیرینی هایش تاکنون برقرار ساخته است. 

توصیه کارناوال

مسافرت به کشورهای خارجی همیشه آمادگی خاص خود را می طلبد. از دانش در زمینه فرهنگ و آداب و رسوم و هنجارهای آنها تا نیاز به راهنما و متخصص کاربلد. در هر سفر سعی کنید به عقاید و قوانین مردم احترام بگذارید تا دچار مشکل نشوید. سعی کنید تا حد امکان از سفر خود لذت برده و از فرهنگ های مردم دیگر بیاموزید. همچنین در نظر داشته باشید که سفر به مسکو در ماه های سرد سال ممکن است برای افرادی که به سرما عادت ندارند مشکل ساز باشد. پس قبل از بستن کوله بار خود به اینجا در این ماه های سال توانایی خود را ارزیابی کرده و بعد برنامه بریزید. هر چند دیدن این میدان زیبا پوشیده در برف موقعیتی است که ممکن است نصیب هر گردشگری نشود.

 نکته مهم دیگر چک کردن تاریخ برگزاری مراسم های مختلف در میدان سرخ است. در هنگام برنامه ریزی برای مسافرت به مسکو از زمان برنامه هایی که قرار است در این میدان برگزار شود اطلاع پیدا کنید تا برای بازدید از مجموعه های اطراف آن به مشکل برنخورید. هرچند این می تواند دلیل جذابی برای بازدید از میدان سرخ و لذت بردن از حضور در جشن یا مراسم خاصی باشد.ورود به صفحه اختصاصی دریافت ویزای روسیه