مجسمه های موآی | راز پنهان در جزیره ایستر

در سال های اخیر پیشرفت تکنولوژی و ابداع وسایل و ابزارآلات نوین به ما کمک کرده اند تا دلایل حوادث و وقایع پیرامونمان را بهتر متوجه شویم، می گویند پیشرفت ابزارآلات جدید باعث شده که دنیا کوچک شود، یعنی به سرعت و با دقت از همه چیز با خبر شویم حتی اگر حادثه ای در آن سر دنیا رخ دهد ما متوجه می شویم.

شاید فکر کنید در این دنیای پر هرج و مرج که روزانه دانشمندان و محققان زیادی مشغول به کارند حتما دیگر رازی برای کشف کردن وجود ندارد، اما این موضوع اصلا درست نیست، هنوز هم پدیده های بی شماری در سراسر کره ی زمین وجود دارند که هیچ کس نتوانسته توجیحی برای آن ها ارائه دهد. کارناوال امروز مقصدی را انتخاب کرده که مملو از رمز و راز است، جایی که بعد از گذشت چندین و چند سال، نتوانستند پرده از رموز آن بردارند. ماجرا از این قرار است که در اقیانوس آرام، جزیره ی کوچکی وجود دارد، جزیره ای مرموز با نگهبانانی همیشه بیدار؛ جایی که مقصد سفر امروز کارناوال است.

این جزیره که ایستر نام دارد زادگاه صدها مجسمه ی غول پیکر است که از آن ها با عنوان مجسمه های موآی یاد می شود.  نمی دانیم این مجسمه ها را چه کسی و چگونه ساخته است، اصلا صدها سال پیش، بدون داشتن هیچ ابزار پیشرفته ای چگونه این مجسمه های بزرگ را در میان جزیره ای کوچک آن هم در میان اقیانوس ساخته اند؟ انگیزه ی ساخت این مجسمه ها چه بوده؟

به سوی ایستر رهسپار می شویم تا غول های این جزیره را از نزدیک ببینیم و بیشتر سر از رازهای جزیره ی شفت انگیز ایستر در آوریم، با کارناوال در سفر پر رمز و رازمان همراه باشید.

چرا بازدید از مجسمه های موآی؟

• اینجا صدها مجسمه ی غول پیکر را در میان جزیره ای دور افتاده خواهید دید.
• مجسمه های موآی، غول هایی هستند با 10 متر ارتفاع و چند صد تُن وزن.
• دانشمندان هم هنوز در پی کشف رازهای نهان این مجسمه ها هستند.
• در جزیره ی ایستر هم از طبیعت لذت خواهید برد و هم از ماجراهای پنهان تاریخی.

آشنایی با جزیره ایستر | زادگاه مجسمه های موآی

پیش از این که سفری حیرت انگیز را آغاز کنیم، می خواهیم کمی با مقصدمان آشنا شویم؛ یعنی جزیره ایستر که سال هاست رازهای سر به مهر بسیاری را در سینه خود نگاه داشته است. همانطور که اشاره کردیم مقصد ما جزیره ی ایستر (Easter Island) در میان اقیانوس آرام است. کشور شیلی در آمریکای جنوبی مالک ایستر است؛ جزیره ای که به یکی از مقاصد گردشگری شیلی تبدیل شده است.

این جزیره حدودا 163.6 کیلومتر مربع مساحت دارد و هنوز هم حدود 4000 نفر در آن زندگی می کنند و پذیرای گردشگران ایستر هستند. در این جزیره شهرکی ساخته اند به نام هانگا روآ (Hanga Roa) که همه ی جمعیت ایستر در آن متراکم شده اند و کمتر کسی خارج از این شهرک زندگی می کند.

جزیره ی ایستر مناظر فوق العاده و آب و هوای دلچسبی دارد اما گردشگران به خاطر استفاده از طبیعت یا آب و هوای خوب به اینجا نمی آیند بلکه اینجا را انتخاب می کنند تا مجسمه های غول پیکرش را ببینند، تندیس هایی که در ادامه بیشتر با آن ها آشنا خواهیم شد.

معرفی مجسمه های موآی | Moai

 به جزیره ای آمده ایم که در آن 888 مجسمه ی سنگی وجود دارد، این مجسمه ها آن قدر منحصر به فرد و باورنکردنی هستند که با نام سَرهای جزیره ی ایستر شناخته می شوند، و  جزیره ی زیبای ایستر را تنها با مجسمه هایش می شناسند.

اما ماجرای این مجسمه های چیست؟

نام اصلی مجسمه های جزیره ی ایستر موآی (Moai) است، سرنوشت موآی ها هنوز هم به درستی مشخص نیست. اما می دانیم که صدها مجسمه ی سنگی غول پیکر اینجا هستند که حتما با دلیل و قصد خاصی ساخته شده اند. شاید با خود تصور کنید که وجود مجسمه در میان جزیره ای دور افتاده آن قدرها هم جذاب و راز آلود نیست اما باید بدانید که موآی ها را در بین سال های 1000 تا 1700 میلادی ساخته اند و سازندگان هنرمندش با همان امکانات اولیه مجسمه ها را حدود 19.3 کیلومتر جا به جا و حمل کردند تا به مکان های مورد نظرشان برسد.

28 مجسمه روی یک تخته ی سنگی بزرگی قرار گرفته اند، تخته سنگی که انگار مکانی مقدس بوده، به این تخته سنگِ سکوشکل آهو (Ahu) می گویند که شاید هم محلی بوده برای انجام مراسم تشریفاتی؛ 600 مجسمه ی باقی مانده هم در سراسر جزیره ی ایستر پراکنده اند و هر جا که قدم بزنید تعدادی از آن ها را خواهید دید.

بزرگ ترین مجسمه ی جزیره ی ایستر، 10 متر ارتفاع و 82 تن وزن دارد و به آن پارو (Paro) می گویند. نکته ی عجیب اینجاست که باستان شناسان معتقدند همه ی مجسمه ها در مکانی دورتر ساخته شده اند و بعدا به مکان های مورد نظر منتقل شده اند، اما هنوز مشخص نیست که این کار چگونه انجام شده است. محلیان قدیمی جزیره ایستر می گویند که در زمان های دور، موآی ها زنده بودند و خودشان با استفاده از پاهایشان به مکان های مختلف رفته اند، نظریه ای که در دنیای پیشرفته ی امروزی جایی ندارد.

به مجسمه ها نزدیک تر می شویم و آن ها را از نمای نزدیکتری بررسی می کنیم.

ویژگی های ظاهری مجسمه های موآی

با نزدیک شدن به موآی ها متوجه می شویم که آن ها تنها یک سر نیستند بلکه مجسمه ای از انسان ها با بدن هایی کامل می باشند که فقط سرهایشان بزرگ تر از دیگر اجزای بدنشان ساخته شده است. بعضی از مجسمه ها کلاه ها یا تاج هایی با رنگ قرمز به سر دارند که هنوز هیچ کس نمی داند این کلاه ها نشان دهنده ی چیست، اما بعضی از باستان شناسان اعتقاد دارند که کلاه های قرمز نشان دهنده ی ارزش مذهبی مجسمه ها برای خانواده های خاصی بوده است، البته این نظریه هم فقط بر پایه حدس و گمان است.

جنس بیشتر موآی ها از سنگ و ذرات ساییده شده ی کانی ها و شیشه های آتشفشانی هستند به همین دلیل، اغلب رنگ خاکستری و سیاه دارند ولی از مواد اولیه ی دیگر هم در ساخت آن ها استفاده شده است؛ مثلا 13 موآی از سنگ بازالتی، 22 مورد با زبره‌سنگ (trachyte) و 17 مجسمه با اسکوریای قرمز (red scoria) ساخته شده اند و هر یک زیبایی های خاص خودشان را دارند.

اگر با دقت بیشتری مجسمه های موآی را نگاه کنید متوجه خواهید شد که برخی از آن ها نیم تنه هستند و قسمت های پایینی بدنشان تنها با خطوطی روی سنگ کنده کاری شده اند. بعد از بررسی های باستان شناسان مشخص شد که بعضی دیگر از موآی ها تا گردن زیر خاک بوده اند و باقی بدنشان زیر خاک دفن شده بود.

قسمت های مختلف بدن مجسمه های موآی

هر مجسمه ی موآی شکل خاصی دارد و هیچ کدام از آن ها شبیه به هم نیستند اما شباهت هایی هم با یکدیگر دارند، برای این که بتوانیم آن ها را با ریزبینی بیشتری بررسی و توصیف کنیم قسمت های مختلف بدن و چهره ی آن ها را به صورت جداگانه نگاه کرده و توضیح می دهیم.

1- سر مجسمه ها

آنچه مشخص است وجود سر در همه ی موآی هاست. در اغلب آن ها سر تقریبا 3 الی 5 برابر بزرگ تر از دیگر اجزای مجسمه ساخته شده و حسابی جلب توجه می کند. گفته می شود که سر نقشی مقدس در اعتقاد مردمان بومی منطقه و سازنده ی این مجسمه ها داشته است. ارتفاع متوسط اکثر موآی ها حدودا 4 متر است که بیشتر آن را سر مجسمه تشکیل می دهد.

2- صورت مجسمه

صورت همه ی موآی ها تقریبا صاف است زیرا سازندگان آن ها پس از تکمیل شدن مجسمه ها، سطحشان را با پشم خوب می ساییدند تا صیقلی و صاف شوند. با دقت به صورتشان متوجه می شوید هر یک از آن ها حس خاصی را به بیننده القا می کند و همین موضوع وجه تمایز اصلی آن ها از یکدیگر است. بعضی از موآی ها غمگین، بعضی ها شاد و برخی دیگر مغرور به نظر می رسند. اما با همه ی این اختلافات از بعضی جهات با هم مشابه اند، مثلا همگی بینی بزرگی دارند، لب هایشان نازک است و دارای گوش های بلند و مستطیل شکلی می باشند.

3- چشمان مجسمه ها

یکی از جالب ترین نکات درباره ی موآی ها چشم آن هاست، موآی ها گودال هایی به جای چشم دارند. بنابر تحقیقات انجام شده روی آن ها، باستان شناسان آثاری از شیشه های خرد شده یافتند که با کنار هم قرار دادن شیشه ها چشم هایی زیبا و بسیار جذاب به وجود می آمد که متاسفانه بیشتر آن ها به مرور شکسته اند. چشم بعضی از مجسمه های دیگر هم به صورت نقاشی کشیده شده بود که امروزه تعدادی از این سبک چشم هنوز موجود است.

در سال 1979 میلادی، سرجیو رپو هوآا (Sergio Rapu Haoa) و تیم باستان شناسان همراهش کشف کردند که گودال های دایره یا بیضی شکل چشمان مجسمه ها، محلی بوده که توپ های شیشه ای و مرجانی چشم ها را در جای خود نگه می داشتند، آن ها با جمع آوری مرجان های شکسته ی اطراف مجسمه ها، این نظریه را اثبات کردند. پیش از این سال کسی در رابطه با چشمان این مجسمه ها هیچ نظریه ای نداده بود.

4- گردن و شانه

گردن همه ی موآی ها کوتاه است و به دلیل این که فکشان با خطوطی برجسته و به صورت بلند ساخته شده اند باز هم گردن ها باریک و کوتاه تر به نظر می رسند. شانه های مجسمه ها هم به صورتی هستند که کمی متمایل به جلو و در راستای بینی باشند.

5- سایر اجزای بدن

در داستان ها و کتاب های تاریخی و حتی افکار عمومی از مجسمه های موآی با عنوان سرهای جزیره ایسر نام برده می شود و همین موضوع حاکی از این است که اغلب افراد نمی دانند که موآی ها بدن هم دارند فقط بدنشان به نسبت سرشان آن قدر کوچک است که گاهی حتی پاهای آن ها دیده هم نمی شود.

بیشتر اجزای بدن موآی ها با خطوطی روی سنگ ها حکاکی شده اند و اصلا شبیه به سر مجسمه ها واضح نیستند و به آن ها اهمیت داده نشده است، مثلا باسن آن ها با خطوطی دایره ای شکل و پاها و موهای بلند با خطوطی عمودی نشان داده شده اند.

اغلب موآی ها به صورت نشسته و با پاهایی جمع شده به تصویر کشیده شده اند به همین خاطر جز خطوطی مبهم، چیز دیگری از پاهای آنان مشخص نیست. جالب است بدانید که موآی هایی که روی سکوی آهو قرار گرفته اند بدون پا ساخته شده اند و همه ی تاکید روی سر و شکل چهره ی آن هاست.

مجسمه هایی که بدنشان در معرض نور خورشید و فرسایش بوده، بیشتر از بین رفته اند و آن هایی که اجزای بدنشان زیر خاک دفن شده بود امروزه مورد تحقیقات باستان شناسان علاقمند قرار گرفته اند.

جالب است بدانید که نظریه ای وجود دارد که طبق آن سالها پس از ساخت مجسمه های موآی جزیره ی ایستر زیر آب فرو رفت، به همین علت پیکر برخی تندیس ها تا نیمه در خاک و آب غرق شده اند، این نظریه کامل نشدن برخی مجسمه ها را نیز توضیح می دهد زیرا پیش از کامل شدن سیل آن ها را با خود برده بود، بنابراین شاید از ابتدا مجسمه ها تا نیمه در خاک فرو نشده باشند.

یکی از حقایقی که درباره ی موآی ها وجود دارد و هیچ شکی هم در رابطه با آن وجود ندارد، ارزشمند بودن موآی در میان سازندگان این مجسمه هاست. در تصاویری که از سالهای گذشته باقی مانده کاملا مشخص است که مجسمه ها موهایی بلند و موج مانند داشته اند اما متاسفانه به مرور زمان طوفان و سیل های گوناگون باعث از بین رفتن و فرسایش موها شده است به همین خاطر برخی از باستان شناسان می گویند که یکی از دلایل مدفون کردن بعضی موآی ها در خاک حفظ موی آن ها بوده است. متاسفانه امروزه تنها موی چند مجسمه مشخص است و بقیه همه از بین رفته اند.

با بررسی یک به یک مجسمه های موآی متوجه شدیم که برخی از آن ها به گونه ای ساخته شده اند که انگار روی صندلی نشسته اند و حتی آن هایی که روی صندلی بوده اند هم موهایی بلند داشته اند که روی صندلیشان هم امتداد یافته بود.

جالب است بدانید که تا سال 1868 میلادی بسیاری از موآی ها دارای رنگامیزی های فوق العاده ای بودند و برای تزئین و زیباسازی آن ها از رنگ سفید و رنگ ماریون که طیفی از رنگ نارنجی استف استفاده کرده بودند اما این مجسمه ها اغلب توسط انگلیسی ها از جزیره خارج شدند.

معرفی موآی های ویژه

برخی از مجسمه های موآی از دیگر مجسمه ها خاص تر هستند زیرا ویژگی های منحصر به فردی دارند. بسیاری از این نوع مجسمه ها امروزه در موزه هایی در سراسر دنیا در معرض دید عموم هستند.

* هو هکانانیا (Hoa hakanani'a)

در موزه ی بریتیش لندن مجسمه ی موآیی وجود دارد که با نام هو هکانانیا (Hoa hakanani'a) شناخته می شود نام این مجسمه به معنای دوست مخفی می باشد و به زبان ناپانویی (Rapa Nui) زبان مردمان محلی جزیره ی ایستر است. این مجسمه در  تاریخ 7 نوامبر 1868 توسط کشتی های انگلیسی به این کشور انتقال یافت و  در 25 اوت 1869 میلادی به شهر پورتسموث انگلستان رسید. تنها 16 موآی از جنس بازالت سخت هستند که یکی از آن ها همین موآی هو هکانانیا می باشد، از نظر ظاهری نیز باید بگوییم که این مجسمه حدود 2 متر و 42 سانتیمتر ارتفاع و حدود 4 تن وزن دارد. سر این مجسمه به نسبت تنش بسیار بزرگ است و متاسفانه چشم آن در مرحله ی انتقال به انگلستان شکست و نابود شد.

* توکوتوری (Tukuturi) 

یکی دیگر از مجسمه های موآی ویژه توکوتوری (Tukuturi) نام دارد که تنها موآیی است که پاهایش به صورت کامل تراشیده شده اند و همین نکته باعث تمایز آن از دیگر مجسمه ها شده است. توکوتوری به شکل نشسته و دو زانو ساخته شده است، در ضمن اگر به تصاویر توجه کنید می بینید که رنگ سنگ این موآی نیز کمی قرمز رنگ تر است، پس با آن که شکل کلی موآی ها تقریبا شبیه به هم است اما تفاوت هایی هم با یکدیگر دارند.

تاریخچه مجسمه های موآی

داستان ساخت و زمان به وجود آمدن مجسمه های موآی پر از زوایای مبهم و تاریک است که هنوز هم چیزی درباره ی آن ها نمی دانیم و بیشتر مطالبی که در اینجا بیان می کنیم بر مبنای حدس و گمان و محتمل ترین نظریه های تاریخ دانان و باستان شناسان است.

زمان ساخت موآی ها را بین سال های 1000 تا 1500میلادی یا 1500 تا 1700 میلادی برآورد کرده اند. تا به حال باستان شناسان زیادی روی این مجسمه ها تحقیقات انجام داده اند که در این بخش به شرح نتایج کاری آنان می پردازیم.

سازنده ی مجسمه های موآی را اقوام پولینزیایی (Polynesian people) می دانند، آن ها از دیرباز در مجمع الجزایر پُلی‌نِزی (Polynesia) زندگی می کردند و هنوز هم در همین جزایر مستقر هستند اما نمی توانند اطلاعاتی که ارزش تاریخی داشته باشد در اختیار ما قرار دهند تا کشف کنیم که این مجسمه چطور ساخته شده اند و چگونه به مکان مورد نظر حمل گشته اند. جزیره ی ایستر هم یکی از جزیره های پلینزی محسوب می شود.

پولینزیایی ها تنها در پاسخ به این که مجسمه ها چگونه به سواحل و تخته سنگ آهو حمل شده اند می گویند که آن ها خودشان با پاهای خودشان حرکت کرده و جاهایشان را پیدا کرده اند. احتمال دارد که پولینزیایی ها از افرادی که استعمار کرده، بودند و از برده هایشان برای ساخت این آثار دست ساز راز آلود بهره برده باشند و علاقه ای به فاش کردن این راز نداشته باشند.

درباره ی این که مجسمه هایی که روی سکوی آهو قرار دارند هم چه جایگاه ویژه ای در عقاید بومیان داشته اند چیز زیادی نمی دانیم فقط می گویند که احتمالا آن ها به دستور حکام و افراد والا مقام ساخته شده اند زیرا اغلب آنان کلاه ها و تاج های استوانه ای خاصی هم به سر دارند که ساخت و حمل خود آن ها به تنهایی هزینه ی گزافی دارد و علاوه بر این سازندگان به معادنی نیاز داشته اند که سنگ های قرمز رنگ داشته باشد که در جزیره ی ایستر چنین معدنی وجود ندارد.

در سال 1914 میلادی در طی تحقیقاتِ باستان شناسی به نام راتلیج (Routledge)، مشخص شد که موآی ها خالکوبی هایی دارند که هر یک معنا و مفهوم خاصی دارد، با تحقیقات بیشتر روی آن ها متوجه شدند که موآی ها با خالکوبی های خارق العاده و سنتیشان پیوندی میان عقاید بومی ها و دین و عقدیشان ایجاد کرده اند زیرا این خالکوبی ها شامل نمادهایی هستند که در طی قرون مختلف توسط مبلغان ادیان مختلف سرکوب و ممنوع شده بود.

با تجزیه و تحلیل DNA موجود در بدن ساکنان بومی امروزی جزیره ی ایستر متوجه شدند که موآی ها متعلق به گروه خاصی از ساکنان آمریکای جنوبی بوده اند و خالکوبی های موجود روی مجسمه ها نیز راوی عقاید گروه خاصی بوده است.

در سال های اخیر با لطف محققین و باستان شناسان شاخص دنیا و مطالعات آن ها روی مجسمه های جزیره ی موآی، هم اکنون بیشتر محققان عقیده دارند که مجسمه ها در بین سال های 1250 تا 1500 میلادی ساخته شده اند و نماد قدرت و عظمت رهبران پلینزی در گذشته بوده اند. بدون شک هر مجسمه ای که روی آهو قرار می گرفت و بزرگ تر هم بود نشان دهنده ی قدرت و شکوه بیشتر حاکم و افراد بزرگی بوده که آن را سفارش داده است، به عبارت دیگر می توان گفت که رقابت بر سر هر چه بزرگتر بودن مجسمه ها در جزیره ی ایستر رواج داشته و هر گروهی سعی می کردند موآی بزرگتری بسازند.

اولین افرادی که به تحقیق و بررسی روی موآی ها پرداختند انگلیسی ها و اروپائیان بودند. وجود اروپائیان در جزیره ی ایستر به سال 1650 میلادی باز می گردد و تحلیلگران می گویند که پس از خروج آن ها از این جزیره، ایستر در تاریکی فرو رفت و تا مدتی کسی در پی کشف و بازدید از آن ها نبود و جزیره با جنگل و درختان انبوه پوشانده شده بود اما پس از مدتی دوباره کشف رموز موآی ها رونق یافت و باستان شناسان گوناگون در پی این موضوع رفتند.

در ادامه به چگونگی ساخت و حمل مجسمه های موآی در جزیره ی ایستر می پردازیم، همچنان همراه ما باشید تا سر از ساخت این غول های منحصر به فرد در آوریم.

نمادگرایی در مجسمه های موآی

بسیاری از باستان شناسان بر این موضوع که مجسمه های موآی نماد قدرت و اقتدار هستند متفق القول هستند و اعتقاد دارند که مجسمه ها هم از نظر مذهبی مهم بوده اند و هم از منظر سیاسی. حتی احتمال دارد که این مجسمه ها نماد و سمبل پادشاهان قدرتمند پلینزی گذشته باشند.

نظریه ی دیگری هم وجود دارد که طبق آن مجسمه های موآی به دلیل آزاد شدن روح مقدس ساخته شده اند و به طور کلی جوهره ای معنوی در ورای آن ها پنهان شده است. برخی دیگر از باستان شناسان نیز می گویند که موآی ها تندیس اجداد پنهانی و خیالی پولینزی ها بوده اند.

به دلیل این که باستان شناسان متعددی طی سال های مختلف روی این مجسمه ها مطالعه کردند و هنوز هم راز آن ها را کشف نکرده اند باعث شده تا برخی وجود مجسمه های موآی را به مانا (mana) نسبت بدهند. مانا یک اسطوره ی پلینزیایی است که کارش مرتبط کردن جهان مرئی و نامرئی با یکدیگر می باشد. در واقع مانا چیزی شبیه به جادو، با قدرتی ماوراء الطبیعه است. در همین راستا عقیده ی دیگری هم وجود دارد که طبق آن می گویند 7 مرد، منتظر حکومت پادشاه محبوبشان بوده اند و به خاطر بازگشت وی و نشان دادن حمایتشان از آن شخص واحد دست به ساخت چنین مجسمه هایی زده اند.

درباره ی مجسمه های رمزآلود موآی افسانه ی دیگری نیز وجود دارد که طبق آن زنی به نام ناشاین پکیا اوری (Nushine Pīķa 'Uri) می زیست، او چهار فرزند داشت که هرچهارتای آن ها او را رها کرده و به سوی زندگی خود رفته بودند به همین خاطر ناشاین بسیار خشمگین بودو با این خشم خود می توانست مجسمه های موآی را کنترل کند و همین زن سبب حرکت مجسمه های موآی بود. هنوز هم مردمانی در جزیره ی ایستر وجود دارند که عقیده دارند این افسانه درست است.

داستان سرنگونی مجسمه های موآی

در سال 2004 میلادی یک محقق کنجکاو که برای دیدن این مجسمه های راز آلود به جزیره ی ایستر رفته بود گزارش داد که همه ی مجسمه های این جزیره سرنگون شده اند با بررسی های انجام شده پس از این گزارش صحت این موضوع مشخص شد.

بومیان منطقه عقیده داشتند که یک موآی بزرگ در هنگام شب همه ی موآی های دیگر را کشته و از بین برده است اما نظریه های علمی بر این عقیده اند که زلزله علت اصلی سرنگون شدن مجسمه ها بوده است. متاسفانه بسیاری از موآی ها در هنگام سقوط شکستند و بیشترشان هم از ناحیه ی گردن آسیب دیدند. پس از این حادثه تقریبا 50 موآی سالم باقی مانده بود که امروزه دوباره به حالت اول و ایستاده قرار گرفتند.

در راستای موضوع آسیب دردن موای ها باید بگوییم که در سال 1862 میلادی هم بسیاری از بومیان منطقه ی ایستر به عنوان برده از جزیره خارج شدند و به استعمار کشورهای قدرتمند در آمدند به همین خاطر از آن پس افرادی که در جزیره باقی مانده بودند اغلب افرادی بیمار و ناتوان بودند و نتوانستند در برابر ظلم تازه واردان از مجسمه های موآی محافظت کنند و در این زمان هم موآی ها آسیب زیادی دید. حتی برخی می گویند خالکوبی هایی هم که روی موآی ها دیده می شود متعلق به همین دورانی است که به بومیان جزیره ی ایستر ظلم زیادی می شد. متاسفانه در این دوران مقدار زیادی از بناها، آثار تاریخی و آثار مقدس و مذهبی اهالی بومی این جزیره از بین رفت و نابود شد. حتی بومیان را مجبور می کردند که زمین های آبا و اجدادیشان را رها کنند و به مناطق دورافتاده کوچ کنند تا از زمین های آن ها برای مقاصد کشاورزی استفاده شود همین اتفاقات به مرور باعث کم شدن جمعیت ایستر و اهمیت ندادن به مجسمه ها طی سال های متوالی شد اما خوشبختانه امروزه آرام آرام جمعیت توریست ها و ساکنان این جزیره رو به افزایش است.

ساخت و انتقال مجسمه های موآی | معمای حل نشدنی تاریخ

در قسمت معرفی اشاره کردیم که جنس مجسمه ها اغلب از سنگ های آتش فشانی است، محققان با کند و کاو بسیار دریافتند که در جزیره ی ایستر و در پارک ملی راپا نویی (Rapa Nui) یک دهانه ی آتشفشانی به نام رانو راروکو (Rano Raraku) وجود دارد که احتمالا تامین کننده ی سنگ های مجسمه های موآی بوده است.

با بررسی معدن مشخص شد که حدود 500 سال از معدن سنگ آتشفشانی رانو راروکو استفاده شده و این استخراج سنگ ها هم مربوط به پیش از شروع قرن هجدهم بود. جنس سنگ 95 درصد مجسمه های موآی با سنگ های موجود در این دهانه ی آتشفشانی مطابقت دارد پس احتمالا مجسمه ها را از سنگ های همین دهانه ساخته اند. بنابر تاریخ شفاهی و حرف و حدیث هایی که به صورت دهان به دهان از صدها سال پیش تا کنون روایت شده اند معدن رانو راروکو به قسمت های مختلفی تقسیم می شده و هر بخش مربوط به یک قبیله بوده است.

اما این معدن تا سکوی آهو فاصله ی زیادی دارد و بنابر تحقیقات متوالی مشخص شده که مجسمه ها در کنار ساحل جزیره ی ایستر ساخته می شده اند و پس از تکمیل شدن به مکان مورد نظرشان انتقال پیدا می کردند اما چطور صدها سال پیش مجسمه های چند تُنی را از جایی به جای دیگر انتقال می دادند؟

این موضوع یکی از بزرگ ترین سوالاتی است که هنوز هم ذهن باستان شناسان را به خود درگیر کرده است، نظریه های مختلفی در رابطه با چگونگی حرکت دادن موآی ها وجود دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

اما نکته ی حائز اهمیت دیگری هم درباره ی ساخت مجسمه های موآی وجود دارد و آن هم ابزاری است که سازندگان این مجسمه های عجیب از آن ها استفاده کرده اند. سنگ هایی که مجسمه های موآی از آن ها ساخته شده اند از جمله برترین سنگ های جزیره ی ایستر است و کنده کاری روی آن کار دشواری می باشد اما با تحقیقات به عمل آمده امروزه اینطور به نظر می رسد که مجسمه های موآی با استفاده از ابزارهای ابتدایی دستی تراشیده شده اند و همین موضوع هم یکی از جالب ترین نکات درباره ی مجسمه های اسرار آمیز موآی است. این موضوع زمانی برایتان جذاب تر خواهد شد که بدانید در این جزیره فلزی وجود نداشته تا با آن ابزار حکاکی بسازند و حتی محققین عقیده دارند چوبی نیز نبوده و سازندگان تنها توسط ابزارآلات سنگی به خلق چنین مجسمه هایی پرداخته اند.

انتقال مجسمه های موآی | قدرت انسان یا نیروهای فرازمینی؟

عقل و منطق بشر نمی پذیرد که مجسمه های سنگی غول پیکر با صدها کیلو وزن خود به خود نقل مکان کرده باشند و یا حرف برخی محلیان راجع به دخالت خدای توو کوی هه (Tuu Ku Ihu) درست باشد، آن ها می گویند این خدا با قدرت خارق العاده اش مجسمه ها را جا به جا می کرده است؛ به همین خاطر حرکت آن ها از مهم ترین دغدغه های دانشمندان بوده است. چندین محقق مختلف با بررسی جوانب گوناگون نظریه هایی را بیان کردند که در این بخش به آن ها می پردازیم تا ثابت کنیم که داستان های اسطوره ای و دست داشتن آدم فضایی ها در ساخت و انتقال مجسمه های موآی توهمی بیش نیست و در ورای غول های موآی دلایلی علمی نهفته است. علت هر چه باشد شواهد نشان می دهند که مجسمه ها از دهانه ی معدن تا پایین تپه ی رانو راروکو (Rano Raraku) حمل شده اند.

نظریه هایی که در ادامه توضیح می دهیم همه توسط باستان شناس معروف تری هانت (Terry Hunt) تایید شده است، توضیح این نظریه ها کمی دشوار می باشد و اگر در انتها نتوانستید روش ها را تصور کنید می توانید به تماشای ویدئو بپردازید.

الف) نظریه تور هایردهال (thor heyerdahl)، سال 1955 میلادی:

طبق این نظر مجسمه هایی که حدود 5 تن وزن داشتند را به صورت افقی روی تخته چوبی می خواباندند، سپس با طناب هایی که به تخته چوب بسته شده بود، مجسمه را روی زمین می کشیدند، برای این کار چیزی حدود 50 تا 150 نفر کارگر نیاز بود و مطمئنا باید از طناب هایی استفاده می شد که بسیار محکم و با استقامت بودند.

ب) نظریه ویلیام مولوی (william mulloy)، سال 1970 میلادی:

در این روش طنابی دور گردن مجسمه های غول پیکر می بستند و انتهای طناب را به چوبی که به صورت دو سر به هم وصل شده بود متصل می کردند و با حرکت دادن چوب که به صورت جناق ساخته شده بود به سمت جلو، کل مجسمه نیز به سمت جلو حرکت می کرد. ولی مشکل این روش این بود که برای هر متر جلو و عقب بردن مجسمه باید چوب را دوباره بر سر جای خود استوار می کردند. جالب است بدانید که در اطراف راه های خاکی این جزیره حفره هایی پیدا شده که می تواند استفاده از این نظریه و وجود چوب ها را تصدیق کند.

ج) نظریه پاول پاول (Pavel Pavel)، سال 1986:

در این روش برای حرکت دادن مجسمه های غول آسا به دو طناب نیاز بود، یک طناب را به سر مجسمه می بستند و طناب دیگر را به پای آن. یک بار طناب اول را از پشت می کشیدند و بار دوم طناب دوم را به جلو، اینگونه مجسمه ها به صورتی حرکت می کردند که گویا خودشان در حال قدم زدن به صورت آرام هستند.

خ) نظریه چارلس لاو (Charles Love) سال 1987:

این نظریه همان نظریه ی استفاده از الوار های لغتان است، مجسمه را اینگونه به جلو هدایت می کردند که آن را به صورت ایستاده روی تخته چوبی قرار می دادند که زیر آن الوارهایی از چوب درختان قرار داشت. سپس یک طناب به سر مجسمه و یک طناب به پاهای آن می بستند تا تعادلش در هنگام حرکت حفظ شود و همچنین با کشیدن طناب ها مجسمه نیز به جلو برود. در این نظریه عقیده بر آن است که برای حرکت هر غول سنگی باید 1500 نفر به صورت هم زمان مجسمه را می کشیدند که کاری منطقی به نظر نمی آید.

د) نظریه خود تری هانت (Terry hunt) در سال 2011 میلادی:

بر اساس نظریه ی باستان شناسان نامی، تری هانت و کارل لیپو (Carl Lipo)، برای حرکت دادن این مجسمه ها تنها به 3 گروه کوچک کارگر نیاز بود. این روش اینگونه است که مجسمه به صورت ایستاده قرار می گیرد و سپس یک طناب به سر مجسمه بسته می شود، این طناب دو سر است و امکان کشیدن از چپ و راست مجسمه را دارد. علاوه بر این طناب یک طناب دیگر هم به بدن مجسمه وصل می شود و از پشت سعی می کند تا تعادل موآی را حفظ کند.

حرکت موآی اینگونه است که یکبار گروه سمت چپ طناب را می کشند و یکبار گروه سمت راست و اینگونه مجسمه آرام آرام به جلو هدایت می شود. هم اکنون باستان شناسان به این نظریه اعتقاد دارند و صحت آن را آزموده اند.

*جالب است بدانید که تحلیلگران عقیده دارند که افرادی که این مجسمه ها را حرکت می دادند آوازهای خاصی می خواندند تا حرکتشان با هم هماهنگ باشد و مجسمه تعادلش را از دست ندهد.

*همه ی این روش ها در ویدئو شرح داده شده است.

* اولین تصویری که در ادامه مشاهده می کنید نقاشی یک جغرافی دان به نام  فرناندو جی. بپتیستا (FERNANDO G. BAPTISTA) می باشد که چگونگی حرکت مجسمه های موآی را توسط دو گروه نشان داده است، ادعا می شود که با استفاده از این روش چیزی حدود 18 کیلومتر مجسمه های موآی را جا به جا کرده اند.

ساخت مجسمه های موآی طبق نظریه بردمن

بِردمن (Birdman) یا مرد پرنده ای نام فرقه ای است که نظری خاص درباره ی پدید آمدن مجسمه های موآی دارند و ما به دلیل این که احتمال صحت نظر آن ها زیاد است به این دیدگاه می پردازیم.

طبق نظریه ی بردمن سالها پیش چندین خان یا بزرگ در جزیره ی ایستر حکمرانی می کردند و هر یک طرفداران و قبلیه های خود را داشتند. سطح قدرت این حاکمان توسط مقدار سربازان جنگجویشان ارزیابی می شد اما با همه ی این تفاصیل آن ها بسیار مسالمت آمیز در کنار هم زندگی می کردند تا این که فرقه ای جدید در ایستر ظهور کرد که آیین و مذهبی نو داشتند، همه روزه طرفداران این فرقه ی نو ظهور بیشتر و بیشتر می شد به همین خاطر بزرگان قبایل برای حفظ قدرت خود گرد هم آمدند و نقشه ی ساخت مجسمه های موآی را کشیدند.

بر طبق این نظر گفته می شود که چهره هایی که مجسمه های آن ها روی سکوی آهو قرار گرفته چهره ی همان بزرگان قبایل را نشان می دهند، آنها با این کار قصد داشتند که عظمت و قدرتشان را به اهالی جزیره گوش زد کنند.

در راستای همین نظریه گفته می شود که فرقه ی نو ظهور جزیره ی ایستر فرقه ای بوده که در آن موجوداتی نیمه انسان و نیمه پرنده نقش مهمی داشته اند، این فرقه از روستای سنگی اوروگو (Orongo) در سمت جنوب غربی جزیره ی ایستر ظهور کرده بود و آثاری از تفکرات آن ها هنوز هم در این روستا قابل مشاهده است.

حفاظت و ترمیم مجسمه های موآی

مجسمه های جزیره ی ایستر هم اکنون به عنوان میراثی جهانی شناخته می شوند به همین خاطر تلاش های زیادی برای حفظ و نگهداری آن ها انجام می گیرد، یکی از مهم ترین بازسازی و ترمیم هایی که در مورد مجسمه های موآی صورت گرفته به سال های 1955 تا 1987 میلادی باز می گردد. در این زمان باستان شناسی آمریکایی به نام ویلیام مالولی (William Mulloy) به تحقیقاتی گسترده روی مجسمه های موآی پرداخت و از همه ی زوایا این مجسمه ها را بررسی کرد و درباره ی آن ها مقالاتی مختلف منتشر نمود، اطلاعات وی برای بازسازی و مرمت مجسمه ها بسیار مفید بود.

باید توجه داشته باشید که امروزه جزیره ی ایستر به شدت محافظت می شود و اگر کسی قصد خروج مجسمه ها یا وارد کردن آسیب به آن ها را داشته باشد مجرم شناخته می شود، برای مثال در سال 2008 میلادی توریستی فنلاندی به دلیل همراه داشتن اجزای یک مجسمه و سعی در خارج کردن یک موآی از جزیره دستگیر شد، وی برای این کار  17،000 دلار جریمه گشت و تا سه سال هم حق ورود به ایستر را نداشت.

*بالا رفتن از مجسمه ها ممنوع است و پیگرد قانونی دارد.

تفریح در جزیره ایستر

مطمئنا اغلب گردشگرانی که برای گذراندن تعطیلات به جزیره ی ایستر می روند قصدشان از این سفر تماشای مجسمه های خارق العاده ی این جزیره است اما تفریحات دیگری هم در این ناحیه وجود دارد که به صورت مختصر به معرفی آن ها می پردازیم.

-تماشای مجسمه های موآی

-قدم زدن و پیاده روی در طبیعت دلفریب جزیره

-عکاسی از مناظر زیبای جزیره ی ایستر

-قایق سواری

-تپه نوردی

-تماشای گاو و اسب های وحشی

بهترین فصل سفر به جزیره ایستر

همه ی فصول سال می توانید برای اقامت و تفریح به جزیره ی ایستر بروید اما بهترین زمان سفر به این ناحیه را فصل پاییز می دانند اما با این تفاصیل باز هم اوضاع جزیره ی ایستر را در فصل های مختلف بررسی می کنیم:

بهار: در فصل بهار آب و هوای جزیره ی ایستر برای گشت و گذار پیشنهاد نمی شود زیرا اویل این فصل هوا سرد و در اواخرش هوا شرجی است.

تابستان: اگر علاقمند هستید که در سواحل این جزیره آفتاب بگیرید این فصل را انتخاب کنید، در غیر این صورت تابستان فصل خوبی نیست.

پاییز: فصل پاییز و بخصوص آذر ماه بهترین زمان سفر به جزیره ی ایستر است و همه چیز برای یک سفر تمام عیار مهایاست.

زمستان: زمستان هوای جزیره آرام آرام به سمت سرما می رود و زیاد برای سفر مناسب نیست.

اقامت در جزیره ایستر 

امروزه در جزیره ی ایسلند هتل های مختلفی وجود دارند که می توانید در آن ها اقامت کنید و البته امکان برپایی چادر هم در این جزیره ی زیبا وجود دارد. در این بخش به معرفی برخی از هتل های این جزیره ی فوق العاده می پردازیم:

-هتل کاباناس | Cabañas Manavai Rapa nui: امتیاز این هتل در وبسایت بوکینک 9.2 می باشد و از امکانات رفاهی خوبی برخوردار است، حدود هزینه ی اقامت در این هتل برای یک اتاق دو نفره شبی حدود 660 هزار تومان هزینه دارد.

-هتل لاپیروس | La Perouse Rapa Nui: امتیاز این هتل 9 می باشد و یک شب اقامت در آن برای دو نفر حدود 750 هزار تومان هزینه دارد.

-هتل کونا | Kona Koa Lodge: امتیاز این هتل 9.6 است و یک شب اقامت در آن حدود 1 میلیون و 120 هزار تومان هزینه دارد.

*توجه داشته باشید که هزینه ی اقامت در این هتل ها در فصول مختلف متفاوت است و به دلیل گردشگران زیادی که در زمان های گوناگون و بخصوص بهار به این جزیره می روند باید هتلتان را از چند ماه قبل از سفرتان رزرو نمایید.

هتل کاباناس

هتل لاپیروس

هتل کونا

توصیه کارناوال

پیشنهاد می کنیم قبل از سفر خوب هتلی را قصد اقامت در آن را دارید از همه لحاظ بسنجید زیرا تنوع اقامتگاه در این جزیره بی داد می کند و به طبع شرایط را برای کلاه برداری و اخذ هزینه های بیشتر از مسافران فراهم می آورد.

در آخر توصیه می کنیم که حتما دوربین عکاسی را همراه ببرید زیرا شاید فرصتی دیگر برای رفتن به این جزیره ی خاص و راز آلود نصیبتان نشود.

سخن آخر

نمی دانیم تا به حال چیزی راجع به مجسمه های رازآلود جزیره ی ایستر می دانستید یا خیر اما حالا که کمی با این پدیده های منحصر به فرد آشنا شدید نظر شما راجع به آن ها چیست آیا واقعا ممکن است که آدم فضایی ها دستی در خلق مجسمه های موآی داشته باشند؟

به نظر شما افسانه ها حقیقت را بازگو می کنند یا دانشمندان؟

نظرات و دیدگاه هایتان را با ما در میان گذارید.

روش حرکت کردن مجسمه های موآی را در ویدئو تماشا کنید

مجسمه های حیرت انگیز موآی را در ویدئو تماشا کنید

حقایقی جالب درباره جزیره ایستر

هرچه درباره ی جزیره ی ایستر و رازهای پنهان در آن سخن بگوییم باز هم نکات جالبی را خواهیم یافت به همین علت جالب ترین حقایق این جزیره را گلچین کرده و در این قسمت به آن ها می پردازیم:

-مردمانی که سالها پیش در این جزیره زندگی می کردند زبانی مخصوص خودشان داشتند که پس از مدتی سعی کردن آثار باقی مانده از این زبان را نابود کنند تا رمز و رازهایشان فاش نشود.

-غذای اصلی مردمان بومی این جزیره نوعی سیب زمینی شیرین بود که به صورت عمده در این ناحیه کاشت می شد اما جالب اینجاست که این سیب زمینی بومی جزیره نیست و از آمریکا به این ناحیه آورده می شد، یعنی بومیان کهن این جزیره سیب زمینی را  3701.4 کیلومتر حمل کرده و به جزیره آورده بودند.

-سنگ های مجسمه ها را به احتمال زیاد از معدن رانو استخراج کرده بودند اما هنوز هم نمی دانیم سنگ هایی با وزن چند تن را چگونه حمل می کردند.

-دانشمندان عقیده دارند که متوسط 50 الی 150 نفر برای حمل هر مجسمه به سکوی آهو نیاز بوده است.

-زانوی اغلب موآی ها هنوز قابل تشخیص است.

-نام جزیره ی ایستر را کاپیتان جاکوپ روگوین (Jacob Roggeveen) اهل هلند روی این مکان گذاشت، او اولین اروپایی بود که قدم به این جزیره نهاد و با این کارش باعث شد که سالانه حدود 1722 نفر در روز عید پاک یا ایستر به این جزیره بروند و مراسم را در این مکان برپا کنند.

-در سال  1950 میلادی یک کارشناس نروژی با قایق سعی کرد از هند به این جزیره برود تا صابت کند که هندی ها اولین افرادی بودند که علاوه بر بومیان وارد جزیره ی ایستر شدند، او توانست این کار دشوار را به سختی انجام داده و نظریه اش را به اثبات برساند اما شواهد و قرائن تاریخی حاکی از آن است که هندی ها به این جزیره نیامده بودند و کار ساخت مجسمه ها نیز متعلق به آنان نبوده بلکه بومیان جزیره ی ایستر سازندگان این مجسمه های زیبا هستند.

-از سال 1888 میلادی تا کنون جزیره ی ایستر طرفداران زیادی پیدا کرده و یکی از مهم ترین سرزمین های تحت تسلط شیلی است و به همین خاطر مردمان بومی این جزیره علاقمند هستند که مستقل شده و از شیلی جدا شوند.

-در سال 1977 میلادی جمعیت جزیره ی ایستر به یکباره کاهش یافته و به 111 نفر رسید اما امروزه بنابر آخرین آمارها جمعیت بومی این جزیره 6000 نفر می باشد.

-جزیره ی ایستر در سال 1995 میلادی در فهرست یونسکو ثبت شد.

-حدود 11 موآی در حال حاضر به صورت قانونی از جزیره ایستر خارج شده و در موزه های مختلف جهان در معرض دید عموم قرار دارند.

-در سال 2010 میلادی دکمه ای در ویندوز ها طراحی شد که با فشردن  U+1F5FF یک شکلک به صورت موآی ظاهر می شود.

-یک مجسمه در توکیو و نزدیک ایستگاه معروف Shibuya وجود دارد که نشان دهنده ی یک موآی است.

-به دلیل این که افراد زیادی از شکل اصلی موآی ها خبر ندارند و شرکت های گوناگونی خبر وجود آن ها را منتشر کرده اند موآی ها به اشکال مختلف در کشورهای مختلف شناخته می شود.

-کلمه ی آهو (ahu) را به دو معنا ترجمه می کنند، یکی محل برپایی مراسم تشریفاتی و دیگری تپه ی صاف.

-اختلافات زیادی بر سر تعداد موآی های موجود در این جزیره وجود دارد.

-در سال 1940 میلادی نظریه ای منتشر شد که ساخت مجسمه های موآی را به آدم فضایی ها نسبت می داد.

-تاریخ شفاهی بیان می کند که کارگران و سازنده هایی که این مجسمه ها را ساختند تحت ظلم و ستم و فشار نبوده اند و با اراده و خواست خود این کار را انجام داده اند.

حفاری جزیره ایستر در سال 2012

در ماه می سال 2012 میلادی باستان شناسان یکبار دیگر به حفاری و جمع آوری اطلاعات درباره ی مجسمه های موآی پرداختند، آن ها پس از بررسی های مکرر اعلام کردند که این مجسمه ها متعلق به سال 1914 میلادی یعنی در حدود 1 قرن پیش هستند.

همچنین جون آن ون تیلبورگ (Jo Anne Van Tilburg) مدیر پروژه ی حفاری این سال اعلام کرد که در میان این همه مجسمه 150 مورد از آن ها از همه مشهورتر هستند و اغلب گردشگران به دیدار آن ها می روند، این مجسمه ها اغلب تنها سرشان از خاک بیرون بود اما هم اکنون کاملا از زمین بیرون آورده شده اند. در ادامه می توانید برخی از تصاویر تهیه شده از این حفاری را مشاهده نمایید.