دریاچه ناترون تانزانیا | جادوی سرخ مومیایی در آفریقا

بعضی ها از سفر به عنوان فعالیتی برای تغییر حال و هوای شان یاد می کنند، آن ها هر وقت که از سختی ها یا یک‌نواختی های زندگی به تنگ می آیند کوله بارشان را جمع کرده و به گردش می روند؛ اما در این میان افرادی هم هستند که سفر را موقعیتی برای ماجراجویی می دانند، این دسته همیشه در تلاش هستند که مقاصدی را انتخاب کنند که خاص باشند و ویژگی های شان آن ها را متعجب کند.

امروز می خواهیم مقصدی را معرفی کنیم که ماجراجویان را به سوی خود می کشاند؛ جایی که به گورستان حیوانات معروف است و برخی می گویند که اگر به آن جا پا بگذارید به مومیایی تبدیل خواهید شد. مقصدمان دریاچه ای شگفت انگیز در آفریقاست؛ همه می دانیم که قاره آفریقا همیشه در صدر مقاصد شگفت انگیز و پر رمز و راز بوده است. به سوی دریاچه سحرآمیز ناترون خواهیم رفت؛ مقصدی پر رمز و راز که در کشور تانزانیا قرار دارد.

به جرات می توان گفت که همه چیز درباره ناترون خاص و هیجان انگیز است، از رنگ سرخ و سیاهش گرفته تا محتویات ترسناک آن، همه و همه شما را انگشت به دهان خواهند کرد. اینجا به هیچ وجه برای افرادی که در جستجوی طبیعتی زیبا برای پیک نیک هستند، مناسب نیست. محیط ناترون تا حدودی ترسناک است و باید شجاع و کنجکاو باشید تا اینجا توجه تان را به خود جلب کند. این دریاچه را انتخاب کردیم تا بدانیم علت رنگ سرخ آن چیست و چرا جنازه حیوانات زیادی در آن یافت شده است.

اگر شما هم دوست دارید بیشتر درباره ناترون، این دریاچه سرخ رنگ و هولناک بدانید با کارناوال در این سفر همراه باشید، ما همه دانستنی ها را درباره ناترون در اختیارتان قرار خواهیم داد.ورود به صفحه اختصاصی راهنمای سفر به تانزانیا

چرا دریاچه ناترون؟

• به نسبت دریاچه های دیگر چهره متفاوتی دارد.
• آب این دریاچه سرخ رنگ است.
• از مهم ترین دریاچه های نمک تانزانیا به شمار می آید.
• روایت های گوناگونی در مورد آن بیان می کنند که بسیاری از آن ها ترسناک هستند.
• محتویات این دریاچه باعث مرگ بسیاری از جانداران می شود.
• یکی از آرام ترین دریاچه های آفریقا به شمار می آید.
• ششمین دریاچه بزرگ تانزانیاست.

معرفی دریاچه ناترون | Lake Natron

برای بازدید از دریاچه ناترون باید به شمال کشور تانزانیا و منطقه آروشا (Arusha Region)، نزدیک مرز کنیا بروید. ناترون یک دریاچه نمک است که مواد معدنی و قلیایی (1) زیادی را در خود دارد، در واقع PH آب این دریاچه 10.5 است. پیش از راهی شدن به سوی ناترون خوب فکر کنید زیرا اطراف این دریاچه بر خلاف تصور آب و هوایی گرم و سوزان دارد و برای پیک نیک و خوش گذرانی با خانواده هم مناسب نیست. ولی اگر کمی به مناطق طبیعی ناب و تماشای پدیده های طبیعی خاص علاقه مند باشید ناترون شما را راضی خواهد کرد.

همان طور که قبل تر هم اشاره کردیم، این دریاچه رنگ سرخی دارد، یکی از اصلی ترین دلایل این رنگ وجود مقدار زیادی سدیم کربنات در آن و واکنشش با مواد دیگر است، به زبان ساده تر می توان گفت که سدیم کربنات نوعی نمک به شمار می آید و وجودش ویژگی های خاصی را به ناترون بخشیده است.

اگر ناترون را برای بازدید انتخاب کنید، بی تردید روی سطح دریاچه و اطرافش پرنده هایی را خواهید دید که مرده اند و چیزی جز یک مشت پر و چند استخوان از آن ها باقی نمانده است. وجود همین پرنده های مرده موجب شد تا به مرور به ناترون لقب "گورستان پرنده ها" را بدهند. جالب تر این که در ناترون جنازه حیوان های دیگر مثل بز نیز پیدا شده است، همین موضوع بازدیدکننده ها را کمی نگران می کند. بی تردید از بومیان حرف های ضد و نقیضی هم درباره مومیایی شدن انسان ها در ناترون خواهید شنید که کمی شما را خواهد ترساند.

در ابتدا شاید تصور کنید که ناترون عمق زیادی دارد و انسان هایی که به داخلش رفته اند، غرق شده اند؛ اما وقتی ناترون را از نزدیک ببینید متوجه خواهید شد که این دریاچه در عمیق ترین نقطه حدود 3 متر عمق دارد و بعید به نظر می رسد که کسی به راحتی در آن غرق شود. البته این موضوع را هم در نظر داشته باشید که در فصل های مختلف سطح آب این دریاچه کمی تغییر می کند؛ اما باز هم عمقش در همین حدود است. گفتنیست که ناترون حدود 1,040 کیلومتر مربع مساحت دارد و از سطح دریاها 600 متر بالاتر است.

در این منطقه باران کمی می بارد و بارش های فصلی هم بین ماه های دسامبر تا می (اواسط آذر تا اواسط خرداد) رخ می دهند. این بارش های پراکنده تاثیر زیادی در میزان آب دریاچه و بهبود شرایط آب و هوایی منطقه ندارند زیرا به طور میانگین در سال 800 میلی متر باران می بارد.

 در طول سال به دلیل گرمای هوا و کمبود باران سطوح بالایی دریاچه ناترون به صورت جامد دیده می شوند زیرا میزان سرعت تبخیر در این ناحیه زیاد است. همین عوامل باعث شده اند تا سنگ های اطراف دریاچه حالتی رسوبی به خود بگیرند و چهره جالبی به ناترون بدهند.

بد نیست بدانید که کنوانسیون رامسر (Ramsar) دریاچه ناترون را جزو تالاب هایی دسته بندی کرده که اهمیتی جهانی دارند. کنوانسیون رامسر یک پیمان بین المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوان ها و گیاهان وابسته به آن‌ها (به ویژه پرندگان آبزی) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید.

در ادامه بیشتر درباره چرایی مرگ حیوانات در این دریاچه برای تان خواهیم گفت و دیگر ویژگی های ناترون را بررسی خواهیم کرد.

پاورقی

1- باز یا قلیایی به موادی گفته می شود که در دمای بیش از 25 درجه سانتیگراد PH آنها بیش از 7 باشد. این مواد اغلب مزه تلخی دارند.

علت مرگ پرنده ها و دیگر حیوانات در ناترون 

بومیانی که اطراف ناترون رفت و آمد می کنند افسانه هایی در رابطه با این پدیده زیبای طبیعی ساخته اند که از نظر علمی حقیقت ندارند. حالا این سوال مطرح می شود که پس علت مرگ پرنده و دیگر موجودات زنده در این دریاچه چیست؟

اینجا اغلب اوقات سال دمای آب دریاچه بین 40 تا 60 درجه سانتیگراد است، همچنین آب ناترون مواد معدنی گوناگونی در خود دارد، وجود این عوامل در کنار هم سبب شدند تا این منطقه محیط مناسبی برای زیست حیوانات نباشد.

آب این دریاچه از رود ایوازو نیرو (Ewaso Ng'iro) تامین می شود و آب این رود نیز سرشار از مواد معدنی است و در طی حرکتش به سوی ناترون از چشمه های آب گرم متعددی عبور می کند. با این تفاسیر وقتی آب به دریاچه ناترون می رسد دمای بالایی دارد و وجود نمک در آن، آب را شبیه به ماده ای مشابه مواد مذاب می کند. متاسفانه پرنده هایی که برای شنا یا استفاده از آب ناترون وارد آن می شوند می سوزند یا مسموم می شوند. وجود آتشفشان اُل دوینیو گای (Ol Doinyo Lengai) در نزدیکی ناترون هم سبب شده که مواد آتشفشانی هم به دریاچه زیبای ناترون راه پیدا کنند. نکته ای که تاثیر همه عوامل را بیشتر می کند، این است که ناترون یک تالاب است و آب آن توسط رودی خارج نمی شود و همه مواد در یک جا جمع می شوند.

تصاویر گوناگونی از پرنده هایی منتشر شده است که به صورت سوخته و آسیب دیده روی سطح دریاچه خشک شده اند؛ این تصاویر ترس زیادی را بین گردشگران علاقه مند به بازدید از ناترون ایجاد کرد و برخی هم فکر کردند که حیوانات اگر با آب ناترون تماس پیدا کنند ناگهان خشک یا به قولی مومیایی می شوند. لازم است ذکر کنیم که این موضوع به خلاقیت یک عکاس هنرمند و خوش ذوق به نام ریک برنت (Rick Brandt) باز می گردد، او جسد پرنده ها را از اطراف دریاچه جمع آوری کرد و آن ها را طوری در قاب تصویرش جای داد که گویا بر اثر تماس با آب ناترون درجا خشک شده اند. این موضوع حقیقت ندارد و موجودات زنده بر اثر تماس با ناترون، ناگهان نمی میرند و انسان ها هم به مومیایی تبدیل نمی شوند و در واقع داستان مومیایی شدن انسان ها و خشک شدن ناگهانی پرنده ها ریشه در عکس های ریک برنت داشته است. او عکس های جذابش را بین سال های 2010 تا 2012 گرفت و در نهایت نیز در کتابی به نام سرزمین ویران شده (Ravaged Land) به چاپ رساند. در آخر بد نیست بدانید که نظر شخصِ ریک درباره مرگ پرنده ها و خفاش ها این است که آن ها با دیدن انعکاس نور در آب دریاچه گیج شده و طعمه ناترون می شوند. ریک درباره پروژه خاص عکاسیش از ناترون چنین گفته است:

من در سفرم به ناترون، در اطرافش به صورت غیر منتظره ای پرنده ها و خفاش هایی را پیدا کردم. هیچ کس به صورت دقیق نمی داند که آن ها چگونه می میرند. من آن ها را از ساحل دریاچه جمع آوری کردم و از آن ها طوری عکس گرفتم که انگار زنده هستند. چیزی شبیه به مومیایی هایی که دوباره به زندگی برگشته اند.

وی در ادامه به توصیف پرنده ها پرداخت و گفت:

امکان تغییر موقعیت سر یا بال پرنده ها وجود نداشت زیرا آن ها مثل سنگ، سفت شده بودند. بنابراین مجبور شدم با چوب یا سنگ آن ها را در موقعیت مناسبی برای عکاسی قرار بدهم. به نظرم این پرنده ها پرتره ای از مرگ هستند.

با همه این توضیحات جالب است بدانید که در گذشته و در مصر از ترکیباتی برای مومیایی کردن استفاده می کردند که تا حدود زیادی شبیه به ترکیبات موجود در این دریاچه بوده است، در آن زمان سدیم نقش مهمی در مومیایی کردن افراد داشت.

تفریح در کنار دریاچه ناترون

 دریاچه ناترون یکی از آرام ترین و زیباترین دریاچه های آفریقاست. با این که آب و هوای اطراف این منطقه برای گردش های خانوادگی مناسب نیست اما تفریحاتی در اینجا رونق دارند که آن ها را با هم مرور می کنیم.

اکتشاف های جدید: برخی از کسانی که از ناترون دیدن کرده اند، گفته اند که وقتی به پرنده های مرده اطراف این دریاچه آب و غذا داده اند، آن ها جانی دوباره گرفته و به زندگی برگشته اند. این موضوع ثابت شده نیست؛ اما امکان آن نیز وجود دارد به همین خاطر شما هم می توانید این پرنده ها را در محیطی مناسب قرار دهید و راست و دروغ این نظریه را کشف کنید.

پرنده نگری: اگر در بین ماه های ژوئن تا ماه نوامبر (خرداد تا آبان) از ناترون دیدن کنید و کمی خوش شانس باشید، با کمی گشت و گذار در اطراف دریاچه می توانید فلامینگوهای زیبایی را تماشا کنید.

گردش در کنار آتشفشان: همان طور که بالاتر هم اشاره کردیم در نزدیکی دریاچه ناترون، آتشفشانی به نام اُل دوینیو گای وجود دارد که اگر اهل کوهنوردی باشید مکان خوبی برای کوهنوری است. در برخی از سفرنامه ها آمده که در مسیر دریاچه ناترون تا آتشفشان  اُل دوینیو گای می توانید یک آبشار زیبا را هم ببینید و از منظره دلربایش لذت ببرید.

کمپ: اگر قصد دارید شب را در اطراف ناترون سپری کنید چند راه پیش رو دارید؛ یا خودتان مکان مناسبی برای چادر زدن انتخاب کنید یا از تورهای گردشگری یا محلیان بخواهید که نزدیک ترین کمپ ها را به شما معرفی کنند. البته همیشه اقامت در خانه های روستایی در روستاهای نزدیک به دریاچه ناترون هم وجود دارد.

پوشش گیاهی و جانوری دریاچه ناترون

رنگ و دیگر ویژگی های ظاهری ناترون به این موضوع اشاره دارند که میزان تبخیر آب در این دریاچه بالاست. گرمای هوا و وجود مقدار زیادی نمک در ناترون باعث شده که گیاهانی به جز موجودات ذره بینی و به خصوص جلبک ها توانایی زندگی در آن را نداشته باشند. از جمله موجوداتی که توانسته اند خود را با محیط این دریاچه وفق بدهند ارگانیسم هایی نظیر سیانوباکترها (cyanobacteria) هستند، سیانوباکترها نوعی جلبک فیروزه ای رنگ اند که با فتوسنتز زندگی می کنند. عمل فتوسنتز سیانوباکترها باعث به وجود آمدن پیگمنت قرمز و نارنجی رنگ در آب دریاچه ناترون شده است.

شرایط زندگی اغلب حیوانات با مکان هایی که هوای گرمی دارند و میزان نمک در آن ها بالاست همخوانی ندارند؛ اما با این حساب باز هم برخی از ماهی ها، جلبک ها و بی مهره ها توانسته اند در ناترون زندگی کنند و برخی از گونه های پرنده ها هم توانسته اند خود را با محیط طاقت فرسای اطراف ناترون تطابق بدهند.

مهم ترین گونه پرنده ای که در این منطقه وجود دارد فلامینگوها هستند. گفته می شود که حدود 2.5 میلیون فلامینگو در شرق آفریقا وجود دارند که ناترون برای برخی از آن ها حکم خانه را دارد؛ اما متاسفانه روز به روز از شمار آن ها کم می شود و حالا فلامینگوهای شرق آفریقا جزو گونه های "نزدیک به تهدید" به شمار می آیند. فلامینگوها زندگی در کنار دریاچه های دارای آب شور را می پسندند زیرا می توانند از جلبک ها تغذیه کنند. خوشبختانه شکارچیان کمتر برای شکار فلامینگوها به سمت ناترون می روند و این پرنده ها در این منطقه کمتر شکار می شوند.

بعضی ها وقتی متوجه حضور فلامینگوها در اطراف دریاچه ناترون می شوند، این سوال را مطرح می کنند که با این که پرنده های گوناگونی در این منطقه می میرند پس چرا هنوز فلامینگوها دوست دارند که از ناترون تغذیه کنند؟ این در حالیست که دریاچه های دیگری نیز در منطقه وجود دارد. باید بدانید که این موضوع به رژیم غذایی فلامینگوها باز می گردد. آن ها به خوردن سیانوباکترها علاقه مند هستند و سیانوباکترها هم در محیط های قلیایی بهتر رشد می کنند به همین خاطر ناترون یک محیط عالی برای تامین خوراک فلامینگوهاست. وجود همین موجودات کوچک باعث تغییر رنگ فلامینگوهای این منطقه شده است. در سیانوباکترها رنگدانه هایی به نام کرتنوید (Carotenoid) وجود دارد که موجب تغییر رنگ پرنده ها می شود. این رنگدانه همانیست که در خوراکی هایی چون هویج و زرده تخم مرغ وجود دارد. شاید شنیده باشید که اگر زیاد هویج مصرف کنید رنگ پوست تان آرام آرام زرد و در نهایت نارنجی خواهد شد، پس سیانوباکترها مسوول رنگ نارنجی و صورتی فلامینگوها هستند.

عوامل تهدید کننده دریاچه ناترون

به دلیل شرایط نامساعد جوی در دریاچه ناترون زمین های اطراف آن قابلیت کشت ندارند و تنها برخی گیاهان را در بعضی از فصل ها می توان در این منطقه پرورش داد به همین خاطر کمتر کسی در اطراف ناترون سرمایه گذاری کرده و کشاورزی می کند. اما کمی که از ناترون دور شوید شاهد زندگی بومیان خواهید بود، متاسفانه بسیاری از آلودگی هایی که توسط آن ها تولید می شود در نهایت به ناترون می رسد. نکته ناامیدکننده این است که به زودی نیروگاهی روی رود ایوازو نیرو افتتاح می شود که به احتمال زیاد آلودگی های ناترون را دوچندان خواهد کرد. درست است که هدف از تاسیس این نیروگاه تولید آب شیرین است اما هنوز هیچ سندی مبنی بر عدم وجود آسیب به محیط توسط این نیروگاه وجود ندارد.

گذشته از آلودگی ها، تهدید دیگری نیز برای این دریاچه زیبا به وجود آمده است، گویا می خواهند آب این دریاچه را تخلیه کنند تا با خارج کردن سُدیمش پودر شستشو تولید کرده و به شهر و کشورهای دیگر صادر کنند. برای این کار قرار است 1000 کارگر استخدام شوند به همین خاطر ممکن از بیش از اندازه نمک استخراج کنند و سرانجام ناترون نابود شود.

یکی از مسوولان محیط زیست آفریقا در این رابطه گفت: 

احتمال این که فلامینگوهای کوچک در برابر این تغییرات دوام بیاورند نزدیک به صفر است. این تغییرات باعث کاهش فلامینگوها در شرق آفریقا شده است.

تا حالا جلسه های متعددی برای جلوگیری از تخریب دریاچه ناترون تشکیل شده است و در آن ها به بازبینی پروژه هایی که برای این مکان طراحی شده اند، پرداخته اند و امیدواریم که بیشتر به این دریاچه خاص اهمیت داده شود.

نکته قابل ذکر دیگر این است که در حقیقت وارد شدن آب تازه به دریاچه ناترون می تواند به چرخه حیاتی موجودات ذره بینی و فلامینگوها کمک کند اما بومیان به این موضوع اهمیتی نمی دهند و به شدت با وارد شدن آب به دریاچه مخالف هستند و ترجیح می دهند که هیچ رودی به ناترون سرازیر نشود. متاسفانه اگر جلوی ورود رودها به ناترون را بگیرند ممکن است حیات فلامینگوها به خطر بیفتد.

بهترین فصل سفر به دریاچه ناترون 

پیشنهاد می کنیم پیش از سفر به سوی دریاچه ناترون ابتدا درباره زمان سفر به آن و شرایط دریاچه در آن بازه زمانی تحقیق کنید تا با مشکلی مواجه نشوید. ما در اینجا شرایط و چگونگی وضعیت دریاچه ناترون را در زمان های مختلف سال بیان می کنیم.

بهار (سپتامبر تا نوامبر معادل اواسط شهریور تا اواسط آبان): دمای هوا حدود 24 تا 27 درجه سانتی گراد می شود و رطوبت مناسبی دارد. همچنین گاهی شاهد وزش باد ملایم هم هستیم و باران نیز در این بازه زمانی کم می بارد. اگر در جستجوی زمانی ارزان برای سفر به ناترون هستید همین موقع را انتخاب کنید زیرا اقامتگاه ها ارزان می شوند.

تابستان (دسامبر تا فوریه معادل آذر تا اواسط بهمن): دمای هوا در این فصل بالا می رود و به صورت میانگین در طول روز حدود 29.2 درجه سانتی گراد است. باران کمی در این زمان می بارد.

پاییز (مارس تا می معادل اسفند تا اواسط اردیبهشت): میزان دمای هوا و رطوبت هر دو بالاست و همین موضوع باعث می شود تا گرمای هوا را بیشتر احساس کنید.

زمستان (ژوئن تا آگوست خرداد تا اواسط مرداد): این بازه شلوغ ترین زمان برای بازدید از ناترون است بنابراین قیمت اقامتگاه ها کمی بیشتر از دیگر زمان هاست. اگر در جستجوی آب و هوایی مناسب برای گردش و پیاده روی هستید زمستان را انتخاب کنید.

برای رسیدن به دریاچه باید از چند روستا عبور کنید، از روستاهایی که در این مسیر قرار دارند می توان به لولیندو (Loliondo)، سامونگ (Samung) و گابری (Ghabere) اشاره کرد. از ریفت تا ناترون با جیپ حدود 2 ساعت راه است اما اگر مجهز باشید کار سختی نیست. بعضی ها دوست دارند که این مسیر را دوچرخه سواری کنند؛ اما این کار برای افرادی که برای نخستین بار به سوی ناترون می روند عاقلانه به نظر نمی رسد.

راه هوایی:

رسیدن به دریاچه ناترون با استفاده از هلیکوپتر آسانترین و گرانترین راه است. متاسفانه باید به صورت شخصی برای سفر با هلیکوپتر اقدام کنید و خلبانی را برگزینید که تجربه کافی برای رفتن به این دریاچه را داشته باشد. اگر این راه را انتخاب کنید از فرودگاه موشی (Moshi Airport) تا دریاچه حدود 2.5 ساعت زمان لازم دارید. پیشنهاد می کنیم کمی پرس و جو کنید و چند مسافر که مانند شما ماجراجو هستند را پیدا کرده و با هم هلیکوپتر کرایه کنید زیرا هزینه هلیکوپتر به صورت شخصی بسیار گران تر خواهد بود.

تورهای گردشگری:

تورها امکانات خوبی در اختیارتان قرار می دهند و اگر بخواهید که فقط از دریاچه ناترون دیدن کنید هزینه های زیادی هم ندارند و در حدود 25 یورو (1,412,650 تومان) قیمت شان است. بهتر است برای بازدید از این دریاچه تورهای گردشگری را تهیه کنید این تورها امکاناتی چون وای فای در اتوبوس، لوسیون، کرم ضد آفتاب، آب آشامیدنی و نقشه در اختیارتان قرار می دهند. اگر بخواهید که در همین منطقه اقامت کنید هم تورها می توانند برای تان اقامتگاه های مختلفی را رزرو کنند که از اقامتگاه های موقت تا هتل ها طیف وسیعی از انتخاب ها را پیش روی تان قرار می دهند.

آدرس: شمال تانزانیا، استان آروشا، دریاچه ناترون

Address: northern Tanzania

دریاچه ناترون را در ویدیو تماشا کنید

توصیه کارناوال

توصیه می کنیم که به صورت گروهی برای بازدید از دریاچه ناترون اقدام کنید، همان طور که متوجه شدید رسیدن به این دریاچه با کمی چالش همراه است، به همین خاطر اگر با گروه به این ماجراجویی بروید امنیت بیشتری خواهید داشت.

همچنین پیشنهاد می کنیم که با خود آب و غذای کافی همراه ببرید تا با مشکلی مواجه نشوید زیرا برای تهیه غذا و نوشیدنی باید به روستاها مراجعه کنید و در اطراف دریاچه فروشگاهی وجود ندارد. توجه داشته باشید که برای دیدن این پدیده طبیعی زیبا باید کمی پیاده روی کنید بنابراین از قبل این موضوع را در نظر داشته باشید.