پل خواجو اصفهان | زیباترین پل زاینده رود

پل خواجو یکی از دیدنی های اصفهان است که بدون دیدنش، سفر به نصف جهان، یک چیزی کم دارد. شاید شما بارها و بارها عکس های پل خواجو را دیده باشید و به تحسین زیبایی های این پل و ساختار هوشمندانه اش پرداخته باشید اما باید بدانید که اسرار پل خواجو هم از شگفتی های آن محسوب می شوند. رازهای این پل باعث شده تا بسیاری کنجکاو باشند نام سازنده پل خواجو را بدانند و از ساختار آن سر در بیاورند. اگر تا به امروز نگاهی ریزبینانه به این پل نداشته اید، با کارناوال همراه باشید تا آن را از نزدیک بررسی کنیم. 

چرا پل خواجوی اصفهان؟

• پل خواجو یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان است که به عنوان زیباترین پل زاینده رود و اصفهان از آن یاد می شود.
• قدم زدن بر روی این پل می تواند یکی از لذت بخش ترین لحظات را برای شما خلق کند.
• اطراف این پل به هنگام غروب و اوایل شب، محلی برای خوشگذرانی مردم به شمار می رود.
• یکی از زیباترین پل های جهان در عصر خود بوده است.

آشنایی با پل خواجو | گذرگاه زیبای زنده رود

پل خواجو یکی از چندین پل بر روی زاینده رود است که به عنوان زیباترین پل اصفهان شناخته می شود. این پل در شرق سی و سه پل قرار دارد و علاوه بر معماری چشم نواز، نقاشی های زیبایی را نیز به نمایش می گذارد و قسمت میانی آن همچون نگینی می درخشد. این پل، به دستور شاه عباس دوم صفوی و بر روی خرابه های پل حسن بیک بنا از دوره تیموری ساخته شد و به خاطر ویژگی های معماری و استفاده از تزئینات کاشیکاری به عنوان یکی از زیباترین پل های جهان در عصر خود شهرت یافت. 

بد نیست بدانید  این پل هم محلی برای گذر بوده، هم ساختمان موسوم به شاه نشین در میان آن نقش محل اقامت موقت شاه را داشته و هم در مواقع نیاز سد و آب‌بند نیز می شده است.  

به دلیل ارزش این اثر تاریخی، نامش از تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ۱۱۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

مردم به هنگام غروب و شب به کنار این پل می آیند و لحظاتی خوش را برای خود می آفرینند. قدم زدن بر روی این پل یکی از فعالیت های مورد علاقه گردشگران این شهر به شمار می رود و تماشای جلوه های متفاوت آن برای شان لذت بخش است.

بساط خوشی و شادمانی در کنار خواجو همیشه برپاست؛ از نوازندگانی که هنرشان را به نمایش می گذارند تا بچه هایی که با خنده و شادی، فضایی متفاوت را به وجود می آورند.

گهگاه هم مسئولان برنامه هایی خاص را در این پل به اجرا در می آورند که از میان آنها می توان به نورپردازی سه بعدی در نوروز اشاره کرد.

خواجو ، تفرجگاهی دیرین

بد نیست بدانید در منابع تاریخی به دفعات، به آذین بندی پل و برگزاری جشن در نزدیکی آن اشاره شده است. به عنوان مثال در کتاب قصص الخاقانى تالیف ولی قلی بیگ شاملو درباره تاریخ مختصر صفویه، نقل شده است:

در سال (۱۰۶۰ ه.ق) که پل ساخته شد و به پل شاهى شهرت يافت بعد از تعطيلات نوروز آن سال برحسب فرمان شاه عباس ثانى، پل را آيين بندى و چراغان کردند و هر يک از غرفه ‏هاى آن را يکى از امراء و بزرگان تزيين نمود و براى جشن مهيا گرديد و شعراى مشهدى قصیده هایی در ۴۵ بيت و نيز صائب تبريزى قصیده هایی در وصف آن چراغانى و جشن سروده‏ اند.

اسرار پل خواجو

از معماری شگفت انگیز و اصول ساخت پل که بگذریم، حقایق جالبی درباره پل خواجو وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم. البته این ها تنها بخشی از شگفتی های پل هستند و حقایق شگفت انگیزتر را می توانید در بخش معماری همین مطلب بخوانید.

پل آب دوست: پِی های پل خواجو برای پایداری احتیاج به آب دارند و آب نه تنها باعث فرسایش آن نمی شود بلکه آن را مستحکم نیز می کند.

قبله نما: در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو دو شیر سنگی به چشم می خورد که احتمالا نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند. نزدیک به مجسمه شیر و در تخت سنگی که در سمت شمال پل قرار دارد، قبله نمایی به شکل آفتاب تعبیه شده است.

شمع خواجو: یکی از جالب ترین رازهای خواجو در شمع های آن نهفته است. اگر کسی در طبقه پایین پل و در منتهی الیه عرشه (لبه) آن بایستد و با زاویه ٣٩ درجه نسبت به افق، نگاهی به ترکیب طاق ها، نشیمن گاه ها و دیواره ها بیندازد، متوجه شمعی خواهد شد که از ترکیب این فضای سه‌بعدی و از محل برخورد دیواره‌های عقبی و جلویی پدیدار می شود. این شمع به صورت کامل است و اشک‌هایش نیز بر روی آن دیده می شود که خود از فلسفه ای خاص حکایت دارد.

عقاب خواجو: اگر از بالا به پل نگاه کنیم، ساختار آن همچون عقابی است که بال خود را گشوده و در حال پرواز بر روی زاینده رود است. کنگره های طبقات مختلف پل تصویری از پرهای عقاب را تداعی می کنند و برآمدگی های شاه نشین طبقه دوم پل مانند سر عقاب به نظر می رسد.

علامات عجیب و غریب: با کمی توجه به سنگ های طبقه پایینی پل متوجه علامت های عجیبی می شویم که مشخص نیست به دست چه کسی یا کسانی کنده کاری شده است. حرف و حدیث درباره این علائم زیاد است. برخی می پندارند که هر کدام از این علامت ها مخصوص یک سنگتراش عهد صفوی بوده و به این وسیله در پایان کار تعداد سنگ تراشیده شده توسط هر شخص و مزد او تعیین می شده است. برخی دیگر آنها را علایم حروف الفبای یونانی می دانند و معتقدند در عهد صفوی در ساخت پل خواجو از سنگ های ویرانه های کاخ های دوران ساسانی در منطقه جی اصفهان استفاده شده است که برخی از سنگ‌تراشان آنها یونانی بوده اند. به هر حال حقیقت هنوز مشخص نیست و این راز همچنان ذهن بسیاری را به خود مشغول می کند.

سنگ قبرهای مرموز: در حفاری هایی که در سال ٨٨ برای ترمیم و بازسازی پل انجام شد، سنگ قبرهای بسیار نفیس و قدیمی به همراه تعداد زیادی تخته سنگ‌های حجاری شده با همان علایم عجیب و غریب حجاران کشف شدند که بیشتر آنها در طی همان عملیات از میان رفتند و تعدادی نیز به موزه سنگ تخت فولاد انتقال داده شدند و در آنجا نگهداری می شوند.

نظرات خارجی ها در مورد پل خواجو

یکی از چیزهایی که بسیاری از ما در موردش کنجکاویم، این است که خارجی ها در مورد جاذبه های مان چه فکر می کنند. مثلا همین پل خواجو، از نگاه یک خارجی چه ویژگی هایی دارد و چه قدر جذاب به نظر می رسد. برای همین در اینجا سری به وبسایت سفر و گردشگری تریپ ادوایزر می زنیم و تعدادی از نظرات گردشگران خارجی را در مورد پل خواجو می خوانیم:

گردشگر هلندی | زمان بازدید خرداد 98

خارق العاده!

پلی جذاب با معماری منحصر به فرد. هم بازدید از این پل ارزش دارد و هم لذت بردن از فضای اطراف آن. رقص آب و مردمی که به کنار پل می آیند و خوش می گذرانند و آواز می خوانند بسیار جذاب هستند. به شدت بازدید از این جاذبه را پیشنهاد می کنم.

گردشگر استرالیایی | زمان بازدید اردیبهشت 98

خیره کننده در شب

واقعا ارزش دیدن دارد. هم در بالای پل قدم بزنید و هم در پایین آن. در اطراف این قسمت از رودخانه، باغچه های زیبایی وجود دارد.

گردشگر نیوزیلندی | زمان بازدید اردیبهشت 98

سحر انگیز در شب ها

ما در ماه رمضان و پس از تاریک شدن هوا به این پل رفتیم. فضای پایین پر از مردمی بود که با هم حرف می زدند، خوراکی می خوردند و آوز می خواندند. رودخانه به شکلی غیرعادی پرآب بود و سر و صدای شگفت انگیزی داشت. این اثر از نظر معماری واقعا زیباست. طاق های شگفت انگیزی را در اینجا می توانید ببینید. پل در طول روز زیباست اما به هنگام شب حالت زنده تری پیدا می کند. این جاذبه را از دست ندهید.

گردشگری از مونته نگرو | زمان بازدید خرداد 98

خارق العاده

این پل قدیمی چهره بسیار زیبایی دارد. مردم در کنار این پل کنار هم جمع می شوند چرا که از دیگر نقاط اصفهان خنک تر است.

گردشگر هلندی| زمان بازدید خرداد 98

بهترین پل اصفهان

ما در بعدازظهر پنج شنبه به بازدید از پل رفتیم. آب زیادی در رودخانه جریان داشت؛ چیزی که امری عادی نبود. مردم در زیر پل جمع شده بودند، آواز می خواندند و می رقصیدند. فضایی جذاب بود.

تاریخچه پل خواجو

آنچه که امروز به عنوان پل خواجو شناخته می شود در سال ۱۰۶۰ هجری قمری به دستور شاه عباس دوم و بر روی خرابه هایی از یک پل به جا مانده از دوره تیموری به نام پل حسن بیک بنا شده است. بر اساس نوشته های تاریخی، اساس این پل پیش از دولت اسلام وجود داشته، در زمان ترکمان ها تعمیر شده و در دوران صفویه به اوج شکوه رسیده است.

ساخت پل در زمان شاه عباس

در نوشته های تاریخی بیان شده که به دلیل آنکه این قسمت از زاینده رود از سایر بخش های آن گودتر است، شاه عباس این محل را برمی‌گزیند. این پل باعث می شده تا گبرها (زرتشتیان) که محله شان، آن طرف رودخانه بوده دیگر برای عبور از زاینده رود از خیابان چهارباغ گذر نکنند و راه کوتاه تری را طی کنند. بر اساس نوشته ها، در دو طرف خیابانِ این پل، دو خانه متعلق به شاه وجود داشته و شاه عباس در زمان اتمام ساخت پل، نام حسن بیک را برای آن برگزیده است.

به گفته برخی مورخان، در محل کنونی پل خواجو، پلی بلااستفاده و مخروبه قرار داشته که شاه عباس دوم دستور داده بر طبق نقشه و طرحی خاص، پلى بر روی این پل ساخته شود که محل آن در نزدیکى باغ سعادت آباد و عمارت آینه خانه بوده است. کارکنان موظف بوده اند که این پل را زیباتر از سایر پل های زاینده رود بسازند و بهترین آنها را بنا کنند.

پل خواجو، کاربری های دیگری هم پیدا می کند

به نوشته محققان در ابتدا هدف شاه عباس دوم از احداث پل خواجو، برقراری ارتباط میان محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز بود. سپس قرار بر این شد که این پل تنها نقش یک پل را نداشته باشد و در مواقع لزوم بتوان از آن به عنوان یک سد یا آب بند هم استفاده کرد. به همین سبب در سال ۱۰۶۸ هجری قمری آب بندهایی نیز برای آن در نظر گرفته شدند که در صورت بسته شدن باعث جمع شدن آب و تشکیل دریاچه در یک سوی پل می شدند.

شاه عباس در میان این پل محلی را برای اقامت کوتاه مدت خود و خانواده اش بنا کرد تا در آن بتوانند از مناظر اطراف لذت ببرند. در طول تاریخ، این پل علاوه بر اینکه نقش محلی برای رفت و آمد میان دو سوی زاینده رود را داشته، کاربردهای دیگری نیز داشته است که از جمله آنها می توان به تماشای مسابقات قایقرانی، تفرجگاه برای مردم و محلی برای خوشگذرانی پادشاه و خانواده اش اشاره کرد.

پل خواجو در دوره قاجار

 در زمان بیگلربیگى صدر اصفهانى -سومین صدراعظم فتحعلی شاه بین سال‌های ۱۲۳۴ تا ۱۲۳۹ قمری- بالاخانه‏ اى به نام وی بنا شد که در سال ۱۳۱۰ هجری قمری ظل السلطان -پسر ناصرالدین شاه- دستور تخریب آن را داد. براساس کتیبه کوفى که در طرف راست جنوبى پل قرار دارد، پل خواجو در سال ۱۲۹۰ هجرى همزمان با سلطنت ناصر الدین شاه قاجار به همت سیاستمداری به نام نصرالله خان مرمت شده است.

معماری پل خواجو

 یکی از نکاتی که در بررسی پل خواجو باید آن را مدنظر قرار دهیم، معماری شگفت انگیز این سازه است که در ادامه ویژگی های آن را برای تان بازگو می کنیم:

طول پل خواجو و تعداد دهانه های آن

در مورد طول این پل و تعداد دهانه های آن اختلاف نظر وجود دارد به عنوان مثال تاورنيه، سياح اروپايى، درباره این مشخصات می گوید:

اين پل که طولش ۱۵۰ متر و عرضش ۱۴ و معبر آن ۵/۷ متر است از سنگ و آجر ساخته شده و ۲۱ جوى و ۲۶ چشمه (دهانه) دارد.

اما آنچه که در کتاب های امروزی مشاهده می شود طول ۱۳۲/۵ متر و عرض ۱۲ متری است و البته تعداد چشمه های اين پل را بعضى ۲۶ و برخى ۲۴ و کسانى ۲۱ و ديگران ۲۸ نوشته اند. بر این اساس، احتمالا در طول تاریخ این پل دچار تغییراتی شده و برخی قسمت های آن از بین رفته اند.

رمز استحکام و پایداری پل در طی قرن ها

پی پل

از نظر پی‌سازی، پایه های پل خواجو بر روی سنگی متشکل از قطعات گرد و دانه درشت به نام کنگلومرا قرار دارد که لایه مقاومی را ایجاد می کند. به هنگام ساخت، لایه های شن و ماسه رودخانه را در محل پل کنار زده و پی پل را بر روی لایه ای از کنگلومرا بنا کرده اند. بستر رودخانه در کنار پایه های پل، سنگفرش شده تا اثرات تخریبی آب همچون فرسایش و آب بُردگی به حداقل برسد. این هوشِ طراح پل باعث شده تا امروزه در کنار پایه های پل هیچ اثری از فرسایش و آب بردگی به چشم نخورد.

محاسبات دقیق

با بررسی پایه های بزرگ و دقیق و سنگین پل خواجو متوجه می شویم که ابعاد پل در همه جهات به خوبی محاسبه شده و با وجود وزن زیاد، سال ها در برابر فشار آب مقاومت کرده است. فشار حرکت آب در رودخانه و فشار سکون آب در حوالی پایه های پل می توانند حیات این اثر را به خطر بیندازند. وزن، یکی از عوامل برای ایستادگی در برابر این فشارهاست؛ اما به تنهایی کافی نیست. در پل خواجو، زیاد بودن سطح اتصال پل به بستر رودخانه و شکل پایه های پل نیز نقش به سزایی در این استحکام دارند. لغزش پایه ها، واژگونی و ... برای پل خواجو معنا ندارد.

مصالح مورد استفاده در ساخت

پایه های زیر جرزها، از سنگ های سنگین و بزرگ هستند و فرم شان مانند دماغه های آب شکن و آب شکن های پله ای به نظر می رسد. آب شکن به سازه ای عرضی گفته می شود که جریان آب را به طرف وسط رودخانه هدایت کرده و از سرعت جریان می کاهد تا کناره ها حفظ شوند.

آب شکن و پله ها

 شکل نوک تیز پایه ها در بالا دست پل همچون آب شکن است که فشار وارده از جریان رودخانه به پل را به حداقل می رسانند. شکل پله ای پایه ها در پایین دست نیز باعث می شود تا در مواقع سیلاب یا بسته شدن آب‌روها برای استفاده از پل به عنوان سد، آب از روی پایه ها جریان یابد. آب با عبور از روی پله ها انرژی خود را در برخورد با آنها از دست می دهد تا هنگامی که به بستر رودخانه می رسد، انرژی مخرب و فرساینده نداشته باشد.

طاق های آهنگ و گنبدهای عرقچین

طاق روی پایه ها و یا همان سقفی که گذرگاه پل روی آن قرار دارد از سیستم طاق های آهنگ و گنبدهای عرقچین تشکیل شده است. طاق آهنگ یا طاق گهواره یکی از طاق های کهن ایران است که با به کار گذاشتن یک قوس بر روی دو دیوار موازی شکل می گیرد. گنبد عرقچین به پوشش مدوری گفته می شود که برای پوشش زیرین بقعه ها به کار می رود. استفاده از این فرم در ساختار پل، باربری و پایداری عالی را به وجود می آورد که جهت استفاده مکرر در طول قرن ها باید مورد توجه معمار بوده باشد.

اصول به کار رفته در ساخت پل خواجو

در ساخت این پل از اصولی خاص نیز استفاده شده است که بر زیبایی آن می افزاید:

اصل تقارن در معماری پل خواجو

تمامی آثار هنری، علمی، مذهبی و فلسفی و مهندسی در تاریخ ایران حکایت از اعتقادات ایرانیان به پدیده ها و ساختار های متقارن و منظم دارد و انواع مختلفی از قرینه سازی از جمله تقارن انتقالی، تقارن انعکاسی، تقارن دورانی، تقارن مرکب و ... در آنها استفاده شده است.

طراحی پل خواجو نیز از نوع تقارن انعکاسی یا آینه ای است که زیبایی خاص خودش را دارد. در تقارن انعکاسی، جسم، در دو طرف یک محور خاص به صورت یکسان دیده می شود اما فقط منعکس شده است. به این معنی که انگار نیمی از جسم واقعی و نیمی دیگر تصویر آن جسم در آینه است.

برای درک این نوع تقارن، باید در زیر پل بایستید. در این مکان متوجه فرورفتگی هایی در قسمت بالایی و میانی پایه های پل در طول ضلع شرقی آن خواهید شد و می بینید که در تمامی تالارها چهار فرورفتگی وجود دارد که با یک ریتم و آهنگ منظم در طول ضلع شرقی تکرار شده اند. 

اصل تناسب در پل خواجو

اصل تناسب در معماری مساله ای است که موجب ایجاد احساس نظم بین اجزای یک ترکیب از نظر بصری می شود. پل خواجو نیز از این امر بهره برده و دارای یک سازمان‌دهی فضایی خطی ست که از تکرار فضاهایی هم اندازه و یک شکل با عملکرد یکسان، تشکیل شده است.

در زیر پل ۲۱ تالار وجود دارد که با فاصله و جدا از یکدیگر قرار گرفته اند و توسط یک فضای میانی به یکدیگر متصل می شوند. تناسب فضاهای میانی از لحاظ طول و عرض باعث شده تا فضایی لازم برای تامین نور و دیدن دو سوی پل ایجاد شود و تصویری جالب را پیش روی افراد قرار دهد.

مصالح مورد استفاده در پل خواجو | انتخاب هایی هوشمندانه

کارشناسان معماری از پل خواجو به عنوان نقطه اوج در صنعت پل سازی ایران یاد می کنند و معتقدند مصالح به کار رفته در ساخت این سازه بسیار هوشمندانه انتخاب شده اند. در ادامه به بررسی این مصالح می پردازیم:

آجر: به دلیل حضور آب، استفاده از خشت در ساخت پل چندان منطقی به نظر نمی رسد و به همین دلیل آجر بهترین گزینه به شمار می رود.

سنگ: استفاده از سنگ در بستر رودخانه، پایه های پل و حتا قسمتی از جرز دیوار و بدنه سازی مشهود است و اقدامی منطقی برای محکم کردن و تقویت پل در برابر جریان آب به شمار می رود. استفاده از سنگ در جرزها، علاوه بر پی ها و پایه های زیرین به استحکام پل کمک شایانی می کند و باعث می شود مقاومت آن افزایش یابد.

سنگ درون پی ها و پایه ها به صورت قلوه سنگ است. به منظور تامین وزن مورد نیاز، فضای بین طاق ها را با قلوه سنگ پر کرده اند. از سوی دیگر برای اینکه اثر فرساینده حاصل از عبور و مرور انسان ها، چهارپایان و درشکه ها، نیز خنثی شود، کف عبورگاه پل را نیز با قلوه سنگ پوشانده اند تا بتوانند مقاومت لازم را به وجود آورند. 

 فاصله کف پل تا بستر رود 11 پله است که همگی از سنگ ساخته شده اند و در سنگ فرش کف رودخانه، پله ها، پوشش روی پایه ها و آب روها و بدنه جرزها نیز از لاشه سنگ و تخته سنگ های تراشیده استفاده شده است.

ملات ها: ملات مورد استفاده در پل ها بسیار مهم است و به ویژه در قسمت هایی همچون پایه ها و پی ها که در برخورد مستقیم با آب هستند باید از ملات مقاوم در برابر آب استفاده شود. در این زمان استفاده از ملات های آهکی به ویژه ساروج بهترین گزینه به نظر می رسد.

ساروج از ابتکارات معماران ایرانی در دوران بسیار کهن و نشانه هوشمندی آنان است. برای ساختن این ملات در ابتدا خاک رس و آهک را به نسبت مشخص ترکیب می کنند تا گلی سفت به دست آید و سپس دو روز آن را ورز می دهند. در مرحله بعدی، ترکیبی از خاکستر کوره های حمام با مقداری مواد الیافی لوئی (تخم و پرزهای نوعی نی) به آن اضافه می‌کنند و ترکیب تازه به دست آمده را با چوب هایی به قطر ده سانتی متر می‌کوبند تا به عمل آید و مورد استفاده قرار گیرد.

ملات دیگر مورد استفاده در پل گچ است که در طاق ها، جرزها، بندکشی ها و تزیینات اتاق های شاهی (فضای میانی پل) به کار رفته است.

کاشی: برای زینت بخشیدن به برخی قسمت های پل از کاشی های خشتی و معقلی با طرح های متنوع استفاده شده است. کاشی خشتی که با نام هفت رنگ نیز مشهور است، از تلفیق خشت‌های ظریف لعاب دار ساخته می شود که هریک از آنها بخشی از طرح کلی را در بر دارند. کاشی معقلی نیز نوعی کاشی با طرح های هندسی است که با تلفیق اشکال هندسی ساخته می شود.

چوب: چوب در سازه هایی که با آب سر و کار دارند جنبه مصرف موقتی داشته و در پل خواجو در پشت بندها تعبیه شده و برای بستن دریچه های آب گیر سدها به کار می رفته است. هنگامی که می خواستند، آب در پشت سد (پل) دریاچه ای را تشکیل دهد، با دریچه های چوبی آب راه های پل را می بستند و برای مقاومت در برابر فشار آب از پشت بندها و شمع های مایل چوبی پیش بینی شده بودند. شمع در واقع نوعی ستون قطور چوبی است که نقش بسزایی را در مقاومت سازه ایفا می کند.

کاربری های خواجو

خواجو | پلی که نقش سد را داشته است

یکی از موارد قابل توجه در ساخت پل خواجو، تبدیل شدن آن به سد در موارد مورد نیاز بود. این عملیات مزایای زیر را به همراه داشت:

۱- دریاچه ای زیبا در پشت پل ایجاد می شد که ترکیب آن با باغ های اطراف مناظری بدیع را خلق می کرد و از سوی دیگر برای تفریح قایق سواری بهترین مکان به شمار می رفت.

۲- با جمع شدن آب، یک سد مخزنی تشکیل می شد که آب آن در ماه های کم آب تابستان مورد استفاده قرار می گرفت.

۳- با بالا آمدن سطح آب، نهرهای منشعب شده از دریاچه آب را به زمین های کشاوری در پایین دست می رساندند و آنها را سیراب می کردند.

۴- با بسته شدن آب بندها و افزایش فشار آب، نیروی مورد نیاز برای به کار انداختن آسیاب های بادی تامین می شد.

۵-  جمع شدن آب در دریاچه موجب تغذیه و تقویت آب چاه های اطراف رودخانه و درون شهر می شد.

نحوه تبدیل پل به سد

شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که چگونه می توان از یک پل به عنوان سد استفاده کرد و عملیات تبدیل آن چگونه صورت می گیرد. باید بدانید که برای این کار سیستم خاصی در نظر گرفته شده بود که می توانسته آب را تا ارتفاع ۶ متر بالا ببرد. این پل دارای ۱۶ دریچه تخلیه آب بوده و در پایین دست آن یک میله چوبی درجه‌بندی‌ شده برای آب سنجی و اندازه‌گیری آب وجود داشته است.

برای تبدیل پل به سد، شیارهایی را در آب روهای پل تعبیه کردند تا دریچه های چوبی درون آنها قرار گیرند و مانع حرکت آب شوند. این دریچه ها جلوی آب را سد می کردند و با جمع شدن آب در بالادست پل دریاچه ای تشکیل می شد. اما همه چیز به همین سادگی نیست...

برای بسته شدن آبروها، سه مرحله و سطح مختلف در نظر گرفته شده بود که طی هر مرحله آب تا ارتفاع مشخصی بالا می آمد:

• نخستین مرحله پایین تر از همه و در آبروی زیرین قرار داشت. دریچه چوبی در آنجا به صورت کشویی و مورب در محل خود قرار می گرفت و مانع گذر آب می شد.
• مرحله دوم در قسمت بالایی آبرو اتفاق می افتاد و دریچه ای به صورت کشویی ولی قائم در شیار قرار می گرفت.
• سومین مرحله در قسمت بالایی آبرو بود و ارتفاع آب به پاطاق های (1) پل می رسید. در این مرحله به سبب ابعاد بزرگ دریاچه و نیروی زیاد آن، از پشت بندها استفاده می شد.

پس از قرارگیری دریچه به صورت قائم در شیار مورد نظر، دو تیر افقی را پشت دریچه قرار می دادند. قرارگیری این تیرها به گونه ای بود که دو سر تیرها در تکیه گاهی که در پایه های پل واقع شده است، قرار گیرند. برای تقویت دریچه، شمع های چوبی (تیرهای قطور چوبی) نیز به صورت مورب در پشت تیرها قرار می گرفتند؛ به این صورت که تکیه یک سر شمع به تیرهای چوبی بود و سر دیگر آن در شیار مورب کوچک روی پوشش سنگیِ آبرویِ زیرین ثابت می شد.

پاورقی

1- محلی که فشار جانبی دو سر قوس را دریافت و توزیع می‌کند.

خواجو | پلی که اقامتگاه موقت شاه بود

پل خواجو دارای دو ضلع شرقی و غربی است که در میان هر یک ساختمانی با عنوان شاه نشین یا بیگلر بیکی با چند اتاق مزین به نقاشی وجود دارد. این ساختمان به نام شاه نشین معروف بوده که هم نقش یک اقامتگاه موقتی برای خانواده شاه را داشته و هم جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی بر روی دریاچه مصنوعی -که در نتیجه سد کردن راه آب توسط پل شکل می گرفت- به اینجا می آمدند. گفته می شود که در آن دوران فواره هایی نیز در اطراف پل وجود داشته که امروزه اثری از آنها دیده نمی شود.

دغدغه های کارناوالی

حفاظت و مرمت آثار تاریخی یکی از مهم ترین مسائلی است که در قبال آن همه مسئولند. نوشتن یادگاری یا کنده کاری زخمی را بر بدن فرهنگ و تاریخ کشور می زند و عمر این آثار ارزشمند را کوتاه می سازد.

سخن آخر

بازدید از پل خواجو تجربه ای متفاوت را برای تان رقم می زند پس حتما آنها را در برنامه ریزی هایتان برای سفر بگنجانید. حال اگر در برنامه ریزی سفر خود به اصفهان برای انتخاب محل اقامت مناسب از میان گزینه های مختلف به مشکل خوردید اصلا نگران نباشید، چرا که در کارناوال می توانید اقامتگاه های مختلف را بر اساس قیمت، ستاره هتل، امکانات و ... فیلتر و دسته بندی کنید. پس اگر در سفرهای تان اهل اقامت در هتل هستید، بدون معطلی سری به صفحه رزرو هتل های اصفهان بزنید و هتل مورد علاقه تان را انتخاب کنید. اگر هم به دنبال تجربه اقامتی لوکس در اصفهان هستید، می توانید وارد صفحه هتل های پنج ستاره اصفهان شوید و به بررسی شرایط این هتل ها بپردازید. سوئیت ها هم گزینه دیگری برای اقامت در نصف جهان هستند، برای اینکه در مورد شرایط رزرو، قیمت و امکانات آنها بدانید تنها کافی ست سری به صفحه اجاره سوئیت در اصفهان بزنید.