کاخ گلستان تهران | سفر به طهران قدیم

برای دیدن تنها اثر ثبت جهانی شده پایتخت راهی خیابان 15 خرداد می شویم و سری به کاخ گلستان تهران می زنیم. قدم به درون این مجموعه جهانی می گذاریم و تک تک ساختمان هایش را از نظر می گذرانیم. تزیینات و معماری کاخ گلستان آن قدر تماشایی و جذاب است که نمی توانید از دیدن جزیی ترین چیزها هم ساده بگذرید. با ما باشید تا نگاهی به تاریخچه کاخ گلستان بیندازیم و ساختمان های دیدنی آن را به شما معرفی کنیم.

با کارناوال قدم به درون این مجموعه بگذارید تا ببینیم در آن چه خبر است و چگونه دل از پیر و جوان می برد؟

چرا کاخ گلستان تهران؟

• یکی از آثار جهانی ایران است که نامش در فهرست میراث یونسکو می درخشد.
• نمونه ای منحصر به فرد از معماری و تزیینات به شمار می رود. نمونه کاشی کاری های این مجموعه را در هیچ جای دیگری نمی توانید بیابید.
• یکی از اماکن معروف تهران برای عکاسی و ثبت تصاویر چشم نواز است.
• می توانید در این مجموعه، هم گشتی در تاریخ بزنید و هم از حال و هوای خوش لذت ببرید.
• دسترسی به آن با وسایل حمل و نقل عمومی بسیار آسان است.
• در بافت قدیمی تهران قرار دارد و شما را به حال و هوای پایتخت در سال های دور می برد. 
• از نمونه های تلفیق معماری ایرانی و اروپایی به شمار می رود.
• از جاذبه های محبوب تهران نزد گردشگران خارجی است.
• موزه های متعدد با موضوعات مختلف و جذاب را در خود دارد.
• از مقرهای اصلی شاهان قاجار بوده است.
• وقایع تاریخی بسیار مهمی در آن روی داده است و به همین سبب سندی زنده از تاریخ محسوب می شود.
• آلبوم خانه این مجموعه یکی از مهم ترین مخازن دنیا و دومین مخزن عکس و فیلم بعد از موزه بریتانیا به شمار می آید.
• مرکز اسناد خطی کاخ گلستان به عنوان یکی از مراکز مهم جهان از نظر تعداد اسناد خطی و مکتوب دوران قاجار شناخته می شود.

آشنایی با مجموعه جهانی کاخ گلستان | میراث بی بدیل ایران

از هر باتجربه ای نشانی قلب تهران را بپرسید؛ راه بازار و خیابان 15 خرداد را نشان تان می دهد. جایی که در سال های اخیر به همت مسوولان به پیاده راهی سنگفرش تبدیل شده است و تهران قدیم را برای مراجعانش تداعی می کند. بسیاری بر این باورند که تهران واقعی در همین محله است؛ مکانی که می توانید گشتی جانانه در آن بزنید و جاذبه های متعددی را ببینید.

کاخ گلستان نامی است که در میان جاذبه های تهران می درخشد و در فهرست میراث فرهنگی یونسکو نیز جای دارد. بیشتر مردم این مجموعه را اثری از دوره قاجار می دانند؛ اما تاریخ آن به سال های بسیار دورتر باز می گردد. کاخ گلستان با قدمتی بیش از ۴۴۰ سال یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران به شمار می رود و با زیبایی هایش دل از هر بیننده ای می برد. ناصر نجمی در کتاب «طهران در عهد ناصری» می‌ نویسد که به دلیل قرار گرفتن این مجموعه در باغ یا گلستان و وجود باغچه ها و خیابان‌ های دراز با درختان چنار و سرو نامش را گلستان گذاشته اند. البته این تنها یک حدس است و هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. برخی نام این مجموعه را به تالار گلستان در یکی از عمارت های باغ که امروزه از بین رفته است نسبت می دهند؛ عمارتی به نام عمارت خروجی که در ادامه درباره اش سخن خواهیم گفت.

مجموعه گلستان سال ها میزبان شاهان بوده و آقا محمدخان قاجار، فتحعلی شاه، محمد شاه قاجار، ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه قاجار، محمدعلی شاه قاجار و احمدشاه قاجار در آن سکونت داشته اند. امروزه کاخ گلستان با وسعتی برابر با 5/4 هکتار که تنها یک دهم وسعت اولیه آن است در گوشه ای از شهر تهران زیر گرد و غبار فراموشی کمر خم کرده است و روزگار می گذراند. از آن همه شکوه فقط چند ساختمان باقی مانده که در میان ساخت و سازهای جدید گم شده اند. 

این مجموعه ساختمان های متعددی را در خود دارد که بررسی هر یک شما را با دنیایی تازه آشنا می کند. این مطلب تنها به معرفی اجمالی هر یک از این آثار می پردازد تا بدانید در این مجموعه چه چیزهایی انتظارتان را می کشند و چه ویژگی هایی دارند. در آینده و به مرور توصیف مفصلی از هر یک از بناهای این مجموعه را در مطالب جداگانه خواهید خواند.

حال خوش مجموعه گلستان

مجموعه کاخ گلستان شاید عنوان یک بنای تاریخی را به دوش بکشد و حرف های زیادی از تاریخ این سرزمین در خود داشته باشد؛ اما همه جذابیت هایش به همین ها ختم نمی شود.

نقطه ای آرام و دور از همهمه

تصور کنید که در همهمه خیابان 15 خرداد صدا به صدا نمی رسد، بازار دستفروشان داغ است و چرخ دستی بازاری ها از این سو به آن سو می روند. کالسکه ها مردم را جابه جا می کنند و صدای حرکت شان بر روی سنگفرش مدام به گوش می رسد. در فاصله کمی از این خیابان به مجموعه گلستان قدم می گذارید؛ دیگر خبری از آن همهمه نیست. حالا همه چیز صدای شرشر آب است و وزش نسیم خنک و صدای پرندگان. گویی زمان به عقب برگشته و هنوز ساکنان این کاخ در قید حیاتند، هنوز زندگی جریان دارد و برو و بیای قاجارها به راه است. می توانی کنج دنجی را انتخاب کنی، بنشینی و چشمانت را ببندی و با شنیدن صداهای گوش نواز به دنیایی دیگر بروی. 

دنیای رنگین کاشی کاری ها

کافیست کمی از رنگ و نقش سر در بیاوری تا پاهایت گوش به فرمان چشمانت شوند و تو را به نزدیکی دیوارها ببرند. دنیایی از نقوش و تصاویر پیش روی تان است و کم نظیر ترین کاشی کاری ایرانی را می توانید در فاصله ای نزدیک ببینید. آن قدر این نقوش ظریف هستند که فکر می کنی با فوت کردن تو می شکنند. حالا تصور کن سال ها پیش با امکانات آن زمان و خلق این نقش ها....

به صرف یک فنجای چای

چایخانه و کافه ای کوچک نیز در این مجموعه برپاست که می توانید لحظاتی خوش و شیرین را در آن بگذرانید. بر روی صندلی بنشینید و در بنایی قاجاری با معماری ایرانی اروپایی خود را به  یک نوشیدنی ایرانی یا فرنگی مهمان کنید و یا میان وعده ای خوشمزه بخورید.

خلاصه که محوطه کاخ گلستان تو را به سفری متفاوت دعوت می کند؛ جایی که لمس تاریخ برایت لذت بخش تر از هرجای دیگری خواهد بود، جایی که تو را از همه دغدغه ها دور می کند و در میان همهمه شهر آرامش را برایت به ارمغان می آورد. 

بخش ها و موزه های مجموعه کاخ گلستان

با وجود آنکه امروزه به دلیل ساخت و سازهای شهری و تخریب بناهای مختلف از وسعت مجموعه گلستان کاسته شده است؛ اما باز هم ساختمان های متعددی را می توانید در آن ببینید؛ بناهایی که موزه های جالب توجهی به شمار می روند. در ادمه همراه مان باشید تا سری به بخش های مختلف این مجموعه بزنیم. البته این تنها یک معرفی اجمالی از هر یک از این بناهاست و در مطالبی دیگر شرح مفصلی از آنها را خواهید خواند:

1- محوطه مجموعه

در گلستان، این تنها بناهای مجموعه برای بینندگان جذاب نیستند؛ فضای مجموعه با درختان سر به فلک کشیده و استخر و فواره ها محیطی متفاوت را پیش روی شما قرار می دهد. جایی که سوژه های عکاسی برای دوست داران این هنر فراوانند. از کاشی کاری های رنگارنگ گرفته تا رقص آب در استخر و تک تک گذرگاه ها، همه و همه می توانند توجه شما را به خود جلب کنند. بهتر است یکراست به سراغ ساختمان ها نروید و یک دل سیر در محوطه بچرخید. با این کار هم از تماشای نمای ساختمان ها بی نصیب نمی مانید و هم حال خوشی را به خودتان هدیه می دهید. بازارچه کوچکی نیز در نزدیکی در ورودی برپاست که شما را به دنیای رنگین صنایع دستی می برد و یادگاری های خوبی را می توانید از آنجا تهیه کنید.

هزینه بازدید: 5000 تومان برای اتباع ایرانی و 100000 تومان برای اتباع خارجی

* این هزینه شامل ورود به محوطه مجموعه گلستان است و برای ورود به هر یک از ساختمان ها باید بلیت جداگانه ای تهیه کنید.

بنایی مرتفع و جالب توجه که به عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای کاخ گلستان و برجسته ترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه از آن یاد می شود. 

ساخت این ساختمان از فرنگ‌گردی های ناصرالدین شاه نشات می گیرد؛ او که قبل از سفر به اروپا مدهوش تصاویر بناها و آسمان خراش های کشورهای غربی شده بود هوس داشتن یک بنای مرتفع نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت به سرش زد. او خیال داشتن ساختمانی را داشت که خودش و زنانش بتوانند بر فراز آن منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را نظاره کنند. همین رویا که شاید شنیدنش خنده را بر لبان تان بیاورد، باعث شکل گیری یکی از سازه های نمادین تهران قدیم شد.

ساخت این بنا در ۱۲۸۴ هجری قمری به پایان رسید و از حیث بلندی، تزیینات و طراحی بسیار چشمگیر بود و با 5 طبقه و ۳۵ متر ارتفاع بلندترین ساختمان آن دوره در تهران به شمار می رفت. شمس العماره اولین ساختمانی بود که از فلز در ساختش استفاده شد و همین امر تحولی در ساخت و ساز نیز به شمار می آمد. مخارج ساخت این بنا به همراه تهیه وسایل به چهل هزار تومان رسید.

نمی توان منکر زیبایی های نمای ساختمان شد؛ اما آرایش داخلی آن نیز در نوع خود بی نظیر است. آینه کاری ها و نقاشی ها و گچ بری ها، این ساختمان را به اثری شکوهمند تبدیل کرده اند که همه را انگشت به دهان می گذارد.

هزینه بازدید از طبقه اول شمس‌العماره: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

3- ایوان تخت مرمر | قدیمی ترین بخش مجموعه

حالا نوبت می رسد به قدیمی ترین بنای مجموعه که ایوان تخت مرمر، ایوان دارالاماره یا دیوانخانه نام دارد و ساخت آن را به دوران کریم خان زند نسبت می دهند. در دوران قاجار، اینجا محلی برای حضور شاهان و دادن شادباش به مردم در مناسبت های مختلف بود. این ایوان جلوه گاه گچ بری، سنگ تراشی، خاتم کاری، آینه کاری و منبت و مشبک است و بسیار چشم نواز به نظر می رسد.

آنچه که این ایوان را جالب توجه تر می کند وجود تختی مرمرین در آن است که در پی دستور فتحعلی شاه در سال 1221 هجری قمری ساخته شد. او به حجاران وسنگ تراشان معروف اصفهانی دستور داد تا تختی از سنگ مرمر زرد یزد بسازند و آن را در ایوان نصب کنند. 65 قطعه مرمر بزرگ و کوچک در این تخت به کار رفت، طراحی آن را میرزابابای شیرازی نقاش باشی انجام داد و سرپرستی حجاری نیز بر عهده استاد محمدابراهیم اصفهانی بود.  

تخت به گونه ای طراحی شده که گویی تداعی کننده تخت حضرت سلیمان است که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشت. این اثر از چهار طرف بر دوش 3 دیو و 6 فرشته یا انسان قرار گرفته است و از کف ایوان حدود یک متر ارتفاع دارد. اژدها و دو شیر نیز از دیگر حجاری های این تخت هستند و ابیاتی از ملک الشعراء در مدح فتحعلی شاه و وصف تخت مرمرنیز بر روی آن به چشم می خورد. 

هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

4- خلوت کریمخانی | محل پایمال شدن استخوان های کریم خان

در گوشه شمال غربی محوطه گلستان بنایی سرپوشیده به صورت ایوانی سه دهنه قرار دارد که با ستون های برافراشته اش جلب توجه می کند. نامش جلوخان یا خلوت کریمخانی است و زیبایی خاصی دارد. در وسط این قسمت حوض جوشی دیده می شود که در گذشته آب قنات شاه از میان آن بیرون می آمد و در باغ های سلطنتی جریان می یافت.

این بنا از دو نظر اهمیت بسیار دارد؛ یکی تاریخ بنای آن که به زمان کریمخان باز می گردد و دیگری به دلیل رفتار سنگ دلانه آقا محمدخان قاجار با استخوان های پوسیده کریمخان زند در این محل. موسس سلسله قاجاریه در سال 1206 هجری قمری بقایای جسد کریمخان زند را از دل خاک شیراز بیرون آورد و به تهران منتقل کرد. او این استخوان ها را در زیر پله های خلوت کریمخانی به خاک سپرد. اینجا در آن زمان محل عبور و مرور روزانه شاه بود و او با لگد کوب کرد این مکان احساس خرسندی می کرد!

ناصرالدین شاه این مکان را به محوطه کوچکی به نام حیاط کریمخانی تبدیل کرد و در این گوشه دنج به استراحت می پرداخت و قلیان می کشید. پهلوی اول به محض روی کار آمدن (بهمن ماه 1304 ه.ش) دستور شکافتن پله های سمت راست بنا را داد تا استخوان های کریمخان را بیابد و آنها را به مکانی مناسب انتقال دهد. کارگران پس از چندی استخوان ها را یافتند و آنها را به قم انتقال دادند. 

آنچه که امروز به خلوت کریمخانی اهمیتی دوچندان بخشیده، وجود دو اثر ارزشمند در آن است:

سنگ مزار ناصرالدین شاه که در آستانه مبارکه عبدالعظیم و بر روی مزار وی قرار داشت و در اوایل انقلاب اسلامی ایران آن را به کاخ گلستان منتقل کردند و بعد از 17 سال در خلوت کریم خانی نصب شد. این سنگ 249*131 سانتی متر است و تصویر ناصرالدین شاه ظاهرا در اندازه طبیعی بر آن نقش بسته است و شمشیری نیز در دست وی دیده می شود. 

تخت فتحعلی شاهی که از جنس مرمر بوده و با توجه به مستندات تاریخی، در دوره قاجار در قسمت دیگری از کاخ بوده و در دوره پهلوی دوم به این مکان انتقال پیدا کرده است.  اشعار پیرامون تخت تعلق آن را به زمان فتحعلی شاه را تایید می کنند.

هزینه بازدید: رایگان

5- تالار اصلی

یکی از قسمت هایی که بازدید از آن شما را حیرت زده می کند، بخشی است که با نام تالار اصلی شناخته می شود و قسمت های زیر را در خود جای داده است:

5-1- تالار سلام یا اتاق موزه

در ضلع شمال غربی باغ گلستان و کمی آن طرف تر از خلوت کریمخانی به ساختمانی می رسیم که در آغاز با هدف ایجاد موزه ساخته شد و اتاق موزه نام گرفت. البته نخستین موزه سلطنتی و دولتی ایران توسط ناصرالدین شاه و در بنایی بین شمس العماره و گوشه شمال شرقی باغ شکل گرفت؛ اما هوس های فرنگی این شاه باعث شد تا با دیدن موزه ها و گالری ها بزرگ کشورهای غربی، دلش موزه ای شبیه به موزه های اروپایی بخواهد تا پز آن را در ارگ سلطنتی بدهد. همین خواسته او به تخریب عمارات قدیمی سمت شمال باغ گلستان منجر شد و اتاق موزه و سرسرا و حوضخانه و .... به وجود آمدند که هنوز هم می توان آنها را در مجموعه دید.

ساخت بنای تالار موزه و دیگر قسمت های آن در سال 1293 هجری قمری پایان یافت؛ اما آراستن تالار و چیدن اشیا و آثار و نصب تابلوها و ... تا سال 1296 هجری قمری به طول انجامید. گفته می شود ناصرالدین شاه در تنظیم موزه و تعیین محل اشیا و آثار و جواهرات نیز شرکت داشته و بارها در آرایش تالار اظهار نظر کرده است. می گویند یکی از سرگرمی های او طراحی ترتیب موزه و به خصوص جواهرات آن بوده است.

 بعدها اتاق موزه با عنوان تالار سلام نیز شهرت یافت چرا که مراسم سلام در آن برپا می شد و به واسطه میزبانی از مراسم تاجگذاری پهلوی ها عنوان تالار تاجگذاری را نیز به خود گرفت.

5-2- تالار آینه

در غرب تالار سلام و چسبیده به آن یکی از تالارهای مشهور مجموعه گلستان به نام تالار آینه قرار دارد که همزمان با تالار سلام به عنوان بخشی از ساختمان موزه ساخته شد. در ابتدا این بخش را به محلی برای نمایش تخت طاووس و تاج کیانی اختصاص دادند؛ اما امروزه آنچه باعث شهرت این تالار شده تابلوی رنگ و روغن مرحوم میرزا محمد خان کمال الملک غفاری است که شکل تالار را در سال 1309 هجری قمری و در نهایت شکوه نشان می دهد. 

ساخت ساختمان این تالار در حدود سال 1294 هجری قمری پایان یافت؛ اما تزیینات و آینه کاری ها و گچ بری های آن تا سال 1299 هجری قمری به طول انجامید. 

5-3- تالار عاج

کمی آن طرف تر از تالار آینه تالار یا عمارت تاج را می بینیم. تاریخ ساخت این تالار و حوضخانه زیر آن مشخص نیست؛ اما شواهد حاکی از ساخت آن قبل از تالار سلام و تالار آینه هستند.

تابلوی آبرنگ محمود خان ملک الشعرا از وضع نمای بیرونی تالار در سال 1286هجری قمری حکایت از زیبایی آن دارد. از روی تصویر می توان دریافت که بنا دارای سه ارسیِ سه دریِ بزرگ و ایوانی با شش ستون ظریف بوده ویک راه پله از سمت غرب داشته است. 

5-4- تالار ظروف

تالار ظروف بخشی است که در سال 1344 خورشیدی بر روی بقایای عمارات قاجاری ساخته شد و در آن برخی از هدایای سلاطين اروپایی به شاهان قاجار به نمایش درآمدند.

از جمله ظروف این تالار می توان به این موارد اشاره کرد:

سرويس چینی مربوط به جنگ های ناپلئون بناپارت

سرويس اهدایی نیکلای اول امپراتور روسیه

سرويس جواهرنشان اهدایی ملكه ويكتوريا

سرويس ساخته شده از سنگ گرانبها مالاشیت اهدایی الكساندر سوم

سرويس چینی اهدایی ويلهلم به وليعهد وقت دولت ايران

 هزینه بازدید تالار اصلی: 13000 تومان برای اتباع ایرانی و 200000 تومان برای اتباع خارجی

6- تالار برلیان

در شرق تالار عاج، چند تالار و اتاق زیبا وجود دارد که آینه کاری های فراوان، چلچراغ ها، سر بخاری ها و پله ها و سرسراهای متعدد در آن به چشم می خورد. این قسمت به تالار برلیان شهرت دارد و در ارتفاعی پایین تر از تالار عاج واقع شده است.

پیش از آنکه تالار برلیان در اینجا شکل بگیرد کاخ یا تالار بلور در این نقطه قرار داشت که از بناهای دوران فتحعلی شاه به حساب می آمد. در زمان ناصرالدین شاه این تالار به دلیل فرسودگی تخریب و به جای آن تالار برلیان ساخته شد. کف این تالار را بر روی پی های همان تالار بلور بنا کردند و به همین دلیل نتوانستند کف آن را هم تراز با دیگر تالارها بسازند.

این تالار در زمان مظفرالدین شاه مورد مرمت قرار گرفت و بر شکوه و تزیینات آن افزوده شد. تابلو رنگ و روغنی از تالار برلیان پیش از تعمیرات و تغییرات عهد مظفرالدین شاه موجود است که در تالار سلام می توانید آن را ببینید. در زمان ناصرالدین شاه این تالار محل نگهداری هدایای پادشاهان دولت‌های خارجی بود و در زمان پهلوی به محل پذیرایی و برپایی مهمانی های رسمی دربار تبدیل شد.

هزینه بازدید: رایگان

گوشواره های زیبا و بالاخانه ها و دهلیزها از جمله بخش های این بنا هستند و ارسی ها و ستون ها زیبایی خاصی به آنها بخشیده اند. نقاشی، زرنگاری، آینه کاری، گچ بری، منبت کاری و مرمر در سراسر عمارت به کار رفته است و به همین دلیل آن را یکی از ساختمان های جالب توجه و پرکار ارگ سلطنتی در آن زمان می دانند. تالار شاه نشین این بنا شاهکاری کم نظیر به شمار می رود و این تزیینات در آن به کار رفته اند: نه ارسی، دو ستون گچی مار پیچ نقاشی شده به سبک زندیه، ازاره های مرمرین نقاشی شده، کفپوش معرق هفت رنگ با طرح بته جقه و زرد رنگ، آینه کاری و نقاشی دیوارها و سقف.

 هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

8- عکسخانه | حوضخانه عمارت بادگیر

در زیر عمارت بادگیر حوضخانه ای وجود دارد که در چهار گوشه آن چهار بادگیر بلند از کاشی های معرق آبی و زرد و سیاه به چشم می خورد. هوای حوضخانه و تالار و اتاق ها توسط همین بادگیرها خنک می شود. در میان این فضا حوضی قرار دارد که در گذشته آب به آن وارد می شد؛ اما امروزه به دلیل جلوگیری از آسیب رطوبت به بنا، راه ورود آب به آن را مسدود کرده اند.

حالا حوضخانه میزبان موزه عکسخانه است که در آن می توانید مجموعه ای از عکس های دوره قاجار و وسايل عکاسی آن زمان را ببینید. عکس هایی را در این مجموعه می بینید که دست خط ناصر الدين شاه را بر روی خود دارند. این شاه به عکاسی علاقه فراوان داشت و به همین دلیل تصاویر زیادی را ثبت می کرد. مجموعه عکس های مخزن این بخش از كاخ گلستان دومين مجموعه بزرگ بعد از مجموعه سلطنتی انگلیس به شمار می رود. 

هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

9- حوضخانه تالار سلام

در حوضخانه تالار سلام می توانید دو مجموعه از اشیا را ببینید:

نگارخانه

نگارخانه نام موزه ای در مجموعه گلستان است که در بخشی از حوضخانه یا طبقه تحتانی اتاق موزه، تالار سلام یا تاجگذاری می توانید آن را ببینید. ماجرای ایجاد حوضخانه و شکل و شمایل امروزی آن به سفر اول فرنگستان ناصرالدین شاه قاجار به اروپا باز می گردد که در 1252 خورشیدی رخ داد. او با بازدید از آن کشورها، عزم خود را برای ایجاد تغییرات در ارگ سلطنتی جزم کرد. رویای او با اتمام عملیات معماری بخش هایی چون تالار سلام، تالار آینه و سرسرا و حوضخانه های مربوط به واقعیت پیوست.

موزه نگارخانه 2 بخش را در خود جای داده است:

بخش جنوبی که قسمتی از حوضخانه تالار موزه بوده و در طول زمان چنین کارکردهایی داشته است: انبار تالار موزه، نمایشگاه، دفتر صاحب جمع اموال و تلفنخانه. این بخش امروزه به نمایش پرده های نقاشی همچون آثاری از میرزا بابا نقاشباشی شیرازی، مهر علی، احمد، اسماعیل جلایر، علی اکبر خان مزین الدوله، ابوالحسن ثانی و .... اختصاص دارد که همگی متعلق به دوران پیش از قاجار هستند.

بخش شمالی که در زمان پهلوی دوم به عنوان مقر پاسدارخانه گارد سلطنتی احداث شد و امروزه آثار نقاشان متاخر دوران قاجار را در خود دارد که برخی از هنرمندان آثار آن عبارتند از: محمود خان صبا، محمد غفاری کاشانی (کمال الملک)، میرزا مهدی خان (مصورالملک)، آقا میرزا موسی و ... 

مجموعه این دو بخش در اواخر سال 1374 خورشیدی به یکدیگر مرتبط شدند و پس از مرمت در اردیبهشت ماه سال 1376 خورشیدی به عنوان نگارخانه بازگشایی شدند.

موزه مخصوص

قسمتی از حوضخانه تالار سلام نیز به موزه مخصوص اختصاص دارد. این بخش از زمان پهلوی دوم به تزیینات گچ بری مزین شد و از آن پس عنوان موزه مخصوص را بر آن نهادند. در این موزه می توانید نفیس ترین آثار به جای مانده از شاهان قاجار را ببینید؛ بخشی از این اشیا جزو مجموعه آثاری بودند که روزگاری در اتاق موزه ناصرالدین شاه نگهداری می شد. این اشیا یا از دوره های پیشین به دست قاجارها رسیده یا از طرف پادشاهان و هنرمندان هم عصر خویش به ایشان تقدیم شده اند و برخی از آنها را نیز خودشان و یا اطرافیان شان خریده اند. 

هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

10- موزه مردم شناسی | کاخ ابیض

در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بود که سلطان عبدالحمید -پادشاه عثمانی- مقداری اثاثیه گران قیمت را برای شاه ایران فرستاد که در میان آنها این وسایل دیده می شد: چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم، پرده های مخملی، دو قطعه آینه با قاب و پایه ها، مجسمه های برنزی و مطلای زیبا و چند قطعه قالی بافت ترکیه.

در آن هنگام تمام کاخ ها در اوج شکوه و زیبایی بودند و هیچ کدام شان جایی برای وسایل جدید نداشتند. همین بهانه ای شد که شاه در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان کاخ جدیدی را برای این وسایل بسازد. می گویند ناصرالدین شاه نقشه کاخ جدید را خودش کشید و ابعاد تالار بزرگ آن را بر اساس عرض و طول بزرگترین قالی سلطان تعیین کرد.

وقتی ساخت این کاخ به پایان رسید، ناصرالدین شاه که مدهوش معماری اروپایی بود آن را به رنگ سفید آراست و حتا در پله ها نیز از مرمر سفید و رگه دار استفاده کرد. همین بهانه ای شد تا بنای تازه ساخت قصر ابیض نام بگیرد.

با جای دادن وسایل، تالاری با شکوه و مناسب برای پذیرایی شاهان در بنا به وجود آمد که آن را تالار عبدالحمید نام نهادند. کاخ به محل اشتغال صدر اعظم ها، رییس الوزراها و نخست وزیرهای دولت های بعد تبدیل شد و در سال 1332 خورشیدی آن را به هنرهای زیبای کشور اختصاص دادند. این بنا پس از تعمیرات مختصر به محلی برای تشکیل نمایشگاه های موقتی و مرکز فعالیت های اداره کل موزه ها و فرهنگ عامه بدل شد و در سال 1347 موزه مردم شناسی را در آن برپا کردند. 

این موزه مردم شناسی یکی از قدیمی ترین و غنی ترین موزه های مردم شناسی در سطح کشور به شمار می رود و در آن علاوه بر پوشاک مناطق مختلف ایران، پوشش مردان و زنان قاجار را نیز می توانید ببینید.

هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

11- تالار الماس

در قسمت جنوبی محوطه باغ گلستان و بعد از عمارت بادگیر یکی از قسمت های قدیمی و کهن ارگ سلطنتی به چشم می خورد که با نام تالار الماس شناخته می شود. 

بنیان این تالار به زمان فتحعلی شاه باز می گردد؛ اما ناصرالدین شاه نیز تغییراتی در ظاهر و تزیینات آن داده است. آینه کاری های داخلی بنا باعث شده تا نام الماس را برایش برگزینند. یک تالار بزرگ و اتاق های گوشواره، دهلیزها، بالاخانه ها و پستوهای متعدد، قسمت های مختلف این بنا را تشکیل می دهند. در زیر این تالار نیز حوضخانه یا زیرزمین بزرگی ساخته اند.

قدیمی ترین اثر در این تالار مقرنس های آینه کاری شده هستند که در ایوانچه سمت جنوبی تالار قرار دارند.

هزینه بازدید: 4000 تومان برای اتباع ایرانی و 50000 تومان برای اتباع خارجی

بناهایی که دیگر وجود ندارند

علاوه بر بناهایی که امروزه در معرض بازدید قرار دارند، این مجموعه ساختمان هایی را نیز در خود داشته که دیگر اثری از آنها دیده نمی شود. برخی از مهم ترین این بناها عبارتند از:

1- تکیه دولت

در حدود سال 1284 هجری قمری به فرمان ناصرالدین شاه و همراهی دوستعلی خان معیرالممالک (سرپرست ضرابخانه) هزینه ای بالغ بر سیصدهزار تومان طی مدت حدود 5 سال صرف ساخت بنایی به نام تکیه دولت شد. در زمان احداث این تکیه، تهران حدود 50 تکیه داشت؛ اما نوع معماری تکیه دولت آن را از دیگر همتایانش متمایز می کرد. 

یحیی ذکا در کتاب تاریخچه کاخ گلستان و ابنیه سلطنتی، علل ساخت تکیه دولت را این گونه توضیح می دهد:

معتبرترین و وسیع ترین تکیه های تهران که تعزیه های دولتی در آن برگزار می شد، تکیه «حاج میرزا آغاسی» (تکیه دولت قدیم) بود که تکیه «عباس آباد» نیز نامیده می شد. استقبال شدید مردم به خصوص زنان از نمایش های مذهبی، همچنین تنگی و کوچکی فضای تکیه عباس آباد، لاجرم ازدحام و ناراحتی تولید می کرد و کار اجرای شبیه گردانی را مختل می ساخت و اقتضای زمان و اوضاع نیز تکیه بزرگتر و وسیع تری را طالب بود، از این رو ناصرالدین شاه ضمن دادن دستور شروع بنای شمس العماره، امری نیز برای ایجاد تکیه بزرگی در داخل ارگ سلطنتی به دوستعلی خان معیرالممالک صادر کرد.

این بنا را در ضلع جنوب شرقی باغ گلستان و در جنوب غربی شمس العماره ساختند. البته در مورد موقعیت دقیق تکیه دولت، هنوز هم اتفاق نظری وجود ندارد و تفاوت هایی جزیی در میان اظهارات کارشناسان دیده می شود.

برخی محققان خارجی معماری تکیه دولت را برگرفته از تماشاخانه ها و آمفی تئاترهای غربی دانسته اند. البته این مساله خود در هاله ای از ابهام است چرا که سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا در سال 1290 هجری قمری صورت گرفت در حالی که طبق اسناد تاریخی، تکیه دولت طی سال های 90 – 1284 هجری قمری ساخته شده است. سایر پژوهشگران ساختمان تکیه دولت را برگرفته از طرح میدان ها و برخی کاروانسراها و تکایا می دانند.

شکل کلی بنای تکیه دولت از نمای بیرونی شبیه به منشوری 8 ضلعی بود و در داخل به صورت یک استوانه کامل با قطر میانی حدود 60 متر دیده می شد. ارتفاع حدود 24 متر و مساحت تقریبی 2824 مترمربع و گنجایش حدود 20 هزار نفر از دیگر مشخصات این بنا هستند. پی بنا سست بود و از همان ابتدا مشکل استحکام داشت.

مراجعان می توانستند از سه در وارد این تکیه شوند:

ورودی اصلی و بزرگ در ضلع شرقی تکیه برای مردان، با دری دو لنگه و سردری جناغی

ورودی ضلع غربی برای زنان، از سمت میدان ارگ با سردر جناغی و شش مناره کوچک در دو طرف 

ورودی شاه که راهروی پر پیچ وخم و تاریکی بود و قسمت شاه نشین تکیه را به ضلع جنوبی کاخ گلستان وصل می کرد.

پس از مشروطه، تکیه دولت با تاثیر فرهنگ و هنر غرب بر کشور و پیدایش نمایش های جدید در ایران، ارزش خود را از دست داد. گاهی مراسمی غیر از اجرای تعزیه در این بنا برگزار می کردند که از جمله آنها می توان به برگزاری «نمایشگاه امتعه وطنی» و تشکیل «مجلس موسسان» اشاره کرد. تکیه دولت، بزرگترین نمایشخانه ایران بود که پس از سال ها متروکه ماندن در 1325 خورشیدی برای ساخت شعبه بانک ملی در بازار تخریب شد.

2- عمارت خروجی

در زمان گذشته عمارت بزرگی متصل به ضلع شمالی شمس العماره وجود داشت که باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم می کرد و با عنوان عمارت خروجی شناخته می شد.

ساخت این بنا در زمان آقا محمدخان آغاز شد و در عهد فتحعلی شاه به پایان رسید. این قصر از شرق به غرب چنین قسمت هایی را در بر داشت: اتاق موزه، تالار آینه گلستان، صندوق خانه و رخت دار خانه سلطنتی

ناصرالدین شاه که پس از بازگشت از یکی از سفرهایش به اروپا هوس داشتن موزه بزرگی به سرش زد این بنا را در سال 1296 هجری قمری ویران کرد. محل بنا به استخر بزرگی تبدیل شد که استخر جلوی عمارت بادگیر و شمس العماره و استخر جلوی تالار آینه جدید را به هم مرتبط می کرد. البته این استخر نیز دوامی نداشت و در اوایل سلطنت پهلوی اول آن را پر کرده و به فضای سبز اختصاص دادند.

برخی بر این باورند که نام کاخ گلستان هم از نام اتاق یا تالار گلستان فتحعلی شاهی در عمارت خروجی آمده است و کم کم کل مجموعه به این نام معروف شد.

3- اندرون و خوابگاه ناصری

چند در و دالان باریک در شمال مجموعه گلستان وجود داشت که آن را به حرم خانه که به اندرون و فرح آباد نیز شهرت داشت، مرتبط می کرد.  پیش از سلطنت ناصرالدین شاه عمارت اندرون شامل ساختمان ها و اتاق ها و تالارهای دوران فتحعلی شاه می شد و علیرغم وسعت کم، نمای زیبایی داشت.

ناصرالدین شاه در اوایل سلطنتش دست به تغییرات بسیاری در مجموعه زد. زن های حرم سرای وی روز به روز زیادتر می شدند و به دلیل کمبود جا او دستور به گسترش اندرون داد. در سال 1299 هجری قمری تمام بناها تخریب شد و ساختمانی تازه سر از مجموعه درآورد. در سال 1303 هجری قمری خود ناصرالدین احداث اه نیز اکاخی را در این قسمت درخواست کرد. بنای دلخواه او به سبک اروپایی و از روی کاخ دولمه باغچه سلطان عثمانی ساخته شد و نام خوابگاه ناصری را به خود گرفت. عمارت اندرون و متعلقاتش را در زمان پهلوی اول به دلیل آنکه شاه آن را نشانه شهوت رانی شاهان می دانست، تخریب کردند و ساختمان های وزارت دارایی را به جای آن نشاندند.

اندرونی کاخ گلستان حیاط بزرگ و مستطیل شکل داشت که در هر چهار طرف دو طبقه ساختمان به چشم می خورد. اطراف حیاط اصلی چندین حیاط کوچکتر بنا کرده بودند که هر کدام به یکی از زنان شاه تعلق داشت. دیوار بلند 7 یا 8 متری حیاط‌های کوچک اطراف را از فضای بیرون قصر جدا می ساخت. خوابگاه ناصری ساختمانی مربع شکل بود که در وسط حیاط خودنمایی می کرد. این کاخ اتاق ها، سرسراها و پلکان‌های زیبایی داشت و بر روی دیوارها و کتیبه‌های آن نقوش زیبا و نقاشی های چشم نوازی کشیده شده بود.  

با تماشای ویدیوی زیر از کاخ گلستان گشتی در بخش های مختلف این مجموعه بزنید:

تاریخچه کاخ گلستان

اسناد و شواهد تاریخی حکایت از این دارند که تاریخچه کاخ گلستان به سال 988 هجری قمری و زمان شاه عباس صفوی باز می گردد. پیترو دلا واله (Pietro Della Valle)، جهانگرد ایتالیایی، در بخشی از سفرنامه خود در سال 1028 هجری قمری شهر تهران را با چنارستانی که قصر سلطنتی را احاطه کرده، توصیف می کند و آن را سر آغازی بر ارگ سلطنتی می داند. این توصیف نشان دهنده آن است که این مجموعه در سال های بعد نیز مورد توجه واقع شده است. شواهد حکایت از آن دارند که در عهد کریمخان زند و ما بین سال های 1173 تا 1180 هجری قمری، ساخت دیوانخانه باعث شده تا مجموعه تغییرات اساسی کند؛ البته هیچ یک از تغییرات صورت گرفته در مجموعه گلستان را نمی توان موثرتر و باشکوه تر از دوران آقا محمدخان قاجار دانست.

آقا محمدخان در اواخر دوران زندیه و پس از مرگ کریمخان در سال 1193 هجری قمری از بحران داخلی ایران استفاده کرد و بعد از غلبه بر لطفعلی خان زند صاحب حکومت شد. او در نوروز 1210 هجری قمری تاج سلطنت را بر سرش گذاشت و بر مسند قدرت تکیه زد. 

با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، مجموعه گلستان که ارگ سلطنتی آن روزها بود اهمیت بسیاری یافت. با تاجگذاری فتحعلی شاه قاجار در 1212 هجری قمری همه چیز رنگی دیگر به خود گرفت و رویاهای شکوهمند این پادشاه برای کاخ گلستان توسعه و زیبایی زیادی را به ارمغان آورد. 

 ناصرالدین شاه قاجار در 22 شهریور 1227 در همین کاخ تاج شاهی را بر سر نهاد. او تا 12 اردیبهشت 1275 شاه بود و به عنوان اولین پادشاه ایران از اروپا دیدار کرد و 3 سفر به این قاره داشت. بازدید او از دیار فرنگ باعث شد تا کاخ گلستان نیز دستخوش تغییرات اساسی شود و تحت تاثیر معماری اروپایی شکلی متفاوت به خود بگیرد.

مظفرالدین شاه، محمد علی شاه و احمد شاه قاجار نیز یک به یک روی کار آمدند؛ اما تا انقراض این سلسله در ربیع الثانی 1344 هجری قمری مصادف با 9 آبان ماه 1304 خورشیدی، ارگ سلطنتی تغییر خاصی نکرد. آنچه اهمیت این مجموعه را افزایش داد عجین شدن سرنوشت آن با وقایع سیاسی مانند انقلاب مشروطه و تبعات ناشی از آن بود و باعث شد این بنا به بخشی مهم از حافظه تاریخی ملت ایران تبدیل شود.

تاجگذاری پهلوی اول در 4 اردیبهشت 1305 خورشیدی و پهلوی دوم در 4 آبان 1346 خورشیدی در همین مجموعه صورت گرفت. آنها نیز تغییراتی را در ارگ سلطنتی به وجود آوردند که به عقیده بسیاری از کارشناسان، آن چنان که باید به جا و فکر شده نبوده و در پاره ای موارد حتا نا به جا و نامناسب بوده اند.

حالا کاخ گلستان با حافظه تاریخی بیش از 440 سال، سرد و گرم روزگار را تاب آورده تا شما از دیدن یکی از منحصر به فرد ترین مجموعه های تاریخی ایران بی نصیب نمانید. امروز مجموعه ای پیش روی شماست که بخش مهمی از تاریخ هنر ایران را در خود دارد و به خاطر وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی ارزشمند و زنده از مهم ترین بخش تاریخ ایران به شمار می رود.

معماری کاخ گلستان

گلستان در واقع یک مجموعه تاریخی است که  چندین کاخ و تالار سلطنتی را شامل می شود که همگی درون یک باغ قرار گرفته اند. این مجموعه نکات معماری جالب توجهی را به ما یاد آور می شود:

تلفیق سبک ایرانی و اروپایی

کارشناسان اهمیت این بنا را در دو چیز می دانند:

1- معماری این مجموعه نشانی از دوران تحول معماری ایرانی و انتقال در آن است. در این دوران معماری بومی ایران تحت تاثیر مراودات سیاسی، تجاری و فرهنگی با کشورهای اروپایی قرار گرفت و از معماری نئوکلاسیک اروپا الگوبرداری کرد. تاثیری که همه چیز را از معماری و عناصر وابسته به آن گرفته تا خصوصی ترین جنبه ها مانند پوشش زنان حرم و ... را دگرگون کرد. نتیجه این اتفاق به وجود آمدن سبکی نو بود که از آن با عنوان مکتب معماری تهران یاد می شود.

2- کاخ گلستان را نمی توان صرفا یک سازه معماری دانست. این مجموعه گنجینه ارزشمندی از آثار تاریخی ایران و جهان به شمار می رود و همین امر این مجموعه را از همتایان ایرانی اش در فهرست میراث جهانی یونسکو متمایز می کند. تا پیش از ثبت این اثر تنها بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بود که برخی اشیای نفیس تاریخی را در خود داشت.

در اینجا به معماری این مجموعه می پردازیم که بسیار جالب توجه است. معماری کاخ گلستان حرفه ای و چشم گیر است و با سبک ها و نقش و نگارهای اروپایی و ادغام آن با هنر ایرانی نگاه هر بیننده ای را به خود خیره می کند.

این مجموعه طوری طراحی و ساخته شده که در زمان قاجار، هم برای حکمرانی و اقامتگاه سلطنتی به کار می رفته و هم حکم محلی برای تعلیم و تربیت هنرمندان و معماران را داشته است. این مجموعه را می توان مکانی برای تولید هنر در قرن نوزدهم برشمرد و آن را مهم ترین مرکز هنری قاجار دانست. زبان معماری و هنر دکوراسیون بی بدیل قاجاری به ویژه در دوران ناصر الدین شاه را می توان به خوبی در این مجموعه دید. گلستان، اثرپذیری ایرانیان از هنر اروپا را نشان می دهد و حکایت ادغام هر دو سبک توسط ایرانیان را روایت می کند. هنرمندان ایرانی به خوبی توانسته اند از پس برداشتن یک گام بزرگ به سمت مدرنیته برآیند و برای همسو شدن با آن شاهکاری چنینی را خلق کنند؛ اثری که از آرزوهای ناصرالدین شاه بود و با ترور او برای همیشه ناتمام ماند.

کاشی کاری بی بدیل

کاشی‌کاری از هنرهای چشم نواز کشورمان است که یکی از بهترین نمونه های آن را می توانید در کاخ گلستان ببینید. در کاخ گلستان می توان تزیینات متععدی را دید که در میان آنها کاشی کاری بخش قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است. کاشی های این مجموعه دارای مضامین متنوعی هستند که عبارتند از: اساطیری، شکار و شکارگاه، رزم و نبرد، بزم، عاشقانه، منظره و دورنما و بناهای تاریخی، گیاهی و جانوری، پادشاهان، درباریان و کارگزاران حکومتی، مذهبی و ...

 یکی از ویژگی های این کاشی کاری ها تاثیر عوامل متعدد در آنهاست که مهم ترین شان، گسترش ارتباط با دنیای غرب و غرب گرایی بیش از پیش حامیان هنر در آن دوران بوده است. تاثیر این مساله را می توان در موضوعات و حتا شیوه پیاده سازی کاشی کاری ها و شکل گیری نقش ها نیز مشاهده کرد. به طور کلی می توان موارد تاثیرگذار در کاشی کاری این مجموعه را به این صورت عنوان کرد:

• تاثیرپذیری و الگوبرداری از آثار و تصویرهای وارداتی غرب
• تقلید از شیوه های کار نقاشان ایران که بر اساس اصول نقاشی غرب کار می کردند.
• گرایش به مضامین ادبی
• تاثیر صنعت چاپ سنگی
• تاثیر فن عکاسی

شاهان قاجار به ویژه ناصرالدین شاه، با سلیقه های شخصی، دنیای تصویرگری آن دوران را به سویی سوق دادند که به تدریج نقاشی ایران از جلوه های سنتی اش فاصله گرفت و تغییراتی چشم گیر در هنر ایران به وجود آمد. در این دوران باید به نقش دیدگاه ها و فعالیت های هنری افرادی همچون فرصت الدوله شیرازی، کمال الملک، صنیع الملک و ... نیز توجه کرد که آثارشان الگویی برای هنرمندان دیگر بودند و آنها را به سوی غربی تر شدن سوق دادند. در نقش کاشی کاری های این مجموعه به خوبی می توان تاثیر نقاشان اروپایی به خصوص آثار نقاشان رنسانس و باروک را دید.

نفوذ شیوه های غربی نوعی دوگانگی را در کاشی کاری مجموعه به وجود آورده است. به کارگیری شیوه های نقاشی غربی همچون سایه روشن کاری، حجم نمایی و طبیعت گرایی در کنار شیوه های سنتی تصویرسازی ایرانی نوعی ناهمگونی را نمایش می دهد. اصول نقاشی غرب به صورت ناقص و غیراصولی به کار گرفته شده اند و این امر حکایت از آن دارد که نگارگر یا این اصول را نمی دانسته و یا به خوبی آنها را بلد نبوده است.

ورود دستاوردهای جدید تمدن غرب از جمله صنعت چاپ سنگی و فن عکاسی نیز در شکل گیری نقوش کاشی کاری بی تاثیر نبودند. تعدادی از تصویرگران کتب چاپ سنگی در طراحی نقوش این مجموعه شرکت داشتند و امضای شخصی به نام مصطفی که از نامداران در این زمینه بود، در کاشی کاری ها به چشم می خورد. تصویرهای نسخه های چاپ سنگی در این دوره حکم الگویی برای کاشی کاران را داشته اند.

از سوی دیگر توجه و علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی از اشخاص، اماکن و سوژه های دیگر نیز تاثیر خود را بر این نقوش گذاشته است. تعداد قابل توجهی از کاشی کاری ها تصویرهایی از بناها و اماکن تاریخی ایران هستند؛ عکس هایی که به دستور ناصرالدین شاه در سفرهایش گرفته می شدند و یا حاکمان برای او می فرستادند.

گروهی دیگر از کاشی کاری ها نقوشی شبیه به آثار به جا مانده از دوران باستان را در خود دارند که نوعی حس ملی گرایی را نشان می دهد. جالب توجه ترین آنها نقوش تصاویر روی سکه های ایران باستان است.

بعضی دیگر از نقوش اسباب غربی و آداب و رسوم غرب را تداعی می کنند. نقش هایی مانند ناصرالدین شاه در حال گوش دادن به پیانو، نقشی از بالون و ... از جمله این نقوش هستند.

ورود کارت پستال ها، عکس ها و نقاشی های اروپایی نیز کم تاثیر نبوده اند. نقوش عمارت ها، بناها و چشم اندازهای غربی ناشی از همین الگوها هستند.

در بررسی مضامین نقش ها می توان اکثر آنها را ایرانی دانست که در دوره های پیشین هم کاربرد داشته اند. در عین حال موضوعاتی مانند منظره نگاری، نقش هایی از طبیعت بی جان، ثبت بناهای تاریخی و گزارش آنها، نمایش تفریحات معمول زندگی مانند بادبادک بازی، قدم زدن در سطح شهر یا در تفرجگاه ها و موارد چنینی، سابقه ای در هنر تصویری ما نداشته اند.

تنوع بسیار نقش ها، مضامین و حتا شیوه های اجرای کار باعث شده تا یکپارچگی کاشی کاری های دوران پیشینی مانند صفویه در تزیینات این مکان دیده نشود.

بیشتر رنگ به کار رفته در کاشی کاری های این مجموعه از رنگ های گرم انتخاب شده اند. این مورد و رفتن نقش ها به سمت طبیعت پردازی و واقع گرایی باعث شده تا نقوش کاشی کاری های گلستان فضایی زمینی را به تصویر بکشند؛ در حالی که هنر دوره های پیشین همچون صفویه جهان معنوی و فضاهای آرمانی را تداعی می کند. البته در اینجا هم می توان نشانه هایی از فضاهای غیرمادی و آرمانی را یافت مانند چهره های آرمانی نقش های انسانی که در برخی نقاط به چشم می خورند.

به طور کلی می توان تکه تکه این کاشی کاری ها را مورد بررسی قرار داد و ساعت ها در موردشان حرف زد؛ اما آنچه مهم است جلوه بی بدیل هنر کاشی کاری ست که در این مکان فرصت حضور یافته و عاشقان هنر را به سوی خود می خواند...

آینه کاری چشم نواز

آینه‌کاری این هنر ایرانی و ابداع هنرمندان این مرز و بوم، نوعی تزیین داخلی ساختمان است که با چسباندن قطعه‌های کوچک آینه صورت می گیرد. شکل‌های هندسی و گل و بته‌های مختلف حاصل این هنرنمایی هستنند و جلوه ای متفاوت به ساختمان می دهند. 

اگر در نمای بیرونی بناهای مجموعه گلستان کاشی کاری های رنگین هوش از سرتان می پرانند در داخل بناها مسحور آینه کاری هایی چشم گیر می شوید. هنر آینه کاری در مجموعه گلستان می توان با هوش و حواس تان بازی می کند و شما را برای ساعت ها به خود خیره نگاه می دارد. گل سرسبد این هنر را تالار آینه می دانند که بیش از 7 سال وقت صرف تزیینات آن شده است. بازتاب نور در قطعات بی‌شمار آینه درخشش و زیبایی خاصی ایجاد می کند و البته پوششی بسیار مناسب و زیبا برای تزیین بنا از نظر استحکام و دوام به شمار می رود.

طلاکاری روی سنگ

تزیینات طلاکاری روی سنگ از انواع تزیینات رایج دوران قاجار به شمار می رود و شمس العماره و تخت مرمر از این زینت زیبا برخوردارند. این گونه تزیینات در مجموعه گلستان لایه های مختلفی دارند که عبارتند از: تکیه گاه سنگی، واسط چسباننده، ورق طلا، لایه محافظ.

در این تزیینات از ورق فلزی با ضخامت 0.1 میکرون و 0.3 میکرون برای طلاکاری استفاده شده است و اثری از رنگدانه یا پودر فلزات به چشم نمی خورد. استفاده از ورق فلزی نشان دهنده مهارت هنرمندان طلاکوب آن دوران و به کارگیری فن طلاچسبان است که به چسباندن ورقه های نازک طلا بر روی گچ بری ها و سنگ ها جهت تزیین سقف و دیوار اتلاق می شود.

وجود لایه محافظ بر سطح ورق فلزی نیز از دیگر ویژگی های به کارگیری این هنر در مجموعه گلستان است. در سطح همه نمونه ها لایه ای به نام لایه محافظ وجود دارد که به رنگ زرد روشن و زرد-قهوه ای روشن دیده می شود. واسط چسباننده نیز، چسباننده ای شفاف به رنگ زرد- نارنجی (عسلی) بوده است. این ماده به احتمال زیاد روغن کمان است که از روغن برزک و صمغ و پخت آنها در شرایط خاص تهیه می شود. روغنی که به نظر در لایه محافظ نیز از آن استفاده شده است.

وجود طلا در تزیینات معماری این بنا و ظرافت و توجه به دوام آن مساله ای است که شگفتی های این مجموعه را دو چندان می کند.

امکانات رفاهی و گردشگری کاخ گلستان

در مراجعه به کاخ گلستان می توانید از امکاناتی که در آن برای شما در نظر گرفته شده است نیز استفاده کنید:

چایخانه کاخ گلستان: اگر به هنگام بازدید از بناها، احساس خستگی کردید و خواستید کمی استراحت کنید سری به چایخانه بزنید؛ دمنوش های خوش عطر این قست، لحظات شیرینی را برای تان رقم می زند. در این بخش می توانید غذا هم سفارش دهید.

عکاسی به سبک قاجاری: اگر می خواهید تجربه بازدیدتان از کاخ گلستان را به شیوه ای متفاوت ماندگار کنید به سراغ غرفه عکاسی بروید، لباس های قاجاری بر تن کنید و چیلیک! یادگاری منحصر به فرد شما آماده است.

دیگر امکانات: در این مجموعه سرویس بهداشتی و نمازخانه هم برای استفاده بازدیدکنندگان وجود دارد.

خدمات جانبی کاخ گلستان

کاخ گلستان به عنوان یک مجموعه فرهنگی و تاریخی به جز فراهم آوردن فرصت بازدید، خدمات جانبی دیگری را نیز ارایه می دهد که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:

1- کتابخانه نسخ خطی

تاسیس کتابخانه و گنجینه نسخ خطی کاخ گلستان به اوایل قرن 13 هجری قمری باز می گردد. فتحعلی شاه قاجار برای ایجاد این گنجینه همت گماشت و نام کتابخانه شاهنشاهی را بر آن نهاد. کتابخانه شاهنشاهی با جمع آوری کتب کتابخانه های شاهان گذشته مانند صفویه و زندیه مجموعه ای بزرگ را ایجاد کرد. بعد از فوت محمدشاه قاجار و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه این کتابخانه به نام کتابخانه سلطنتی یا کتابخانه موزه سرکاری تغییر نام داد و به گسترش آن توجه بیشتری شد.

در اواخر سلطنت قاجار بسیاری از کتاب ها ربوده شده و به دست سودجویان افتادند. برخی آثار نفیس نیز از کتابخانه بذل و بخشش شد که از آن جمله می توان به 60 قطعه از نقاشی های "حمزه نامه " اشاره کرد. این اثر یکی از شاهکارهای هنر خوشنویسی و نگارگری به شمار می رود و هم اکنون در موزه ملی وین نگهداری می شود.

با تشکیل کتابخانه ملی در عصر پهلوی حدود 14 هزار جلد کتاب از کتابخانه سلطنتی به کتابخانه جدید رفت و مابقی نسخ در صندوق جای گرفتند. پس از فراز و نشیب های فراوان امروزه این کتابخانه یش از 3200 قلم نسخه خطی دارد که مهم ترین آنها مرقع گلشن، شاهنامه بایسنقری و هزار و یک شب است.

این کتابخانه تحت شرایط خاصی به علاقه مندان و محققان دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر خدمات ارایه می دهد:

مراجعه برای ارایه مدارک از شنبه تا چهارشنبه ساعت 09:00 تا 14:30

ارایه معرفی نامه معتبر از محل کار یا تحصیل و یا ارگانهای ذیربط + نامه درخواست خود و کارت شناسایی معتبر و یک قطعه عکس و کپی کارت ملی

مراجعه به دبیرخانه کاخ گلستان و دریافت تایید مدیریت یا معاونت مجموعه کاخ گلستان

دریافت نوبت سرویس دهی از دفتر گنجینه نسخ خطی

لازم است پیش از مراجعه به این نکات توجه داشته باشید:

 اصل منابع به هیچ عنوان نمایش داده نمی شوند.

برای دریافت سی دی، پرینت، میکروفیلم یا عکس از تمامی بخش های نسخ باید فرم تقاضا را تکمیل و نوع تحقیق را ذکر کنید. این خدمت شامل پرداخت هزینه است.

اصل نسخه در اختیار هیچ کس قرار نمی گیرد و در موارد خاص که نیاز به رویت بخش هایی از اصل نسخه تایید شود، پس از صدور مجوز از سوی مدیر کتابخانه و مدیر دستگاه اجرایی اصل نسخه به افراد ارایه می شود. این کار منحصرا در سالن مخزن و با نظارت کامل کتابدار و برای مدت زمان محدودی صورت می گیرد.

استفاده از اسکن یا عکس دیجیتالی نسخ سنگی و چاپ سنگی برای افراد در قبال معرفی نامه معتبر و اجازه ریاست دستگاه امکان پذیر است.

به منظور افزایش بقای عمر نسخ خطی و چاپ سنگی و سربی و امکان استفاده آسان، تهیه اسکن و میکروفیلم و عکس دیجیتالی از نسخ مزبور ضروری است.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه اول، کتابخانه سلطنتی

شماره تماس: (داخلی 145) 38-33113335-021 

2- مرکز اسناد تصویری

مرکز اسناد تصویری یا آلبوم خانه گنجینه ای از عکس های دوره سلطنت پادشاهان قاجار است و آلبوم های اهدا شده به آنان را نیز در بر می گیرد. سابقه گردآوری آلبوم در این مرکز به حدود سال 1266 هجری قمری باز می گردد. آلبوم خانه کاخ گلستان از غنی ترین مجموعه عکس های جهان به شمار می رود و در آن عکس های سیاه و سفید، رنگی و لیتوگراف و ... از سفرها، مراسم، تصاویر زنان به ویژه همسران شاه نگهداری می شوند. آلبوم خانه 1520 آلبوم و حدودا 9000 شیشه را در خود جای داده است. این گنجینه یکی از مهم ترین مخازن دنیا و دومین مخزن عکس و فیلم بعد از موزه بریتانیا محسوب می شود.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه سوم، مرکز اسناد تصویری

شماره تماس: (داخلی 140) 38-33113335-021 

3- مرکز اسناد خطی

مرکز اسناد خطی کاخ گلستان یکی از بزرگترین و مهم ترین مراکز اسناد خطی ایران به شمار می رود و از لحاظ تعداد اسناد خطی و مکتوب دوران قاجار، یکی از مراکز مهم جهان است. بیش از پانصد هزار سند در این مجموعه وجود دارد که عبارتند از:

کتب خطی با عناوین مختلف علمی، نجوم، مذهبی، فلسفه و دیگر علوم انسانی

فرامین پادشاهان دوران قاجار

نت های دست نویس موسیقی کلاسیک اروپا توسط بزرگان موسیقی کلاسیک جهان در قرن 19 میلادی

اسناد برخی قراردادهای فی ما بین ایران و دیگر کشورهای جهان در قرن نوزدهم میلادی

مجموعه پاکت و سر برگ های دوران قاجار که با توجه به تنوع و تعداد آنها در جهان بی نظیر هستند.

مجموعه ای از نامه ها و مکاتبات حکومتی از دوران قاجار تا دوران پهلوی اول

این گنجینه یکی از بزرگترین ذخایر علمی و فرهنگی کشور است و در سطح داخلی و بین المللی به ارایه خدمات به پژوهشگران و دانشمندان می پردازد.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه دوم، مرکز اسناد خطی

شماره تماس: (داخلی 211) 38-33113335-021 

4- دفتر فنی

واحد فنی امور عمرانی و مرمتی مجموعه را طراحی، نظارت، کنترل و اجرا می کند. 

 دانشجویان و محققان رشته های مرمت بنا – عمران و معماری موزه داری بیشترین مراجعان این بخش را تشکیل می دهند. آنها می توانند اسناد و اطلاعات مربوط به سبک معماری مواد و مصالح و سایر نیازهای پژوهشی را دریافت کنند. دانشجویان و محققان برای استفاده از نقشه ها، اسناد و اطلاعات موجود باید از دانشگاه و یا سایر نهادهای مربوطه معرفی نامه داشته باشند. آنها پس از اخذ دستور مدیریت محترم مجموعه با مراجعه به این واحد و مذاکره با کارشناسان دفتر فنی می توانند از خدمات مربوطه استفاده کنند.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان معاونت، طبقه اول، دفتر فنی

شماره تماس: (داخلی 202) 38-33113335-021 

5- کتابخانه چاپی

کتابخانه چاپی کاخ گلستان تا سال 1386 در موزه مردم شناسی قرار داشت و از این سال به طبقه دوم ساختمان مدیریت واقع در ضلع شمال شرقی باغ منتقل شد.

عناوین کلی این مجموعه عبارتند از:

کتب تاریخی (قاجار)، هنری، فرهنگی، مذهبی، داستانی، مقالات، پایان نامه و نشریات مختلف به همراه نشریات قدیمی و باارزشی مانند وحید، ارمغان، یادگار، موسیقی و هنر و مردم 

مطالعه کتب به صورت آزاد در کتابخانه و با ارایه معرفی نامه امکان پذیر است.

شما می توانید در روزهای اداری شنبه تا چهارشنبه از ساعت 08:30 تا 14:30 به این کتابخانه مراجعه کنید.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه دوم، کتابخانه چاپی

شماره تماس: (داخلی 210) 38-33113335-021 

6- امور بین الملل

امور بین الملل کاخ گلستان در تیر ماه سال 1389 با هدف معرفی داشته های تاریخی-هنری غنی کاخ به جامعه جهانی کار خود را آغاز کرد. 

از جمله فعالیت هایی که این بخش در راستای تحقق اهداف از پیش تعیین شده در آنها مشارکت دارد می توان به این موارد اشاره کرد: برپایی نمایشگاه های بین المللی، فعالیت های بین موزه ای در سطح جهانی، ایجاد روابط فرهنگی و خواهرخواندگی با کاخ موزه های دنیا در قالب تفاهم نامه های فرهنگی.

این واحد به تمام محققان خارجی در حوزه آثار موجود در کاخ گلستان خدمات ارایه می دهد.

ایمیل: international.dept@golestanpalace.ir

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت،طبقه سوم،امور بین الملل

شماره تماس: (داخلی 213) 38-33113335-021 

شماره مستقیم/ نمابر: 33914243-021 

7- امور فرهنگی

وجود پتانسیل های فرهنگی و تاریخی باعث شده تا کاخ گلستان محل مناسبی برای ایجاد نمایشگاه ها، نشست های فرهنگی و همایش های گوناگون باشد. به منظور یکپارچه شدن و هماهنگی های بهتر از مهر 1390 این واحد در مجموعه کاخ گلستان شروع به کار کرد و تمامی هماهنگی ها در امور برنامه های فرهنگی باید با این واحد صورت گیرد.

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه سوم، دفتر امور فرهنگی

شماره تماس: (داخلی 212) 38-33113335-021 

8- امور معرفی

در سال 1391 امور معرفی در کاخ گلستان شروع به کار کرد و چنین فعالیت هایی را دنبال می کند:

موضوعات و اهداف مورد تحقیق و پژوهش جهت معرفی موزه ها و آثار مجموعه کاخ گلستان

تهیه شناسنامه آثار به نمایش در آمده در موزه وزیرنویس آثار (اصلاح آنها)

تهیه مقاله از آثار و ابنیه توسط راهنمایان (کارشناسان) مجموعه و برگزاری نشست های آموزشی جهت ارتقای سطح دانش موزه ای

تهیه بروشور برای هر موزه، کاتالوگ، کتابچه کاخ گلستان، فصلنامه و بولتن 

تهیه پلان اطلاعات موزه ها در ورودی مجموعه

برپایی نمایشگاه های دوره ای یا فصلی و مناسبتی

ارتباط مستقیم با کلیه بازدیدکنندگان محترم در تمام رده های سنی و تحصیلی با استفاده از پرسشنامه و شنیدن دیدگاه ها و پیشنهادات آنها جهت معرفی بهتر و جذب مخاطب بیشتر

آدرس ارسال طرح های پژوهشی: کاخ گلستان، جنب ایوان تخت مرمر، طبقه همکف، شبکه جذب مخاطب

شماره تماس: (داخلی 184) 38-33113335-021 

9- واحد کودک و نوجوان 

ایران کشور جوانی است و قابلیت این را دارد که از سرمایه های بالقوه اش یعنی کودکان در راه پیشبرد اهداف خود بهره ببرد. در این راستا در فروردین 1390 تاسیس دفتر کودک و نوجوان در کاخ گلستان تصویب شد و این واحد فعالیت خود را رسما آغاز کرد.

فعالیت های دفتر کودک و نوجوان نیز شامل موارد زیر است:

اختصاص یکی از سالن های موزه مردم شناسی در طبقه دوم جهت حفظ و نگهداری عروسک ها و بازیچه های سنتی و ایرانی اعم از خیمه شب بازی،جی جی بی جی، پهلوان کچل، عروسک هایی با موضوع افسانه های ایرانی و عروسک های بومی ایرانی

اجرای نمایش های عروسکی با موضوع نمایش های سنتی

اجرای برنامه های مختلف آموزشی با موضوعات متنوع میراث فرهنگی، میراث معنوی، صنایع دستی و ...

برگزاری نمایشگاه های مختلف در حوزه کودک و نوجوان اعم از عکس، کتاب و یا آثار تصویر گران

نمایش فیلم های قدیمی کودکان و نوجوانان

همکاری های مستمر با جشنواره های مختلف کودکان

اجرای برنامه های ویژه مناسبت ها اعم از روز جهانی کودک و یا مناسبت های ملی و مذهبی

همکاری با سازمان های داخلی و بین المللی مرتبط با کودکان همچون کانون پرورش فکری، وزارت آموزش و پرورش، یونیسف و ...

ترویج قصه گویی و کتابخوانی

تهیه و تدوین بروشور های مناسب کودکان و نوجوانان

هماهنگی بازدیدهای هدفمند از موزه برای کودکان، نوجوانان، مربیان و کلیه فعالان در عرصه فرهنگ و هنر برای کودکان

آدرس: کاخ گلستان، جنب موزه مردم شناسی، طبقه همکف، دفتر کودک و نوجوان

شماره تماس: (داخلی 178) 38-33113335-021  

10- واحد دفتر حقوقی

دفتر حقوقی مجموعه کاخ گلستان از آذر ماه 1391 تاسیس شد تا کلیه اموالی را که داری ارزش فرهنگی- تاریخی بوده و جزو املاک کاخ گلستان محسوب می شود را شناسایی و مستند سازی کند. اهداف این واحد عبارتند از:

انجام انحصاری کلیه امور حقوقی مربوط به میراث فرهنگی

مستند سازی املاک متعلق به کاخ گلستان مطابق قوانین

تنظیم قرارداد جدید با کلیه بهره برداران کاخ گلستان

پیگیری پرونده های مطروحه مربوط به مجموعه در مراجع قضایی ذیصلاح

آدرس: کاخ گلستان، ساختمان مدیریت، طبقه سوم، دفتر حقوقی

شماره تماس: (داخلی 206) 38-33113335-021 

تاکسی

تاکسی های متعددی از سراسر شهر تهران وجود دارند که شما را به چهارراه گلوبندک می رسانند؛ جایی که در چند قدمی کاخ گلستان قرار دارد. این تاکسی ها را می توانید در مکان هایی مثل فلکه دوم صادقیه، میدان فاطمی، میدان انقلاب، خیابان جمهوری اسلامی، میدان رازی و ... بیابید.

برای آشنایی بیشتر با حمل و نقل عمومی در تهران مطلب زیر را مطالعه کنید:

ورود به صفحه اختصاصی راهنمای حمل و نقل عمومی شهر تهران

اطلاعات بازدید

زمان بازدید: همه روزه به جز 14 خرداد مصادف با رحلت امام خمینی (ره)، 21 رمضان مصادف با شهادت حضرت علی (ع)، تاسوعا و عاشورای حسینی، 28 صفر مصادف با شهادت امام حسن مجتبی (ع)، 25 شوال مصادف با شهادت امام صادق (ع)

ساعات بازدید: 09:30 تا 18:30 در شش ماه اول سال و 09:00 تا 17:00 در شش ماه دوم سال

ساعات بازدید در ماه رمضان: 09:30 تا 17:30 و فروش بلیت تا 16:30

نکته: برای بازدید از مجموعه حدود دو ساعت زمان نیاز است پس بازدید خود را به ساعات پایانی موکول نکنید.

گروه های زیر می توانند همه روزه به جز روزهای پنج شنبه و جمعه و تعطیلات رسمی از تخفیف برخوردار شوند:

بلیت رایگان

• کلیه کارکنان و بازنشستگان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با ارایه کارت شناسایی 
• پژوهشگران و محققان با ارایه تاییدیه از مراکز تحقیقاتی و علمی مربوطه و هماهنگی با مدیریت موزه 
• مدعوین و میهمانان رسمی دولت با ارایه دعوت نامه مربوطه
• گروه های سنی کمتر از 7 سال با ارایه کارت شناسایی معتبر
• عموم مردم در روز 28 اردیبهشت (روز جهانی موزه)
• اعضای ایکوم (سازمان جهانی موزه ها) با ارایه کارت شناسایی
• کارکنان سازمان میراث فرهنگی کشور و خانواده های آنان با ارایه کارت شناسایی

بلیت نیم بها

• بازنشستگان گرامی و دارندگان کارت منزلت و افراد بالای 70 سال 
• کلیه جانبازان، آزادگان و ایثارگران با ارایه کارت شناسایی یا معرفی نامه
• افراد تحت پوشش کمیته امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور با ارایه معرفی نامه
• بازدید گروهی دانش آموزان و دانشجویان به همراه استادان دانشگاه ها و سرپرستان آنها با ارایه معرفی نامه

نکته: قبل از بازدیدهای گروهی باید روابط عمومی کاخ گلستان هماهنگی شود و تعیین وقت قبلی ضورت گیرد.

نکته: کلیه بازدیدهای رایگان و نیم بها در ایام تعطیلات رسمی سالانه، نوروز (از تاریخ 25 اسفند لغایت 15 فروردین)، پنجشنبه و جمعه های هر هفته لغو می شود.

نکات مهم در زمان بازدید از کاخ گلستان

عکاسی در موزه های شمس العماره، بادگیر، عکسخانه و مردم شناسی بدون استفاده از فلاش و سه پايه مجاز است.

عکاسی و فیلم برداری در محوطه کاخ گلستان بدون سه پایه مجاز است.

عکاسی حرفه ای با سه پایه و متعلقات ممنوع است مگر آنکه هماهنگی قبلی صورت گیرد.

عکسبرداری در موزه های حوضخانه، نگارخانه، مخصوص و تالار اصلی با هر وسیله ای ممنوع است.

بهتر است بازدیدکنندگان قبل از دیدار از مجموعه با روابط عمومی جهت باز بودن موزه مورد نظر خود تماس بگیرند.

بازدیدکننده می تواند تنها نسبت به تهیه یک بلیت و بازدید از یک موزه اقدام کند اما پرداخت ورودی اجباری است.

بازدید خود را در مسیرهای تعیین شده انجام دهید. 

دست کودکان خود را به هنگام بازدید رها نکنید تا از مسیر خارج نشوند. عدم کنترل آنها می تواند منجر به برخورد کودکان تان به آثار نمایشی و در نتیجه آسیب به آنها شود.

 فاصله مناسب با حفاظ های شیشه ای و پایه ای را حفظ کنید تا باعث سقوط این حفاظ ها نشوید.

به هیچ عنوان آثار را لمس نکنید. این کار باکتری، رطوبت، تعرق و ... دستان شما را به آثار منتقل می کند و به مرور منجر به ایجاد برخی ترکیبات آسیب رسان در سطح آنها و در نهایت تخریب شان می شود.

در هنگام عکاسی از آثار موزه ای از فلاش استفاده نکنید. فلاش، اشعه های آسیب رسان دارد و به مرور زمان بر روی آثار مختلف مانند تابلوهای نقاشی، بافته ها، آثار دارای رنگینه و... تاثیر بدی می گذارد و موجب از بین رفتن آنها می شود.

در هنگام عکاسی به ویژه در داخل موزه ها از مونوپاد استفاده نکنید چرا که احتمال برخورد با اشیا را افزایش می دهد.

عکاسی حرفه ای با تجهیزات جانبی از قبیل سه پایه و ... در محوطه و داخل موزه ها ممنوع است مگر آنکه مجوز آن صادر شده باشد.

عکاسی تبلیغاتی بدون اخذ مجوزهای لازم در محوطه و داخل موزه ها ممنوع است.

توقف در مسیر بازدید جهت عکس های یادگاری موجب ازدحام جمعیت می شود. به دلیل مسایل حفاظتی از این کار خودداری کنید.

خوراکی خود را به فضای داخلی موزه ها نبرید.

از ریختن زباله در فضاهای داخلی موزه ها و فضای سبز مجموعه خودداری کنید.

ورود کالسکه کودک به داخل موزه ها ممنوع است.

در صورت مشاهده هرگونه خسارت و آسیب بازدیدکنندگان به بناها و آثار موزه ای از قیبل  یادگاری نویسی بر روی بناها، مجسمه های محوطه و درختان باغ، دفتر یگان حفاظت مجموعه را آگاه سازید.

در صورت داشتن هر گونه سوال از راهنمایان موزه کمک بگیرید.

ثبت ملی و جهانی

مجموعه کاخ گلستان میراثی ارزشمند و بی بدیل است که نامش از تاریخ 11 بهمن سال 1334 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. این اثر قابل توجه یکی از افتخارات ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز محسوب می شود. پرونده کاخ گلستان در سال ۲۰۰۷ میلادی به سازمان یونسکو ارسال شد و پس از مدت ها بررسی و رفع اشکالات توانست در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۳ میلادی برابر با 2 تیر 1392 خورشیدی در سی و هفتمین اجلاس سالانه میراث جهانی یونسکو به عنوان شانزدهمین اثر تاریخی ایران در جهان ثبت شود. برای ثبت این اثر چنین معیارهایی را مطرح کرده اند:

• شاهکاری از نبوغ و خلاقیت انسانی به شمار می رود.
• تبادل ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی را نشان می دهد که در یک منطقه فرهنگی رخ داده اند و جلوه ای از پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز بوده اند.
• سندی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی در مورد یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته است.
• نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی به شمار می رود که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان می دهد.

نکات جالب در مورد کاخ گلستان

آخربن بار عام در ایوان تخت مرمر کاخ گلستان و در 1304 خورشیدی همزمان با حکومت رضاشاه پهلوی صورت گرفت. 

تاجگذاری پهلوی اول در 4 ارديبهشت 1305 و پهلوی دوم در 4 آبان 1346 در تالار سلام انجام شد.

 نخستین نمایشگاه پوشاک زنان ایران در سال 1336 در کاخ ابیض برگزار شد.

کاشی‌کاری‌ های کاخ گلستان شهرت بسیاری دارند و از طرح آنها در طراحی پارچه‌ های مختلف استفاده شده است.

نظرات خارجی ها

مجموعه کاخ گلستان یکی از جذاب ترین دیدنی های تهران و از جاذبه های شاخص ایران است؛ به همین دلیل گردشگران خارجی زیادی از آن بازدید می کنند. در اینجا می خواهیم بدانیم که این گردشگران چه نظری در مورد این اثر دارند. نگاهی داریم به دیدگاه های آنها در وبسایت تریپ ادوایزر:

گردشگر انگلیسی | خرداد 1397

جایی برای تماشای شکوه پارسی؛ با دیدن درون بناها کیف کردم!

در یک حیاط نسبتا بزرگ می توانید کاخ های متعددی را ببینید. دکوراسیون داخل بناها با استفاده از آینه انجام شده و دیدنی است. نخستین چیزی که نظرم را در این اثر جلب کرد، جلوه هنر ایرانیان بود.

گردشگر فرانسوی | خرداد 1397

ناامید کننده!

برای شروع سفر در ایران جای خوبی بود؛ اما جاهای بهتر و قشنگ تری هم در این کشور وجود دارد که با دیدن شان این اثر آن قدر به چشم نمی آید. می توان وقت کوتاهی را در آن گذراند.

گردشگری از استرالیا | خرداد 1397

آینه کاری چشم نواز در تالار اصلی

این اولین جاذبه ای بود که ما در تهران دیدیم و به خوبی اهمیت آینه ها را در فرهنگ ایرانی نشان می داد. ساختمان ها در میان باغی پر از شکوفه قرار داشتند البته درختان کمی ژولیده بودند و همین منظره ناخوشایندی ایجاد می کرد.

هزینه ورود نسبتا گران است و برای بازدید از هر ساختمان باید هزینه جداگانه ای بپردازید. در این هنگام شما باید انتخاب کنید. به نظر من تالار اصلی بیشتر از همه ارزش دیدن را دارد.

گردشگر هلندی | خرداد 1397

باید ببینید!

بلیط ورودی مربوط به همه ساختمان ها را خریداری کنید. خسیس نباشید و کمی پول بپردازید زیرا چیزهایی تاریخی و بسیار زیبا برای دیدن وجود دارند. محوطه فوق العاده است و حتا ماکت ها در این ساختمان جلوه خوبی دارند.

من توصیه می کنم خارج از کاخ غذا بخورید چون رستوران درون آن گران بسیار متوسط و فوق العاده کند است.

گردشگر مالزیایی | خرداد 1397

خارق العاده!

معماری این مکان عالی است و موزاییک و شیشه و آینه در آن به زیبایی به کار رفته است. مبلمان و عتیقه ها منحصر به فرد و زیبا هستند.

توصیه های کارناوالی

فراموش نکنید که این اثر یکی از گنجینه های جهانی ایران است؛ پس از ریختن زباله، نوشتن یادگاری و دست زدن به اشیا جدا خودداری کنید.

برای آگاهی از آخرین رویدادها و اخبار در مورد مجموعه گلستان، این لینک را ببینید.

سخن آخر

تهرانگردی یکی از گزینه های جذاب برای آخر هفته تهرانی هاست. اگر می خواهید بدون اینکه از شهر خارج شوید به مکانی زیبا و آرام و البته جذاب بروید، حتما بازدید از کاخ گلستان را در برنامه های تان بگنجانید. این مجموعه بهترین خاطره را در گوشه ذهن تان ماندگار می کند و سفری به یادماندی در تاریخ را برای تان رقم می زند. اگر به بازدید از این کاخ رفتید ما و دوستان کارناوالی خود را در تجربه تان شریک کنید.

منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم...